장음표시 사용
151쪽
1 8 Iastis. Theor. Lib. IX. cap. XX.
ngentiam ; ac proinde ut plurimum com ra naturae I sem Operatur. Dixi autem ut Plurimum , quia aliqua do tanta potest esse angustia ten oris, nccessitas alte rutrum agendi , atque animi perturbatio . ut homo non libere velit, quod malum existimat Tunc ergo satis erit eligere quod minus apparet malum , in iis enim angustiis qui levius malum eligit, recedit a malo quan-. tum valet , nec aliud ab eo postulari potest , nisi ut eum negligentiae Poeniteat , ex qua in errorem I
Qui conseientiam habens inplacibiliter perρlexam n cessario debet alterutrum et ere , risu peccat , si a peccato abhorrens illiad eligat, quod ei
. Prob. I. ex auctoritate Gregorii u. Lib. XXXu. Mora. caP. . 7. Ut tamen , in suit, quod ad destraendas Behemot persurius militer fiat , ut dum
mens inter minora , et nauaerma P cccisa obstrogitur. , si omnino nullus sine percato eo ιndi ad istis paler minora semper eligantur, quia et qui murorum un
dique ambitu , ne fugiat, claudiευν , ibi se in fugam
praecipitat, usi breptor murus MDenitur. pr h. ΙΙ. ratione paulo ante in superiori propositio- te explicata. In ea enim angustia tion est liber animus , ut Utrumque Vitet extremum , cum ponamus , eum necessario qlterutrum eligere dcbere ; ita ut noualiud ab eo postulari posse vidcatue, quam ut invitus , ac moerens illud cli gat , quod ei minus maliam vide tur ; si modo quod minus malum est uiscernere valeat. Prob. III. ex communiori saniorum Theologorum Do Sensione, a qua etiam .non recedunt Antonius Tract. De Conso. ρ. r. Q. 4. Colletus Tract. De Actib. hum. Cv. I. ara. u. Ilaberi Tram. De Conso. Cv. a. aliique. . 'Sehin Distiirod by Cooste
152쪽
De Actibus humavis eorumg. regula ete. I 49 Seholion. I. Ad salsam conqcientiam reducitur etiam eonfeste tia acrustulosa.. Est autem scrupulus ratienis perturbatio , qua peccatum ex inani timore mente apprehenditur , ideoque a dubitatione, atque opinione differt; adubitatione quidem , quae est inter aequales rationes suspensio judicii; ab opinione Vero, quae est menti judicium , et assensus cum aliqua formidine. Oritue autem scrupulosa conseientia vel a corporis infirmit te, puta melancholia, aliisve m0rbis, quae cerebrum debilitaverint; veI animi, puta ex ignorantia , Superbia , diaboli suggestione etc. Contra conscientiam scru-Pelosam non solum licet, verum etiam debet agi. Licet enim scrupuli iudicium rationis aliquantulum obscurent pnon tamen omnino tollunt.
II. Sed ad ipsum habitum scrupulosae conscientia
curandum. , expendendum ante omnia est, utrum ex
Corporis , an ex animi infirmitate oriatur ; atque itaeontrariis uti remediis. Generatim tamen scrupulosus orationi instare debet, obedire Directori, fugere otium , summam saepe Dei bonitatem meditari. Ipse vero dis rector d bet sulimiam ab illo exigere obedientiam et ceterum benigne illum excipere, ne abundantiori tristitia absorbeatur , nisi sorte sit ex eo. genere scrupolosorum , qui Pharisaeorum more camelum duiutientes, et culicem percolantes , param videntur de maximis Dei praeceptis , ac de aeterna salute solliciti. Vide Duguetum in Tractatu L. Scrupulis , et Ofer
153쪽
Iis sistit. Theol. Lib. u. Cap. XXI. CAP. XXI. i
4 De consciencia, certa, et dubia.
Ado. I. Conscientiam certam , quam supra definivimus , nemo negat , raso rectam morum regulam proximam , sive regula ipsius , scilicet legis , rectam applicationem. Dc dubia autem conscientia disserendum est. II. Si pressius loqui velimus , conscientia dubia mon proprie conscientia e si , sed improprie, cum non sit judicium practicum , sed suspensio judicii de boniatate , aut malitia actionis , propter rationes utrinque pugnantes : nam si ideo dubitatur , quia nulla omnino Tatio suppctit affirmandi, aut negandi, dicitur luna dubitatio umatica , seu Potius ignoratio. . . III. Dividitur autem dubitatio , seu dubium , ut Sebo Iae fiant , I . in dubium juris, et dubium saeti , a. 'in speculativum , et practicum, Dubium iuris est cum ambigitur', utrum lex exint, vel utrum aetio aliqua Brib lege , quae certo extat, comprehendatur. Dubiitinsacti est, cum de facto aliquo ambigitur, ex. gr. Mirum debitum solutum sit, utrum votum sit emi
furu : quod quidem dubium facti saepe dubium juris parit, an in ea facti dubitatione agendum aliquid
Ail vel omittendum . . IV. Dubitim speculatiotim est, eum generatim aualiquid sit lieitum dubitatur. Dubium practicum est . . Cum . in indiriduo ambigitur. , an actus aliquis, omni hus Circumstantiis stipatus, hic et nunc licitus sit, aniIlicitus. His explicatis . quaeritur , utrum actus ex con
154쪽
De. Aetibus humanis. eorumg. regula el . I. 51
Actias humanus ex Conscientia practi hia semperast malus ; nisi pia tiatior eligulur. Est apud. Omnes Theologos , et ρhilosophos
Prob. I. Ex Apostolo Rom. XIII. ,3. Omne quod
non est ex fide. Peccatum est. Quae verba , ut mul ti Patres interpetrantur , et ex ipso Contolu eruitur , ἰεignificarit., omne id , quod non agitur ex intima ani- Persu Siolae , qua actus creditur dicitus P esse pe unatum. A qui in dubitatione practica non agitus ex illa animi persuasione. Ergo. Prob. II. ratione. 1.' Non solum ille peccat, qui Certum malum expresse eligit, vernnil etiarn qui malum vult inlemrelati oe, ut Scholae aiunt , nempe qui/ia agit, . ut opus absolute baequi velit ut si fortasse sit contra logem Dei ; hoc enim divinae majestati , at-.que Rusitoritati. iiij uriosum esse , nemo inora vulgi. Atqui ita su gerit qui agit ex conscientia practice dubia. Ergo.
a'. Qui volunturio se obiicit proximo peccandi pe-βucqlo i is prouul dubio peccat; Qui enim amam Aeria culum , in illo Meribit Eccli..II l. 27. Sed is, qui in
Ba ἔ ctit a dubitatione operatur , proximo peccandi Peri ' committit , ut patet. Ergo etc. Unde Au u iuri s. Lib. I. De rivi. cαρ. 3. Graviter, inquit, ΘΤςcaret in rebus ad salutem animae Pertinantibus', UMNdi G sis iracen* μ eρonereι. Et S. Tliomas Quod lib. III. art. 33, de eo ἡ qui dubitat , utrum Plures Φ Rub vis Pos4Mcru ,si hi liceat. M. ille , inquit , su 'Suamdam uti bitationem induci ur contraxie me opitii μυρο, es sic su neu . lalbi ορinione i, Plures Pruehendas Babet, Aericulo se committit , et sic yroaeria dubio Pe cat . Mιyote mugis amaus beneficium itemmmie , quam
δ' fluui dubitans. utrum ita escas, aut potu Venenum lateat , is ymςul dubio male agere , imo amori ham
155쪽
aut poculum ebiberet. Atqui longe maior cura habrabuda est a uiuiae , quam vitae eorporis. Ergo. . Corollαria. I. Ergo in dubitatione practica ab opere abstinendum est, si necessitas agendi non urgeat. Quod ei Gentiles Philosophi viderunt. B ne praecipiunι , inquit Cicero Lib. I. De of e. qui vetant quruqoam vero , quod dubites aequum sit , an iniquum. II. Si urgeat agendi necessitas in dubio practico , tutior pars eligenda est. Quo quidem veluti generali effato nihil est in iure praesertim canonico certius , a. saepius repetitum : in dubiis partem debemus elege
In iis , quae Aertinent M legem naturatim , dubitatissρectilatim neeessario sibilationem praeticam parit , idque etiam pertim est de lege distria poditioia ; se-CMS Pero se res haber in rebus ad legem humanam
yertinentibus. Prob. I . Prara. 2.' Lex naturalis aeterna est , et
immutabilis, nec ab hominum dubitatione, aut opini Nibus , imo nec . ab ipsa Dei voluntate pendet; sed Rhaelerula , atque immutabilibus Dei ideis ; ac proinde quoeeumque dubitalio hominum, aut opinio, Non au int legem , neo malitiam actionis , si revera sit lex i, quae eam vetat. Quod ergo speculaetioe dubium est in 1ege naturali, etiam in praxi dubium esse debet. a. Iudicium practicum nihil. aliud est, nisi quaedam amguaueritatio, qua ex duabus praemissis propositionibus
uua de iuro, altera de facio , inserimus, aliquid in
Praxi , agendum aut omittendum Atqui in omnr Rr gumen laticine eum una ex yraemissis dubia est ψ neeeSt a Voluntate hominum mutabilis, conclusio necessa
156쪽
De Actibus humanis, eorum'. regula etc. 153 hominum mutabiles , conscientia praetice certa nulla modo fieri potest, sed semper , 'ae necessario dubia es se debet. Prob. I a. pars. Lex divina posititiva licet non ait necesssaria, ut lex naturalis: non pendet tamen ab hominum opinionibus , sed a voluntate Dei. Ergo eadem ratione, quam de lege naturali paulo ante explicavimus , quod in lege 'divina positiva syeculatioe dubium cst, ctiam in praxi dubium esse debet. Prob. 3 a. pars. Leges hun anae ab hominum Voluntate pendent, et a populi consuetudine cum legislato-
Tis tacito adsensu mulari possunt. Cum ergo legislator noVit, varitis esse , et' contrarias jurisconsultorum opiniones , quae dubiam faciunt legem ; nec ipse eas cor Tigere flatagit, consentire e Disiur, ut lex non obliget. IdeoqRe dubitatio speculativa , utrum extet lex humaua, certum emcere potest judicium , legem vel non extare , vel non amplius ex volutitate legislatoris obligare. Fal ndum, est , inquit Ludovicus Haberi.
Tract. de conscient. Cap. 4. in h)potest , quod tenhumana sit obscura , nec sectinitam communem Theologorum sentcntiam constet de mente Legislatoris, ιλberiam , et tutum esse in conscientia amplecti alter gram ex Opyositis opinionem , quia per usum Prue scribitur contra legem hianianam , praesumiturque ιγgislator silentio suo consentire in oppositas lecis suae interpretationes.
- Solpuntur objectiones.' objic. I. constri m. prop. Lex dubia non Pin. taeertam parere obligationem , alioquin effectus es et major sua causa , quod absurdum est. Ergo eum
dubitatur generatim , an aliquid sit lege prohibitum ,
certum est in praxi , illud non esse prohibitum... Dist. ant. Non potest lex dubia certam parere obligationem sua ipsius vi , cone. Vi alterius 1egis Da turalis certissimae , qnae vetat ; quemquam Pecoa di periculo se objicere , neg. Dist. etiam consu
157쪽
niones , quas .cicias legislator Mou corrigit , conc. viti dubitatur de luge . naturali, aut divina neg. Itaque: eum lex naturalis , aut divitia dubia cst , ipsa quidem Per se cervam obligationem non Parii, scd Obligatio oritur ex alia lege naturali , eaque certissima , quae nos vetat peccandi diserimen adire. Cum vero dubitatio est de lege liumaua ,.secus se res habet, ut Supra di imus . . : i, Inst. I. ' Nullum est peccandi periculum , ubi lex certam nou parit obligatiovem . cum uvino .adigi pus sit ad id curio servandum K cujus errta obligatio nomest. Atqui ex concessis Icx dubia , licet naturalis , noulsarit ipsa per se certam obligatiovem. I reo, fictilia .est ex it 'a naturac, qaae vetat id agere', quod uirum sivlicitum. geueratim dubitatur. 1 iΗ. Dist, m0 Si de lege naturali , aut divina dubitatur , neg. Si de Iege humana, cum conirari e sunt sapientium opitii Oucs . Couc. Cum itaque dubitatur delegc . Daturali, aut divina, nostra qtique dubitatio nouesicit , ut lcx uou extet leoque nou cfficit, ut aetio- in praxi mala uota sit , si ill vera ex et lix , de qua dubitamus. llinc qui , posita illa dubitatione , o ratur , volvularie discrimen adii natu ualis , aut divisaei Iegis violati lac ,.quo in discrimine certa esι naturae DX , in ab opero h,tiueamus , vul quod tutius est eligamus , visio Augustuus Lib. I. de Ba't. coni. Don.
certum rat , non esse Peccatiam Z
θωμ Cum de lege etiam ualurali dubitatur , sic
ut sehi. potcst , ut Icx rcvcra e int, lita lieri potest, ut non extet, ideoque absti, eamus ab Opere, quod1Nul la lege pro Libetur. Atqui nimis durum esset obligari homiracm uou solum ad ea fugietida ; quae certis Ie obus prori ibuntur , verum citatu qa , quae sortasse uulla lego prohibita sunt. Ergo frutis Hugitur lex natarr3e . quare Corio jubet absis uerc ab opere , vel tutiorem Parimi vi igere . ubi l x etiam uatur iis dubia est. ini Br. No min. ι'. Quia dinum liou s t. quod elia
158쪽
De Actibtis humanis, cortim q. regula et . I 55 durum cst, suave id ei scit ipsa charitas. a.' Quia dubitatio , atquc obscuritas in lege tiaturali ac divitiar nuctus. st , et poena Peccati Originalis. , cuin Deus Primo lamini , utite lapsum, Clarissimam totius naturae legis notitiam itidi disset. Poena autem peccati si dura tiobis videtur , caeci sumus , qui quantum malum sit peccatum , qua nitique Poena diguum , me tiri ucsciuius. Noli auteu, es,et Pocua, si uos a lege
Dol. 3. ' Si quis dubitet . utrum aliqn id a Deo sit TCVClutum, non tenetur illud credere ut dogma sidet. Ergo cum dubitat , utrum sit lege prohibitum , uouturictur ab eo ut si ineve utraque enim lex divitia est ered ridi , ot agetidi . ., λς. Aeg. cons. el purit. Fides enim Cum Virtus Sit intclluctus , omui modum requirit certitudinem divinae te velationis. don cia in virtus , sed vitium intellcctus
est , Credere ut cerium , quod dubium est. At Contra Botus immani ad virtutes voluti latis pertiuent. Est autem .Virtus voluntatis, in dubio abstinere, aut tuti TLm partem se uari. QI eliquas objectioties xc sutabimus CGP. SEq. CAP. XXII. i, De conscientia , sike Opinione probabili.
Ado. I. Couscientia o et opinio probabilis , ni eam
Teccultores Theologi desiuiunt , ea est , quae nititur Vel auctoritate, 'ς 1 rtiti Oue adeo gravi, ut virum Pru dcutem movere poSSix, cum aliqua tamen formidine Coutrarii. UuapropIer pibabilitas duplex ab iisdein Theologis esse dicitur . ex ι ivsecu scilicet , et intrin Ses.. Extrinseca est; quae sola nititur gravi auctori late : intrinSeca , quae Militum ratione , Scriptura , vel traditione. Constat autem hodie inter Catholicos , Horasus licere ad probabilitatem alicujus opitii otiis , ut v inVeniatur apud. unum aliquem recentiorent Theologumidamnata enim est ea pro p. M Alexandro VlL aet Ela
159쪽
356 Inst. Theolog. Lib. I V. Gν XXII.
Ohi, debet O inio oenseri yrobabilis, dummodo non σonstet , rejectam esse a Sede Apostolica tamquam im proh ilem. II Conscientia autem . et opinio probabilis considerari potest vel sola , Uel in conflictu contrariae opinionis, quae etiam aliqua nititur ratione ve1 tinetoritato. Si sola consideretur , dicitur unice probabilis 3 fruero in conflictu contrariae , tunc potest Conscientia , at opinio essu vel minus probabilis , vel aeque ρrobabilis , vel probabilior contraria, prout ratio , vel auctoritas , cui prima opinio nititur , est vel minus gravis , vel aeque gravis , vel gravior opposita. III. Inter duas contrarias opiniones, ea quae affirmat
aliquid esse praeceptum, dicitur Oseere tegi ; quae vero affirmat, non esse praeceptum , sapere dicitur IAhertati. Quod quidem improprie dietum est ; Iex enim.
nbn est contraria libertati , quam non destruit, sed moderatur , ac regit, ut advertit S. Thomas Ia. zaeis Q. XLIV. ari. I. ideoque adversatur potius cupiditati e nos tamcn in sequentibus hanc impropriam loeutionem , cum iam apud multos invaluerit , retinebimus. Ttilior vero opinio dicitur , quas magis a pec- eaudi periculo removet. Non semper autem opinio tutior est etiam probabilior.
IV. Probabilistue dicuntur recentiores quidam Theologi , qui a saeculo XVI. docere coeperunt, Iicitum eSse , sequi in praxi opinionem probabilem faventem libertati. etiam in conflictu probabilioris opinionis, quae Iosi favet. Cujus doctrinae P. Concina in Historia Probabilismi primum auctorem iacit Bartholomaeum Medinam Dominicanum Saeculo XVI. licet Hii huno rhoncirem P. mercato ejusdem ordinis deserant, qui eodem Saeculo schipsit , paucis annis ante Medinam. At 'honsus Ligorius harao sententiam temperavit , licere dcicens in praxi opinionem sectari probabilem pro Iibertate , in conflictu contrariae ae lite Probabistis , quae legi favet.' non tamen probabilioris. Dividuntur autem probabilistae in partes duas. 'Nonnulli enim d cuntur directi. qui docent, hominem directe ipsi minori pi a litati inniti posse , atque ita operari. Alii Hro dicuntur reseri, qui- Put ι , b uem non di
160쪽
inte quidem minori probabilitati inuiti posse . sed
iudicio cuidam resexo , quo , posit a utrimque proba-hilitate opinionum , certo statuitur , legem utpote da-hiam . non o ligare, et libertatem possidere ius age di quod libuerit. Qui vero ex adUerso tenerat , num quam licere probabilem sectari opinionem , sed solam
Sequendam esse tutiorem. Tutioriεtae voci lautur. V. Iam vero Romana Sedes Tutioristariam sententiam damnavit . Alexander enim VIII. hava inter ceteras proscripsit propositionem : Non licet sequi opianionem oel ivtcr Probabiles Probabilissimam. At pro- habuismum licet adline conceptis verbis nondum damnaverit , salis ta ineu eam doctrinam improbarit, dum varias damnavit theses , quae vel a Probabilismo ipso Don disserunt , vel cum eo ita intimo Deo junctae sunt , ut damnari non possint , nisi Probabilismus ipse damnetur , ut infra videbimus. Nos de hac celebri controversia scripsimus aliqua udo susius in nostris Di scrtationibus coutra Bolgentum αὶ ; hic tamen pressius , quantum brevitas instituti pigitur , mentem nis stram explicabimus sequentibus Propositionibus.
Si conscientia, et opinio est unice probabilis , non est illicitum , eam in praxi sectari. Prob. Conscientia, et opinio probabilis ea est, quae
mititur.ratione , aut auctoritate adeo gravi , ut virum Prudentem movere possit. Unice autem probabilis est, Cui nulla ratio , aut auctoritas adverpatur. Atqui ita aetthias humanis non aliud in praxi exigitur in hac humanae mentis infirmitate , nisi ut Prudenter oporemar, hoc est moveamur ratione , aut auctoritato adeo gravi, quae virum Prudentem movere Possit. Ergo. etc.