장음표시 사용
262쪽
tingit Impressiones enim quae e motu animalium relinquuntur, dicuntur vestigia : et similiter cinis dicitur VeStigium ignis, et deSolatio terrae estigium hostilis exercitus. Potest ergo hujusmodi disserentia attendi inter creatura rationale et alia creaturas, et quantum ad hoc quod in creaturis rationalibus repraesentatur similitudo divinae naturae et quantiam ad hoc quod in eis repraesentatur similitudo Trinitatis increatae di amquantum ad similitudinem divinae naturae pertinet, creaturae rationales Videntur quodammodo ad repraesentationem Specie pertingere, inquantum imitantur Deum, non solum in hoc quod est et Vivit, sed etiam in hoc quod intelligit, ut supra dictum est art. 2 hujuSNUaeSt.). Alide ero Creaturae non intelligunt; sed apparet in eis quoddam vestigium intellectus producentis, si earum dispositi consideretur. Similiter cum increata Tri nitas distinguatur secundum procesSionem Verbi a dicente, et amori ab Utroque, ut supra habitum eSi quaeSt. XLV art. ) in creatura rationali, in qua invenitur processio Verbi secundum intellectum, et proceSSi amori Secundum voluntatem, poteSt diei imago Trinitatis incremae per quamdam repraesentationem speciei. In aliis autem creaturis non invenitur principium Verbi, et Verbum, et amor Sed apparet in ei quoddam vestigium, quod haec inveniantur in muSa producente. Nam hoc ipsum quod creatura habet substantiam modificatam et finitam, demonstrat quod sit amodam principio Specie Ver ejus demonStrat Verbum faeientis, sicut forma domus demonstrat conceptionem artificiS. Ordo ero demonStratamorem producentis, quo essectu ordinatur ad bonum, Sicut usus sedificii demonstrat artificis voluntatem. Sic igitur in homine invenitur Dei similitudo per modum imagini Secundum mentem, Sed Secundum alias parte Hu per modum eStigii. Ad primum ergo dicendum, quod homo dieitUr imago Dei, non quia ipso essentialiter sit imago, sed quia in eo eSi Dei imago impressa secundum mentem; sicut denarius dicitur imago CaeSariS, inquantum habet Caesaris imaginem. Unde non oportet duo Secundum quamlibet partem hominis accipiatur Dei imago. Ad secundum dicendum, quod Sicut ΑUgUStinu dicit De Trin. lib. xu, cap. 5), quidam imaginem Trinitati in homine pOSuerunt, non Secundum unum individuum, sed Secundum plura, dicente quod si Patri pers nam intimat, Filii vero personam, quod 1 de viro ita proceSSit, ut de
illo nasceretur atque ita tertiam perSOnam, Velut Spiritum Sanctum, dicunt esse mulierem, quae ita de Viro proceSSit, ut non pSaAESset filius, aut filia , Quod prima facie abSurdum videtur. Primo quidem, quia Sequeretur quod Spiritus Sanctus eSSet principium Filii Sicut mulier est principium prolis, Ude nascitur de viro. Secundo, quia UnUS homo non esset nisi ad imaginem unius personae. Tertio, quia Secundum hoc Scriptura de imagine Dei in homine mentionem facere non debuiSSet, nisi producta jam prole. Et ideo dicendum eSt, quod Scriptura, poStquam dixerat : Ad imaginem Dei creavit illum, addidit Masculum et feminam creavit eos, non ut imago Dei secundum distinctione Sexuum attendatur, Sed quia imago Dei utrique exui est communis, cum Sit Secundilm mentem, in qua non est distincti sexuum. Unde Apostolus COl. m), POStquam dixerat:
Secundum imaginem ejus qui creavit illum, subdit: Ubi non est masculus et femina.
Ad tertium dicendum, quod quamvis imago Dei in homine non acci-
263쪽
0 LEST. XCIII ART. VI ET VII. 181
piatur secundum figuram corpoream 1 quia Corpus hominis Solum inter
terrenorum animalium corpora non pronum in alvum proStratum St, Sed
tale est, ut ad contemplandum caelum Sit aptius 2 , magis hoc ad imaginem et similitii dinem Dei, quam caetera corpora animalium actum jure videri potest, ut AugustinuS dicit seu deSt. lib. I xxxii, quaest. 51). Quod tamen non est sic intelligendum quaSi in corpore ii ominis sit imago Dei; sed quia ipsa figura humani corpori reps deSentat imaginem Dei in anima per modum Vestigii. Ad quartum ergo dicendum quod tam in ViSione corporali quam in imaginaria invenitur usedam Trinitas, ut AuguStinia dicit De Trin. lib. , cap. 2). In visione enim corporali est quidem primo Species exterioris comporis secundo vero ipsa ViSio, quae sit per impreSSionem cujuSdam Similitudinis praedictae speciei in visum tertio St ibi intenti Voluntatis applicans visum ad videndum, et eum in re iSa detinens. Similiter etiam invisione imaginaria invenitur primo Specie reSerVata in memoria Secundo ipsa imaginuria visio, quae provenit ex hoc quod acies animae, id est ipsa vis imaginaria, insormatur Secundum praedictam Speciem tertio vero in-Venitur intentio voluntatis conjungen utrumque. Sed traque Trinitas deficit a ratione divinae imaginiS. Nam ipS Specie exterioris corpori est
eXtra naturam animae. Species autem quae S in memoria, etsi non sit extra animam, est tamen adventitia animae. Et ita utrobique deficit repraesentatio con naturalitatis et coaeternitati divinarum personarum. Visio vero corporalis non procedit tantum a Specie exterioris corporis, Sed Simul cum hoc a Sensu videntis. Et Similiter visi imaginaria non solum procedit a Specie, quae in memoria con Servatur, Sed etiam a Virtute imaginativa. tita per hoc non repraesentatur convenienter proceSSi Filii a Solo Patre. Intentio vero Voluntatis, quae conjungit duo praedicta, non ex eis prostedit neque in visione corporea, neque in Spirituali. Unde non convenienter repraeSentatiar proceSSio Spiritus sancti a Patre et Filio.
ARTICULUS VII. - GRUM IMAGO DEI INVENIATUR IN ANIMA SECUNDUM ACTUS 3).
De liis etiam Sent. I, dist. 5, quaest. IV, art. , et quaeSt. V et De Verit quaest X, ari. 5.
Ad septimum sic proceditur. 1. Videtur quod imago Dei non inveniatur in anima secundum actuS. Dicit enim ΑUgUStinUS De ciV. Dei, lib. xi, cap. 26. a princi), quod homo actus est ad imaginem Dei, Secundum quod SumuS, et nOSeSSemoVimus, et noStrum eSSe ac n0SSe diligimus 4 Sed esse non significat actum. Ergo imago Dei non attenditur in anima secun
2. Praeterea, AuguStinus De Trin. lib. ix, cap. 4 4SSignat imaginem Dei in anima secundum haec tria, quae Sunt menS, notitia et amor Men autem non Significat actum, Sed magi potentiam, Vel etiam Ssentiam intellectivae animae. Ergo imago Dei non attenditur Secundum aetUS. 3. Praeterea, Augustinust De Trin. lib. x, cap. 11 aSSignat imaginem Trinitatis in anima secundum memoriam, intelligentiam et Voluntatem. Sed haec tria Sunt vires naturale animae, ut MagiSter dicit Sent. lib. ni di St. 1). Ergo imago attenditur Secundum potentiaS, et non SeCUndum actus.
Iia editi libri quos vidimus Cod Alcan. , principaliter attendi secundum actus ac proinde samen hominis quia, etc. dum aliquando legimus apud graves auctores ei 2 Unde poeta cecinit : Pronaque cum pec memoriam, intellectum et Voluntatem repraetent animalia caetera terram. Os homini sublime sentariorinitatem; actus earum solentiarum dedit, caelumque tueri Iussit et erectos ad sunt intelligendi. sidera tollere vultus. 4 Ita cod. Alcan. cum editis plurimis Edit. 5 In hoe articulo . Thomas ostendit ima Diom. et nostrum esse ad no4Se dirigimus. ginem Trinit diis in anima humana primo et
264쪽
4. Praeterea, imago Trinitati Semper manet in anima. Sed actus non semper manet. Ergo imago Dei non attenditur in anima secundum actus. Sed contra est quod AuguStinus De Trin. lib. IX, cap. 6 assignat Trinitatem in inferioribus animae partibu Secundum actualem visionem sensibilem et imaginariam. Ergo et Trinita quae Si in mente, Secundum quam homo est ad imaginem Dei, debet attendi Secundum actualem visionem.
CONCLUSIO. - Trini latis imago attenditur primo in rationali creatura secunssum actus Verbi et amoris, secundario autem Secundum potentias et praeeipue ha
Respondeo dicendum quod Sicut Supra dictum SP art. 2 huju quaest.), ad rationem imaginis pertinet aliquali repraeSentatio Speciei. Si ergo imago 1 Trinitatis divinae debet accipi in anima, oportet quod secundum illud pi incipaliter attendatur, quod maxime accedit prout poSSibile est ad repraesentandum Speciem dixinarum pereonarum. DiVinae autem personae distinguuntur Secundum processionem Verbi a dicente, et amoris conneetentis utrumque Verbum autem in anima noStra Sine actuali cogitatione esse non potest, Ut AuguStinu dicit De Trin. lib. xiv cap. 7 a med. . Et ideo primo et principaliter attenditur imago Trinitati in mente secundum actus, prout scilicet ex notitia quam habemuS, cogitando, interius verbum formamus, et ex hoc in amorem prorumpimus. Sed quia principia actuum Sunt habitu et potentiae, Unumquodque autem virtualiter eSl in Suo principio Secundario et quasi ex consequenti imago Trinitatis potest attendi in anima secundum potentiaS, et praecipue Secundum habitus, prout in eis scilicet actus virtualiter eXiSinni.
Ad primum ergo dicendum, quod SSe nostrum ad imaginem Dei pertinet, quod eSt nobi proprium Supra alia animalia; quod quidem eSSeio petit nobis inquantum mentem habemus. Et ideo eadem est haec Trinitas cum illa quam Augustinus ponit De Trin. lib. IX, loe cit in arg. 2 , quae
consistit in mente, notitia et amore.
Ad secundum dicendum, quod Augustinus hanc Trinitatem primo adinvenit in mente. Sed quia men etSi Se totam quodammodo cognoSeat, etiam quodammodo Se ignorat, prout Scilicet eSt ab alii diStincta, et sic etiam Se quaerit, Ut Augustinu consequenter probat De Trin. lib. X cap. 3 et 4 , ideo quia notitia non totaliter menti coaequatur, accipit in anima tria quo dam propria mentis, scilitet memoriam intelligentiam et Voluntatem, quae nullus ignorat se habere et in istis tribus potius imaginem Trinitatis a Signat, quaSi prima aSSignatio sit quodammodo desiliens. Ad tertium dicendun , quod Sicut AuguStinu probat De Trin. lib. Iv, cap. Ti, intelligere dicimur et Velle Seu amare aliqua, et quando de his c giu.muS, et qUando de his non cogitamUS. Sed quando Sine cogitatione Sunt ad Solam memoriam pertinent, quae nihil Si aliud, Secundum ipsum, quam habitualis retentio notitiae et amoris. Shd quia, ut ipse dicit loc. cit.) α Verbum ibi esse Sine cogitatione non poteSt cogitamus enim omne quod dicimus etiam illo interiori verbo, quod ad nullius genti pertinet linguam , in uribus potius illis imago Sta cognoScitur, memoria Scilicet, intelligentia et voluntate. Hanc autem nunc dico intelligentiam, qua instigimus cogitanteS, et eam Voluntatem, Sive amorem, Vel dilectionem, qUaeipSam prolem parentemque conjungit , Ex quo patet quod maginem divinae Trinitatis potius ponit in intelligentia et Voluntate actuali, quam SH- eundum quod Sunt inhabituali retentione memoriae licet etiam quantiun
265쪽
ad hoc aliquo modo sit imago Trinitatis in anima, ut ibidem dicitur. Et sic patet quod memoria, intelligentia et Volunta non Sunt tres vires 1), ut in Sententiis diCitur. Ad quartum dicendum, quod aliqui reSpondere posset per hoc quod Augustinus dicit De Trin. lib. xiv cap. 6 ad sin. , quod umen Semper Sui meminit, Semper se intelligit, et amat; M quod quidam Sic intelligunt, quasi animae adsit actualis intelligentia et amor sui ipsius. Sed hunc intellectum excludit per hoc quod subdit, qu6x non Semper Se cogitat diSere- tam ab his quae non Sunt quod ipSa. v Et Sic patet qUOd anima Semper intelligit et uniat se, non actualiter, Sed habitualiter. Quamvis dici possit, quod percipiendo actum suum Seipsam intelligit, quandocumque aliquid intelligit 2). Sed quia non semper est actu intelligens, ut patet in dormiente, ideo oportet dicere, quod actUS etSi non Semper maneant in Seipsis, manent tamen Semper in sui principiiS, Scilicet potentiis et habitibus 3 . Unde Augustinus dicit De Trin. lib. xiv cap. 4) u Si secundum hoc acta est ad imaginem Dei anima rationalis, quod uti ratione atque intellectu ad intelligendum et conspiciendum Deum poteSt, ab initio quo eSSe coepit, fuit
ARTICULUS VIII. - TRGM IMAGO DIVINAE TRINITATIS SIT IN ANIMA SOLUM PER
De his etiam Sent Ii dist. 5, quaest. IV. ari. 4 et De verit quaest. X, Brt. 7.
Ad octavum Sic proceditur. 4. Videtur quod imago divinae Trinitatis sit
in anima non Solum per comparationem ad Objectum, quod est DeUS. Im go enim divinaearinitatis invenitur in anima, Sicut dictum eSt sart. praeci), secundum quod verbum in nobis procedit a dicente, et amor ab utroque 4). Sed hoc invenitur in nobis secundum quodcumque Objectum. Ergo Secundum quodcumque objectum invenitur in mente noStra imago divinae TrinitatiS. 2. Praeterea, Augustinus dicit De Trinit. lib. xii, cap. 4, in princi), quod cum quaerimu in anima rinitatem, in tota UaerimUS non Separantes actionem rationalem in temporalibus u contemplatione aeternorum. Irgo etiam secundum temporalia objecta invenitur imago Trinitatis in anima. 3. Praeterea, quod Deum intelligamu et amemUS con enit nobis Secundum gratiae donum. Si igitur secundum memoriam, intelligentiam et v luntatem, seu dilectionem Dei attendatur imago Trinitati in anima, non erit imago Dei in homine Secundum naturam, Sed Secundum gratiam; et Sic non erit omnibu communiS. 4. Praeterea, Sancti qui Sunt in patria, maxime conformantur imagini Dei secundum gloriae visionem. Unde dicitur ΙΙ. Corinth ui 18ὶ In eamdem imaginem transformamur is claritate in claritatem. Sed Secundum Visionem gloriae temporalia cognoScuntur. Ergo etiam per Comparationem
ad temporalia Dei imago attenditur in nobis. Sed contra est quod Augustinus dicit De Trinit. lib. XIV, cap. 12, in princi), quod non propterea est Dei imago in mente, quia Sui meminit, et diligit' et intelligit se; sed quia potest etiam meminisse, intelligere et amare Deum
a quo acta est. v Multo igitur minu Secundum alia objeota attendi tui imago Dei in mente.
3 Sed tantum tres actus suo modo in pueris inesse diei potest propter 2 Γ illud sit verum intelligendum est de aptitudinem ad hujusmodi acius tempore suo
eognitione. an est; hoc enim mi odo seipsam producendos.
semper intelligit, modo se perari percipiat. I4 Puta tum a dicense, tum a verbo quo dieii. 5 Si ergo habitualiter sive virtualiter in seu quod intra se format ipse dicens. dormiente quoque manet imago Dei; sicut et
266쪽
CONCLUSIO. - Anima rationalis est ad imaginem Dei et divinae Trinitalis, secundum quod sertur, vel nata est serri in Deum notitia et amore.
Respondeo dicendum quod, Sicut Supra dictum est sart. 2 et 7 hujus quaest. imago importat Similitudinem Utcumque pertingentem ad speciei repraesentationem. Unde oportet quod imago divinae Trinitalis attendatur in anima secundum aliquid quod repraeSentat di Vina pereona repraeSentatione speciei s), Sicut est p0SSibile creaturae. DiStinguuntur autem divinae personae, Ut dictum Si art. Praeci , Secundum proceSsionem verbi a dicente, et amori ab utroque Verbum autem Dei nascitur de Deo secundiam notitiam sui ipsius, et amor procedit a Deo Secundum quod Seipsum amat. Manifestum est autem, quod diverSila objectorum diversificat speciem verbi et amoris. Non enim idem Si Specie in corde hominis verbum conceptum de lapide et de equo, nec idem Specie amor. Attenditur igitur divina imago in homine secundum Verbum conceptum de Dei notitia, et amorem exinde derivatum; et Sie imago Dei attenditur in anima secundum
quod fertur vel nata est serri in Deum 2 . Fertur autem in aliquid mens dupliciter : uno modo directe et immediate alio modo indirecte et mediate; sicut cum aliquis videndo imaginem hominis in speculo dicitur serri in ipsum hominem. Et ideo AuguStinu dicit De Trin. lib. XIV, cap. 8, a princi), quddis mens meminit Sui, intelligit se, et diligit se. Hoc si cernimus cernimus Trinitatem nondum quidem Deum, Sed jam imaginem Dei. is Sed hoc est non quia sertur men in SeipSam abSolute, Sed prout per hoc ulterius potest ferri in Deum, Ut patet per auctoritatem Supra inductam in
Ad primum ergo dicendum, quod ad rationem imagini non solum oportet attendere quod aliquid procedat ab aliquo, Sed etiam quid a quo procedat, scilicet quod Verbum Dei procedit a notitia de Deo. Ad secundum dicendum, quod in tota quidem alitima inVenitur aliqua Trinitas, non quidem ita quod praeter actionem temporalium et contemplationem aeternorum quaeratur aliqUOd tertium quo Trinita impleatur, protuibidem subditur; sed in illa parte rationi quae deriVam a parte temporalium, etsi Trinitas inveniri possit, non tamen imago Dei potest inveniri, ut postea dicitur ibid.), quia huiusmodi temporalium notitia adventitia est animae; et habitus etiam pSi quibUS temporalia CO OSCUntUr non Semper adsunt sed quandoque quidem praeSentialiter adSunt; Uandoque autem Secundum memoriam tantum, etiam DStquam deSSe incipiunt; sicut patet de fide quae temporaliter nobis advenit in praeSenti. In Statu autem futurae beatitudinis jam non erit sides, sed memoria fidei. Ad tertium dicendum, quod meritoria Dei cognitio et dilectio 3 non est nisi per gratiam ΕSt tamen aliqua cognitio et dilectio naturalis, Ut Supra habitum est art. 4 hujus quaeSt.). Et hoc etiam ipSum naturale St, quod mens ad intelligendum Deum ratione uti potest, Secundiam quod imaginem Dei semper diximus permanere in mente sive haec imago Dei ita Sit obs Ieta, Ut pene nulla Sit, Ut in hi qui non habent usum rationis; sive sit obscura atque deformis, ut in peccatoribus Sive sit clara et pulchra, ut injustis sicut Au Stinus dicit De Trinit. lib. IV cap. 4 .
V Non propri o et stri et sensu sed latiori qua Verbum vel Filius ete. Et hae vocatur insignificatione prout species id importat quod anima repraesen latio speciei. ad constitutionem alicujus rei specialius et pro s2 Ex eo quod homo ad imaginem Dei croa prius pertinet, quasi eam distinguens ab altar tus, sic concludi potest illum esse creatum ut et specificans. Ita specificatur Pater, id est spe Deviri cognoscat eumque dili est. eialiter disti inguitur per eam rationem qua dicens o Iia edit Bom et Patav. Nicolai Memoria vel Pater est Filius quoque per eam rationem Do . cognitio et dilectio.
267쪽
Ad quartum dicendum, quod Secundum Visionem gloriae temporalia videbuntur in ipso Deo; et ideo hujuSmodi temporalium visio ad Dei imaginem pertinebit; et hoc est quod AuguStinia dicit De Trinit. lib. XIV, cap. 44,eirc. n. , quod in illa natura cui mens eliciter adhaerebit, immutabile videbit omne quod videbit M. Nam et in pS Verbo increato sunt rationes
omnium creaturarum. ARTICULUS IX. AETRUM siMILITUDO AB IIIAGINE CONVENIENTER DISTINGUATUR 1).
De his etiam Sent. I. dist. 28, quaest. H, ari. 3 cory et lib. II, dist. 46. ari. 4 et 4 cory. cap. .
Ad nonum si proceditur. 1. Videtur qUod Similitudo ab imagine non convenienter distinguatur Genu enim non convenienter distinguitur a Specie. Sed similitudo comparatur ad imaginem Ut genu ad Speciem; quia ubi est imago, ibi est continuo similitudo; sed non conVertitur is ut dicitur QuaeSt. lib. Lxxxisi, quaeSt. 74, in princi). Ergo inconvenienter similitudo
2. Praeterea ratio imaginis attenditur non Solum per repraesentationem divinarum personarum, Sed etiam Secundum repraeSentationem divinae es-
Sentiae; ad quam repraesentationem pertinet immortalitas et indivisibilitas. Non ergo convenienter dicitur quod Similitudo eSt in essentia, quia est immortalis et indivisibilis imago autem in aliis. 3. Praeterea imago Dei in homine Si tripleX, Scilicet naturae, gratiae et gloriae, ut supra habitum est sart. 44 US quaeSt.). Sed innocentia et justitia ad gratiam pertinent. Inconvenienter ergo dicitur, quod imago accipitur Secundiam memoriam, intelligentiam et Voluntatem Similitudo autem secundum innocentiam et justitiam. 4. Praeterea, cogniti veritati ad intelligentiam pertinet, amor autem virtutis ad voluntatem quae sunt duae parte imaginiS. Non ergo convenienter dicitur quod imago sit in cognitione veritatiS, Similitudo in dilectione virtutiS. Sed contra est quod Augustinus dicit QuaeSt. lib. XXXIII, qU22St. 51, circ. st n.): α Sunt qui non frustra intelligunt duo dicta esse ad imaginem et
similitudinem, cum Si una res eSSet, unum nomen SUmeere potuiSSet. CONCLUSIO. - Distinguitur similitudo ab imagine, et ut praeambulum ad ipsam,
inquantum est communius quam imago Det ut subSequenS, inquantum signiticat quamdam imaginis expreSSionem
Respondeo dicendum quod similitudo quaedam unita est; unum enim in qualitate similitudinem causat, ut dicitur Metaph. lib. V text. 20 . Unum autem, cum Sit de tranScendentibus, et commune St OmnibuS, et ad singula poteSt apitari 2), Sicut et bonum et Verum. Unde Sicut bonum alicui rei particulari potest comparari ut praeambulum ad ipSam, et ut Subsequens, prout designat aliquam persectionem ipsius ita etiam est de comparatione similitudinis ad imaginem. Si enim bonum praeambulum ad hominem, secundum quod homo est quoddam particulare bonum; et rursus bonum subsequitur ad hominem, inquantum aliquem hominem Specialiter dicimus esse bonum propter persectionem virtutjS. Et Similiter similitudo consideratur ut praeambulum ad imaginem, inquantum est communiti quam imago, ut supra dictum est sart. 1 hujUS quaeSt.). Consideratur etiam ut subsequens ad imaginem, inquantum Significat quamdam imaginis persectionem. Dicimus enim imaginem alicujus Sse Simi-
4 Ex hoc articulo. habes quoni odo per ratio tribus convenienter hanc distinctionem esse agninem ostendas Scripturam sacram Meril vir tam . tualiter insinuasse quod similitulo ei in aeto Ἀ- 2 Illa , proprietas transcendentiunt quae-ringuantur ei cons quenter quod . saucii l 4 eumque sitit.
268쪽
186 QU EST. XCIV, RT. I. Iem vel non similem ei cujuSAES imago, inquantum persecte vel imperfecte repraeSentat ipsum. Sic ergo Similitudo poteSt ab imagine distingui dupliciter : uno modo prout eSt rarambula ad ipSPm et in pluribus existens; et si similitudo attenditur Secundum ea quae Sunt Communiora propriet, tibus naturae intellectualis, Secundiam qua proprie attenditur imago. Et secundit hoc meitur QuaeSt. lib. XXXIII . UdeSt. l. ixa n. , quod
spiritus, id est mens, ad imaginem Dei nullo dubitante actus est. AEa tera autem hominis scilicet quae pertinent ad inferiore parte animae, vel etiam ad ipsum corpus ad similitudinem laeta SSe aliqui volunt. Secundiam hoc etiam lib. De quantitate animae, cap. 2 dicitur quod similitudo Dei attenditur in anima inquantum est incorruptibiliS. Nam corruptibile et incorruptibile sunt disserentiae entis communiS. Alio modo potest consid rari similitudo secundum quod Significat imagini eXpreSSionem et perse tionem is secundum hoc Damascenu dicit De sid. Orth. lib. Π, cap. 12 , quod, id quod est secundum imaginem intellectuale ignis eat, et arbitrio liberum et per Se poteStativum; quod autem Secundum Similitudinem, virtutis secundum quod homini possibile est habere similitudinem. at ad idem refertur quod similitudo dicitur ad dilectionem Virtutis pertinere; non enim est virtus Sine dilectione Virtutis. Ad primum ergo dicendum quod Similitudo non distinguitur ab imagine Secundum communem rationem Similitudinis Si enim includitur in ratione ipsius imaginis sed secundum quod aliqua similitudo deficit a n, Eone imaginis, vel etiam eSi imaginis persectiva. Ad secundum dicendum , quod SSentia animae pertinet ad imaginem,
prout repraeSentat diVinam eSSentiam SecundUm ea quae Uni propria intellectualis naturae, non autem Secundiam Conditione ConSequentes ens in communi, Ut eSt esse Simplicem et indissolubilem. Ad tertium dicendum, quod etiam Virtute quaedam naturaliter insunt animae, ad minus Secundum qUaedam earum Semina; et e radum has posset attendi similitudo naturnalis quamvis non it inconveniens ut id quod Secundum assignationem unam dicitur imago, Secundum aliam dicatur Similitudo.
Ad quartum digendum, qudd dilectio Verbi quod eSt amata notitia se tinet ad rationem imaginis; sed dilectio virtutis pertinet ad Similitudinem,
DE STATU ET C0N ITIONE PRIMI 0MINIS QUANTUM AD LXTELLECTUM, IN QUATEOR ARTICULOS DIVISA.
Deinde considerandum est de statu vel conditione primi h0minis; et primo quantum ad animam; seeundo quantum ad corpus Circa primum consideranda sunt duo primo de conditione hominis quantum ad intellectum secundo de conditione hominis quantum ad voluntatem. - Circa primum quaeruntur quatuor 1 Utnim primus homo viderit Deum per essentiam. - 2 Utrum videre potuerit SubStantias Separatas, id est angelos. -3 Utrum habuerit omnium scientiam. - 4 Utrum potuerit errare,
vel decipi. ARTICULUS I. - RUM PRIME B0M PER ESSENTIAM DEUM VIDERIT 1).
De his etiam 22, quaest V art. t et 24'rp. lib. II, dist. 25. quaest XI ari. 4 et De Verit quint. VIII, t. l. Per tot et ari 2 corp.
Ad primum sic proceditur. 1. Videtur quod primu homo per SSentiam
1 Ex hoe articulo' bes quomodo per ratii, quod primus homo in statu illo primo non vidit nem ostendas recte a Scripturis insinuatum esse Deum per Metitiam
269쪽
Deum viderit Beatitudo enim homini in visi me divinae essentiae consistit. Sed primus homo u in paradiSO OnVerSans, eatam et omnium divit m habuit vitam, mi Damagenia dicit De orth. sid. lib. II cap. H, in prino J: et Augustinus dicit De civit. Dei, lib. XIV, Cap. 10, in prine. Si homines habebant assectu SUOS NUale nune habemus, quomodo erant beati in illo inenarrabilis 1 beatitudinis loco id eSt, paradiSo , Ergo primus homo in paradiso vidit Deum per SSentiam. 2. Praeterea, AuguStinia dicit De CiVit. Dei, lib. IV loe cit.), quod primo homini non aberat quidqUam qUOd bona OlUnta adipisceretur. Sed nihil uitilius bona volunta adipiSci poteSi quam divinae essentis vi-Sionem. Ergo homo per eSSentiam Deum videbat. 3. Praeterea, viSi Dei per SSentiam Si qua videtur Deus sinu sedio et sine aenigmate. Sed homo in Statu innocentiae vidit Deum sine medio, ut Magister dicit Sent. lib. iv, diSt. 1). Vidit etiam Sine aenigmateri quia penigma obscuritatem importat ut Augustinia dicit De Trinit. lib. xv, cap. 9, ante med.); ObSCUrita autem introdiacta Si per peccatum. Ergo homo in primo statu Vidit Deum per SSentiam. Sed contra est quod Apostolus dicit Ι. Cor. XV, 46 , Ddd non prius quocispirituale est, sed quod animale. Sed maxime Spirituale est videre Deum per essentiam. Ergo primus homo in primo Statu animali vitae Deum pereSSentiam non Vidit 2 .
CONCLUSIO. - Quamvis primus homo in Stat innocentiae altiori quadam cognitione Deum cognoverit quam nos cognoScamuS, non tamen Deum per eSSentiam vidit, cum peccaVerit.
Respondeo dicendum qu6d primus homo Deum per essentiam non vidit secundum communem taliam illius vitae nisi mrte dicatur, quod viderit eum in raptu, Uand Deus immisit soporem in Adam, Ut dicitur Gen. ti). Et hujus ratio est, quia cum diVina SSentia Sit ipsa beatitudo, hoc modos habet intellectus videntis divinam eSSentiam ad Deum, sicut se habet quilibet homo ad beatitudinem 3 . ManifeStum est autem, quod nullus
homo potest per voluntatem a beatitudine aVerti. Naturaliter enim et ex necessitate homo vult beatitudinem, et iugit miseriam Unde nullus videns Deum per essentiam potest Oluntate aVerti a Deo; quod St pec aro. Et propter hoc Omne Vidente Deum per essentiam, Sic in amore Dei stabiliuntur, qu6d in aeternum peccare non OSSUnt 4). Cum ergo Adam peccaverit, mani PStum eSt quod Deum per eSSentiam non Videbat. Cognoscebat tamen Deum quadam altiori cognitione quam no nune cognOSeamuS; et sic quodammodo Hu cognitio media erat inter cognitionem praesentis Status, et cognitionem patriae, qua DeUS per SSentiam videtur. Ad cujus evidentiam conSiderandum eSt quod ViSi Dei per essentiam dividitur contra visionem Dei per creaturam. Quanto autem aliqua creatura eSt altior, et Deo similior, tanto per eam Deus clarius Videtur Sicut homo persectius Videtur per speculum in quo expreSSiu imago HUS reSultat. Et sic patet
rabili. 2 Quod patet ex aliis Scripturae locis Non eidebit me homo et vivet Ex x xxm Deum nemo vidit unquam Joan i); Deus habitat locum inaccessibilem quem nullus hominum vidit, sed nec videre potest I. Tim Vl).
Iuxta Apostolum Deus non cognos itur si per
esiectus reatos Invisibilia Dei per ea qua faeta sunt intelleel conspiciuntur Rom. l. 5 Selli de naturaliter et ex nee ssitate vid.
2, quaest. I, art. 7, et quaest X art. 4 et T. 4 Utique nec etiam per potentiam Dei absolutam , nisi a visione ipsa cessent; quia sic ei annexus est necessitate absoluta beatificus amor, ut nullo modo Deus videri possit per essentia aequin ametur, sicut patebit infra ex proses c a 2 qtia st V art. 4 et 2 2, quaest. XXII v. Brt j juxta riventem indubitatam Soboviae
270쪽
188 QI EST. XCIV. ART. I ET II. quod multo eminentius videtur Deus per intelligibiles esseetus, quam per
Sen Sibiles et corporeos Aion Sideratione autem plena et lucida intelligibilium esse tuum impeditur homo in Statu praeSenti per hoc quod diStrahitur a Sensibilibus, et circa ea occupatur. Sed Sicut dicitur Eccles vii 30 : Deus fecit hominem rectum 1 . Haec autem sui rectitudo hominis divinitus in Stituti, ut inferiora superioribus Subderentur, et Superiora ab inferioribus non impedirentur. Unde homo primus non impediebatur per res exteriores a clara et firma contemplatione intelligibilium essectuum, quos ex irradiatione primae veritatis percipiebat, Sive naturali cognitione, Sive gratuita. Unde dicit Augustinus Super Genes ad liti lib. I, cap. 33, circ. princi quod fortassis Deus primis hominibu antea loquebatur, Sicut cum angelis loquitur, ipsa incommutabili veritate illustrans mentes eortam, etsi non tanta participatione divinae SSentiae, quantiam capiunt
angeli. . Sic igitur per hujusmodi intelligibiles effectus Dei Deum clarius
Ad primum ergo dicendum, quod homo in paradiso beatus sui non illa
perfecta beatitudine in quam transferendus erat, quae in divinae essentiae Vi Sione consistit. Habebat tamen beatam vitam Secundum qUemdam modum, ut Augustinus dicit Super GeneS ad liti lib. I, cap. 18, paulo a princi), inquantum habebat integritatem et persectionem quamdam naturalem.
Ad secundum dicendum, quod bona Voluntas eS Ordinata Voluntas. Non autem fuisset primi hominis ordinata Oluntas, Si in Statu meriti habere voluisset quod ei promittebatur pro praemio. Ad tertium dicendum, quod duplex est medium : quoddam in quo Simul videtur quod per medium videri dicitur Sicut clim homo videtur per Speculum, et simul videtur cum ipso peculo aliud medium est per cujus notitiam in aliquid ignotum devenimus, Sicut est medium demonstrationis; et sine tali medio Deus videbatur; non tamen sine primo medio. Non enim portebat primum hominem pervenire in Dei cognitionem per demonstrationem Sumptam ab aliquo effectu; sicut nobis est necessarium sed simul in effectibus, praecipue intelligibilibus, Suo modo Deum cognoscebat Similiter etiam est considerandum, quod ObScuritas, quae importatur in nomine aenigmatis, dupliciter poteSt accipi uno modo, Secundum qu bd quaelibet creatura Si quoddam obSeurum, Si comparetur ad immensitatem divinae claritatis; et sic Adam Videbat Deum in aenigmate, quia videbat Deum per effectum creatum ali modo potest accipi ObScuritas quae con-Secuta est ex peccato, prout sellicet impeditur homo a consideratione intelligibilium per sensibilium occupationem et Secundum hoc non vidit Deum in aenigmate.
ARTICULUS II. - TRLM AI11 IN STATU INN0CENTIAE ANGELOS PER ESSENTIAM
Ad secundum Si proceditur. 1. Videtur quod Adam in Statu innocentis angelo per essentiam viderit. Dicit enim Gregorius Dial. lib. iv, cap. 1, in prine.): In paradiS quippe assueverat homo Verbi Dei per-
:3 Qiiod ad animae rectitudinem pertinet, ut sed non omnino anni bilatam et vitiatam, ni vo- ex S. Patribus patet luerunt Lutherus et Calvinus docendo li ominem 2 Ex hoc articulo sequitur an iniam huma naturaliti nihil boni et justi producere posse.