장음표시 사용
211쪽
U. DisI. ant Crescit, nut minuitur peccati gravi tas pro ratione ad ertensiae Dirtualis, cono. Actualis, net. Et simili ratione Dist. cons. Ablata penitus a ue percentia etiam pirtuali, aufertur peccatum, Cous. Actuali, neg. Crescit igitur, aut minuitur peccatum non pro ratione actualis adoretentiae ; alioquin quoessct homo scelestior , eo minus peccaret, quia minus , imo ct aliquando minime advertit ; sed pro ratione adcertentiae pirtualis , quam scilicet potest . aedebet , sed non vult adhibere. Quanto minus igitur quis potest , ac debet ad Uerlere, eo levius peccat : etsi omnino non possit advertem , neque debeat, omnino Non peccabit. Unauto vero magis potest, ac debet advertere, etsi rc ipsa non advertat, eo gravius peccet. O io. III. S. Thomus i a. Σω. Q. LXXI. art. 6.A Theoloris , inquit, consideratur Peccatum Pra ci- Puc sccundum quod est offensa contra Deum: a Philoso ho autem morali secundum qiaod contrariatur rationi. Ergo S. Thomas agnovit distinctionem pecca.
ti Theologici , ac Philosoμhici.
U. A g. cons. Non enim aliud voluit , nisi peccatum duplici ratione considerari posse, ct Prout osseu Sio Dei est , et prout rectae rationi adversatur. Quod quidein libenter concedimus ; sed non ait , peccatum quod rectae rationi adversatur , ab offensione Dei sejungi Posse.
I. Saepenumero in viris frugi, et qui sollicite cul-
PM Onan s Cavere Satagundi. etiam Ieviores desectus pertentiae ad peccati malitiam in' actibus interioribus , a peccato saltem gravi excusat. Εjusmodi enim Viris si quando cogitatio aliqua subrepit. Eontra Dsi egem , cujus malitiam non advertunt , desectus ertentias non solam actualis , sed etiam pirtualis es
Il. In iis qui ex habitu , sive prava consuetudine Peccant, si pravus habitus per poenitentiam non Sit Correctus, etsi pon' advortant neque ad a tum , neque ad ejus malitiam , toties peceata multiplicantur, quoties
212쪽
De Actibus humanis, eorumg. rettidi et . Iss
Ies repetuntur actus quia Voluntaria est eorum Cau-
M. Contra in iis, qui pra rum habitum satis per poe- Nitentiam correxerunt, cum vitiosus ille habitus, qui paullatim extirpandus remanet, involuntarius sit, non censentur peccata actus illi, qui contra voluntatem excitantur , ad quos ipsi non advertunt nec quoad objectum , nec quoad malitiam. Sed si ad objedium satis advertunt; non vero ad ejus malitiam, a pecca
ωαoitas mareriae in nonnullis peccatis ex maoitate sinis pensanda esι ita ut quantulacumque rei gusu- titas , modo plena adsit adoertentio suo lat ad momrale peccaturri, in aliis Mero eae quantitate rei me- cienda rati de qua Peccata quaedam dicuntur ex toto genere suo mortalia, quaedam pero mortalia l
Prob. I a. pars. Peccata , quae directe sunt contra Deum , aut aliquod ejus attributum, sem'er aver,mnem a Deo adjuticiam habetit . ut sunt peccata nua fidem , spem , charitatem , rutigionem. Item peccata', quae vaIde dedecent, et in honestant rationalom natu- ram ad imaginem Dei conditam , ut sunt peccata contra H. D Mogi praeceptum. A qui ubi est aversio a Deo , ibi semper mortale peccatum. est, ut supra do- Curanus . etsi parva videatur rei materia , in qua pec Catur. Ergo in nonnullis peccatis gravitas materiae pe sanda est ex gravitate finis , . Propter quem probentur ; ideoque ex solo adpcreentiae, aut consemus desectu venialia esse possunt, nequaquam vero ex mate- :xiae parvitate. i . Prob. za. pars. Alia peccata, quae vel contra seim Psum . vel contra alterum fiunt, pro quantitate ma-
eriae , sive damni , quod quis aut sibi , aut alteri i fert , majora , Vel minora sunt. Ergo potest materiae quantitas adeo parva esse, ut existimari non possit, Deum , qui est insulite bonus, velle propter eam ae ternis poenis hominem addicere. Ergo ejusmodi pecca
213쪽
o. es.se possunt venialia non solum Pu plenne adpen λ εωe , aut Consensus deiectu , sed etiam ex levitate materiac. i' .
I. Sequitur vicissim ex iis , quae di imus . pereatae venialia per accidens, fieri posse mortalia , 3. ' ex fine Dperantis , ut si quis metiliniur ad grave damnvm aba cri inserendum. a.' Ex cotilcm tu formati ipsius Iesislatoris, materialisis enim ipsius legis ἡonlemtus inmmni peccato, etiam veniali, reperitur 3.' 'EX actua-Ii dispositione , quar ei licit ita quis animo est assectus ,rit peccatum perp iraret, et ani si muriale esse sciret, 'raui eX ereonea conscientia pia ni eMe mortale, vel de eo dubitat. 4. ' Ex gravi scandalo k quod ex actione Eua secuturum cortiit. 5. ' Lx pyriculo proximo cravis Peccati, aut damni vel sui . vel alicrius , ex actione levi secuturo. 6.' LX additione materiae ; cum scilieet per Dovas stabitide praec Pli violationes paulatim aucta
lIe, Sed Non semperi nova materiae additio ita cum priori eoalcs it, tit/ unum constituat Dbertomia humanao actiouis . ideoque mortale peccatum reddat. Qua de Dre: duae istaου , quae ipassim a Theologis traduntur , spectaradaei sunt Tepultae .i regulaa Si phires re tilao praerepti violatio-ripsi ulliresque mAtorine parvue . no ille in se ipsa, Neque in i liqiu i itiinctu ab eis pro hic 'moraliter co-Pulantur. sedi divisae manetit tunc' om ies illae repetitae actiones vrniales lunt, Deque nnum mortale Pee-
Calum ef iunt. Sio qm singulis in quadragesima die-hus levissimum alim si e tia pranditam comedit , aut 'Clerieus qui quotidie in recitandis horis clinonicis Ver- ha. aIiqua per Deghynti ini Omittit, aut artifex qui singulis diebus, sistis brovi tempore , t ex. gr. Per ho rae quadrantem laborat; non Cossentur graviter pe caro, sicci per quotidianus prnecepti violationes nova in tites venialia: v cara, committant. Nem enim repetitae idae materi ne parvao in sorpos , ni t in ali lito
214쪽
De Actibus Lumanis, eorumg. regula efc III violatitur , singulos d es assiciant, et Cum iis transeant ADera rextilia. Si plurium peccatorum Uentalium Parvae materiue aut in se ipsae . aut in effectu aliquo ala iis producto moraliter cop dentur , et coalescant ;quando Ditimae violationis Parva materia ex Connexio- Ne cram Praecedentibus graVe aliquod aestimatur . mortale Peccatum reddit. ',ic qui eodem jejunii die plu-
Tics in dieum aliquid comedit , aut in eodem canonico officio unius diei pluPes breves psalmos in variis horis omittit, aut eodem die festo saepius repetitis vicibus laborat , aut pluries vel uni, vel pluribus levetumateriam furatur, aut pluries leviter in cibo excaedit , ita ut grave sibi tandem sanitatis detrimentum luserat , Omnes isti . aliique his similes cum in ultima legis
violatione ad eam Pervetierint materiae quantitatem , quae Cum prioribus connexa, grave aliquid existimatur , mortale precatum admittunt. Id in multi Theo- Iogi affirmotit de eo , qui titio voluntatis actu Propo- DCret, omnia vi talia , quae sibi passuri occurretit P Ccata committere : ohjectum enim hujus actus gra-Ve est, licet singula seorsim peccata Ievia sint.
I. Sicut peccata mortalia , ac venialia specie disserunt , ita ipsa mortalia peccata non unius qpeciei , et gravitatis su iit ; imo etiam venialia pi conta variam inter se et speciem , et gragitatem habcrit. Unde autem. Varia peceatorum species digia cenda sit , supra diximus Cay. VII. hoc est aut et variis virtutibus, quihus adversantur aut ex vario modo . quo eidem ad- VCPqatitur virtuti, seu ex variis ejusdem virtutis offi-Ciis , quae pra termittunt, aut Violant. II. Sed varia poccatorum gravitas tum ex obiecto , tum ex sine , ac Circumstantiis metienda est , ac Ponderanda ; quo PDim nobiIiores, pra staritioresque Virtutes sunt , qui hus peccata adversantur , quoque sinis , . ac circumstautiae peponti magis rationali naturae, Iesique Dei aetervae contrariae sutat , eo gravius esse Peccatum existimandum est. virtutes autem Theologi
Cae moralibus antecellunt i et inter Theologicas ipsaso a char
215쪽
eharitas ex Apostolo maior est, I. Cor. XIII. I se Inter morales vero virtutes omnibus religio praestat, Peccata igitur quae adversus charitatem Pugnant coleris paribus , graViora sunt , praecipue odium I et . quod maximum peccatorum est. lJeinde ordine sequuntur peccata contra fidem , Contra spem , Contra reli- .pionem , deuique contra virtutes morales. Finis tamen, et eircumstantiae , Peccata ex objecto leviora, gravio xa ceteris Possunt emcere. ' S Expediuntur nonnulliae quaestionee de peccato omissi nis , nec non de peccatis mere internis , ae de capitalibias. De peccato omissionis, quae est violatio praecepti affirmantis , varias tractant Theologi quaestiones. Praetermissis iis . quae parum utilitatis habent, ut est ea vehementer inter Soholasticos ogitata , utrum eSse possit aliquod omissionis peccatum , quod mora actus De satione perficiatur , sine ullo Post iseo voluntatis aetu . qui ejusdcm omissionis causa sit qua in re nos ΗΘ antem sententiam utpote verisimiliorem supra secuti sumuε , Paucas cxpediemus , quae magis usui esse Pos
Q. I. Utrum actus , qui fuit omissionis caussa , per occasio , Propriam habeat malitiam ab Usa omissione distinctam. N. Si actus erat iridisserens , qui praeceptum omisit aciui illi vacaret , uti accidit in eo , qui saerum die sesto omisit, ut Iudo , studiis , venationi daret ope eram , ejusdem speciei malitiam habere censendus est. Quapropter malum quidem est studere, cum debita rem Iigionis officia , studiorum caussa , vel OCCasioue omittuntur. Sed ea malitia non diversa , aut di incla , sed una, eademque cum ipsa omissione est. Si vero a-tus , qui omissioni caussa , vel occasio est, non sit indifferens , sed propriam in se ipse malitiam habeat , uvaecidit in eo , qui sacrum omittit, ut surctur , Patet , clim actum distinctam ab omissioue ipsa malitiam con
216쪽
Potuit . non soliam Peccaperit dum os us illud essiecit , sed Peccat etiam gum Vraecei'tiam necessario omittit. U. Eum utroque tempore peccare α, Primo quidum peccat, dum necessariam poriit omissionis Causam , tum quia idcm praeceptum , quod actu in jubet , vetavea fieri, ex quibus praecepti violatio necessario sequiatur , tum quia qui causam Iouit, ex qua essectus necessario sequitur , itidirecte effectum ipsum velle cen-Sclur. Deinde peccat etiam cum praeceptum omittit, licet tunc aut non sui compos Sit . aut praeceptu SCr- Vare non Pomit. Est etiim omissio illa voluntaria in ca insa , quae volutitario, ac libere Posita est , quod sufficere ad peccandum . patet in eo , qui voluntarie Se inebriat icerneris, se iii ebrietate homicidium patraturum , Percussurum Clericum , etc. cx qao etiam ita Censuras tricidit, ut Salmanticenses etiam Theologi docent. Aliter tamen sentiendum est, si quo temporo Praeceptum urget , iam omissionis caussa satis suevit per poenitentiam terractata. d. III. iorum specie inter se dicti aut omissionis , si commissionis Peccatum, et quodnam sis ex illis
R . Differre speeie inter se Peccata omiSsionis et commissionis , licet eidem virtuti adversentur, uot nulli Ue- risimiliter arbitrantur , quamvis uota desint qui contra. Sentiunt. Quae enim cidum, opponuntur virtuti modo diverso, ut uvaritia, et prodigalitas, quite eidem virtuti liberalitatis diversa ratione adversantur , ea di Uersae speciei aestimanda esse, supra, docuimus. At omissis et coinmissio , etsi eidem adversentur virtuti . et lamera diverso moti ad Tersentur. Sic diverso. modo charitati opponitur odium De , ae simplex charilatis desectus atque Megatio. Gravius vero ceteris puribus est commissiouis. , b) quam omissionis Peccatum , cum magi&z
217쪽
sti Inst. Theolog. Lib. IV. cap. XXIV.
rationi advorsetur saccre quod vetatur, quam omiti re quod jubetur: prius euim dircole, atque .st Co trario virtuti opponitur ; posterius Non item, licet omissionis peccata quia mitius cogit Oscuntur pcriculosiora esse soleant, Celeris, inquam , Paribus : nana si e terae paria non sint, fieri potest , ut omissiouis peccatum pec-
ealo commissionis Sit gravius.
H. i'. Primo illud certum habendum est , non in Intellectu , sed in voluntat C esse Peccatum , cum intel-Iertus dῖvinus atque A elicus omnia vel turpissima hominum flagitia videat nec tamen inde maculetur. Sed voluntas triplici ratione interiori acti a peccare potest , scilicet vel desiἡerio , sive estiuax illud rit . sive inera
trato , vel delectatione morosa , sive complacentia rei illicitae, quae non illi , morosa dicitur , quia tempo- Poris mora perduret , sed quia volutilas libere in ea , etsi mo motito uno moratum. Porro si objectum , quo D mine etiam circurn tantias omnes intelligimus, quae illud eomitantur , grave peccatum est, gruVe quoque Peccatum , et qui di in ejusdem speciei , erit internus aptiis , qui circa illud Versatur , sive desiderium sit', Eive galadium , sive morosq dolectatio , nee ab eo ex-Qusat, nisi desectus ad ei te uiue, aut cousenous. Unde sit Christus Matth. V. 28. Qui riderit viti lierem ad
concupiscendiam eam , jam moechatus est eam in corde suo. '
a.' In pravo autem desiderio, si ea conditio adpo Datin : dummodo res non esset Prohibita , et agni urde re votita per legem positivam , et uon intriPsecus mala , non erit, saltem grave , precatum. Contraria Vero crit ratio , alque dδctrina . si res vel absoluto , Vci nune intrinsecus mala sit , Iicet olim in alio h minis statu licita fuerit , vel sutura sit, ut in viduis, ac sporisis accidit. Bursus in gaudio , si objectum non diu. )psum pecatum , quod ' di,plicet ', sed simpliciter honus effectus , qui inde secutus est. et in desectatione morosa si objectum sit tantum modus artificiosus , aut arcumstantia aliqua , quae in se mala non dint , Per
218쪽
De Actibus humanis , eomituq. rezula e c. 2 5 se quidem grave peccatum non erit, Iicet tale Promee Periculum esse possit. a 3.' In omitibus ergo his internis motibus non sus eiet negatios, ut aiunt, se habere , hou est De I ue
assciti cudo , ueque re tignando, Sed colatrarius voluntatis actus necessarius est ad vitandum peccatum , b nisi justa causa suadeat , ut cori temnatituP; ut si ex majori mentis Coniciatione, ae lucta pravi motus augeatitur. Satius autem est aliquando metitem alio averrere , si fieri potest. 4 φ Illud etia in animadvexicudum est, quod 'si quis
Spectum , auditum etc. ex quo pravi motus interui oriuntur , is ei si interius disseutiat, a gravi tamen peccato non erit immunis , propter periculum , Cui Noluntarie se obiicit; nisi sexte aliqua justa causa sit, quae rein Dora Omittendam suadcat ; ut accidit in iis ,
qui moralem scientiam comparute , consessiones audire debent. Iis euina satis est ut corde , et animo ad Deum ereCto , orent saepius cum Ρro ela: Cor mu/radum. creta in me Deus , et Spiritum rectias innoνα in visceribus meis.
' 5.' Sud incidunt saepe tempi et caussae , ia
quibus utrum aliquis tuterius pravae cogitationi consei crit , dubitatur. Qua in re nulla inclior regi da est, quam totum hominis vitae rationem inspicere. Si quis enian ita sit a Dimo comparatus, ut mori Potius , quam Sraviter pecuare velit, tque ipsa velaiulia precata Uitare Studeat, is si dubitet ala Consenserit, an dormicus , vel vigilans , vel sui compos sui rit, certus esse , Saltem mora Ater, poterit se minime Couseusisse ; praesertim si Scrupulis vexetur si vix dubitationem ad Dr- te ungatur anuuo , utque in COuli urium uitatur. Ith
tar Notanda est propositio ab Innocentio XI. dum nata 2 Liciιum era se io ς raudere de porri eidio starent/s u se 'mebrietate pia raio propeer iugentes ut Diιiae inde em ire.
219쪽
ai 6 Inst. Theolog. Lib. IX. Cap. XXIV.
contrariis causis, scilicet in hominibus conscientiae laxioris, contrarium i judicium esto: praesertim si quis non relinquat, ae fugiat, quae pravae cogitatiouis --
6'. Ad extremum illud animaavertendum est : si quis
non de re mala aut obscena delectatur , sed de ejus rei intelletlioue , atquc scientia , quae sibi necessaria est, aut utilis, modo a re ipsa ait initis abhorreat, non esse Peccatum, cum non in iis ellectu, sed ita Voluntate Peccatum esse , Supra monuerimus. Si vero scientia illa non necessaria , non utilis sit, erit quidem
ipsum per se Veniale curiositatis peccatum ; scd grave esse poterit , si cum pravo animi asseclu , vel eum sine graviter malo, vel denique cum periculo delectationis,mor Sae conjunctum sit. ' )Q. V. Quid sint capitalia peccat a, et virum, more talia semper habenda sint. u. Peccata capitalia dicuntur , quae non solum ipsapcr se peccata sunt, Verum etiam capita sutit, ac veluti sontes, unde cetera omitia peccata oriuntur. Numerantur autem: a S. Thoma la. 2ae. Q. LXXXIV, art. 4. post. Gregorium M. septem , superbia , RV
ritia , luxuria , ira , gula , invidia , et acedia. Est, autem superbia inordinatus appetitus propriae excelle etiae , propter quam homo intumescit, ac gloriatur. Avaritia autem inorditiatus divitiarum amor. Luxuria inordinatus voluptatis venereae appetitus. Ira inordin
tus appetitus Vindictae Gula inordinatus edendi , et ubendi appetitus. Invidia est tristitia de bono altera us , quatenus propriam excellentiam minuere videatur. Ace-dia denique fastidium de rebus ad D i cultum, ac spiritalem hominis prosectum pertinentibus.
Omnia autem peccata is haec capitalia , mortalia snntem suo genere; sed Venialia esse possunt propter materiae levitatem , excepta luxuria extra matrimonium. Cumque sotiles sint, atque origines aliorum peccat rum , patet , maΣime omnium tormidanda . atque Cavenda esse. Vide S. Thomarra loc. cit. qui de his peceatis luculenter, et accurate disserit. Nos pauca hic , eaque praecipua delibabimus, iis exceptis , quae ad luxuriam pertinent. Cum enim satis haec ipso na
220쪽
L o Aontis hinnanis, Oerumg. regula etc. 2 7turae sensu , r Pugnantia , atque Pudore noscatitur , satius duximus ea praetermittarc , quam exquisita singularum rerum tractatioue , quae aliunde , eum opus fuerit, accipi potcrunt, castos adoleSceutium oculos , atque aures Ossondere. ' )
Q. VI. Quid , et quale peccatum sit stiyerbia.
u. t.' SuPerbia est inordinata Proseria excellentiae cupiditas. Excellentiae autem nomine quaecumque persectio intelligitur , quam supra ceteros superbus vel
habet, vel se habere salso existimat , vel plus se habere putat, quam revera habeat. Cupiditas vero est Omnis amor , complacentia , desiderium contra reclum
Tatiouis ordinem ; cum scilicet, aliquis vel persectiones suas a Deo gratis accepisse non lignoscit , nec ad Dei gloriam refert ; sed fitiem in eis ultimum constituit , vel legitimis superioribus subjici tenuit, aliosve graviter contemnit, et ostendit . vel ab aliis honorari ita
impense cupit, ut si noti suciant, ad iracundiam in Vcatur. Atque haec quidem Perfecta, et Consummata superbia est.. Alia tamen est im 'erfecta superbia , Cum
scilicet aliquis nec ultimum in propria excellentia finem Statuit, nec Deo , aliisque , quibus debet . subjici re- Muit , sed in se tantum , suisque Perfectionibus vcl Ve-xis , vel salsis aliquo modo extollitur, aut gloriatur, atque inde honorari, ae laudari cupit.
dix , et origo peccatorum. Eces. X. IS. , initium omnis peccati su herbia est. Prov. IlΙ. I 3. Arrogantiam , et superbiam detestatur Deus. ROm. I. 3O. Su- Perbi , et elati inter eos numerantur, qui digni sunt morae. Et Perfectu quidein supcubia ex genere su. grave peccatum est, cum ad Dei, ac superiorum , tiliorumve pravem contemtuna perveniat ; imperfecta vero venialis , scd Don mcdiocriter formidatida, cum ruinae spiritualis initium esse soleat.
radice Oriuntur , numerantur tria, praesumtio , -b tio , et Wanagloria, ex qua tamen postrema , ut S. Thomas advertit , rursus alia septem oriuntur vitia ,
hoc est inobe die ntia, jactantia, Myocrisis, contenus , Pertinacia , discordia , et noMitatum praeSumlio. Quae