장음표시 사용
91쪽
tia . . Physicis Pars tertia. .
dum substantia interior neruorum quae in tenuissima quaedam quasi capillamenta non dependentia ab inuicem imaginari debemus. Tertium spiritus animales qui initar aeris aut venti subtilissimi e cerebro per eosdem tubos ad musculos euehu Cur. Cum igitur mouentur spiritus , non possunt non moueri capillamenta & tubuli, & cum m uentur capillamenta dc tubuli non possunt non moueri spiritus : non tamen dico regredi spiritus, sed quia dum in una extremitate pulsantur,com
municatur motus propter continuitatem ; sicut cam premitur aqua ex una extremitate tubi in quo continatur, medio communicatur motus,& si vel minima tantum pars illorum capillame torum pulsetur aut moueatur, pars illa cerebri ex qua neruus ille descendit mouetur, quemadmodum si alterum extremum restis distentae moueatur aut pulsetur , alitrum etiam eodem momento aut saltem mperceptibili tempore mo.
Qua s et 1 o I V. Quomodo soluenda reliqua quastiuncula qira fiunt circa speciei
OVaeres primo a quonam producantur species sensi biles. Respondeo hane M similes quaestiones fieri ab
illis qui existimant species esse entitatulas ab omni prorsus substantia totaliter distinctas & Ω-
eundum totam suam entitatem productas de nouo , in nostra autem sententia locum non habent.
Respondeo tamen prouenire ab obiecto quoa
92쪽
Disp. III. De Arima sentiente. 8
vel per se , vel per species a se emissas vel permerium a se motum mouer organum sensus, ερ quia unus motus ex alio sequitur vique ad cere.
brum , dici potest una species, aliam producereo Si vero darentur qualitates abstractae δέ neoteri cae , illae non possent esse causae ; non enim sunt operativae, albedo v. g. nou producit albedinem aut aliquid. aliud. Respondet Lalemander illas qualitates esse .perativas non physice , sed tantum intentionali 'tur , quae non Iocatur proprie aiato , sed pullu
Contra: illae species recipiunt esse de nouo a quo igitur recipiunt 3 Deinde terminus , pullulatio , est valde metaphoricus ; nunquid sicut p ulli pullulant , ita species gignuntur t. Quaeres secundo an possint seruari species sine. obiecto a quo proueniunt. Respondeo euidens esse & omnes fateri spe dies remanere in sensu etiam post destructionem o lecti , & inde est memoriae exercitium. Respondeo secundo,communiter fatentur omnes posse saltem supernaturaliter conseruari sine. ωbiectis,quia potest Deus facere se solo qpod facit cum caufis secundis , potest enim Deus supplere defectum causae secundae in genere caulae efficientis. Deinde cum interni sensus naturali ver seruent species;cur non poterit Deus efficere Ut externi eas rhcipiant & conseruent sine obieiectis Certe nota videtur vlla repugnantia. Objicies : seqμerentur varia incommoda,cuiusmodi sunt,v. g.quod mel Romae existens posset gustari Parisiis: quod coelum a nobis existentibus
in terra posset tangi &quod absque cibis posse
93쪽
Respondeo nullum esse in conueniens aὁ mitte re duo priora. Tertium vero distinguendum est; polluinus enim nutriri absque cibo mediato , sed non absque Immediato , hoc est possemus nutriri absque eo quod aliquid man cicaremus aut bibe remus , sed non absque eo quod aliquod alime tum in nostram substantiam conuerteretur , animal enim non nutritur per species , sed tantum
gustat per species , quia nutritio postulat ciborum substantiam & non solas species sensibiles
saporis ciborum. . 'Respondeo tertio ad quaestionem : aliquae si
tamen non omnes, i pecies possunt conseruari sine suis obiectis etiam naturaliter : ratio est quia cum species sint motus, potest continuari motus ablato obiecto , ut vidimus alibi, cum de motu ageremus, ubi etiam attulimus exemplum torris circumducti in circulu. Deinde secundum multos ex aduersariis auditus etia exercetur per species, sed species non perueni ut ad aure in unico instar,ri ; videmus enim citius ictum quam audiamus senum, atque adeo percutiens potuit ipterire instanti sequenti illud quo percussit, & tamen sonum eodem modo audiuissemus, atque adeo species conseruatae fuissent sine illo qui sonu edidit. objicies: quod pendet in esse & in conseru,ri ab alio non potest permanere sine illo; sed species sensibiles dependent in esse & conseruari ab obiecto , ut constat experientia, si quis inter parietem & potentiam visivam interponat aliquod
corpus opacum, non videbitur paries,& tamen ante illam interpositionem per totum medium diffusae erant species ; ergo pereunt statim species: quia scilicet corpus opacum impedit dependentiam spe Merum ab obiecto,
94쪽
Disp. III. De Anima sentiente. 8 s
Rel pondeo illud argumentum non valere saltem pro speciebus soni. Deinde ob earuitatem spatij discerni non potest quando desinunt species et sed potius dicendum est nos noR eodem instanti quo ponitur impedimentum illud di1ce uere , cum enim species illius eorporis interiecti non deferantur nisi per motum , vel melius non sint nisi motus reliqua, lnἀigent tempore ut ad potentiam perueniant, atque adeo prius species .mnes parietis peruenient ad potentiam quam species corporis interiem , nam species parietis praecedunt, species vero corporis interiecti
Quaeres tertio , an possis fieri sensatio absque
Israel etitia obiecti. ν 'Respondeo primo : super naturaliter potest fieri sensatio absque praesentia obieeti, quia potest Deus supplere defectum causae secundae in rati ne causae essitientis; potest enim agere in sensus eodem modo quo agerent obiecta materialia si adessent.
sensatio absque praesentia obiecti etiam naturalia ter, ut patet ex conclusione anteeedenti ; si enim possunt conseruari species sine obiecto, illae pol vunt agere in sensum, & se erit sensatio sine obiecto. Objicies : potentiae sensitiuae externae sunt intuitiuae , ergo debent operari praesente obiecto. Respondeo distinguo consequens: praesente ob tecto per se vel per aliud, Concedo: per se, Nego. Igitur debet esse obiectum praesens per i pecies vicarias sui, quod sussicit adcognitionem intuiti-uam 3 imo N requiritur ; nam quantumvis res sit 'per . te praesens,nisi etiam praesens sit per species.
95쪽
non percipietur , quia nisi moueant sensum, non percipiuntur. Quaeres quarto , virum species sensibiles sint obiective diuisibiles. Respondeo omnes authores sentire species esse extensiue diuisibiles ; sunt enim corporeae : concedunt etiam esse intensiue diuisibiles, quatenus possunt esse modo magis, modo minus vegetae; potest enim motus modo leuior, modo fortior esse 3 quaeritur igitur an sint etiam obiective diuisibiles , ita ut una pars obiecti repraesentetur ab una parte speciei, & alia ab alia. Respondeo assirmat tu emam cum partes obiecti fiat diuersae, diuersos etiam debent imprimere motus ad hoc ut illas repraesentent. Deinde si oscultetur media pars parietis, aliam medietatem tam es are videbo quam antea i ergo aeque intensa erit species ac antea, atque adeo species illius partis parietis non dependebat ab alia parte parietis.
Obiicies:ὸ quolibet puncto me dij totum obiectu leti videri potest; sed species non repraesentat, nisi illud a quo procedit ; ergo necesse est ut quaelibet pars speciei ibi existens a toto obiecto
Respondeo ex qualibet parte spatij posse totum obiectum videri; quia ibi reperiuntur species omnium partium obiecti, quatenus spiritus ab obiecto emissi per totum medium diffun
Instabis: spiritus sunt corpuscula ; sed corpuscula non pollunt esse in quolibet puncto, ergo. Respondeo , Concedo maiorem : Nego mino- Iem , vel distinguo : in quolibet puncto ph sico, vel mathematico, Concedo minorem in quolibet
96쪽
iis'. III. De Arima sentiente. ' r
puncto morali, Nego minorem spiritus enim sunt adeo subtiles, ut quamplurimi in paruula parte spatij contineri possint. Hoc confirmabitur quam do docebimus pauca admodum videri visone directa,licet multa visione colla terati. Instabis iterum : si species . nihil aliud sane quam motus, & motus ille deferatur per spiritus, nunquam possent peruenire illi spiritus ad oeu los , nisi valde turbati a rentis alitique spiritibus
Respondeo, Nego sequelam; ut enim alibi dixi,
quando aliqui auferuntur a vento, alij statim sub stituuntur,& si non substituerentur,obie flum non videretur , posset etiam dici rapidiorem esse motum spiri tuum,quam ut perturbetur a vento,scut decidit pluuia non obstantibus ventis. Vide ea quae diximus de luce, Denique nonne experie tia docet ventum turbare visum Sc auditum Quaeres quinto quomodo ex potentia di specie
Respondeo fieri unum dumtaxat per acci gens v
motus enim non est aliquid essentiale potentia Dicitur communiter fieri magis unum quam moveria & forma,& merito : nam forma, scilicet specialis, distinguitur realiteda materia inadaequata, . at species differt tantum modalitex a subiecto ita quo recipitur. Quaeres sexto , an sensibilia communia impriamant propriam speciemm . . Respondeo sensibilia communia non imprimere proprias species distinctas a speciebus sensibialis proprij, sed illas dumtaxat modificare , si enim imprimerent speciem distinctam , postent videtiabsque sensibili proprior,sed hoc est contra eXperientiam :.modificatur tamen species : nam si ex
97쪽
colorato triangulo fiat quadrangulum , non erit diuersa species , sed tantum modificative distincta. Obiicies: sormae diuersae non possunt constitue- Te, neque producere eandem speciem; sed sensibile commune & proprium sunt diuersae formae ; et go non possunt constituer eandem speciem. Respondeo sensibile commune e si e tantum modificationem proprij ; figura enim est tantum modus rei colorata , v. g. atque adeo sensibile proprium & commune sunt formae diuersae metaphysice , non vero physices obiicies secundo, sensibile per se debet emittere speciem sibi peculiare at sensibile commune est sensibile per se; ergo debet emittere speciem isibi peculiarem.
Respondeo, Nego minorem : quia communia, . si sumantur in ibi tacto nihil sunt a parte rei, in eoncreto vero sunt ipsum mei proprium taliter modificatum. Obiicies tertio, si quis esset prope coelos apponeretque manum coel is, non sentiret sensibile proprium , & tamen'sentiret commune, nempe magnitudinem. Probatur quia in coelis nullae sunt tu i mk ε ualitates: Re Linon eo, cum cosi sint permeabiles, tanta sunt subtilitatis, ut forte non possint sensum afficere : si vero non sint permeabiles, sentiretur durities quae est sensibile proprium. Demum non si mus adeo scrupulos , ut solas qualitates primas' sensibiles esse dicamus , maxime cum non conitet. quaenam sint qualitates primae , ut superius no
Quaeres septimo, quomodo destruantur species. Q ustio proponitur tantum de speciebus sensuum
98쪽
Dil'. III. De Anima sentisnte. e
externorum I neque enim adhuc satis clare explicuimus quid essent species sensuum internorum, aut species intellectus. Respondent autem communiter neoterici species talis esse naturae , ut non exigant conseruari, nisi in presentia obiecti, sicuti dicunt lucem non conseruari, nisi in prassentia solis talemque esse ipsius naturam , verumsi non exigant conteruari, saltem non exigunt destrui, quare ergo destruontur potius quam conseIuetitur, cum ad utrumque
se habeant indifferenter. Respondeo facile solui quaestionem in nostra. sententia : cum species sensuum externorum
nihil aliud sint quam motus , possunt destrui per illa omnia , quae posiμnt impedire ulteriorςmanotum.
A Ntequam de quolibet sensu in particulari I, differamus, aIiqua de sensibus externis incommuni perpendenda sunt.
QVaere primo , quot sunt de facto sensus
99쪽
nempe tactus , gustus, olfactus, auditus & visias. Ratio a tur, quia senius multiplicatur iuxta di-uCrudatem operationum & obiectorum. Thomas Anglus sic rationem illam explicat : Toto animJlis corpore disseminatisunt quidam canales aereo quod humido pleni longi γ angusti, inde nesesse est minimam impressionem in extremo corporis faciam fere momentanee ad cerebrum eorum fontem peruenire , θν is ad cor descendere : unde obstructis quomodolibet canalibus his nihil exteriorum percipit. Itaque cor
po/ a quae faciunt impressianem, υel per se eam faciliVt,
vel mediante alio corpore: qua autem per se V ut, vel in propria mole hoc agunt, vel coniuncta in parte , vel per emissiones naturales: sorpora autem per quε uniuersaliter unum corpus agit in aliud , sunt vel ais vel ignis, seu lux quam videmus a quolibet corpor
in aliud vibrari: consequens est animal si perfectum sit his quinque modis a circunsantibu3 asci. Luoniam autem euideus est hos quinque modos esse diuersos, etiam ipsum animal quinque diuersas dispositiones habebit, per qum susceptiuum erit hartim quinque impressionum , ut congrua eligat, auersetur a noxiis, tum in esculentis, tum in aliis ad conseruationem pertinen
tibus. Rursm quoniam ha impressiones sunt disserentes , oportet organa rusceptiua eorum diuersis partibus animalis inesse. Itaque metaphysich loquendo quinque sunt tensus , alia est enim potentia visiua , &alia auditiua,&c. Physice etiam sunt quinque rartione organorum, sed si potentia adaequale suma- tui & physice , potentiae illae identificantur inter te saltem 1 ecundum aliquid : nam potentia visiva non est solus oculus, sed oculus ut coniunctus cum capite & corde ; idem dic de potentia auditiua cum proportione. Quaeres
100쪽
Disp. III. De Anima sentiente. 9s
Quaeres iecundo , an omnes sensus externi sint perfectiores in homine quam in brutis. Respondeo : sensus externi eiusdem appellationis non sunt essentialiter , & specie perfectiores in homine quam in brutis metaphy si ce loquendo ; sunt enim eiusdem speeiei , quia illi sensus sunt eiusdem speciei, qui habent idem obiectum & eundem mDdum tendendi in illud, siue eodem modo ab illis assiciuntur ; atqui sensus hominis & sensus brutorum eodem modo se habent: phy sice tamen distinguuntur specie; cum enim potentiae identificentur cum subiectis quibus insunt, & subiecta inter se specie distinguantur, necesse est etiam sensus specie distingui, atque sensus hominis physice erunt nobiliores, quandoquidem homo caeteris animalibus nobilior est: attamen quoad exercitium sensuum multa animalia videntur superare hominem, atque adeo eorum sensus pollunt dici accidentaliter perfectiores, iuxta vulgatum illud. Nos aper auditu, linx visu, sima gustu.
Vultur odor tu, praceliit amnea tactu.
Quaeres tertio , an sensibile positum supra sensum sentiatur, seu, quod idem est, an sensibile indigeat medio aliquo externo ut percipiatur. Respondeo illud dictum sensibile positum supra sensum non facit sensationem , non debere crude intelligi,ut profertur, sed cum limitatione,& in hoc sensu , quod scilicet sensibile inhaereat. ipsi sensui , seu organo non percipiatur , & ide δea quae sunt intra oculum non videmus. Caeterum sensibile positum supra sensum tactus & gustus facit sensationem , visibile tamen positum supra oculum non videtur , quia species ab obiecto vi