장음표시 사용
141쪽
essentiam suam, Vel per aliquas potes. - ν Si per aliqua Species, utrum species omnium intelligibilium sint ei naturaliter innatar. - 4 Uirum effluant in ipsam ab aliquibus somnis immaterialibus SeparatiS. - Uirum anima nostra Omnia quae intelligit, videat in rationibus aeterni S. - 6 Utrum cognitionem intelligibilem acquirat a sensu. - 7 Utrum intellectus οSSit actu intelligere per species intelligibin leS, quas pense Se habet, non conVeriendo Se ad phantasmata. - 8 Utrum judicium intellectus impediatur per impedimentum SenSitivarum Virtutum. ARTICULUS I. - uo ANIMA COGNOSCAT CORPORA PER INTELLECTUM 1).
De his etiam De verit quaest x, art. 4.
Ad primum sic proceditur. 1. Videtur quod anima non cognOScat Orpora per intellectum. Dicit enim AuguStinUS SOIil. lib. II cap. 4 a med. , quod ii corpora intellectu comprehendi non OSSunt nec aliquod Corporeum nisi sensibus videri potest i Dicit etiam Super Gen. ad liti lib. xti, cap. 23), quod visio intellectualis eSt eorum quae Sunt per eSSentiam Suam in anima Hujusmodi autem non Sunt corpora. Ergo anima per intellectum
2. Praeterea, sicut se habet SenSus ad intelligibilia, ita se habet intellectus ad sensibilia. Sed anima per sensum nullo modo poteSt cognoScere Spiritualia, quae sunt intelligibilia. Ergo neque per intellectum potest co-
OSCere corpora, qUae Uni SenSibilia. 3. Praeterea, intellectUS Si neceSSariorum et Semper eodem modo se habentium. Sed corpora omnia Sunt mobilia, et non eodem modo Se habentia. Anima ergo per intellectum corpora cognoScere non potest.
Sed contra est quod scientia eSt in intellectu Si ergo intellectus noni gnoscit corpora, Sequitur quod nulla Scientia sit de corporibus; et sic peribit scientia naturalis, quae eSt de corpore mobili.
CONCLUSIO. - Anima per intellectum cognoscit corpora, immateriali, universali,
Respondeo dicendum, ad evidentiam huju quaestionis, quod primi philosophi, qui de naturi rerum inquisiverunt, putaVerunt nihil esse in
mundo praeter corpus. Et quia videbant omnia corpora mobilia esse et putabant ea in continuo nuxu esse, exiStimaverunt, quod nulla certitudo de rerum veritate haberi poSset a nobis 2 . Quod enim est in continuo fluxu, per certitudinem apprehendi non poteSt, quia priu labitur quam mente dijudicetur; sicut Heraclitus dixit, quod non est possibile aquam stuvii currentis bis tangere, M Ut recitat Philosophus Metaph. lib. IV, teXt. 22 . His autem supervenien Plato, ut OSSet Salvare Certam cognitionem Veritatis a nobis per intellectum haberi, posuit praeter Sta corporalia, aliud genus entium a materia et Ot Separatum, quod nominabat Species, Sive ideaS; per quarum participationem unumqUodque istorum Singularium et
sensibilium dicitur vel homo, vel equus, vel aliquid hujusmodi 3). Sic ergo dicebat, scientias, et desinitiones, et quidquid ad actum intellectus peditinet, non referri ad Sta corpora SenSibilia, sed ad illa immaterialia et separata, ut Sic anima non intelligat Sta corporalia, sed intelligat horum corporalium Specie Separatas. Sed hoc dupliciter apparet salsum primo quidem, quia cum illae Species sint immateriale et immobiles, excluderetur a Scientii cognitio motus et materiae, quod est proprium Scientiae naturalis, et demonStratio per a Sa moventes et materialeS. Secundo, quia derisibile Videtur, Ut, dum eorum quae nobis manifesta Sunt, notitiam
3 Fide ertum est animam rationalem per 5 Iuxta mentem Platonis sensus nihil certi
intellectum eorpora cognoScere, Sed quomodo δἰ psiciperae poterant; corporum existentiam cine ignoscat illud a scientia inquirendum est dubi relinquebat et extra idaeas nulla erat 2 Hinc oriri coepit scepticismus scientia, sed tantum opinio.
142쪽
M QUEST. LXXXIV, ART. I ET II.
quaerimus, alia entia in mediUm asseramUS,AEUde non POSSUnt esse eorum substantiae, cum ab ei disserant Secundum SSe et Sic illis substantiis separatis cognitis, non propter hoc de Sti Sensibilibu judicare possemus. Vidotu autem in hoc Plato deViare a Veritate, quia cum 2Stimaret omnem cognitionem per modum alicUJUS Similitudini eSSe credidit quod forma cogniti ex necessitate Sit in cognOScente, eo modo qUO Si in cognito Consideravit autem, quod forma rei intellectae S in intellectu universaliter, et immaterialiter et immobiliter quod X pSa operatione intellectus apparet, qui intelligit univei Saliter, et per modum neeeSSitati cujusdam Modus enim actionis est Secundum modum Ormae agentis. Et ideo existimavit quod oporteret res intellecta hoc modo in SelpSi Subsistere, scilicet im- materialiter et immobiliter. Oe autem neceSSari Um non eSt; quia etiam in ipsis sensibilibus videmus, quod formaratio modo S in uno sensibilium quam in altero puta cum in Uno S albedo intenSior, in alio remissior; et cum in uno est albedo cum dulcedine, in ali sine dulcedine. Et per hunc etiam modum forma senSibili alio modo S in re quae est extra animam, et alio modo in SenS qui UScipit formas Sensibilium absque materia, sicut colorem auri in auro. Et Similiter intellectus species corporum, quae Sunt materiale et mobileS, recipit immaterialiter et immobiliter secundum modum Suum; nam receptum S in recipiente per modum recipientis. Dicendum Si ergo Uod anima per intellectum c gnoscit corpora cognitione immateriali, UniVerSali et necessaria s). Ad primum ergo dicendum, quod Verbum Augustini est intelligendum quantum ad ea quibus intellectu cognOScit, non Utem quantum ad ea quae inisello tus cognoscit. CognOScit enim corpora intelligendo, sed non per corpora neque Per Similitudine materiale et corporeas, sed per species immateriales et intelligibiles, quae per Sui eSSentiam in anima esse
Ad secundum dicendum, quod sicut AuguStinus dicit De civit. Dei,
lib. XXII, cap. 29, a med.), non Si dicendum, qud Sicut Sensu cognoscit sola corporalia, ita intellectus cognoScit Sola Spiritualia; quia Sequeretur quod Deus et angeli corporalia non cognoScerent. MUS autem diversitatis ratio est, quia inserior virtu non e Xtendit ad ea quae sunt Superioris virtutis; sed virtus superior ea quae Sunt inferiori virtutis excellentiori modo operatur. Ad tertium dicendum, qu6d omni motu Supponit aliquid immobile. Cum enim transmutatio fit secundum qualitatem remanet Substantia immobilis; et cum transmutatur forma SubStantiali S remanet materia immobilis Rerum etiam mutabilium sunt immobiles habitudines l); sicut Socrates etsi non Semper sedeat, tamen immobiliter est Verum quod quando Sedel, in uno loco manet. Et propter hoc nihil prohibet de rebus mobilibus immobilem scientiam habere.
De his etiam De verit quaest x, art. cors.
Ad secundum Sie proceditur. 1. Videtur quod anima Per SSentiam suam
3 Species quibus corpora eognoscuntur sunt 2 in in omnibus rebus, quaecumque sint, species immateriales et univcrsales quia abstra semper aliquid immutabilis et necessarii repeliuntur ab hie et nunc, id est ab omni materia ritur. et a circula, tantiis individuantibus sunt quoque 5 Docet animam non intelligere corporalia necessariae quia contingentia, quatenus rationem per esSentiam suam, ita ut sola essentia animaei uJusdam ni cessitatis induunt intellectui mani sit ei sustici eus rati omnia Ornor cognoscendi.
143쪽
eorporalia intelligat. Dicit enim AUgu Stinus De Trin. lib. X cap. 5 Ver D.), quod anima imagines corporum convolvit et rapit iacta in emutipsa de semetipsa dat enim eis formandis quiddam SubStantiae suae is Sed per similitudines corporum corpora intelligit. Ergo pereSSentiam Suam quam dat sormandis talibus similitudinibus, et de qua ea format, cognOScit eo poralia. 2. Praeterea, Philosophus dicit De anima, lib. , text. 3T), quod anima quodammodo Si omnia. Cum ergo Simile Simili cognoscatur, videtur quod anima per seipSam corporalia cognoScat. 3. Praeterea anima Si Superior corporalibus creatlariS in seriora autem sunt in superioribus eminentiori modo quam in SeipsiS, ut Dionysius dicit De Coel hier. cap. 12 . Ergo omne creaturae corporeae nobiliori modo exis . tunt in ipsa essentia animae quam in SeipSiS. Per Suam ergo Substantiam
potest creatura corporea CognoScere.
Sed contra est, quod Augustinus dicit De Trin. lib. , cap. 3, in sin.),
QUOD mens corporearum rerum notitia per Sen SUS Orpori colligit. Ipsa autem anima non est cognoscibili per corpori Sen SUS. Non ergo QO-gnoScit corporea per SUam SVbStantiam.
CONCLUSIO. Solus Deus cum sit virtualiter omnia, cognoScit per MSentiam Suam Omnia Danima aulem nulla per eSSentiam cognoscit.
Respondeo dicendum quod antiqui philosophi posuerunt, quod anima
per Suam esSentiam cognoScit corpora. Hoc enim animi omnium communiter inditum fuit, quod simile simili cognoscitur 1). Existimabant autem, quod forma cogniti sit in cognoScente e modo quo eSt in re cognita. contrario tamen platonici posuerunt Plato enim, quia perspexit intellectualem animam immaterialem esse, et immaterialiter cognOScere, OSuit forma rerum cognitarum immaterialiter SuhSiStere. Priore vero at PaleS 2 , quia conSiderabant re cognita eSSe corporea et materialeS, SUerVnt portere res cognitas etiam in anima cognoscente materialiteresse. Et ideo ut animae attribuerent omniUm cognitionem, OSUeriant eam habere naturam communem cum Omnibus. Et quia natura principiatorum ex principiis constituitur, attribuerunt animae naturam principii ita quod qui dixit principium omnium esse ignem, OSuit animam SSe de natura igni ; et similiter de aere et aqua. Empedocle autem, qU POSVit quatUor elementa materialia et duo moventia, ex his etiam diXit animam esse consti-tUtam. Et ita, cum res materialiter in anima ponerent, POSVerVnt omnem cognitionem animae materialem eSSe, non diScernentes inter intellectum et SenSum 3 Sed haec opinio improbatur : primo quidem, quia in mat riali principio, de quo loquebantur, non existunt principiat niSi in potentia. Non autem cognoscitur aliquid, secundum quod Si in potentia, Sed Secundum quod est in actu, ut patet Met. lib. ix, text. 20 . Unde necipin potentia cognoscitur nisi per actum. Sic igitur non ussiceret attri-hUere animae principiorum naturam, ad hoc quod omnia cognOSceret, niSi ineSsent ei naturae et sormae singulorum effectuum, Ut OSSi et CarniS, et aliorum hujusmodi, ut Aristoteles contra Empedoclem argumentatur me anima, lib. I text. IT). Secundo, quia si Oporteret rem cognitam materialiter in cognoScente existere, nulla ratio SSet quare re de materi
3 Fundamentum illud commune verum in ignem, vel aera, ut prima rerum principia ad- se est et ideo commune fuit omnibus, sed quia mittebant. male intellectum sui sive a Platone, sive ab aliis 5 Eorum opiniones reser Aristotales et re- philosophis sui erroris occasio. sellit De anima, lib. I . 2 Thales, Heraclitus, et alii qui aquam, Vel
146쪽
E itit Usos sensus visus est magi cognoScitiVUS, quia eSt muStiouitio putressennianimae actu componi ex principiis omnium ma- o 6'ceret omnia. Hoc autem Si proprium Dei, ut UUS
stunt in ausa Solus igitur Deus per esSentiam Suam omnia intelli-
in iis in qu Ioetum datur, ut informetur
in n. Et sie de seipsa facit hujusniodi magmeS; non quocianima vel aliquid animae convertatur ut sit haec vel illa imago sed sicut Titi in to ore De fieri aliquid coloratum prout informatur colore. Et hic uti sibi ui quae s0quuntur. Didit enim quod Servat aliquid, secti et non sori uiam tali imagine quo libere de Specie talium imaginum ii, Meo o iei es; mont0 vel intellectum Partem autem quae ius matur hujusmodi imaginibus, Scilicet imaginativam, dicit SSe communem
omnositam ex omnibus, sicut antiqui naturaleS; Sed dixit, quodammodo am o se omnia, inquantum est in potentia ad omnia, Per SenSUmmnilom ad sensibilia per intellectum vero ad intelligibilia. Ad teri di ondum quod'iuelibet creatura habet SSe finitum et de
litudinem inserioris creatum prout e mmunicant m aliquo genere, non tamen complete habet similitudinem illius; quia determinatur ada uam Speciem p ter quam Si Species inferioris creaturie. Sed SSenu Dei estimo det suilitudo omnium quantum ad omnia quae in rebUS VentUniur, sicut universale principium omnium.
omnia quae extra set uuisunt. Ire reciPIuntur.
147쪽
De his etiam Deverti. quiest. Σ. art. 6, et quodl. VIII, art. 5, et opust IIb ea 4 l
a tertium Sic proceditur. 1. Videtur uuod animn
Specie Sibi naturaliter inditus diritim r
intelligere u Sed angeli intelligunt omnia per sormas naturali 1 oi
inllS. Sed materia prima sest creata a Deo sub formis ad annui
intelligibilibus; et sic anima intelligit corporalia per species s uralitis 3. Praeterea, nullus potest verum respondere nisi de oestiuo
m tribus artesiani propugnarunt. Vi am
an quo casu ad 20rum cognat olium expiauandam.
148쪽
uniri, ut 5 pr n et si iusser id quod est bi
defieiunt ab existentia a perorum P0rydrum d
in animam ab aliquibus formis separati'. mn QR nom os tale causatur ab eo quod 'LI' 'β η' 'N se ignitum, reducitur, leui in Q β'm ma iugi, intellectus
se et per essentiam suam Sunt intellecta in Cis, Un CIUS
149쪽
lectivae quod actu intelligat. Intellecta autem in actu per eSSentiam Suam Sunt formae Sine materia existentes Species igitur intelligibiles quibus anima intelligit, causantur a formis aliquibus separatiS. 2. Praeterea, intelligibilia se habent ad intellectum sicut sensibilia ad
Sen Sum. Sed sensibilia, quae Sunt in actu extra animam, Sunt CaUSae ipSO-rum sensibilium quae Sunt in Sen Su, quibu Sentimus. Ergo Species intelligibiles, quibus intellectus noster intelligit, causantur ab aliquibus actu intelligibilibus extra animam existentibus. HujuSmodi autem non Sunt nisi Ormae a materia separatae Formae igitur intelligibiles intellectus nostri emulant ab aliquibus substantiis SeparBtiS. 3. Praeterea, Omne quod est in potentia, reducitur in actum per id quodeSt actu. Si ergo intellectus noster prius in potentia exiSten postmodum actu intelligat, oportet quod hoc causetur ab aliquo intellectu qui semper QSt in aetu Hie autem est intellectus separatus. Ergo ab aliquibus Substantii Separatis causantur species intelligibiles, quibus actu intelligimus. Sed contra QSt, quia Secundum hoc Sensibus non indigeremus ad intelligenduma quod patet esse falsum, ex hoc praecipue quod qui caret uno Sen-SU, nullo modo potest habere scientiam de Sensibilibus illius sensus.
COΝCLUSIO. - Species intelligibiles, quibus anima intelligit, non effluunt a sor
ReSpondeo dicendum quod quidam posuerunt species intelligibiles nostri intellectus procedere ab aliquibus Ormis vel substantiis separatis. Et hoc dupliciter Pluto enim Sicut dictum est art. 1 hujus quaest.), OSUit OrmaS
rerum sensibilium per Se Sine materia SubSistentes, Sicut formam hominis, quam nominabat per se hominem; et formam, Vel ideam equi, qUam nominabat per se equum; et sic de alii S. IIa ergo forma separatas ponebat participari et ab anima nostra, et a materia corporali ab anima quidem noStra, ad cognoscendum a materia ero corporali, ad essendum ut Sicut
materia corporali per hoc quod participat deam lapidis sit hic lapis, ita intellectus noster per hoc quod participat deam lapidis, fit intelligens lapidem Participatio autem ideae fit per aliquam similitudinem ipsius deauin participante ipsam, per modum quo exemplar partieipatur ab exemplato. Sicut igitur potiebat forma SenSibiles, quae Sunt in materia corporali emuere ab ideis, sicut quasdam earum Similitudines ita ponebat species intelligibiles nostri intellectus esse similitudines quasdam idearum ab eis efffluentes. Et propter hoc, ut Supra dictum Si sart. 1 huju quaeSt.), Scientias et desinitiones ad ideas reserebat. Sed quia contra rationem rerum sensibilium est quod earum sormae subsistant absque materiis, ut Aristoteles Metaph. lib. vii text. 44 usque ad 58 multipliciter probat; ideo Avi Cenna hac pOSitione remota, POSVit omnium rerum sensibilium intelligibilos Species non quidem per Se SubSiStere abSque materia, Sed praeexiStere immaterialiter in intellectibus SeparatiS; a quorum primo deriVantur hujuSmodi species in sequentem; et Sic de aliis usque ad ultimum intellectum Separatum, quem nominat intellectum agentem a quo, ut ipS dicit, emutant species intelligibiles in animas nostras, et formae Sensibiles in materiam corporalem 1). t si in hoc AVicenna cum Platone concordat 2), quod species intelligibiles nostri intellectus emulant a quibusdam formis SeparatiS, qua tamen Plato dicit per Se subsistere, ut resert Aristoteles
ly Systema illud omnino sero idem os ae sive angelo procedebai per species intelligibiles
systema emanationum quod a philosophis alexan quae ab ista intelligentia in animam nostram drinis sui excogitatum. Secundum Ilgaretem profluebant. quoque nostra scientia ab intelligentia decima, 2 Ideo utrumque ex iisdem rationi hus arguit
150쪽
Metaph. lib. I text. 6 et 2o Avicenna ero ponit eaS in intelligentia agente. Disserunt etiam quantum ad hoc, quod Avicenna ponit, Species intelligibile non remanere in intellectu noStro, postquam desinit actu intellige sed indiget ut iterato se convertat ad recipiendum de novo; unde non ponit
Scientiam animae naturaliter inditam, sicut Plato qui ponit participali in os idearum immobiliter in anima permanere. Sed Secundum hanc positionem Suniciens ratio asSignari non posset quare anima OStra corpori uniretUr. Non enim potest diei quod anima intellectiva corpori Uniatur propter compUS; quia nec forma eSt propter materiam, nee motor propter mobile, Sed
intellectivae ad ejus propriam operationem quae eS intelligere, qIlia Se-CUndit eSS Suum a corpore non dependet. Si autem anima species intelligibiles Secundum suam naturam apta nata esset recipere per instuentiam aliquorum separatorum principiorum tantum, et non acciperet ea se Sen- Sibus, non indigeret corpore ad intelligendum unde frustra Corpori uniretur. Si autem dieatur quod indiget anima nostra sensibus ad intelligendum quibus quodammodo Xelletur ad consideranda ea quorum species intelligibiles a principiis separatis recipit hoc non videtur Sumeere; quia hujusmodi excitatio non videtur necessaria animae niSi in IIIantum eSt cor opita Secundum Platonicos quodammodo, et obliviosa propter Uni nem ad OrpUS et Si Sensu non proficerent animae intellectivae nisi adtollendum impedimentum quod animae provenit e Corpori S unione. Remanet igitur qUaerendum quae sit causa unionis animae ad corpUS. Si autem dicatUr secundum Vic ennam, quod SenSu Sunt animae neceSSarii, quia Pereos excitatur. Ut ConVerlatis ad intelligentiam agentem, a qua recipit Species hoc quidem non Sumei quia Si in natura animae est ut intelligat per species ab intelligentia agente Iuxas, sequeretur quod'Uandoque anima poSsit se convertere ad intelligentiam agentem X inclinatione suae naturae, Veledam excitata per alium Sensum ut conVertatis ad intelligentiam agentem, ad recipiendum Species sensibilium quorUm SenSum aliquis non habet. Et Sic caecus natu posset habere scientiam de coloribus; quod est manifeste falsum. Unde dicendum est quod Specie intelligibiles, quibus anima nostra intelligit non emit uiit a formis separatiS. Ad primum ergo dicendum, quod species intelligibiles qua participatnOSter intellectus, reducuntur, Sicut in primam cauSam, in aliquod principium per Suam essentiam intelligibile, scilicet in Deum. Sed ab illo principio procedunt mediantibus formis rerum sensibilium et materialium a quibus scientiam olligimus, ut Dionysius dicit Dedirin nom. Cap. T. ecl. 2). Ad secundum dicendum qu6 res materiale Secundum SSe quod habent extra animam, POSSunt esse sensibiles actu, non autem actu intelligibiles Unde non est simile de sensuist intellectu. Ad tertium dicendum quod intellectus noster poSSibili reducitur de potentia ad actum per aliquod ens actu id est, per intellectum agentsem;
qui eS virtus quae dam animae nost . Ut dictum Si qUBPSt. XXIX. Brt. 3), non autem per aliquem intellectum Separatum, Sicili per a Sam Pr priam 1 proximam, sed sorte Sicut per CauSRm remotam.
Ad quintum Sic procellitur. 1. Videtur quod anima intellectiva non
In edit Nidola deest propriam. 2 Ita eoni in uniter praesenti . articuli titulum