장음표시 사용
271쪽
PARAGRAPHUS I. as pia dioptrica communia, quae quadrantibus, vel sectoribus majoribus
aptari solent. Res tota e reducitur , ut perspiciatur, quo pacto construi possit tele Scopium dioptricum, quod inter objeetivum, S micrometrum contineat aquam , quo applicato majori quadranti, vel sectori una cum alio communi habente aerem in eodem intervallo, determinetur satis accurate differentia distantiarum a Zenit exhibitarum ab utroque eiusdem fixae habentis satis magnam aberrationem in declinationem, quae exhibebit disterentiam aberrationum , adeoque etiam differentiam celeritatis luminis per aerem, per aquam. Non est necessaria accurata determinati di tantiae absolutae potest enim ita determinari disterentia distant aruiri exhibitarum ab utroque telescopi , ut error distantiae absolutae
communis in determinatione ipsius factae per bina telascosua, v bit is, qui oriretur ex minus exacta divisione sinibi, nihil turbet dishmitiam . Quid requiratur ad perficiendum eiusmodi elescopitiin, ponemus in sequenti par rapno, ubi explicabitur eius theoriacum praecautionibus necessariis, ne observationes per ipsum i stitutae evadant erron accedet id, quod pertinet ad augendam ejus vim, reddendum ipsum acromaticum, si libeat. Ηὶc exhibebimus tantummodo methodum instituendi observationes per ipsum
conjunctum cum altero formae usitatae ad habendum cum eviden tia, accuratione multo majore, arevi tempore effectum integrum disterentiae aberrationum exhibitarum ab iisu dum ad O tinendum effectum integriim aberrationis absolutae requiritur inte vallum sex mensium, quo aberrationes evadant conticinae, maximae, immo etiam annus integer, quo locus apparens fixae correctus
per alios fixarum motus cognitos redeat ad locum anni praecedentis. et O. Optimum factu erit , si adhibeatur sector longioris radii, cujusmodi adhiberi solet pro determinanda distantia a Zenit fixarum , quae exiguo graduum numero ab eo distent , ubi ejusmodi Observatione instituuntur pro mensura graduum meridiani , qui Sector converti possit circa proprium axem . Ego mei descripti nem exhibui in meo opere de Expedisione Listeraria per Pon-
272쪽
Parisiis sit titulo IGFage astrammique, ge ogi apblahe . Qui sierit ejus successus, patet utique ex consensu iturum mearum observationum, quarum determinationes diversae vix uno secundo disserunt a media, licet agatur de distantia a etenim absoluta , adhibeantur binae fixae, ac observationes instituta fuerint semes Arbmini, bis Romae, instrumento eodem pedum octo bis per totam Italiae latitudinem transportato. Alterim cum majore etiam successu Lirigani us egrinius mei tum Ordinis Astronomus ad ejus imitationem construxit Viennae in Austria me mesente similem rinensis eccaria constrii curavit pro suo meridiani gradu cum successu maximo vero etiam alii alibi cum eodem successu constructi sunt. Multo autem major exactitudo haberi debet, ubi ope ejusmodi instrumenti non distantia absoluta fixae cujuspiam aeterit determinari debeat, sed differentia distantiarum exhibit
rum a binis telescopiis eidem instrumento simul afixis. 23. Eum sectorem exhibet utcumque figura . Is constabat binis regulis metallicis crassioribus connexis invicem ad angulos rectos . Regula longior ABB'A' habebat ex parte posteriore adnexum tubum solidum telescopi habentis axem parallelum rectar CH transeunti per mediam suam longitudinem. Regulam UE'D'pri r perpendicularis habebat hinas laminas DEG , D'E'GF sibi afferruminatas , quae non occupabant nisi partem ejus latitudinis hinc inde , inter quas libere excurrebat lamina FGGF antrorsum , retrorsum , quae efformabat limbum , sed mobilem, i
strumenti serentem divisiones non in arcu circulari, sed in recta linea KR mat lamina erat connexa cum cochlea , cujus man brium L, aptata regulae DEUD'ex parte opposita ei, quam mgura exhibet nexus fiebat per virgulas metallicas traductas transcrenas excavatas in ea ipsa regula, sustinentes cylindros a vos, per quos transibat ipsius cochleae axis : ipse axis cochleae
habebat sibi adnexum indicem N, qui in circula habente diame trem EE divisiones in sua peripheria, indicabat partes singu
larum conversionum cochleae eo indice notante raro . nondum
revoluta cochlea per ullam conversionem, punctum , quod, tinitium divisionum limbi jacebat in continuatione rectae incit ,
273쪽
ut C efficeret rect .im continuam perentem vices radii arcus circularis sectorum communium , filo CP suspem ex acu aptata, in C is sustinente pondusculum P.
21. Di recto axe ubi ad fixani filo C transeunte per punctum quoddam I rectae K ac indicante eniti di distantia apparens ab ipso enith ahebat pro mensura angulum CSm Ct, cuius tangens ad radium C erat intervallum OI hujugmensuram exhibebat numerus divisionum ab O usque ad divisio. nem, , quae immediate praecedebat punctum I. Resi suam pamticulam addendam ei numero exhibebat cochlea cum suo indicem,
retracto nimirum eius ope limbo mobili, donec divisio M appellaret ad punctim I. Et in meo quidem sectore primo divisiones
erant factae per lineolas rectas tantummodo in posteriore constructo Viennae cum leuanigio adhibita sunt seraminula tenuia, quae ipse per sese ita bene rotundaverat, ut per microscopium iam dum sorte apparerent bene rotunda, 3 politissima : filum erat parum admodum minus crassum diametro foraminum , ut ipsius media crassitudine congruente cum centro seraminuli extarent hinc, inde bina segmenta ipsius formae circularis admodum exigua, quorum inaequalitas, si qua liaberetur, insensibilis ex particula di metri extante, ita evidenter apparebat ex inaequalitate chordarum eorundem segmentorum aucta per microscopium,' multis partibus majore illis particulis diametri procurrentis, ut minimo motu cochleae, ac sere insensibili adducerentur chordae ipsae ad aequalitatem Positio fili medii congruentis cum centro foraminuli determinari poterat sine periculo partis decima unius secundi. Tres particula admodum tua divisionis circuli exhibebant unicum eis
eundum, R ipsarum quadrantes per aestimationem esregie poterant
23. Siquid ambiguitatis remaneret in distantia fixa acie nith; id unice pro 'eniebat a collocatione fixa sub filo micrometri interni parallelo motui diurno , qua collocatione prae Stita , de Des at X tran Sire accurate per axem telescopii, in quo se fila sibi invicem perpendicularia decussabant de mole. Inclinabatur quidem instruialentum ope alterius cochleae ipsum totum umentis in latus, donec
274쪽
donee fixa stathri post primum suum ingressum in Gun isse scopi tegeretur ab ipso suo, immo potius donec ejus magnitudo apparens orta ex errore sphaericitatis 3 restiuigibilitatis extaretaeque hinc Minde ab ipsius fili crassitudine, quam ob causam errores illi ipsi proderant exactitudini observationis: nam si fixa apparitisset, ut unicum punctum; non ita accurate determinanponiisset positio puncti ipsius in media crassitudine sit occupantis utique plura secunda. Verum ipsa aequaliti s luminis excurrentis hinc, 3 inde a filo ingerebat ambiguitatem, quae impediebat co
sensum determinationum usque ad fractiones unius secundi . Cum mora fixae in campo trium etiam, vel quatuor minutorum pedimitteret plures determinationes, retracta fixa a filo per motum instrumenti, ὀ iterum adducta, atque id mutato etiam obsere tore, adhuc raro admodum occurrebat discrimen trium micti,inetii circularis particularum , nimirum unius secundi
Illud autem commendat hanc sermam sectoris, quod cochlex non arcum circularem , sed rectam regillam promovet, intersectio filorum immobilis facta in ipso telescopi axe rem omnem conficit , quod quanti intersit, norunt sane Astronomi is unica habetur scala externa divisionum limbi relatarum ad radium Co, revolutionum cochleae ad ipsas , quorum omnium, utra ipsius cochleae verificatio quam facile , c accurate fieri possit in hoc instrumenti genere, sati patet ex illo meo opere, in quo ea O .mnia sese exponuntur . Accedit , quod convcrsio instrumenti apositione limbi spectantis orientem addu et ad poSitionem contrariam occidentem versus in suSpensione illidem exposita fit celerrime , atque ita res parari facile possunt, ut conversio simplex
limbum ante primam observationem collocatum in plano verticali , congruente cum plano meridiani restituat in positionem itidem verticalem, A meridianam s. Converso instrumento, filum CP, quod occurrebat laterim in I, occurret later o C in Mintervallum II quod b, ni - - addit bin segmenta I Wr determinata a NHometro externo exhibet, ut patet, duplam tangentem di
rantiae apparentis in aenici, quod quidem praeter duplicationem.
275쪽
determinationis ejusdem , quae reddit periculum erroris duplo minus, corrigit per se errorem , qui potuerit Occurrere a perpe dicularitate non satis exacta linearum Coe, Κ . Si in ea os, tione haberetur aliquis exiguus error is obesset quidem determinationi factae per unicam tangentem I, vel Or, non autem per
dimidium intervalli II : nam perpendiculum accuratum ductum epvincto si in rectam Κς cadens prope punctum o non dissert a longitudinem nisi per differentiam ordinis secundi ita exiguam respectu radiimo, ut nullus inde error sensibilis provenire possit
in angulum determinatum per hunc novum radium substitutum priorico, ad quem radium novum reseratur dimidium intervalli ir assumptum pro Ugente. Convenio corrigit etiam per se erro rem aliquem, si quis habeatur in parallelismo axis telescopi cum radio Co, ut norunt Astronomi. α6. Sed - error , si qui adsint 3 error divisionum, qui itidem ossiceret determinationi distantiae absolutae arienit etiam post conversionem , nihil obest determinationi disserentiae dista alarum exhibitarum a binis telescopiis aptatis sectori idem, de qua la agimus ea pendet tantummodo ab indice N adeoque a
sola persectione cochleae rite verificatae. Possunt ea telescopia Mptari idem regula ex parte AB 'B', c firmiter adnecti mea distantia , in ita alterii non impediat liberam oculi applicationem ad alterum. Tum vero adducto instrument ad pOgiti nem , in qua centrum fixae ingressae tele conium sit in medio mi interno alterius telescopi , Sc notato numero indicato ab indicem pro valore segmenti I, quod quidem eii.im fieri potest citissime per adjutorem observatoris , applicari poterit oculus ad alterum, & fieri Observatio eadem . Si utraque observati QSOlv aur ante appulsum fixae ad intersee ionem lorum secundi telesco
pii poterit fieri conversio instrumenti motu celeri haberi utraque observatio in nova positione ante egressum fixae e campo secundi telescopii, S: eo pacto habebitur eadem nocte dissi, rentia distantiae Ir, quae sola exhibet adistentiam summae binarum tangentium pertinenti mi ad duplum distantiae apparentis a aenith , a qua sola pendet duplum differentiae binarum remini
276쪽
num , quae est differentia anguli ICr. Si eadem nocte , vel pro
fixis majoribus eodem die non habeantur omnes quatuor observationes , possunt admodum sicile haberi priores duae prima nocte, quidem repeti pluribus vicibus, tum Acta conversione di s quenti obtinebuntur commodissime reliquae duae , c habebitur disserentia quaesita uno die, vel ad sumnum binis consequenter diebus. Σ7. Melius erit dissere conversionem sectoris in diem seque rem, quo fiat commodius, impendendo tempus mora in campotelescopi ejusdem fixae in repetenda pluribus vicibus observatione per utrumque telescopium nihil enim timeri potest ex ullo pite mutationis, quae accidat in distantia apparenti fixae a Mesthiam exigua tempore tam brevi. Mutatio atmosphaerae indicata a barometro thermometro mutat refractiones , sed mutatio est exigua respectu totius, adeoque si adhibeantur fixae paucis gradibus remotae a Gith, in quibus tota refractio est circiter totidem secundorum, nihil sane metui ibi potest a mutatione facta in atmosphaera. Is metus haberet locum, si adhiberetur quadrans immictus binis ejusmodi telescopiis pro fixis multo magis remotis a Zenit : quanquam etiam status arometri, therm Omia triobservatus utroque die indicaret mutationem refractionis semper exiguam citra periculum erroris notabilis. Accedit, quod quadrans integer est minus opportunus pro hujusmodi determinatione. Si is sit radii ingentis, vel non convertitur, vel multo difficilius convertitur. Quadrantes radii minoris habent telescopium brevius, quod si non sit acromaticum, habet augmentum multo minus, unde profluit mulio majus periculum erroris in collocatione fixae subsilo micrometri interni Majus itidem est in limbo respondente radio minori periculum erroris in aestimando appulsu fili, vel albiadae ad divisiones limbi Praestat adhibere potius sessorem to foris radii, ut pedum octo, vel decem, cujus telescopium utut commune habet augmentum satis magnum ad exhibendam dete minationem intra unum etiam secundum. α8. Dilatio in sequentem diem nec habet periculum mutatae distantiae apparentis, amitti ex motibus aliis fixanim, qui praete quamquod aunt satis comiti, ut earum loca observata diversis
277쪽
diebus reducantur ad eandem epocham, sunt ita exigui intervallo dierum duorum tantummodo, ut omnis etiam ejusmodi reductio omitti possit sine periculo erroris. Retentu autem positione sectoris eadem possunt facilius fieri plures observationes eadem nocte, a hibitis pluribus fixis: nam plures transeuntes per meridianum satis longo temporis intervallo haberi possunt, quarum aberratio indeclinationem sit satis magna , quod patebit ex iis AEnae dieituri sumus in tertio a rapho.
Σς. Etiam simplex distantia a reniti habita per bina telesco pia propotita exhiberet disserentiam distantiani apparentium quaesitam sed in primis oporteret bene definire pro utroque telare pio punctum limbi respondens directioni ejus axis tendentis ad amitin , quod obtineri solet per conversionem, quamvis eo semelimento obtineantur deinde distantia apparentes ab ipso aenio fiane novis conversionibus. Venim esto adhibere conversionem, saltem quia per ipsam duplicatur effectus, qui idcirco remanee multo magis sensibilis. ω incuraturi determinatur per observa
ao Si loco aquae insundantur in tubum liquores alii, quorum vires restactivae sint majores 'abebitur major differentia heloci, latum respondens rationi majori sinus anguli incidentiae in ingre su luminis ex aere in eum liquorem ad sinum anguli refracti in
Etus plurium generum fluidorum diversae naturae multo magis cor firmabit omnem hanc theoriam. Sed jam faciemus gradum ad eoponendam theoriam,' constructionem telescopii novi propositi struere, ut infundi possit aqua alius liquor perspicuus quicumque, qui impleat totum spatium contentum inter objectivum,& locum micrometri Quamobrem oportet ejus tubum efformare lamina metallica satis est, si fiat ex illa tenui lamina metallica , quae appellatur in Italia a Diti in Gallia se blane. Ex
278쪽
parte in seriori oportet applicare basim circularem vitream eo loco , in quo applicari solet diaphrasma cum micrometro filari, nimirum in soco objectivi, atque id ita, ut non permittat egressum. l quae inter ipsam , , tubum . Ea basis debet esse lamina vitrea terminata binis superficiebus planis parallelis bene politis, in cujus facie superiori, quae debet remanere interna, possunt duci binae
rectae lineae tenues ope cuspidis ex adamante, vel potius e silice, relinquentis signum in supersci vitrea, quae lineae gerent vices florum micrometri ex parte tubi superiore objectivum inclusum suae thecae aflixae tubo poterit utique retinere aquam, impedi Hre ejus effluxum etiam , ubi ipsa urgeatur versus inuis supermetem inferiorem internam a pondere aquae inclusae ire vase externo superiore communicante cum tubo telescopi per canalem exeuntem ex ejus seramine laterati Inmi hujusmodi laminam plo nam habebitur tubulus continens ocularem insertus continuationitu, telescopi ita, ut pro diversa oculorum constitutione promoveri intra ipsum possit,in admovere ocularem vitro plano, veseam in ipso removere a1. Eam dispositionem exprimit utcumque figura . Tubus telascopi est ABB'A objectivum CC Mamina plana vitream , canalis HI exleas e foraminem ubi ipsius, 3 sustinens vas ML LM cum quo habet communicationem in L. Aqua infusa in id vas , vel alius quivis liquor , impleto tubo , elevabitur imira ipsum usque ad quandam altitudinem N' supra quam debet extare pars ipsius vacua, nimirum habens aerem liberum. Hujus quae pressio tenebit semper liquorem applicatum immediate toti superficiei inferiori objecti vi , pondus ejus ipsius liquoris, qui est intra tubum, applicat ipsum basi DL Cum liquores vi caloris dilatati condensentur vi frigorisu si is, qui continetur intra tubum tempore caloris majoris impleret ipsum penitus occlusum , superficie liquoris ejusdem applicata accurate superficiei inferiori objectivi ; ipsam desereret tempore frigoris , relie ob cu inter eam ipsam superficiem, quod quantum obesset,
mox patebit si autem tempore frigoris impleret penitus tubum applicatus ei superficiei calore superveniente dilatatus inserret vim Diuiliae by Coo le
279쪽
PARAGRAPHUS II. Θ vim tubo in vitris, vel disrumperet aliquid , vel mutaret nonnihil dispositionem partium , figuram . Uas adjectum ,
communicatio per tubulum I impedit utrumque Teinum, elevata tantummodo superficie N ipsius liquoris in vase , vel depressa , dum liquo vi caloris dilatatur , vel vi frigoris restringitur. Ipsum autem vas potest fieri apertum versus M M . si elescopium non debeat habere nisi exiguam inclinationem, ut pro hoc Observationum genere verum si libeat ipsum inclinare ita , ut habeat elevationem exiguam supra horiZontem poterit claudi superficies vasis ipsius MM . relicto tantummodo exiguo foramine Versus, per quod aqua non effluet, nisi inclinatione pertinge te ad positionem fere horizontalem.
33. Necessitas implendi tubum ita, ut inuo applicetur peniam superficiei inferiori objectivi sine vacuo intermedio, patebit ex Muraci, quae etiam exhibebit totam hujus telescopii theoriam. Sit tubus ABNK inclinatus, iacuus cum suo objectivo C; e
jus axis sa deveniat ad centrum hujus a fixa quapiam radius Hin directione ejus axis, cum aliis ipsi ad sensum parallelis M, PC incurrentibus in ejus superficiem in C si tubus sit vacuus nimirum plenus solo aere procedet radiuscis irrefractus se bpsum axem R., radii Q, 'C detorti per refractionem ob
bunt in ipso axe ad distantiam sicalem SQ. , ectivi ipsius in
mente secludimus utrumque errorem tam refrangilulitatis , quam
sphaericitatis . Si jam is tubus impleatur liquore aliquo totus ita, ut liquor ipse applicetur superficiei objectivi sine ullo vacuo i termedio adhuc radius sS procedet per axem, sed reliqui illi qui coibant cum ipso in soco. , coibunt in alio soco et rem tiore utique ab objectivo ipso nam refractio eorum radiorum in ingressu in objectivum, qui fit transeundo ex aere in vitrum
erit eadem , quae prius ante immissionem liquorisci sed in egressu , qui fiebat transeundo e vitro in aerem, ciam fit transeundo e vitro in liquorem , erit minor ob inaequalitatem virium refractivarum vitri ejus liquoris minorem, quam virium vitri, 3 aeris, quod minuet convergentiam, amandabit focum ad distantiam majorem.
280쪽
-ΟRU.SCULI III. 3 . At si tubus non sit plenus eo liquore totusa terminabitur ex parte superiore per superficiem R horizontalem , quae idcirco erit obliqua respectu axis inclinat . Si ejus occursus cum axe siti,' concipiatur recta VPU perpendicularis ad eam supe ficiem ipse radius SP non progredietur per axem PQ, sed accedet ad rectam perpendicularem Pu per rectam PQ ad cujus punctum quoddam a convergent etiam radii Q, et incidentes in superficiem liquoris in T, inde detorti ad id punctum.
Facile demonstratur, distantiam PQ 'sore minorem distantia PQ; sed primo etiam intuitu statim patet, angulum γε fore majorent, vel minorem, prout inclinatio iubi fuerit major, vel minor; quia angulus QPV aequalis angulo incidentiae SP erit itidem major, vel minor. Hinc distantia puncti ab axe, Sc vero etiam ab objectivo, erit diversa pro diversa inclinatione tubi, quod reddet variabilem positionem punctorum imaginis respectu micrometri aptati loco ipsius imaginis tarmata in positione tubi verticali pervertet totam rationem dimetiendi per fila micrometri positiones objectorum ' nominatim distantiam quaesitam a Zen illi . Perturbatio autem esset adhuc major si liquore applicato ad partem superficiei objectivi, pars alia remaneret libera ab ipso oranseunte parte radiorum immediate e vitro in liquorem, Malia parte transeunte prius e vitro in aerem, tum ex aere in liquorem 3s. Accedit, quod ipsa superficies in tuta non nimis amplo non est satis plana, nec sphaerica, sed intumescens ita , ut unioradiorum refractorum debeat esse multo minus accurata, minus regularis etiam in casu , in quo tota superficies objectivi sit libera a liquore. Ex iis omnibus satis patet, oportere, liquor sit applicatus toti superficiei objectivi sine ullo intervallo vacuo quod obtinetur per illud vas LM figurae quartae . Tum superficies dirimens liquorem a vitro remanet regularis , c sphaerica nimirum illa ipsa superficies, ad cujus formam tornatum est objectivum habens axem eundem cum axe secundae superficiei objectivi ipsius , c formulae , quas in Tomo I eruimus pro superficiebus, habent locum hic etiam . 36. Com