장음표시 사용
151쪽
0UTST. LXXXIV, ART. V. 103gnoscat res immateriales in rationibus aeternis. Id enim in quo aliquid cognoscitur, ipSUm magi et per priu cognoscitur. Sed anima inisellectiva hominis in Statu praeSenti VitGe non cognosCit ratione aeternaS quia non cognoscit ipSum Deum, in quo ratione aeternae exi Stunt, sed ei sicut ignoto Conjungitur, ut Dionysius dicit MySt. Thecl. cap. 1). Ergo anima non os it omnia in rationibus aeternis. 2. Praeterea Bom i, 20 dicitur, quod invisibilia Dei per ea quae facta sunt, conspiciuntur. Sed inter invisibilia Dei numerantur rationes aeternae. Ergo
ratione aeternae per creatura materialeSCognOSCUntUr et non e Con VerSO.
3. Praeterea rationes aeternae nihil aliud sunt quam deae Dicit enim AuguStinu Quaest. lib. XXXII i, UaeSt. 46, a med.), qU6 n deae Sunt rationes stabiles rerum in mente divina existentes s Si ergo dicatur quod anima intellectiva cognoscit omnia in rationibus aeternis, redibit Opinio Platoni S, qui posuit, omnem scientiam ab deis derivari. Sed contra est quod dicit Augustinus ConseSS. lib. XII, cap. 25, a med.): Si ambo videmus verum esse quod dicis et ambo idemUS Verum eSSequod dico ubi, quaeso id videmUS Nec ego utique in te, nec tu in me, Sed ambo in ipsa, quae Supra mente noStra eSt incommutabili Veritate. Veritas autem incommutabilis in aeternis rationibus continetur. Ergo anima in t llectiva omnia vera cogno ei in rationibus aeterni S.
CONCLUSIO. In rationibus aeternis anima non c0gnoscit omnia objective in praesenti Stalu sed causaliter.
Respondeo dicendum quod, sicut Augustinus dicit De doctr christ. lib. II cap. 40, in princi) qui philOSOphi Oeantur, Si qua sorte vera et si dei nostrae accommoda diXerunt ab eis tanquam ab injuStis posseSSOribus in usum nostrum Vindicanda Sunt. Habent enim doctrinae gentilium quaedam simulata et superstitiosa figmenta, quae Unia SquiSque noStrum de Societate gentilium exiens debet evitare, etc. at ideo Augustinus qui doctrinis platonicorum imbutus fuerat, sirina invenit fidei ac ommoda in eorum dictis, assumpsit quae vero inVenit fidei nostrae adversa, in melius commutavit. Posuit autem Plato, Sicut Supra dictum est art. Praeci), Ormas rerum per Se SubSi Stere a materia SeparatRS, qua ideas Oeabat, per quarum participationem dicebat intellectum nostrum Omnia CognOSCere ut Sicut materia corporali per participationem ideae lapidis fit lapis ita intellectus noster per participationem HUSdem ideae cognosceret lapidem. Sed quia videtur esse alienum a de qUO formae reriam eXtra re per Se Subsistant absque materia, SicUt platonici OSUerunt, dicente per se vitam, aut per se sapientiam ESSe qU3Sdam SVbStantia creatrices l) ut Dionysius dicit De div. nom. cap. , a med ieci. ), ideo AuguStinus Quaest. lib. xxxiii, quaeSt. 46 POSVit loco harum dearum, qua Plato ponebat,
rationes omnium creaturarUm in mente di Vina eXistere, secundiim quas omnia sormantur, et Secundiam qua etiam anima Umana Omnia cognoscit. Cium ergo quaeritur, Utrum anima hUmana in rationibus aeternis omnia eo-gnoscat dicendum est quod aliquid in aliquo dicitur cognosci dupliciter.
Uno modo sicut in objecto cognito Sicut aliquis Videt in speculo ea quorum iniugines in pestillo resultant; et hoc modo anima in Statu praesenti vitae
exhibent eo lices novi et antiqui quam ianaen anima nostra omnia quo intelligit idea ιleetionem suspectam faciunt in priniis quod tota in rationibus Pternis. hac quaestiones i. Iliomas solum disserat Me lin 'latonis systema duo extranea fide impli-
cognitione rerum materialium. Cum vero toto cabat quia ponebat milientiam et vitam hujus articuli corpore generaliter de cognitione absolutam ac proinde aliquid infiniti esse extraoninium loquatur, hunc puto mus, ait Syli ius, Deum 2 quia supponebantur istae formae crea- esse germanum istius articilli titulum mirum trices, eum solius Dei sit creare.
156쪽
10s sed T. LXXXIV, ART V ET VI.
noli potest videre omnia in rationibu aeternis Sed Sic in rationibus peternis cognoscunt omnia beati, qui DeUm Vident, et omnia in ipso filio modo dicitur aliquid cognosci in aliquo Sicut in cognitioni principio: s ut si di amus quod in Sole identUr ea quae Videntur per Solem. Et Sic necesse est dicere quod anima hUmana omnia cognoscat in BitonibUS aeternis per quarum participationem omnia CognOScimus. 9SUm enim lumen intellectuale quod est in nobis, nihil est aliud quam qUaedam participata similitudo luminis increati in quo continentur ratione aeternae 1 . Unde Psal. iv 6 dicitur : Multi dicioni: Quis ostendit nobis bona' Cui quaestioni
Psalinista respondet dicen M: Signatum Si Super nos lumen vultus tui, D
mine quasi dicat: Per ipSam Sigillationem divini viminis in nobis omnia demonstrantur. Quia tamen praeter lumen intellectuale in nobis exiguntur species intelligibiles a rebus acceptae ad Scientiam de rebus materialibus habendam ideo non per Solam participationem rationum aeternarum de rebus materialibus notitiam habemus, Sicut platonici posuerunt quod sola id earum participatio sussicit ad Scientiam habendam. Unde Augustinus dicit De Trin. lib. iv, cap. 16) u Numquid quia philosophi documentis certissimis persuadent aeternis rationibu Omnia temporalia fieri, propterea potuerunt in ipsis rationibu perspicere, Vel ex ipSi colligere, quot sint animalium
genera, quae Semina SingillorUm Nonne St Omnia per locorum a tem p rum historiam quaeSierunt Quod autem Augustinus non sic intellexerit Omnia cognoSei in rationibus aeterni S Vel in incommutabili veritate, quasi ipsae ratione aeternae VideantUr, patet per hoc quod ipse dicit Quaest. lib. xxxIII, UaeSt. 66, a med. , quod o rationali anima non omnis et 32CUmque, Sed Dae Sancta et pura fuerit asseritur illi visioni scilicet rationum aeternarum esse idonea; Sicut Sunt animae beatorum 2 . Et per haec patet reSponsi ad Objecta.
ARTICULUS VI. - TRUM INTELLECTIVA COGNITIO ACCIPIATUR A REBUS
De his etiam De verit quaest X art. 6, et opusc. , cap. 8 et M.
Ad sextum sic proceditur. 1. Videtur quod intellectiva cognitio non accipiatur a rebus sensibilibus. Dicit enim AugUStin US Quaest. lib. I xxxiii. quaeSt. 9, in princi), quod non Si eXpectanda incerita veritati a corporis sensibus is et hoc probat dupliciter : Uno modo per hoc quod omne quod corporeus sensu attingit, Sine Ulla intermiSSione temporis commutatUr quod autem non manet, percipi non potest. Alio modo per hoc quod Omnia quae per Corpus Sentim VS etiam iam non ad Sunt Sensibus imaginestamen eorum patimur, Ut in Somno, Vel surore. Non autem sensibus discernere valemus, utriam pS Sen Sibilia Vel imagine eorum salsas sentiamus. Nihil autem percipi potest quod a falso non discernitur. Et sic concludit quod non est expectandaveritas a sensibus. Sed cognitio intellectualis est apprehensiva veritatis. Non ergo cognitio intellectualis est expectanda a SenSibUS. 2. Praeterea, Augustinus dicit Super Gen. ad liti lib. xu, cap. 16) uino est putandum sacere aliquid corpus in Spiritum, tanquam Spiritu corpori facienti materiae vice subdatur. Omni enim modo praestantior eSi qui facit.
Ita intelligendum est systema ualebranchii existimandum quod eognitio sensibilis sit totalis
qui eontendebat a nobis in Deo nunc Omnia vi et persecta causa cognitionis intellectualis Cogni-deri aliter propugnatu salsi non Oret. tio sensibilis magis quodammodo est matella 2 Ila codd. Alcan et Tarrac cuin editis tu causae, in eo sensu quod phantasmal sunt ma- Itinis i in edit bonorum teria ex qua species intelligibiles producuntur eis duxta thonia in et Iierit,ateticos princi per quas deinde sit intellectiva cognitio. I ii tui cognitio ut nostrae est a sensu. Sed non est
157쪽
QU EST. LXXXIV, ART. VI. 105 ea re de qua aliquid facit u Unde concludit quod i imaginem corpori non corpus in Spiritu, Sed ipse Spiritus in Seipso lacit. v Non ergo intellectualis
cogniti a senSibuideriVatur. 3. Praeterea essectus non Se extendit Ultra Virtutem Suae causae. Sed intellectualis cognitio se extendit ultra Sensibilia intelligimus enim quaedam quae SenSu percipi non pOSSunt. Intellectuali ergo cognitio non deri-Vatur a rebus SenSibilibus. Sed contra est quod Philosophus probat Metaph. lib. , cap. 1), et in line Poster. lib. ii text. 27), quod principium nOStrae cognitioni eSt a Sensu. v
CONCLUSIO. Intellectiva cognitio fit a sensibili, non sicut a persecta et totali
causa, Sed potius Sicut a Pateria cauSae.
Respondeo dicendum quod circa istam quaestionem triplex fuit philos phorum opinio Democritus enim posuit quod nulla eSt alia causa cujusli-li et nostrae cognitionis, nisi cum ab his corporibu SAEUad cogitamUS, Veniunt atque intrant imagines in animas nostras, ut Augustinus dicit Epist. vi ad DioScorum). Et Aristoteles etiam dicit lib. De Somn. et Vigil et lib. De divin. Per SomnUm, cap. 2 quod Democritus posuit cognitionem fieri per idola et defluxiones. Et hujus positionis ratio fuit, quia tam pSe DemocrituS, quam alii antiqui naturales non ponebant intellectum disserre a SenSu; ut Arist teles dicit De anima, lib. D tepct. 150 et 151). Et ideo, quia SenSUS immutatur a senSibili, arbitrabantur omnem nostram cognitionem seri per Solam immutationem a sensibilibus. Qua in quidem immutationem Democritus asserebat fieri per imaginum defluxiones. - Plato vero e contrari posuit intellectum disserre a sensu, et intellectum quidem eSse Virtutem immaterialem Organ corpore non utentem in Suo actu. t quia incorporeum non potest immutari a corporeo posuit quod cognitio intellectualis non si per immutationem intellectus a Sensibilibus, sed per participationem formarum intelligibilium separatarum, ut dictum est sart. 4 et 5 praee.). Sen Sum etiam posuit virtutem quamdam per Se operantem. Unde nec ipSe SenSUS, cum sit quaedam vis spiritualis, immutatur a SenSibilibUS; Sed Organa Sensuum a sensibilibus immutantur; ex qua immutatione anima quodammodo excitatur, ut in se species senSibilium formet. Et hanc opinionem tangere videtur Augustinus Super Gen. ad liti lib. xii, cap. 24, in med.), ubi dicit quod corpUS non Sentit, Sed anima per corpuS, quo Velut nuntio utitur ad sormandum in SeipSa quod extrinsecus nuntiatur u Sic igitur secundum Platonis opinionem neque intellectualis cogniti a Sensibili procedit, neque etiam sensibilis totaliter a sensibilibus rebus Sed sensibilia excitant animam sensibilem ad Sentiendum, et Similiter Sensu eXcitant animam intellectivam ad intelligendum. - Aristoteles autem media via processit. Posuit enim De anima, lib. ii text. 152), cum Platone, intellectum disserre a Sensu Sed senSum pOSuit propriam operationem non habere Sine communicatione corporis, ita quod sentire non Sit actus animae tantum, Sed con juncti l). Et similiter posuit de omnibus operationibu SenSitiVae partiS. Quia igitur non est inconveniens quod Sensibilia quae Sunt eXtra animam, causent aliquid in conjunctum, in hoc AriStoteles cum Democrito concordavit, quod operatione Sensitivae partis causentur per impreSSionem Sensibilium in SenSum, non per modum defluxionis, ut Democritia POSVit, Sed per quamdam Operationem. Nam et Democritus omnem actionem seri posuit per inquXionem atomorum; Ut patet De gen lib. I, teXt. 56 et Seq. . intellectum vero posuit ristoteles De anima, lib. , text. 12 habere ope-
4 Selli eo animae et orporis prout si hi invicem conjunguntur.
158쪽
106 QUEST. LXXXIV, 1RT VI ET VII.
rationem absque communicatione corpori S 1 . Nihil autem corporeum imprimere potestam rem incorpoream. Et ideo ad causandam intellectualem operationem secundum riStotelem non Sunici sola impressio sensibilium corporum, sed requiritur aliquid nobiliuS; quia agens eSt honorabilius patiente ut ipse dicit De anima, lib. m. text. 18 non tamen ita quod intellectualis operatio cauSetur in nobi e Sola impreSSione aliquarum rerum superiorum Ut Plato posuit; sed illud Superita et nobi bus agens, quod vocat intellectu in agentem, de quo jam Supra diXimVS quaeSt. xxix art. 30t4ὶ sacit phantasmata 2 a sen Sibus accepta intelligibilia in actu per modum abstractionis cujusdam Sectandium Oe ergo e parte phantasmatum intellectualis Operatio a seia Su cata Satur. Sed quia phantasmata non suspiciunt immutare intellectum possibilem sed oportet quod stant iniselligibilia actu per intellectum agentem non potest dici quod sensibilis cognitio sit totalis et persecta ait Sa intellectuali cognitionis, sed magis quodammodo est materia CRUSae.
Λd primum ergo dicendum, quod per verba illa Augustini datur intelligi
quod veritas non sit totaliter a sensibus expectanda Requiritur enim lumen intellectus agentis, per quod immutabiliter veritatem in rebus mutabilibus cognowamu S, et diScernam iaci pSa res a similitudinibus rerum. Ad secundum dicendum, quod Augustinia non loquitur de intellectuali cognitione, Sed de imaginaria. Et quia Secundum Platonis opinionem vis imaginaria habet operationem quae est animae solius, eadem ratione usu SeSt Augustinus ad OS tendendum quod Corpora non imprimunt Sua similitudines in vim imaginariam, Sed hoc facit ipsa anima, qua utiturari Stoteles De anima, lib. , text. 19 , ad probandum intellectum agentem OSSe aliquid Separatum, quia Scilicet agen est honorabilius patiente. Et proculdubio oporteret secundum hane positionem in Vi imaginati Va ponere non S lum potentiam paSSivam, Sed etiam aetivam. Sed Si ponamuS, Secundum opinionem Aristotelis De anima, lib. u text. 153 et 155, Sque ad n lib.), quod actio virtutis imaginativae sit conjuncti nulla sequitur dissicultas; quia corpus sensibile Si nobilius organo animalis secundum hoc quod Comparatur adipSum, ut en in aeti ad ens in potentia sicut coloratum in actu ad pupillam, quae colorata est in potentia. Posset tamen dici quod quamvis prima immutatio virtutis imaginariae sit per motum Sensibilium, quia phantasia est motus laetus secundum en Sum, ut dicitur De anima,l b. ii text. 160), tamen est quaedam operatio animae in homine quae dividendo et componendo 3 format diversas rerum imagineS etiam quae non sunt a Sen Sibu acceptae. Et quantum ad hoc possunt accipi verba Augustini. Ad tertium dicendum, quod sensitiva cognitio non est tota causa intelles tui lis Cognitionis e ideo non est mirum, si intellectuali Scognitio ultra
Sensitivam Se extendit. ADTu ULUS VII. - UTRUM INTEI LECTU Possi ACTU INTELLIGERE PER SPECIES
Ad septimum Sic proceuitur. 1. Videtur quod intellectus poSSi tactu intel-
Sic materialismun omnino issu git ris 5 Si ieet pene illiendo subjocia et si tributa sototeles cui, tum quod ili Scri pali aut con,Piiliunt.
2 sta ciuid. lolin et Tarrac Nicolai, et D n luxi doctrinatim peripateticam di dei l . biliu auena ocu ... quod seu Phaniusmata. Thomas anima in intellectivam eor ori passibili Epit limu quod Ocia ι. . . quo faciι. unitam, non posse aliquid intelligere sine coo-
159쪽
ligere per species intelligibiles qua penes Se habet, non conVertendo Se ad phantasmata. Intellectus enim fit in actu per speciem intelligibilem, qua inii matur. Sed intellectum esse in actu St ipsum intelligere q). Ergo species intelligibiles sum ciunt ad hoc quod intellectus actu intelligat,
absque hoc quod ad phantasmata Se con Vertat. 2. Praeterea, magi dependet imaginati a SenSu 2 quam intellectus ab imaginatione. Sed imaginatio potest imaginari actu, absentibus sensibilibus. Ergo multo magis intellectus poteS intelligere actu, non convertendo se ad phantaSmata. 3. Praeterea, incorporalium non Sunt aliqua phantaSmata quia imaginati tempus et continuum non transcendit. Si ergo intellectus noster non posset aliquid intelligere in actu, nisi ConverteretUr ad phantaSmnia Sequeretur quod non posset intelligere incorporeum aliquid quod patet esse falsum intelligimus enim veritatem ipSam, et Deum, et angelOS.
Sed contra est quod Philosophus dicit De anima, lib. , text. 30 , quod nihil sine phantasmate intelligit anima.
CONCLUSIO. Intellectus conjunctus corpori passibili non potest intelligere nisi
convertendo se ad phantaSmala.
Respondeo dicendum quod impossibile est intelliaetum noStrum Seci dum praesentis vitae statum quo passibili corpori conjungitur 3 , aliquid intelligere in actu, nisi convertendo se ad phanuasmata. Et hoc duobus indiciis apparet. Primo quidem, quia, cum intellectu Sit Vi quaedam non
Uten eorporali organo, nullo modo impediretur in Silo actu per laesionem alicujus corporali Organi Si non requireretur ad dia actum actus ali CUJUS potentiae utentis organo corporali. Utuntur aiatem Organ corporali Sen SuS, et imaginatio, et aliae ire pertinente ad partem en Sitivum.
Unde manifestum est quod ad hoc quod intellectus actu intelligat, non Solum accipiendo Scientiam de novo, Sed etiam utendo Scientia jam acqui- Sita, requiritur actus imaginationis et caeterarum virtutum 4 . Videmus enim quod impedito actu virtutis imaginatiVae per deSionem Organi, ut in phreneticis et similiter impedito actu memorativae Virtutis ut in lethai gicis impeditur homo ab intelligendo in actu etiam ea quorum cientiam praeaecepit. Secundo, quia hoc quilibet in SeipS e periri potest, quod quando aliquis conatur aliquid intelligere, format Sibi aliqua phantasmata per modum exemplorum, in quibus quaSi in Spiciat quod intelligere studet. Et inde est etiam quod quando aliquem Volumus sacere aliquid intelligere, proponimus et Xempla e quibus sibi phantaSmata Ormare possit ad intelligendurn Hujus autem ratio eSt, quia potentia cognOSettiVa proportionatur cognoscibili Unde intellectus angeli, qui St totaliter a corpore su- paratus objectum proprium est substantia intelligibili a corpore separata; et per hujusmodi intelligibile materialia cognostit. Intellectu autem humani, qui est conjunctu corpori, proprium objectum Si quidditas sive natura in materia corporali existens; et per hujuSmodi natura visibilium rerum, etiam in invisibilium rerum aliqualem cognitionem ascendit. De
versione ad phantasmata id est, nisi phantas ei quodana modo subjicitur. Cuna enim erit so- male ad intelligendum acinaliter latri r Parata Vel in corpore glorioso, non ita egobit Vel eo ipso limit intellecti is est in actit con Vel Sione ad phantasmata, illis utetur, si v saltem dcundo, intelligit. lii, Si quidem supra corpus plenam potestate iu
2 Externo nempe qui si dieitur simplieiter habebit.
quia notior nobis' eum alioquin etiam imagina Sive potentiarum vel saeuitatum sensitivati Sit sensus qui chraia, sed internus et latens. rum quae virtutes phyrie Sensu propter vim 3 Ex his palo hane doctrinam intolligendam agendi vocantur, graece autem μεδ veluti esse de anima corpori passibili conjuncta et quae potestates.