장음표시 사용
351쪽
De Actibus humanis, e mmq. regula et . 3gIIicitum, cum multa bella a filiis Israel , Deo jubente .
suscepta sint, et in Evangelio Luc. III. Ioannes Baptista militibus interrogatilibus, quid sibi essent facieti dum'. non praeceperii, ut milico in desererent , sed ut nulli iniuriam irrogarent , suoque stipendio oon uinti esse Di , ut advertit Augustinus Dist. CXXX. ni.V.
Imo ipse Abraliam bellum gessit , a Melchised cho
Post Prael in m , victi riamque henedictus Gen. X f . ct naturae lex vim vi repellere permittit ; quam Vim princi pos , qui superiorem judicem non hahet t. Nonnisi h llo possunt repellore. Verum ut hellum sic justum , quatuor simul scrvari neecsse est. I.' Ut a Iepitima pol late , hoc est a summo Reipublicac prin- Cipe, Poncs quem summa potestas est, indicatur, ut advertit Augustinus Lib. XXII. Cont. Faust. cat'. -5. ideoque nec privata duclla , Nec ea , quae R minoribus Principibus, aut magistratibus, ahit ab ipso populo suscipiuntur, justa censetida sunt. 2.' Ut clius a ju- ta Sit , Dempe si quae gens , pel cisitas , quae bello Petenda est, Det oindicare neglexerit , quod a suis
Probe factiam est, Dei reddere , quod Per iniurias
ablatum est: ut idem monet Augustinus o. X. in I Sue. Fieri autem non potest , ut bellum ex utraque parte sit justum, licet accidere soriasse possit, ut una Pars injustitiam caussae suae invincibiliter ignoret. Ceterum cum dubia est causae injustitia , subditus sine
culpa obediet principi , cissus est de hoc negotio cum consiliariis suis , aclhibita omni diligentia, judicare. Gravissime tamen peccat princeps, qui bcllum indiacit, de cujus justitia dubitat i aut dubitare debet. Sicut etiam peceant conduci itii milites , qui post bellum
iudicium, Ophram quodammodo suam locant, cum Jebelli justitia non liquet. 3. Ut intentio recta sit, scialicet ,. ut in init S. Thomas ua. Iae. Q. XI . art. l. t bonaem promopeatur , pel ut' malum pitetur nco Blia pateat via botium ilhi J promovetidi , aut malum Vitandi , practer lioc terribile , et vehementer sormidandum instrumentum ). Potest auti, ni contingere, ut Fit sexitima auctoritas indicentis bellum , et causa jumsita et nihaominias Proytor reapam intentionem bellum
reddatur illicitiam ; dicit enim Atis ustinus Lib XXII.
352쪽
35et Instit. Theol. Lib. o. cap. XXXIV.
coni. Fatist. nocendi cuyiditas , ulciscendi crude as, implacaltia , atque implacabilis animus , feritas he
halandi , libitio dominandi : et si qua similia , haec sunt quae in belli jure culpantur. 4 ' Ligitima admixtis ratio. Sunt enim quaedam belli jura vel ipsa naturae lege , vel jure gentium recepta , quae:etiam ad
versus hostem Servari necesse tari. Verum cum ad hostierribile malorum remedium devenitur ; non solum iu-Nlitiae , vorum etiam humanitatis dehet meminisse Chri-εἰianus , De ad arma capiet a non communis honi Causa, sed ex immanitate, aut cupiditate ditescendi in hostium spoliis , incitatus esse videatur. Quae autem belli iura sint , singillatim explicare non est hujus loci. IX. Rixa est bellum privatum , in quo duo , vel
fures ex discordia voluntatum , Cout utionibusve vera orum sese mutuo percutiunt. Quac quidem in aggres-Σore grave peccatum est : in eo , qui se deseudit, Iicita , si servet moderamen inculpatae tutelae; quod si excedat ; erit pro ratione excessus Vel veniale , velle ilia Ie peccatum. X. Ad extremum addenda est seditio, quae est plu-xium civium tumultus , qui pacein societatis turbant , t contra se mutuo bellum gerunt ; qtaod non solum ipsum per se , verum etiam propter ingentia mala , et innumera scelera , quae hinc oriri Solent, Ρcccatum 'at sine ulla dubitatione gravissimum. De Scandalo. a. Scandalam σκανδαλον Graecum nomen proprie est offendiculum , in quod impingens viator. corruit , Per metaphoram vero tu moralibus rebus scandalum est dictum , peἐ factum minus rectum , praebens aiareri occasionem ruinae Spirituialis ; quae definitio ex
que Theologis communiter traditur. Dicitur nubem I. ' dictum Mel factum , quibus Ver his etiam omissio continetur eorum . quae quis dicere
Vel facere debet ; qum quatiam omissio prMhet alteri
353쪽
De Actibus humanis, eorum7. reruti et . 363 Dicitur 2. .mintis rectum, hoc est quod aliquam mnii speciem habeat ; quamvis in se malum fortasso non sit ; cum contra id , quod rc vera malum est, si nulla in mali speciem Praeseserat , uoti possit esse al
Additur 3. praebens alteri occasionem ruinae sp ritualis ; quod satis est ad scandalum , licet forta sorvina ipsa spiritualis minime sequatur. Nam si ii iis ignem paleis admoveat, satis est ut incendii reus habeatur , quamvis iguis fortasse aliorum cura sit ex-
Πia Duplex autem a Theologis scandalum distingui
tur , dalum . sive actipum , et IccePtum , sive Passi--m. Scandalum acticum est ipsum suandalum , quod paulo ante desinivimus. sive ipsum dictum, vel la etiam minus rectum. Passis um Vero est ipsa proxim1 ruina , quae ex activo scandalo sequitur. III. Bursus autem scanda im datum, sive activam
duplex est, directum, et indirectum. Directum est quo quis data opera dictis , vel lactis suis quaerit alterum in peccat ut impellere. Iudirectum vero est . quo quis licet non quaerat directe proximi ruinam , revera tamen ut commodis suis, aut Voluptati serviat, dieit aliqnid vel facit , quod ruitiae spiritualis occasionem praebeat. IV. Sed et scandalum passicum distinguendym est duplex, nempe Pharisaeorum , et pusillorum. Prius est, quod non ex facto alterius, vel dicto, sed ex propria puccantis malitia oritur , quale erat scandalum αεniod Pharisaei ex dictis, vel factis Christi accipiebantia Alterum vero est, quod ex proximi ignorantia , aut infirmitate oritur. Quamvis autem praeter Pharisaeos. et pusillos sint etiam homines persecti, monet tameri S. Thomas Ia. 2ae. Q. XLIII: art. 5. non esse ad dendam tertiam scandali speciem, quod scandalum per clorum dicatur. Πomines enim eiusmodi tantum abest, ut ex aliorum peccatis in ruinam impellantur , quin potius mojorem inde charitatis exercendae occasionem accipiant , unde dicitiae in Hal. CVIV Pax multa diluentibus legem tuam . et non est illis reandalum. Imo vero addit S. Thomas, perfectos
354쪽
3',4 diu. Theol. Lib. IX. Cop. XXIIV.
homines scandalum aliis non pracbcre , tum quia pee-cala venialia, tu quae ex infirmitate labuntur, plerumque in subatis , atquc internis colatrariae cupidii tis motibus sila sunt , tum quia si quid exterius ipsis excidat dictum mitius caulum , aut aliquid agant minus reclum , tam leve est, tamque facile ex laudabi-Ii eorum vilae ratione excusari potest, ut si quis inde peccandi occasionem accipiat, ex malitia potius, quam ex infirmitate peccare videatur. Frustra igitur quidam Peccata sua aliquibus sanctorum actis , plerumque saliis , et gratis consciis excusare nituutur , cum Potitis ad legem ipsam , ad si iam sancti Omnem Vitam suam exigere studuerunt, attendere debeant, Don ad leviora
quaedam , in quae illi quodammodo inviti, ex infirmitate prolapsi sunt. V. His igitur explicatis ; I. scandalum quidem PasSis utra peccatum est ; cum sit ipso hominis lapsus x alterius iacto, vel dicto; et quidem ejus speciei,
Cujus est materia . in qua Peccatur. VI. u.' Scandalum accipiam directum sine ulla controversia peccatum est; cum impellere alterum data Cpera in ruinam . contra charitalem ex adverso Pugnct.
VII. 3.' Scandalum in Greclum , quod Pharisaeo rum dicitur , cum ex sola peccati is malitia troficisCu-tur , Peccatum non est; unde Christus de iis, qui ex εuis verbis, vel sactis soandalinabantur , ait Matth. XV.α4. Sinite illos, caeci fiant, et diaces caecorum. VIII. Restat ergo scandalum indirectum pusillorum, quoci nonnulli salso assirmant , non esse peccatum: quod si verum esset , jam nullum scandalum peccatum esset , praeter directiam , Contra apertissima Scripturae aestimonia. Ex communi igitur Tlleologorum sententiatiost S Thomam eta. 2ae. Q. XLII L. art. 3. cauda-um pusillorum graVe peccatum esse affirmamus , si materia gravis sit, imo etiamsi materia levis sit, qriae GraVe sive privato , sive communitati detrimentum amfert , et quidem speciale peccatum , ideoque in Sacramentali consessione , speciatim explicandum. Quod
355쪽
De Actibus humanis, eorumg. regula etc. 363cleens Matth. XVIII. 6. Qui scandulizarerit unum de Ausillis istis , qui tu me credunt , Gyedis et , in
suspendatur mola asinaria in collo us . et demergatur tu prosianaum maris. Viae mundo ab scandalis. Aecesse enim est , ut oeniant scandala. Quae postrema verba satis ostendunt, noli de scandalo tantinudirecto, verum etiam de indirec o verba Christi intelligenda esse, cum scandalum directum et rarius sit et facilius vitari possit. Sed et Apostolus L Cor. VIVI l. loquens de iis. qui carnes idolis immolatas corne-debant coram fratribus , qui scandulum itide patiebantur , quod sine dubio indirectum erat, ait: Peribie μ/srmus tu itia scientia frater , Proyter quem Chr
sitis mortuus est Z Sic autem. Peccantes tu fratres, M. Percutientes cotisci ratium eorum ιnfirmam, in Christum Peccatis. Quae non solum grave peccatum signiscant , sed etiam rationem insinuant, quae id ostendit ; si enini ex charilite fratres a peccato retrahere suantum possumus , debemus, pro quibus Christu tu Ortuus cst , quanto magis cavere debemus , ne illos in scandalum itidirectum in ruinam impellamus euuod autem hoc peccalmia speciale sit, ideoque in sacranientali consessione specialim cxplicandum . patet Pugnat enim adversus specialem virtutem, scilicet cha.
ritatem. Ex quo sequitur , ut qui secndalum prael et plura peccata, et specie , ct num cro admittat. Specie quidem , nain praeter eana virtutem quam peccando viciat 3 peccat cliam contra aliam Saepe Virtutem , ad quam violaudam alterum inducit; ut si per
sui tum aut contumeliam alterum ad blasphemandum. moveat. Numero autem , quia tot peccata Sunt , quot nomines , coram qn bus Scandalum, sive ruinae Occa
Sio parata est. ' autem diligenter est expendendum , quaenam ad vitandum scandalum opera aut Leere dcheaamus , aut Praetermittere. Et quidem I.' id fixum, ratumque sit , ad vitandum quodcumque scandalum. nihil esse faelendum mali Θωl lege naturali sit Vetitum Ion enim sunt facienda maga ; ut veniant bona. ROOr. III. 8. Ipsa enim praecipit charitatis, et naturae lex , ut salutem nostram auteponamus alienae.
356쪽
Quapropter ne leviter quidem ad vitandum alterius scandalum mentiri licet.
indifferens, ad vitandum scandalum Pharisacorum, quod ex sola alterius malitia oritur , omitti non de bet , nisi sorte aliquando ex charitatis ossicio , cum anulla nos ad agendum neque necessaria , neque tali lis caussa movet. Sinite illos, caeci sit'it. Quapropter ne hona quidem nostra temporalia negligere , aut d mitiere debemus , quia inde homines iniqui aut nolentes solvere quae debent, aut invidi, aut alio vitio
excaecali. Peccandi occasionem arripiunt.
I otest id . quod est lege humana vetitum. Sic labo-are die festo poterit sau lus sa), nut subditus ad vitandam iniquam iteri , aut principis infidelis vexati
Wm , blasphemias , aliave peccata. Item carnes diebu esurialibus comedet catholicus ; si alioquin injusta ab haereticis immineat contra catholicos persecutio. Seeus vero se res liabet, si id praecipiatur in religionis cou- ternium , aut signum eiuratae religionis catholicae. 4.' Si autem actio sit non vetita, sed praecepta vel humano , vel etiam divino, imo et naturali praecepto positivo : profecto eum positiva praecepta non semper , sed pro loco , et tempore urgeant ; Praetermittenda , vel differenda vel oceultanda actio est, si scandalum itide prudenter timeatur. Sic disserenda , vel omittenda est fraterna correctio , imo etiam aliquando iuridiea ut excommunicatio ex Augustino. Lib. III. coni. Permen. cap. 2. in aut manifestatio veritatis, si maj ra inde mala imminere videantur. Nolite dare sancitim canibus Malth. VII. 6. Quod non ita intelligendum est, ut ad vitandum scandalum , aut mendacium pro veritate obtrudamus , aut proximi peccata exterius approbemus , quod semper malum est, sed ut prudenti
ain Conductitii tamen Linuli exim ptinuum possunt tal
357쪽
ratione sileamuK., nisi sorte metus sit , ne perniciosus error latius serpat, aliosque decipiat; tunc Ditim Prar clicanda veritus . et contemnendum scandalum , quod ea in caussa Pharisaicum censeri debet. Sic Chri- si uni non impcdivit oblatrautium Pharisceorum scan. datum , quom illus eorum Vitia redargueret salsamqued triuam cotisularet.
5.' Si actio bona sit, sed non praecepta , eX quas imus scandalirari aΙiquos cx pusillis , occultanda , vel differenda est , donec ipsi rationem nostrae aetionis indicaverimus ; tunc enim si adhuc scandalum P
tiuntur , Pharisaicum est. i, ' Deo ue si actio indifferens sit, omittenda est,
si pusillos ob eam scandalum pati scimus. Quae qui dem regula latc paset, et omnibus indifferentibus ac tionibus , licet ex fine bonis aptanda est Uinu Apostolus I. cor. VIII. I 3. Si esca scandalmetf
trem meum , non manducabo carnem in aesernum ,
ne fragrem meum scandaliaem. ' Quapropter peccinetiam mulier in publicum prodiens , cum scita esse adolescentem aliquem, qui eam impudice aspicienseoncupiscat: item si convivio , spectaculo , musicaei itersit ubi scit esse aliquos dissoIutos adolescentes ,
qui eadem peceabunt. Dixi autem si seimus ; nota enim omittenda actio est hona , aut indisserens vel ea tantum de causa , quia fieri potest, ut aliquis adsis usillus, qui scandalum patiatur ; hoc enim intolera
um esset, nisi sorte actio talis sit, ut pruderitum 'i dicio omnibus infirmis ruinae occasio esse soleat. ' Quo in genere graviter peccant mulieres immodesto habita atque ornatu prodeuntes , sueis vultum adultera naes etc. Item qui obscenas imagines pinguiat, sculpunt expo sitas habent. ' Baeo autem , quae strictim pro se cati sumus, fusius S. Thomas Ia. uae. Q. XLIII. prose quitur. X. Valde autem implexa quaestio est, et ad totve dum difficilis, utrum , et quando licet alterius peceatocοορerari. Duplex autem eoo ratio distinguituo a Theologis', formaIis . et mageriadis. Prior est ν qua quis directe, aut indirecte Peccatum alterius cam Fu
operatione conjungendum intendit, ut at quis homin
358쪽
irato ensem praebcat, ni inimicum tute siciat. dum vero cooperiatio est , qua quis rem bonam , aut indisserentem suppcditat , qua posset aliquis bono uti . εed ex sua malitia abuli lut ad peccatu iri , quod quis vel non praevidet, Vel si Praevideat, rion censetur intendere , aut velle. XI Et formalem quidem cooperatio rem semper esse illicitam , manifestum est. De materiali vero tam variae tu heculiaribus causis Circumflantiae Possunt,
tit dissicile aliquando judicium sit , et pruderitium arbi . trio relinquendum. illud tamen Mocratim dici potest, cooperationem materialem csse quidem illici iam , si Dilla adsit justa causa cooPerandi ; licitam vero , si justa sit causa. Si cui in nulla iusta causa sit, ideoque peccatum proximi sine nostro incommodo impedire possum sis, certe Si rion impedimus , nulla erga eum cliaritate tangimur ; quod malum est. Si vero justa , sit causa, prosecto censetur quis proximi nia Ium moraliter impedire nou posse , ideoque illud non quidem velle . sed permittere. Sic in causa necessitatis licet pecuniam ab usurario mulua in accipere: item ad vit dam mortem , aliudve grave damnum , licet vinum Peabere iis , qui eo ad ebrietatem abus ui praevidelitur , aut cibos iis, qui j junium violaturi sunt. XII. Sed in aestimanda Ceussae gravitate , quae cos perutionem materialem . est ciui non Illicitam, magna interdum diu cultas est in peculiaribus causis: nee Disis eneralia ligo de re praecepta tradi Possulit. Quapropter haec sempi r in hoc judicio rata babeantur , aqverta ; I.' ut CO:majoric Sa.requiratur , quo majuε est peccatum,4 quod materialem Cool erationem CDu- aequitur. a.' eo ulajor , quo proprius cooperatioli occulta in ipsum attingit. 3. ' eo major , quo minusus habes ad actionem tuam cxercendam. 4. ' eo etiam maior, quo Probabilius est, siue liac cooperatione PQCcatum non Esse secuturum. 5. ' Detiique eo anator, uiso rnajus ex futuro peccato imillinet tertio damnum.
NIII. illud est exploratum , nou licere sumulis
domino inservire iis in rchus , quae proximae peccat synt. Darnuata est enim ab Innocentio XI. propositis illa Famulus, qui subminis mimciis scienter adjus ot
359쪽
De Actibμs humanis, eoruni'. regula .etc. 3 hyrum Sutim asseudentem Per Duestras ad stuprandam Virginem , et mtilloties ei subserote deferendo scalam, aperiendo januam, aut quid simile coo'eraudo , nymPeccat mortaliter , si id faciat metu nolabilis detrimeu-ti , Ptita ne a domi ro male trans tur , ne torpis oculis res 'iciatur, ua domo eae'eilatur. Quae sententia late patet, et ad omnes similes aptanda cst Calabas. Idem. de eo dicas, qui domum Ioeat , a*t ornamenta meretrici.
XlU. Licetne aliquid saccre eo consilio , ut aliquis ea occasione vel se innoxium serobet , vel in peccat deprehensus corripiatur Τ Minime vero ; esset enim Iioo Peccaudi occasiouem praebere ; qu id nullo quasi recto iliae sieri potest. Omittere vero aliquid , ut de alterius Probitate periculum fiat, quando id cognos re nostra iniere,i , nec alio modo Coguosci test , non Videt reisu Peccatum.
I. Quamquam in Dis erratione Prodroma CGP. 4.
dc virtutibus moralibus seorsim me acturum , Si Deu dederit, praedixerim ; tamen, si Paulo plura Praes em, quam pollicitus Sum , nemo , ut arbitror , id mihi, Vitio Vertet. De virtutibus autem moralibus divi uiti sitisi is diximus pauca Lib. VII. ωρ. Ao. quantu eo in loco susseere iudicavimus. Hie 4e virtutibus eisdem dicendum est, non solum quateuus divinitus Pergratiam infusae sunt, scd generati in quatenus et inita Fas , et naturales complectantur , licet naturales sine gratia virtutes uon verae , ac persectae si ut virtutes , ut supra Cap. XLV. explicavimns , semperque cutua liquo opcrantis vitio conjunctae stra : propter quod R Patribus , praesertim Augustino , non virtutes , sed Vitia appellant . Sed nos eas hio spectamus non qua lus in homine sunt sive justo , sive vitioso , sed qua
lea sunt in se ipsae eae V io i sive eae objecto bon ς -
360쪽
il. Est igitur moralis virtus Lotia qualitas mensis, quae versatur circa bonum creatum , ac si uitum lautu vae rationali consentaueum; ideoque tu mediocritatu consistit. Cum enim moralis virtutis materia creatum , ae finitum sit bonum , ideo in ejus prosecatione sicut desectus esse potest , ita etiam excessus ῆ unde inquit Itoeta : irtus est medium'oitioriant , et utrinoue reductum. Qua in re morules virtutes a Theologicis disserunt, in quibus . quia circa Gbjectum infinitum veris' santur , iiou Per exeussum , sed per desectum peccari potest , ut Supra docuimus. III. Sed medium illud, in quo morales rotis istunt virtutes , duplex a Theologis , ae Philosophis distiu- uitur i nempe medium rationis , et medium rei. Mu-ium ratiotiis est , quod uuu in ipsa virtutis materia sive objecco est definitum , sed pro varia subecti di xpositione , arbitrio prudentum deliniendum cst : quod
tu virtute temperantiae apertissime Ccruitur: i adcin Qui in cibi potusve ratio , sive quantitus , quae in uno temperantia cst , ita alio uiuita abstiuentia. Medium ci , i ci est , quod iii re ipsa est definitum , quod injustitia commulativa scit per seruaudum cs , in quarca ad rcui aequulatas requiritur.
eae tamen Omura ad qnatuor praecipuas revocatatur, Circa quas Vcluti circa Cordines omnis honestae vitae ratio vertitur, ideoque virtutes cardinales appcllatitur.
Sunt autem Prud utra, temperantia , fortitudo , ac justet ια, de quibus hic paucu diremus. Nam prolixio- es tractatus de iustilia , ac religione, quae justitiae ipsius Pars quaudum cst, in aliud tempus , ut in Dis Scrtatione Prodroma aute denuntiavimus , rcscrvandos