장음표시 사용
211쪽
QUOMODO ANIMA HUMANA COGNOSCAT AEA QUAE SUPRA SE SUNT, IN TRES
ARTICULOS DIVISA. Deinde considerandum est quomodo anima humana cognoscat ea quae supra se sunt, scilicet immateriales substantias; et circa hoc quaeruntur tria Di Utrum anima humana Secundum statum praesentis vitae possit intelligere substantias immateriales, qua angelos dicimus, per seipsas. - 2 Utrum possit ad earum notitiam pervenire per cognitionem rerum materialium. - 3 Utrum Deus sit id quod primo a
nobis cognoScitur. ADTICULUS I. UTRUM ANIMA HUMAN, SECUNDUM STATUM VITAE PRESENTIS POSSIT INTELLIGERE SUBSTANTIAS IMMATERIALES PER SEIPSAS 1J.
De his etiam Cont geni lib. II. eap. 50. et lib. V cap. 2 l. 4l 42, 3, 44 45, 46 sin et De anima
Ad primum sic proceditur. 1. Videtur quod anima humana Secundum statum vitae praesentis possit intelligere substantias immateriales per Se- ipsas. Dicit enim Augustinus De Trinit. lib. I x. cap. 3, in fine) o Mens ipsa Sicut corporearum rerum notitia per SenSUS corpori colligit, si incorporearUm rerum per seipSam. AEujusmodi autem sunt substantis immaterialeS. Ergo mens humana substantias immateriales intelligit. 2. Praeterea, simile Simili cognoscitur. Sed magis assimilatur mens humana rebus immaterialibus quam materialibus eum nostra mens sit immaterialis, ut ex Supra dicti patet DaeSt. LXXV art. 5, et DaeSt. LXXVI, art. 1). Cum ergo mens nostra intelligat res materiales, multo magis intelligit res immaterialeS. 3. Praeterea, quod ea quae Uni Secundiam se maxime sensibilia, non maXime Sentiantur a nobis, proVenit ex hoe quod excellentiae sensibilium corrumpunt sensum l). Sed excellentia intelligibilium non corrumpunt intellectum, ut dicitur De anima, lib. III, teXt. T). Ergo ea qUR SVnt Secundum Se maxime intelligibilia sunt etiam maxime intelligibilia nobis. Sed cum res materiales non sint intelligibiles, nisi quia acimus eas intelligibiles actu abstrahendo a materia manifeStum eSt quod magis sint secundum se intelligibiles SubStantia quae Secundum Suam naturam sunt immateriales. Ergo multo magis intelliguntur a nobis quam re materialeS.
4. Praeterea Commentator 3 dicit Met. lib. , comm. 1, in fine), quod si substantiae abstractae non possent intelligi a nobis, tune natura otioso egisset; quia fecit illud quod est naturaliter in se intellectum, non inte, lectum ab aliquo , Sed nihil est otiosum, sive frustra, in natura. Ergo Substantis immateriales possunt intelligi a nobis. 5. Praeterea, sicut se habet SenSu ad Sensibilia, ita intellectus ad intelligibilia Sed visus noster potest videre omnia corpora, SiVe Sint Superiora et incorruptibilia, sive sint inseriora et corruptibilia. Ergo intellectus noster potest intelligere omnes substantia intelligibiles, et Superiores, et
Sed contra est quod dicitur Sapient. I , 16): Quae in coelis sunt, quisi1westigabit In coelis autem dicuntur hujuSmodi substantiae eSSe, Secundum illud Matth. xviii 10 Angeli eorum in coelis semper vident faciem
Per seipsas , scilicet non per naturas Traile decla eonnaissane de Die et de sor-
sensibilium aut species earum meme.
212쪽
Patris mei, qui in coelis est. Ergo non POSSUn SUbStantiae immateriales per investigationem humanam cognOSCi.
CONCLUSIO. - Cum experiamur nos hic nihil intelligere absque phantasmate, manifestum est, quod Substantia immateriales, quae Sub Sensum et imaginationem nou cadunt, primo et Perrae, Secundae praesenti vitae Statum intelligere non
Respondeo dicendum quod SecUndum Opinionem Platonis, substantiae materiales non Solum a nobi intelliguntur, Sed etiam Sunt primarum bis intellecta. Posuit enim Plato forma immateriales Subsistentes quas ideas vocabat, SSe propria Objecta noStri intellectuS 1); et ita prim6 et per se intelliguntur a nobiS. Applicatur tamen animae cogniti rebia materialibus, secundum quod intellectui permiScetUr phantasia et SenSus. Unde quanto magis intellectus uerit deplaratus, tanto magis percipit im- materialium intelligibilem 2 veritatem. Sed Secundum Aristoteli Sententiam, quam magi eXperim , intellectu DOSter SecUndum Statum praesentis vitae naturalem reSpectum habet ad naturas rerum materialium; unde nihil intelligit nisi convertendo se ad phantaSmata, ut ex dictis patet qUaeSt. xxxiv art. 7 . Et Sic manifeStum eSt quod Substantias immateria-leS, quae Sub sensu et imaginatione non cadunt, primo et per se Secundum modum cognitionis nobis expertum intelligere non OSSumus.-Sed tamen ΑVerroe. Comment de anima, lib. , comm. 36 ponit quod in sine in hac vita homo pervenire potest ad hoc quod intelligat substantia separatas per continuationem et Unionem c USdam UbStantiae separata a nobis, quam Vocat intellectum agentem I); qui qUidem, cum sit Substantia Separata, naturaliter Substantia Separatas intelligit. Unde cum fuerit nobis unitus sic ut per eum intelligere poSSimVS, intelligemus et nos SubStantias Separatas, sicut nunc per intellectum possibilem nobis unitum intelligimus res materiales. Onit autem intellectum agon em Sic nobis
uniri. Cum enim intelligamus per intellectum agentem 4 , et per intelligibilia speculata, ut patet eum concluSione intelligimus per principia intellecta, necesse est quod intellectus agens comparetur ad intellecta speculata Vel Sicut agen principale ad instrumenta, de Sicut forma ad materiam. His enim duobUS modis attribuitur actio aliqua duobus principii : principali quidem agenti, et instrumento, Sicut Secti artifici et serrae forma' autem et Subjecto, sicut calefactio calor et igni. Sed utroque modo intellectus agens comparabitur ad intelligibilia Speculata, Sicut persectio ad persectibile, et actus ad potentiam. Simul autem recipiuntur inali ' perfectum et perlaetio, sicut vi Sibile in actu, et lumen in pupilla. Simul igitur in intullectu possibili recipiuntur intellecta speculata, et intellectus agens; et quanto plura intellecta peculata recipimus, tanto magi appropinquamus ad hoc quod intellectus agens perfecte uniatur nobis; ita quod cum omnia intellecta speculata cognoverimUS, intellectu agen Spersecto unietur nobis, et poterimus per eum Omnia cognΟScere et materialia, et immaterialia. Et in hoc ponit ultimam hominis elicitatem. Nec refert, quantiam ad propositum pertinet, utrum in illo statu elicitatis in-
l Ut videre est apud Aristotelem Vet. lib. I, 4 Non sormaliter et proxime, rum id potius
text. 6J. ad intellectum possibilem seu passabilem perti- 2 Al. intelligibilium neat; sed praesuppositive aeremote, prout obje 5 Unum tantum intellectum agentem pro tum a conditionibus materialibu abstrahendo, omnibus hominibus admittebat Averroes. Haec intelleetioni aptum illud Idit Aliter aniensententia sui explosa a D. I homa in opusculo intelligebat verroes, ut intellectus agens quaeui titulus est De unitate intellectus contra leni ponebat esset immediatum et proximum alerrhoistas intellιgendi principium
213쪽
QUEST. LXXXVIII, ART. I. 39tellectus possibilis intelligat substantias Separata per intollectum agentern ut ipse sentit Vel ut ipSe imponit Alexandro)st intellectus possibilis nunquam intelligat subStantia SeparataS propter hoc quod ponit intellectum possibilem corruptibilem; Sed homo intelligit subStantias Separatas per intellectum agentem. Sed praedicta Stare non possunt. 1 Quidem, quia si intellectus agens est substantia Separata, impoSSibile est quod per ipsam formaliter intelligamus quia id quo Ormaliter agens agit, est forma et
actus agentis cum omne gen agat inquantum S actu Sicut supra dictum Si quaest. LXIII. art. 3), circa intellectum OSSibilem. 2' uia secundum modum praedictum intellectu agens , Si eS SubStantia separata, non unietur nobis Secundum Suam SubStantiam, Sed Solum lumen ejus,
secundum quod participatur in 2 intellectis SpeculatiS, et non quantum ad alias actiones intellectus agentis ut possimu per hoc intelligere substantias immateriales sicut dum videmus colores illuminat in Sole, non unitur nobis substantia Solis, ut posSimia actiones Soli agere, Sed solum nobis unitur lumen solis ad visionem colorum. 3 Quia dato quod Secundum modum praedictum Uniretiar nobis Substantia intellectus agentis, tamen ipsi non ponunt quod intellectus agens totaliter uniatur nobis secundum unum intelligibile, vel duo sed Secundum omnia intellecta peculata Sed omnia intellecta speculata deficiunt a Virtute intellectus agentis 3); quia multo plus est intelligere substantia Separatas, quam intelligere omnia materialia. Unde manifestum est quod etiam intellectis omnibus materialibus, non Si uniretur intellectus agen nobi ut OSSemus intelligere per eum substantias separatas. 4' Quia intelligere omnia intellecta materialia vix contingit alicui in hoc mundo; et si nullus Vel palam cissimi ad felicitatem pervenirent; quod est contra Philosophum Ethic. lib. i, cap. 9, ante med.), qui dicit, quod delicitas est quoddam bonum commune quod potest provenire omnibu non orbatis ad virtutem Mast etiam contra rationem quod finem alicujus speciei ut in paucioribus con- SeqUantur ea quae continentur Sub specie. ' Quia Philosophus dicit expresse Ethic lib. I, cap. 10), quod, elicitas est Operatio Secundum persectam virtutem n et enumeratis multis Virtutibus lib. x, cap. T), concludit quod elicitas ultima consistens in cognitione maximorum intelligibilium est secundum virtutem Sapientiae, Uam OSUerat lib. I, cap. 7 eSSecaput scientiarum speculatiVarum. Unde patet quod Aristoteles posuit ultimam felicitato hominis in cognitione substantiariam Separasariam, qualis potest haberi per Scientias speculativas, et non per continUationem intellect0s agentisci quibusdam consutam. 6 Quia supra StenSum St quaeSt. xxIx art. 4),NUod intellectu agen non St SubStantia Separata, sed virtus quaedam animae ad eadem active se extendens ad quae Se extendit intullectus possibilis receptive quia, ut dicitur De anima, lib. III, text. 18J, intellectus possibilis est quo est omnia seri intellectus agens, quo est omnia sacere. Uterque ergo intellectus se extendit secundum Si tum praesentis vitae ad materialia sola, quae intellectus agens facit intelligibilia actu, et recipiuntur in intellectu possibili Unde secundum Statum praeSentis Vitae neque per intellectum possibilem, neque per intellectum
agentem possumus intelligere subStantia separatas immateriale Secundum SeiPSRS.
t Aphrodisae puta qui initio saeculi tertii so non possunt ubi per intellecta Syeeri Icta viruit e pririnus conrarentator Aristotelis suit detur sola materialia intelligere us vehit im-2 Ita cod. I arrae. l. deest in materialium speculum sunt, ut olligitur ex ad- i5 Id est viriuio intellectus agentis adaequare junctiS.
214쪽
140 PELEST. LXXXVIII, ART. I ET II. Ad primum ergo dicendum, quod e illa auctoritate Augustini haberi
potest, quod illud quod menS OStra de cognitione incorporalium rerum accipit per seipSam cognoScere pOSSit. Et hoc adeo VerUm est, Ut etiam apud Philosophum dicatur De anima, lib. 1 text. 2), quod Scientia de anima est principium quoddam ad cognoScendum UbStantias veparatas. Per hoc enim quod anima nostra cognoScit SeipSam, pertingit ad cognitionem aliquam habendam de Substantii incorporeis, qualem eam contingit habere; non quod Simpliciter et persecte ea cognoScat cognOScendo
Ad secundum dicendum, quod similitudo naturae non eSi ratio Suffciens ad cognitionem alioquin oporteret dicere quod Empedocles dicit, quod anima eSSet de natura omnium, ad hoc quod omnia cognoSceret. Sed Fquiritur ad cognoscendum ut similitudo rei cognitae Sit in cognOScente, quasi quaedam sorma ipsius. Intellectus autem noster possibili Secundum Statum praesentis vitae est natu insormari similitudinibus rerum materialium a phantasmatibus abstractis; et ideo cognoScit magis materialia quam substantias immaterialeS. Ad tertium dicendum, quod requiritur aliqua proportio Objecti ad potentiam cognoscitivam, Ut activi ad passivum, et persectionis ad perfectibile. Unde quod excellentia senSibilia non capiantur a SenSu, non Sola ratioeSt, quia corrumpunt organa SenSibilia, Sed etiam quia Sunt improportionata potentiis sensitivis. Et hoc modo substantiae immateriales sunt improportionatae intellectui noStro secundum praeSentem Statum, Ut non
possint ab eo intelligi. Ad quartum dicendum, quod illa ratio Commentatoris multipliciteri scit Primo quidem, quia non equitur quod si substantiae Separatae non intelliguntur a nobis, non intelligantur ab aliquo intellectu intelliguntur
enim a seipsis et a Se inVicem. Secundo quia non est finis Substantiarum separatarum ut intelligantur a nobis illud autem otiose et frustra esse dicitur, quod non consequitur finem ad quem est; et si non equitur Substantias immateriales esse frustra, etiamsi nullo modo intelligerentur
Ad quintum dicendum quod eodem modo sensu cognoscit et superiora et inferiora corpora, Scilicet per immutationem organi a Sen Sibili. Non autem eodem modo intelliguntur a nobis substantia materiales, quae intelliguntur per modum abstractioniS, et Substantiae immaterialeS, quae non possunt sic a nobis intelligi, quia non Sunt earum aliqua phantaSmata.
ARTICULUS II. - TRUM INTELLECTU NOSTER PER OGNITIONEM RERUM MATERIALIUM P0SSIT PERVENIRE AD INTELLIGENDUM SUBST1NTIAS IMMATERIALES 1).
De his etiam locis supra art. , inductis.
Ad secundum sic proceditur. 1. Videtur quod intellectus noster per cognitionem rerum materialium possit pervenire ad iniselligendum Substantius immateriales. Dicit enim Dionysius De coelest hier. cap. 1, Statima med. , quod o non St OSSibile humanae menti ad immaterialem illam Sursum excitari coeleStium ierarchiarum contemplationem, niSi Secundum se materiali manuductione utatur. M Relinquitur ergo quod per materialia manu luci poSSumus ad intelligendum substantias immateriales. 2. Praeterea, Scientia Si in intellectu . Sed scientia et definitiones sunt
ii Docet D. Thomas intellectum nostrum in praedicata coni mimia substantialia tam affirma- statu Praesenta non cognoscere cognitione Per tiva quain negativa certo perciPere. lecta substantias inmateriales , sed de eis multa
215쪽
de substantiis immaterialibus definit enim Damascenus De d. orth. lib. ii cap. 3),rangelum, et de angelis aliqua documenta traduntur, tam in theologicis quam in philoSophicis disciplinis. Ergo Substantis immateriales intelligi poSSunt a nobiS. 3. Praeterea, anima humana Si de genere substantiarum immaterialium. Sed ipsa intelligi potest a nobis per actum suum, quo intelligit materialia. Ergo et aliae substantiae immateriales intelligi possunt a nobis per suos essectus in rebus materialibus 1).ε. Prauerea illa Sola OUS per Suo esseCtUS comprehendi non potest, quae in infinitum distat a sui essectibus. Hoc autem Solius Dei est proprium. Ergo aliae Substantiae immateriales creatae intelligi possunt a nobis
Sed contra est quod Dionysius dicit De div. nom. cap. 1 non procul liprinci), qu0d ii sensibilibus intelligibilia, et compositis Simplicia, et corporalibus incorporalia apprehendi non pOSSUnt.
CONCLUSIO. Cum quiddilas rei materialis, quam abstrahit intellectus noster amateria, sit omnino alterius rationis a Substantiis immaterialibus, non possumus per Substantias materiales perlaete Substantias immateriales ut elligere.
Respondeo dicendum quod Sicut VerrOe narrat De anima, lib. III,
comm. 36), quidam Avempace 2 nomine posuit quod per intellectum
substantiarum materialium perVenire pOSSumuS, Secundum Vera philoSOphiae principia ad intelligendum substantias immateriales 3 . Cum enim intellectus noster natus sit abstrahere quidditatem rei materialis a materia, si iterum in illa quidditate Sit aliquid materiae, poterit iterato abstrahere; et cum hoc in infinitum non procedat, tandem pervenire poterit ad intelligibilium aliquam quidditatem, quae sit omnino Sine materiari et hoc est intelligere Substantiam immaterialem. Quod quidem emeaciter diceretur,
si substantiae immateriale essent sormae et species horum materialium, Ut platonici posuerunt. HOC RUtem non OSito, Sed SuppoSito, quod Substantis immateriales sint omnino alterius rationis a quidditatibus materialium rerum, quantUmeumque intellectus noSter abstrahat quidditatem rei materialis a materia, nunquam perveniet ad aliquid simile substantiae imui teriali Et ideo per substantia materiales non OSSUIDUS persecte SUbStantias immateriales intelligere. Ad primum ergo dicendum, quod e rebus materialibus ascendere possumus in aliqualem cognitionem immaterialium rerum, non tamen in persectam; quia non St Ussiciens comparatio rerum mat'rialium ad im- materiales, Sed Similitudines, Si quae a materialibus accipiuntur ad immaterialia intelligenda, Sunt multum dissimiles, ut Dionysius dicit De caelesti
Αd secundum dicendum, quod de Superioribus rebus in scientiis maximδtractatur per iam remotioniS. Sic enim corpora coelestia notiscat Arist teles De coelo, lib. I text. 17, 18 et 19 , per negationem proprietatum inseriorum corporum. Unde multo magis immateriales substantiae a nobis cognoSei non OSSunt, Ut earum quidditates apprehendamus; sed de eis nobis in scientiis documenta traduntur per viam remotioni et alicujus habitudinis ad res materialeS.
t Sive per ea quae circa res materiales ope 5 Idem de illo refert S. homas quaest. IVmrantur. De verit art. o ad in ut et de Themisti et 2 Avempace aut Aben-pace philosophus apud Alexandro Aphrodisaeo. Arabas celeberrinilis qui Cordubae natus est et initio xu saeculi floruit.
220쪽
H U EST. LXXXVIII, ARI 1l Trall. Ad tertium dicendum quod anima humana intelligit Seipsam per suum
intelligere quod est actu propriUS HUS, perseet demonstrans virtutem ejus et naturam. Sed neque Per hoc, neque per alia qUM in rebus materi libus inveniuntur, perfecte cognoSci poteS immaterialium substantiarum virtus et natura quia hujuSmodi non adaequatit earum Virtutes. Ad quartum dicendum, quod SubStantis immateriale creata in genere quidem naturali non con Veniunt cum SubStantii materialibus quia non est in eis eadem ratio potentiae et materiae: OnVeniunt tamen cum eis ingenei logico, quia etiam Substantiae immateriale Sunt in praedicamento Substantiae, cum earum quiddita non Sit earum SM. Sed Deu non convenit cum rebus materialibu neqU Secundum genu naturale, neque secundum genu logicum quia Deu nullo modo eSt in genere ut supra dictum est quaret. Hi art. 5 . Unde per Similitudine rerum materialium aliquid amrmative potest cognoSci de angeli Secundum rationem communem, licet non SecuΠdum rationem Speciei de Deo autem nullo
Ad tertium sic proceditur. 1. Videtur quod Deus Sit primum quod a mente humana cognoScitur. Illud enim in quo omnia alia cognoScuntur, et per quod de aliis judicamus, est primo cognitum a nobis, Sicut tu ab oculo, 't principia prima ab intellectu Sed omnia in luce primae veritati cogn Scimus, et per eam de omnibus judicamus, i, Ut dieit Augustinus De Trin. De CiV Dei. lib. I, cap. 27, et De Vera relig. cap. 3 .argo Deus est id quod primo cognoscitur a nobis. 2. Praeterea n propter quod Unumquodque et illud magis is Sed Deus rei causa omni nostrae cognitionis; ipse enim est luae era, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum, Ut dicitur JOan. , 9 . Ergo Deus est id quod primo et maxime est cognitum nobiS. 3. Praeterea, id quod primo cognoScitur in imagine, Si exemplar, quo imago formatur. Sed in mente nostra est Dei imago, ut Augustinus dicit De Trin. lib. xii, cap. 5 et Seq. . Ergo id quod primo cognoscitur in mente
Sed contra est, quod dicitur Ioan I, 18 Deum nem vidit unquam.
COXCLUSIO. - Cum Deus cognoscatur a nobis per creaturas, non eSt primum quod a nobis Cognowitur.
is Spondeo dicendum quod cum iniselectus humanus Secundum statum praesentis vitae non possit intelligere substantias immateriale creatas, Ut dictum G sari praee.), multo minus potest intelligere ementiam SubStantis increatae. Unde simpliciter dicendum est, quod Deus non est primum quod a nobis cognoscitur; sed magis 2 per creaturas in Dei cognitionem perVenimuS, Secundum illud Apostoli Rom. i, 20): Invisibilia Dei per ea quae facta unt, intellecta conspiciuntur. Primum autem quod intelligitur a nobi Secundum Statum praesentis vitae est quidditas rei materialiS, quae est nostri intellectus objectum, ut multoties supra dictum eSi qU32St. LXXXIV,
Ex articulis praecedentibus sequitur Deum materialis est primum obieetum intellectos nostri. non esse primum quod a nobis intelligitur, si 24 Adversativo sensu, id est νοι ius, quoad quidem in hac vita substantias immateriales per eognitionem naturalem non excludendo illam SeiDS3 cognoscere non possumus et quid litas rei quam per fidem habemus, etc.