Archivum Historicum Societatis Iesu. Vol. LXIII - 1994

161쪽

CHRISTINE MARIA GRAFINGER

162쪽

Vaticana die Signaturen Borg. lat. 153, 508-523, 543- 44, 554, 565-567, 586,

'U BiGNAMi ODIER I., La Bibliotheque Vaticane de State IV a Pie XI. Recherches fur Phistoire des collections des manuscrita avec la collaboration de Iose Rosschaert. Citta dei Vaticano

163쪽

CHRISTINE MARIA GRAFINGER

medesima alia Biblioteca Vaticana: affinche occorrendo a Cotesta S. Congrega-Zione nelle contingenZe delle controverSie Cinest, pΟSSa a suo beneplacito Servirsene de ' medesimi Codici, e pol restituirit alia Vaticana. E con plena Rispellosi rassegna. Ιl Rituale Cinese, che sta net numero XIV si sta copiando dalia Propaganda per uSO, colla permissione di Sua Santita. Manoscritii da Monsignore Foucquet in attestato di umilissimo filiolo ossequio lasciati alia Santita di Nostro Signore Papa Benedetto XIV e dalla Santita sua donati alia Biblioteca Vaticana li XV. Margo MDCCXXXXI.

164쪽

I. De Religione Sinarum Ρhilosophorum Cum Interpretationibus. Tomus Primus continens Religionis Philosophicae HiStoriam ab anno ante Chr. aer. 225T quo Mn cuius a describendis Sacrificiis ex libro canonico exordium ducit imperare cepit, ad priorum Itanum Dynastiae finem, Sev. annum Chr. aer. 24βῖJ. II. Tomus Secundus, ab anno aer. Chr. 24 ad annum 263β . ΙΙΙ. Tomus Tertius, ab anno aer. Chr. 480 ad 810βδ'. IV. Christianae Religionis Monumentum in China anno Chr. aer. 1625 casu repertum, Latine redditum, paraphrasi, ac notis illustratum, adiecta Romani Imperii Sinica descriptione authore Claudio Visclelou Episcopo Claudiopolitano. De Religione Brachmanorum eorumque VitiS. De Perfecta imperturbabilitate: Liber Canonicus Dissertatiuncula de Doctrina Brachmanica arte: Visdelou Confucii Vita ab Gm Sin Mei ipsius ex 65 generatione Nepote edita anno aer. Chr. 1694. De Iaponia ex Chao sum-gana Historiaq)'. V. Historia Sinica Latine versa ab eodem Visdelou cum interpretationibus. Tomus Primus ab initio usque annum ante aer. Chr. 424β''. VI. Tomus Secundus ab anno ante aer. Chr. 424 ad 206ββῖ.VΙΙ. Tomus Tertius ab anno ante aer. Chr. 206 ad 140β''. VIII. Tomus Ouartus ab anno ante aer. Chr. 140 ad annum Chr. 25ββε. IX. Tomus Ouintus ab anno aer. Chr. 25 usque ad annum 214β'β. X. Liber Sextus Siniciae Historiae de imperante familia Cina decem ab anno 52 ante Christum ad annum 6 ante Chr.q'β. XI. YVen, seu Mungol Sinica Historiaq)J. XII. Oda etc. de Ceremoniis et Musica: vertit D. de Visdelou Liber Ritualis de summo Ritum Curiae Preside, interprete eodem D. de Visdet Ou. Versio Capitis Librorum Classicorum quod Magna Scientia inscribitur.

'δ' BAV Vat. lat. J2.863. De religione Sinarum Philosophorum. Codo primuS ab anno ante Christum 22II usque ad annum ante Christum 2. Alte Signatur Codex XVJ 3863.qδ' BAV Vat. lat. J2.86. De Religione Sinarum Philosophorum P. II ab anno aerae Christianae 24 usque ad annum 263. alte Signatur XVII 38D. 'δ' BAV Vat. Lat. J2.865 De Religione Sinarum Philosophorum P. III ah anno aeriae Christianae 480 usque ad annum 3I0. alte Signatur XVIII 388).qδ' BAV Vat. lat. J2.866 Christianae religionis monumentum de religione Tas Se de perfeCta imperturbabilitate. Κum de vita de Iaponia. alte Signatur Cod. XIX 3893. ''in BAV Vat. lat. J2.8II Historia Sinica latine versa ab illo Domino Vis mu T. I ab initio que ad annum ante XI aeram 42. alte Signatur Cod. VIII 3783. 'δ BAV Vat. lat. J2.856 Historia Sinica latine versa ab illo Domino Visdemia T. 2 ab anno ante aeram M. usque ad annum 206 alte Signatur Cod. IX IN).qδ' BAV Vat. lat. I2.8ID Historia Sinica latine versa ab illo Domino Visdemia T. I ab anno ante aeram 206 usque ad annum I.9 alte Signatur Cod. X 3803. 'in' BAV Vat. lat. I2.858 Historia Sinica latine versa ah illo Domino Visdemia T. . ab anno ante M aeram usque ad annum Christi 25 alte Signatur Cod. X 38).q'β BAV Vat. lat. I2.859 Historia Sinica latine T. I ab anno aerae Christianae 25 MSque ad annum 2I. alte Signatur Cod. XII 3823. 'in' BAV Vat. lat. J2.860 Ioannis Francisci C.S.I. Episcopi Eleutheropolitani Sinicae Historiae Liber Sextus alte Signatur Cod. XIII 363) qJJ BAV Vat. lat. J2.86I en Mungolo Sinicae Historiae fasta, latine versa salte Signatur Cod. XIV 38.).

165쪽

CHRISTINE MARIA GRAFINGER

De Ceremoniis et Musica authore Ngeuyam Sieu-to ex Commentariis de officiiS. Sinicarum Legum Codici Capitis undecimi de Sacrificiis versio: interprete Visdelou6J8. XIII. Ritualis Sinensium Capita Liri cum Notisq)'.

XIV. Rituale Domesticum Sinensium ad litteram ex Sinico Latine versum a R. Ρ. D. Io Francisco Fouquet Episcopo Eleutheropolitano cum notiS eiuS- demd 0. XV. Sentimens de I 'Eveque d'Eleutheropolis, fur la Doctrine des Chinois

Essai d 'introduction Ρreliminatre a Pintelligence des Mngs, c 'est a dire des MonumenS antiques conserves par des Chinoisq3'. XVI. Liber Canonicus Sinensium, interprete D. de Visdelou, cum eiusdem Notissi a. Dokument 2 Notiet uber die an die Biblioteca Vaticana gegehenen Hanrichristen des frangosischen Iesulten Iean Francois Foucquet

Ricordo come ter mattina at far det glorno mori nel Collegio di Ρropaganda Monsignore GioVanni Francesco Fouchet, Vescovo di Eleuteropoli in partibus stato Gesulta, e Missionario per lungo tempo nella Cina, e lascio tuiti i suoi ma-noscritii consistenti in varie traduZioni dat Cinese a Nostro Signore Benedetto XIV ii quale in questo giorno li ha donati alia Biblioteca Vaticana. Uno di questi Manoscritti e rimasto in mano di Monsignore Monti Segretario di Propaganda' 'per fario copiare ad uso di quella CongregaZione e contiene cose apparienenti a Riti superstigiosi di quei Popoli. Tra te suddelte traduZioni ve n 'e qualchuna di Monsignore Claudio Visdelou Vescovo di Claudiopoli' ', uomo assai dotio, conalcune note det medesimo utili, ed erudite.

Domesticum Sinensium ad litteram ex Sinico latine Veraum Cum notiS.

' BAV Vat. lat. J2.870 Sentimenta de Peveque d Eleutheropolis Sur la doctrine des chinois anCienS et modernes salte Signatur Cod XXIII 3933. y BAV Vat. lat. J2.862 non Chronologiae Sinicae usque ad annum I aerae Christianae. non chronologiae Sinicae ab anno I post Christum ad annum IZ36. Subsequuntur Chronom-

166쪽

Dokument 3: Memoire Foucquet heraglich der Rite ragen Vat. lat. 12 851 f. 1r: S. S. D. N. Benedictus ΡΡ. XIV. Bononiensis Bibliothecae Apostolicae Vaticanae D. D. Die XV. Martii MDCCXXXXI. Pontificatus sui anno primo Cod. IV 375.

Beatissime Padre, Sanctitati tuae latinitate donatam offero partem illam Ritualis domestici SinenSium, in qua de parentalibus. Majoris operae Specimen est, quod si tibi non displicuisSe cognovero, crescer animus, creSce ad laborem alacritaS, et speserit fore brevi ut integrum Rituale domesticum, quod in Volumen ingenS eVadet, Sanctissimis oculis tuis subiicere liceat. Ouanta Rituale hoc a sexcentis fere annis, apud universam gentem in existimatione sit, vulgo notum est. Authorem habuit philosophum nomine I schu etiqui duodecimo saeculo floruit, et quo nullus post Condicium fuit illustrior. Nihil tamen hic aut parum proprio Marte praescripSiSSe putanduS eSt; Sed quae a Vetustioribus tradita fuerant, in unum collegit, ut Rituale conficeret. operi celeberrimo titulus est Rituale domesticum; quo proinde nulla domus aut Vix ulla caret, seu plebeia seu nobilis. Ouin etiam, si a dictatis eius tantillum recederetur in domesticis officiis, piaculum esse crederent; in ipSO quippe, quaecumque ad Optimum familiae regimem attinent, distincte praecipiuntur: Exempli cauSa, quid facto sit opus cum nascuntur filii: quid in eorum educatione; quid cum pileum accipiunt; quid cum matrimonia contrahunt; quid cum ad gradus Scholae Confu-cianae perVeniunt; quid cum ad Praefecturas; in primis quid in funeribus et quibus caeremoniis honorandi sint avi, minusim di finitur: Ad quos, in supradictis omnibus, tamquam ad Numina tutelaria Semper e ubique recurri debet, ut certo pateat eosdem a manibus aut penatibus diis, quos antiqui Romani Graecive cOluerunt, nullatenuS distingui poSSe. Atque hoc quidem, quod cognoscere tanti momenti est, quamvis in hoc exiguo libello Satis superque iam appareat, longe adhuc uberius et luculentius in integra Ritualis domestici interpretatione declarabitur. - Ιbi enim perspicuiS documentis, cernentur avis in infidelitate mortuis oblatae preces et victimae: Ibi Basilicae Victimarum Sanguine consecratae: Ibi iniuncta ieiunia; imperatique SecubituS, ut animus offerentium ad sacrificia purior accedat: Ibi sortium Christus e determinatae sortibus faustae vel infaustae sacrificiorum dies: Ibi spes positae in iisdem defunctis avis: Ibi tutela domus eorum curae commissa: Ibi eorundem patrocinio petitae dignitates, tum divitiae, gratia principis ingenium, salus demum in morbis, aliaque quae ad beatae vivendum iuvare poSSunt. Ouid praeterea postulabant idolatrae veteres ab iis, quos ut tutelares invocabant Deos' qui tot ac tanta largiri possunt mortalibus, an non divina quadam authoritate pollere censendi suntΤ quis autem vere catholicus eorundem cultum autem civilem et innoxium aut non impia contaminatum labe affirmare audeat. Igitur vel sola Ritualis huius explanatione, idolatrica superstitio sinenSium

167쪽

CHRISTINE MARIA GRAFINGER

erga majores demortuos demonstrabitur. Ouod si ante saeculum praestitum fuiSSet, quot et quantae diScordiae, quanta mala praeVeniri potuissent. At quoniam duplex aliud erat funeStarum controversiarum caput: Primum quidem de Philosophi Condicii cultu, alterum de cultu Coeli, eadem superstitioniS Labes, quo ad utrumque cultum declarabitur, et convincetur cum ex Sectae Philosophiae commentariis, tum ex historia tum denique ex ipsius Imperii Ritualibus, a Rituali domestico valde diversis, quorum omnium accurata pariter dabitur interpretatio. Sic per has interpretationes, superstitiosissimi Ritus, qui tamdiu fucatis velati coloribus, in affectata quadam obscuritate latuere, in clarissimam demum prodibunt lucem, nudi et politicis destituti figmentis, cum sinenses

ipsi romana lingua germanos SuΟS SenSUS expriment. MonStra autem haec Superstitionem, qualia sunt, cum natiVa laeditate sua produxisse in medium; exarmaSSe eSt quo tetriora Sunt, eo majorem Sui horrorem excitent necesse est in intuentium animis, nec fieri potest, quin ab his unusquisque Sibi caveat. Atque haec fuit causa cur ab ipsa origine contentionum, viris doctrina pietateque praestantibus in Votis eSSet, ut ipsi met Sinae prodirent testes Caeremoniarum suarum: Cum non alia Occurret via breviori aut certior ad facti, ut vocant, Sinici veritatem investigandam, ex cuius evidentia de tanti momenti controversia diiudicaretur e perniciosis adeo dimicationibus poneretur finis. Prius quidem adhibebantur testimonia, quae Veritatem amantibus, ad eam evincendam satis superque eSSe Videbantur; sed ea Sumpta SeorSum, e a propriis locis velut cruta, non multo negotio a pertinacibuS eludebantur. Arte quadam, ut fit, vox detorta in ambiguos Sensus, ingeni So Sophi Stae praebebat anSam, qua validissimi argumenti vim quasi per iocum effugeret. Quod Vero nunc eSt, quod rituum acerrimi defensores obiiciant, cum ex ipsa Serie e toto Ritualium, aliorumque Operum atque adeo ipSiuS hi Storiae contextu, luce meridiana clariuS, fiet, in hodierno usu Pien seu Caelum, Chang Ti et italice Scian 'Ti. Seu supremum Imperatorem, multiplici titulo eSSe Idolum, quod, derelicto Vero numine, vana sibi gentilitas finxit: - Conlacio mortali et nihil tale merito, aedes fuiSSe religione conSecratas, eidemque Supra humanam Sortem honores Solvi; aVOS denique Sinensium in Manium et Larium Vicem ac authoritatem SucceSSisSeΤEx his enim vero magis ac magis innoteScet mundo, etiam non fideli, nec docili, quam puris Luminibus Apostolica Sede illustraretur, cum caeremonias ita perVersas non revocabili anathemate confixit, quantaque Sit SacroSanctae Constitutionis aequitas in qua Clemens XI. gloriosissimae memoriae decessor tuuSomnia haec Sic peragi declaravit, ut a SuperStitione Separari non possint gaudeant

hic, quibus cordi est fidei integritas, Apostolicae Sedis honor, Ecclesiae dignitas. Gaudeat ipsa Societas Iesu quae majorem Dei gloriam habet pro tessera quae

obsequium Suum Clementi XI. solemniter testata est. Marginalie: Anno 1 T 11 Praepositus Generalis, cum Procuratoribus omnium mundi Ρrovinciarum qui Romam convenerant, coram Clemente XI. pro Societate declaravit se plane et sincere adhaerere constitutioni Ex illa die, si quis e sibi subditis eidem constitutioni, eodem modo non adhaereret eum ut inembrum putridum et restrandum habitum iriJ; gaudeat, inquam, ab alumnis suis detrahi lacram turbulentissimis erroribuS, ObmuteSCant, autem ii, quorum post Ritus decretis fulmineis toties attri-

168쪽

tos, hae voces nihil ominus audiuntur identidem: Calumniam pati Sinas: quae contra ipsorum Ritus proposita Sunt, multum Vero eSSe diSSentanea; nulla de his hucusque prodiiSSe decreta, quae non conditionibus Subiacerent, nihil decisum quod dissolvi aut mutari nequeat venturum tempuS, cum liS ad novum revocetur examen, et victoria tribuatur SinenSibus, haec proh pudor Sparguntur adhuc sermonibus; scriptis litteris, libris impressis disseminantur. Nimirum pestilens hydra suiS ex cladibus renaScitur, Vulnerata, conmSSa etiamnum caput attollit, nec,

nisi Herculeo ictu, concidet. Non ausim iniussus Beatissime Pater, Obstrepere pluribuS Sanctitati Tuae. In illa quidem Litteraria supellectili Sinensium, cuius quatuor millia voluminum Romam, ante aliquot annOS, mecum feliciter perVenerunt reliqua ne venirent malevoli quidam impediere): in illa inquam, supellectili, quam plurima Superesse non diffitebor dignissima scitu. Etenim praeter libros illos, vulgi Mng nuncupatOS, quOS univerSa genS Summopere Venditat, quorum originem ipsi caelo tribuit, quos id circo pro canonicis habet, doctrinae quae immutabilis; praeter eorumdem librorum praecipuos interpretes, reperiuntur illic philologi, oratores, historici, poetae, reperitur quidquid ex Veterum Sinarum aStronomia, geometria, numerorum Scientia, geographia, medicina reliquum est, quidquid pertinet ad leges et politicum regimen, quidquid ad opes gentis et potentiam, ad ritus eius, consuetudinesque et religionem ipsam; quibus omnibus scriptores adiuncti sunt, qui de lingua, de natura Characterum vere hyeroglyphicorum, de eorum authore ex antiquitate disseruerunt. Si simile quid agens de veteribus Etruscis, aut Aegyptiis, aut Romanis et Graecis, hodierna die alicubi e ruderibus effoderetur, quantis laetitiis eruditi nostri triumpharenti Non ne thesauri haberent loco, et forte thesauris ipsis quid pretiosius esse crederent'

De his certe ratio reddi posset in conspectu tuo quaenam autem hinc in religionem Sanctam cui praesides, in bonas arteS et ScientiaS quibus tantopere faVeS, emolumenta redundare queant, non facile VerbiS aSSequar, at quiS ego Sum, ut non VocatuS, longi S SermonibuS tempora morer Principi S Summi, quem populorum omnium felicitas et salus continuo sollicitum tenentΤ Ouidquod, leve hoc speciem laboris mei, Augusto tuo nomini consecrare cupientem, diu me deterruit

Majestas illa, quam in te Christi Vices Gerente Catholicus adorat orbis i Videbam te, quaSi Angelum Dei, et conturbatur con Meum LMarginalie: Esther Cap. 15J. Nihil mei conscius, Verebar accedere ad thronum illum, qui est omni humana excelsitate sublimior; ac idem porro Majestatis timor me deterret adhuc, nisi dubio et anxio, veluti benignum sidus, affulasisset affabilitas illa tua tot celebrata praeconiis, quae nihil detrahens Majestati, novum ei potius splendorem addit, gratiamque rapientem animos et amorem ad te adeuntium advertebam non quaerendoS faciles aditus non molli andi tempora Confluere undique omni hora, infimoS aeque ac SummoS, quibus tui copiam facit indefessa charitas: non fucatam illam esse, non speciosam tantum et ad pompam, Sed ex mira quadamnaturae bonitate nasci, quae nihil potius habet, quam ut omnibus proSit, et in eo quietem propriam, dignitatem, opeS etiam maximas bene collocatas putat quiSafflictus unquam accessit ad te et non recessit laetior' Vix ac ne vix quidem ipsimet morbi supplicibus moram injiciunt. Caeteris videlicet saepe fraudi est videri quales sunt: Tu vero inde capis incrementum

169쪽

CHRISTINE MARIA GRAFINGER

laudum, eo Venerabilior quo notior recordabar quantopere comitatem hanc tuam beneficentissimam, quam multis annis Roma suspexerit, ac dilexerit, dum inter purpuratOS eximius emineres, ut exciti fama, ex ultimis etiam Europae Provinciis nobilissimi hospites accurrerent, qui postquam Sapientiam tuam viderant, et domum quam aedificiaVeraS. Νec non et Cibaria menSae tuae, et socia ministrorum tuorum Marginalie: Reg. 3 Cap. 10J; multo vero magis poStquam te audierant, et in familiari commercio suavissimiSque sermonibuS, prudentiam, ConSilium, Summam eXperientiam rerum, aequitatem incorruptam, tenacem recti et integerrimam Voluntatem, pietatem, religionem, fidem oculis perspexerant exauditi sunt saepe cum dicerent: O Beatum orbem. Si unquam hunc rectorem habueriti reduces ad patriam eadem ingeminabant implebantur repetitia. Sed verissimis encomitS, populorum aureS Sic te uniVerSa regna diu ante patrem, et principem deSideraVerunt, quam conSequerentur; atque ideo, cum Supremus Arbiter communibus votis demum annuisset, iucundissimumque nuncium, solito pernicior ad extremas oras forma pertuliSset, laetis canticis Omnium Ora personuere haec reputabam simulque Benignitatem hanc tantam, cui nihil addi posse videbatur, creviSSe cum gloria tua, et perVeniSSe ad apicem ex quo rerum humanarum fastigium tenes. Itaque paulatim recreatus Sum, iuxta ac si me Sceptro tuo tetigineS Marginalie Esther Cap. 15J. Sensi evanescere non reverentiam, Sed timorem factusque animosior ad Sanctissimos Pedes tuos advolare non dubitavi.

Beatissime Pater Sanctitatis Tuae Minimus et devotissimus Servus I. F. Foucquet Episcopus Eleutheropolitanus 9r Rituale Domesticum Sinensium Ad Litteram ex Sinico Latine Versum Cum Notis opera et studio Ioannis Francisci Foucquet I Episcopi Eleutheropolitani

170쪽

RESUME

Iean Franςois Foucquet, ne a VeZelay le 12 mars 1663 et membre de la Compagnie de Iesus depuis le 1 T septembre 1681, arriva en Chine te 24 juillet 1699. It etait uii des