장음표시 사용
131쪽
I. Lex poeralis Hiqnando ante judicas sententiam ,
liquando nonDisi post sententiam ad poenam sub undam obligat. Quod tum ex verbis legis , tum ex ipsius Poenne natura diiudicandum est. Vcrba quidem legisci liquando poenam ipso facto sub undam mitian inr , quae pol ita dieitur latae senti titiae : aliquando poenam Raudice insigendam si aluuiit , quae poena fereudad sera centiae appellatur. Item poetiae aliae sunt nexutipae , viae sine ulla rei actione euin bonis aliquibus privatit, RI Excommunicatio , suspensio, itit ei dictum, privatio avisiragii . tostamculi et C. aliae positivae , quae aliquam Tei actionem requirunt , ut benefici λ. jure adquisiti ac rosa si rosi auo exilium , triremes, multae solutio aete. Si ergo poena in legc statuatur is so facto, et me- Te me rica sit, ante iudicis sententiam obligat. Si v m aut ferendae Scirtentiae sit , aut latae quidem sen-rensiae sed quae sine ipsius roi actione executioni mandari Duti possit , cum Dimis durum sit, ut reus xn e iudicis si uictiliam a scipso poetiam patrati crimi-ri s reposcat , nonnisi post judicis sententiam ligat ; Didi nut Iovissima Poena sit , ut ali letarum precum recitatio , ii iiii siuin Cic. aut aliud expressius in lege sit Cautum. Quod quidem judicium , si . poena erat latae Seu entiae, est totitum , ut aiunt , declara ori Gu , etaetro ad tempus adrnissi criminis ira hi tur Haec gen Tal im dicta, si rite teneantur, 1acile ad singuIares dii cies aptari poMunt. II. Ceterum post iudicis sententiam poenam luere Teus debet, non expectata exeeulione ministrorum ju-
εἰ itiae, eae. gr. in exilium proscisci , ji timore etc. disi poena ejus sit generis. quam sine sorti ute ipse Sibi initi rc non postst, ut mors, mutilatio . et quae Surit Wjusdem generis ; quas tantum a ministris pati di bet , Fibi ii sigere sine peccato Dou potest, quamvis id ju-
132쪽
- De Aetibus humanis, eorumg. regula etc. IIs
latan omnis actus lege prohibitus censendus est irritus sed ille tantiam , quem lex vel e licite , pel implicite irritum pronunciat. Prob. I a. yars. Ipsi legislatores non semper dum prohibent actum , eum si contra legem fiat, irritum esse volunt, ut putet ex Caρ. Ad Apostolicam de Regula r. ubi clare disitur : Multa feri prohiberetuν ,
quae tamen facta tenent. Ergo. Prob. et explicatur 2 a. pars. Lex exHicite actam
declarat irritum , cum ait: sit ipso facto , laso jure irritus , inanis, infectus , nullus. Implicite vero irritum declarat actum, cum Conditiones praescribit adaius Valorem necessario servandas. Atqui illi actus ta- ii modo a lege reprobati, irriti sunt; alioquin lex ipsa nullius esset roboris , quod absurdum est. Ergo. . Seholion. I. Cum lex irritum decernit actum , non licet quidem eo uti tamquam rato ; sed non semper lege tenemur , ut ab actu ipso abstineamus ex. gr. De testamentum saciamus minus Oollemne : De paternae hereditati renunciemus in caussis , quibus irrita renunciatio illa declaratur , et quae ejusdem sunt generis: sed . tantum cum Iex simul actum Prohibet, eumque , si fiat, irritum esse jubet , nisi jam ille alia lege , naturali scilicet, aut divina erat prohibitus, aut inti
II. Cum lex aliquid declarat irritum tu poenam alicujus culpae; ubi culpa non est, ibi ut plurimum actus irritus non est. Si e qui beneficium possidet Ecclesiasticum , si naturali oblivione , sine culpa , can nicas.horas omittat, beneficii fructus suos iacit. III. Ceterum cum quis scit, actum esse prohibitum , licet sine culpa ignoret esse irritum , irritus nihilominus erit actus. Sic beneficiarius, qui ignorat, irritam eose fructuum perceptionem, si horuum sinonicarum
133쪽
recitatio omiuatur . nihilominus eas recitare amittens , se ius suos non lacu. IV. Item si lex irritum declarat actum, non in culpae poenam, sed in commune bonum , irritus sempeeerit actus, etsi siue culpa fiat: ut prosessio religionis ante aetatem legit inam, matrimonium clandestinum , iiIiorum familias contractus contra Macedonianum Senatus
consultum etc. a V. Cum autem lax irritum actum tacit , omnia etiam irrita judicanda sunt, quae ex actu ipso Cot sequutitur ideoque nullum inde emolameutum Pereipi jure potest.
rivilasitim est mirata lex, qua speciale ali odbenescium confra , Mel Araeter jus commune ali ijusta de causa a Princlae concedi ur. Dicitur quidem .' privata Iex. non qui laus ad eum refertur, cui conceditur privilegium , scd qualetius refertur ad communitatem , quae iubetur privilegii usum privato con cessum non impedire. Idque etiam ad communc bonum redundat ; interest enim Reipublicac, ut 'Di de illa henemeriti sunt, speciali aliquo savore augeantur. Dicitur a.' confra , vel Praeter jus commune , quia duplex est privilesiorum Species , alia enim sunt contra communem civitatis legem i ut immunitas a tributis talia non communibus logibus adversantur , sed aliquici amplius concedunt, ut nonuulla Principis beneseia , quae in aliorum ineommodum, aut detrimentum Doricedunt; item potestas absolvendi, dispensandi, etc. . Dicitur 3.' justa de causa , alioquin vere usis nomen non mereretur. Dioitur 4 ' a princiPs concessum , quia cum privilegium privata lex sit, ab eo solum eo
cedi polost, qui praeest communitati, legesque jubcre
-υὶ Vide dicen a in Lib. X. Cap. II. f. 3.
134쪽
ne Aetibus humanis eorumg. regula etc. potest. Ideoque nolui ne principis nou fioIos civiles, vo rum eliam Ecclesiasticos, eosque supremos legislatores intelligimus. II. Privilegia autem vel contra , vel praeter jus com mune rursus duplicis generis sunt, realia , et Perso. nalia. Realia rei ipsi , puta loco, Ecclesia, dignitatiete conceduntur . ideoque tatndiu perdurant, et ad heredes, aut successores transeunt, quamdiu res ipsa manet ; nisi posteriori lege abrogeutar. Personalia personae ipsi adhaerent, et cum ea extiguuntur. III. Porro quatuor modis amitti privilegia possunt , a.' Morte , non concedentis sed ejus , cui est Concessum , si privilegium yersoniae sit Cap. 7. Derv. Iur. O 6. vel interim ipsius rei, si sit racile , vel espressa revocatione concedentis , ejusve su cessoris. Quae lamen vel tu remunermionem egregii operis , vel cum pacto, et ouere adjecto , ac praestito , con- Cessa privilegia sunt, ea revocari, uisi ob publicam caussam , et cum ablati iuris compensatione . non po)sunt. I.' Lapsu temporis in privilegio definiti , vel
cessante causa. 3.' Libera renuuciatione, Maesumitur autem renunciasse privilegio , qui vel eo uti neglexit cmpore, quod ad legitimam prescriptioneua sussicit , vel actus facit privilegio contrarios b . 4.' Abusu ;Prioilegium enim meretur amittere , qui Remissa s , hi Mutitur libertate Cv. XXIV. De prioidenis. I . dicis tamen senteuxia rςquiritur. . IV. Inter privilegia , quae contra jus Commune, et ea , quae praeter jus commune conceduntur, illudi merest, quod priora , utpote odiosa, et vulnera qua dam legis, strictioris iuris, et interpretatiouis esse des hent, praesertim si in aliquod alterius detrimentum ce-daut, Posteriora Vero latius accipi, et quantum fieri potest, ainpliari debent juxta geueralem illam iuris re gulam. Odia re4tringi, Dyores conoenti ampliare. Ιl-
a Nisi forte concessum sit cum ea Hausola ad nostrum
bin Ad verre tamen , tunc privilegium praescrutione ami li, cum alios gravat. Diuiij so by Corale
135쪽
13a Instit. Theolor. Lub. IX. cap. XVIIL
lud tamen certum egi ex Cay. 81. De reg. Iur. 1 6.' quod In generali coneessione non veniunt quae quis non esset in specio oerisimiliter concessurtisia id coque privilegia quaedam specialem rei explicationem requirunt , nec in seueralibus concessa tutelliguntur.
Υ Ces,at, sive desinit obligare Iex vel generatim
communitatem totam , vel aliquem pivatutii. G Ner tim respectu totius communitatis cessat lex vel ire sa per se eum scilicet mutatis tempori Lus , vel inju- Sta , vel inutilis evasit , aut curra respectu totius communitatis tota ratio , ac sinis legis omnino cessavit: vel per abrogationem, aut desuetudinem. Per abrogationem quidem aboletur lex , cum ab ipso Legislatore, vel ejus superiore, aut successore promulgatur Veleris Iegis abolitio. Cuius enim est legem condere, ejusdem est , Vel ejns superioris , aut successoris eam abrogare , iusta tamen , et rationabili cauὀa , quae Praeponderes tum rationi , qua lata est lux , tum incommodis, quae ex legum mutatione oriri solent. Ρorro I gislator abrogare etiam legem censetur per tiounm legem , quae cum priori servari nequit. Sed si lex illa specialis , aut municipalis erat, non censetur per noxam legerit abrogata, nisi legislator de ea mentionem faciat, saltem per generalem abrogationis clausulam; quod et de revoeatione privilegiorum et canonum Concilii generalis intelligendum est. Si autem noti tola lex abolea ur, sed aliqua ejus pars; non abrogatio, redderogatio dicitur. Per desuetudinem vero cessat lex , Cum ab ipsa communitate , sive malori , ac saniori eiust arte moribus non serentur , lugislatore per . tempus egitimum tolerante. Si lienim motibus popi ii indue, Consuetudo potest eontra lesem , sic et legis ipsitis
desuetudo II. At respectu privatorum cessat lex per dispeus
tionem , et epithium , de quibus hic dicendum est.
136쪽
ar Hetthus humanis eorum'. regula etc. I MDispensatio est legis ab eo, qui legitimam potestat Iiabet, justa de causa, lacta relaxatio in aliqua sinfulari circumstantia , in qua lex alioquin . obligaret a).,tio igitur ad dispen ationem necessaria vini, PotenaS,
III. Potestatem di pensandi in legc humana illet habet, qui legem tulit, Vel ejus superior, aut successor; aut delegatus. In lege autem superioris nemo in serior juro suo dispensare potest. Si quando enim au Poutifex in lege divina , aut Episcopus in lege Pont scia dispensat ; id saepe proprie dispensatio Non est, sed legis interpretatio : cum autem vera sit dispensa tio , inuo agit inferior, ut delegatus a Christo , vel Eeclesia , vel Pontilice. IV. Ilinc disperis audi potestas alia ordinaria e t, alia delegata. Peior est, quae alicui ex sui ipsius mu neris ratione inest ; altera, quae alie ui ab eo qui omdinariam habet potestatem Conccditur. Ordinariam dispen audi facultatein in ciVilibus quidem legibus princeps habet: in omnibus vero ecclesiasticis legibus etiam, iis, quae ab Apostolis, tamquam Ecclesiae p toribu . Dositae sunt , Boi nanus Pontifex , Archiepiscopi , et Episcopi tu canonibus Concilii generalis, nationalis provincialis, ut in S. Pontificis constitutiouibtas ordi' nariam dispensandi potestatem non habent, sed in v quibus caussis delegatam λ cum scilicet vel a S. Ρon-itifice, sive a Concilio haec ipsis semitas commissa, est, vel aliquod urgens 'egotium occurrit, in quo propter grave detrimentum , Aut scaudatum , neceSSarario dispensundum est , uec ad Pontificem ullo pacto , vel sine magna dissicultate accedi potest. Addit etiam. Autonius th j aliique Theologi, cum dubitatur, an res dispensatione revera indigeat: qua ' sententia quamvis abis uon areiiciat, verisimilior videtur. Item cum ' . ex
Qua in re dispensatio a privli gio differt i quod e Ppex mens saeuuas aliquid contra legem, vel praeur te
137쪽
ex eonsileui dirae inductum est , ut Episcopi dispo lsare possint; cumque agi lor de rebus levioribus, quae frequentius occurrutit, vel de lege ad unam dumtaxat proviiiciam, Vel dioecesim pertinente. I otiique advertendum est, non habere Archiepiscopos in cnnonibus EPiScoporum suae provinciae ordinariam dispensandi
V. Sed de delegata dispensandi potestate duo quis-ri solent unum est uirum di legula potestas morte, VeIabdicatione concedentis sui titur , sive expiret: alterum utrum delegatus delesure possit. Quod igitur ad primum attinet, si 8eleratio coriam usquam respiciat vel causam , vel perbonum morte Vel abdicatione conia cedentis , si res adhuc iti tegra est, Doc inceptum negotium nr 'rit , sinitur ; ut ex C . Relarum : De os fisi delegori, et Cay. Sicul: De Praebend. in 6.
recte eolligitur. Si vero nora ad certam aliquam Cau- - , Vel perSonam itala sit , sed veluti munus ipsius
d clogali gratia concessum , adhuc manet Cap. Si tibicbsenti : De praeb. in 6.' Quod vcro ad alterum , generalis quidem regula juris est : Deleratus subdel gare non Ῥοισι sed si Vel ipse ordinarius delegandictiam potestatem 'secerit vel delegatus quis fuerit as γ Ponti see ι Relegare alterum poterit C . ult. Da. Deler. triam dicas , si delegatio sit ab ipso ju- Ariti perpetuum dignitati vel ossicio concessa; eaeuim ordinariae potestati aequiparatur. D VI. . Quam is autem non ε tum cI pressa, sed etiam a cita dispensatio esse pos,il , ut si Superior seiens le- et causam id conec dat , quod sine legis dispen-Aatione coneedere non posset; non tamen tacita dispensatio Superioris est , cum videns, legem a subditis Wiolari, non contradicit. Pol est enim hoc vaΙ metu maIi gravioris , vel sui muneris negligentia sacere. Neque vero quemquam juvat dispensatio fultira , aut quam vocat linterpretatipam , quam scilicet concederet Superior si id ab eo peteretur , Sed revera voti cor
138쪽
De Actibus htimanis , eorunHI. regula etc. I 3β II. Porro si legislator alios. a lege dispensare potest, poterit etiam dispensare seipsum , modo justa sit cai 5a ', qua tamen in re facile ex inordinato sui ipsius timore peccari potest , ideoque consultius aget legisl lor , si alteri potestatem committat, ut ipsum, si justa causa esse Videatur , dispenset; vel saltem viri prudentis in eo negotio consilium requirat , ut post
alios monet non severioris doctrinae auctor Lyniannus.
VIlI. utisa autem dispensandi talis esse debet, ut praevaleat bono , quod ex observatione legis in aliqua particulari specie Sperari potest. Nimirum legislatores
non omnes peculiares causSas praevidere, aut exci-pore debuerunt. Si quando igitur contingat, ut lex iantiqua particulari causa nimis dura videretur, ideoque Docci et Potius , spiam Prosiceret, ejus sevcritas rei xanda cst; ut secit Apostolus , partem satisfactionis incesto Corinthio remittens , ne abundantiori tristitia absorberetur II. Cor. II. I Ita ratiocinatur S, Thomas I. a. Q. AC, II. art. 4. IX. Sed disputatur , utrum dispensatio sine justachusa licita sit, et rata. uua quidem in controversia distinpia dum est. Si enim dispensatio ab ipso legislatore , v I ejus superiore sine justa causa laat , rata
est , eX communi Theologorum aententia ις , paucis exceptis li) , scd illicita. Bata quidem, quia Iex e
voluntate legislatoris obligat; cum ergo in aliqua peculiari causa voluntas legislatoris est , ut non obliget, quod per dispensationem significat , licet justa causa non sit , non tamen lex obligabit. Illicita vero, et quidem graviter , si graVis sit materia , ejusmodi dispensatio est. Nam legislator legum observationem urgere ex os licio debeIct. Defensores dioiuortim canonum, et Custodes sumus, non Prae aricatores. inquit
Martinus I. Epist. V. Hinc Bernardus Lib. III. De
Con M. Cop, 4. Quid ergo, inquit, prohibeo di
spensare L Non sum tam rudis, ut ignorem , Positos
139쪽
a 36 IM . Theolor. Lib. IV. Cay. XVIIL
oos dispensatores, sed in aedisicationem , non in structionem. Denigri e qtiaeritur ititer divensatores , in fdelis quis Moeniatur. Ubi necessitas urget, excusabilis disρensatio est; ubi utilitas Propocat, diven-siaio laudabilis est Utilitas , dico, communis , non Propria : nam ctim nihil horum est. non plane fidelis dispensatio , sed crudelis dissi fio est. Idque repetit sustus in aureo opere De Praccepto , et dispe
X. I x quo sequitur etiam , adversus iustitiam , etesiaritatem peccare eum . qui scietas si Dei justa causa dispensationem petit , nec ea lieite uti posse. XI. Quod si dispensatio ab inferiore de gato fiat sine iusta causa , illicita simul, atque ixi ita eensenda est αὶ. Non enim censetur supcrior , ei potestatem fecisse sine iusta causa dispensandi quod ipse Supe- Tior sine peccato sacere non potuisset. Quapropter omnis dispensatio in voto , aut juramento sine iusta causa irrita est, et innitis , licet a summo Pontifice obtineatur; Pontifex enim leuibus divinis inferior, non
superior est b). ' Idem dicos, si dispensationis qui dem materia iuris humani si , sed quod a iure natu Tali prosleiscitur ' ).X I. Hine sequitur , dispensationem subreptitiam , et obro 'titiam illionam esse, atquc irritam ; quando scilicet in gupplici libello aut tacetur quod iuxta Ieges exponi debuerat, quod dicitur subreptio, aut narratur salsum , quod Obrey io vocatur. Atque id si fraudulenter fiat , semper illicita , atque irrita dispensatio est. Si vero sine culpa postulantis tunc irritam dispensationem reddit, eum tale est quod tacctur, aut falso Dorratur , ui si superior rei Veritatem cognovissct , dispensatio non suisset coneedenda Cay. SMye
Iifferis. De Rescriptis : praesertim si salsa sit ipsius dispensationis causa inalis ; nam cansa dumtaxat im- Pellens , sive, ut ajurat, impulsiva sine eulM posr . lautis
140쪽
De Actibus humanis , eommy. regula ete. Iantis salso proposita dispensationcm irritam non fa
XIII. Sequitur etiam ex dictis, ut si Vel anis, ve post emissum dispensationis.rescriptum, cum res adhuc integra est, cesset onmino dispensanui causa , dispe satio ipsa cesset . nec ea licite, imo nec palide in usum deduci possit, .cum jure censeatur superior No luisse , sine justa causa Iegem infring,. Si autem dis sponsatio sit in materia individua ; tunc postquam semel executioni dispensatio mandata est, et in usum deducta, revocari amplius , etiam Cessante eansa , non potest. At si dispensatio sit in materia dividua , ut siquis a jejunio Quadragesimali ob infirmitatem. solutus
sit; tunc etsi quis dispensatione uti coepit; tameta ces- Sante caussa , sive ita firmitate , dispensatio ipsa cessabit.
terpretatio , Cum caussa aliqua contingit, quac ob pe- Culiares circumstantius merito iudicatur a lege excipienda ; licet elim legislator verbis non ex perit. AEquum enim est, ita mentem legislatoris interpretari , iat eam rem lege comprehendi noluerit; imo non est bium', in legem committere eum , qui Merba legis amplexus contra legislatoris nititiar poluntatem L. non est dubium C. Dρ legib. Tunc autem peetiliares circumstantiae epitLiam suadent, cum ejusmodi Sunt, u
lex vel prudenti judicio . nimis dura privato reddatur sine publica utilitate ,, vel reipublicae ipsi noxia. Leges enim humanas cum fravi vel privatorum vel radii p.
incommodo non ohligare, eommunis est sententia Theologorum. Quia humani actus, inquit S. Tliomas ua. 2ae. Q. CXX. ara I. in singularibus contuigentibus consistunt , quae in finitis mouis pariari Pos*nι , nsuluis Possibile , aliquam regulam institui, quoe in nul-ro casu deficeret; sed legislatores attendunt ad id, quod in pluribus accidit, secundum hoc legem ferentes , quam tamen in aliquibus casibias scroiare, est Contra hovum commune, quod lex infendit. Ita quamvis Ecclesiae canones jubeant adesse sacris , reeitare c.nonicas preces, abstinere a carnibus ; id tamen cum
gravi valetudinis detrimento servari non debetὴ sicut nec abstinere a servili opere in diebus testis, si id