장음표시 사용
321쪽
QU EST. IV, ART. I. 2372. Praeterea, Deus eSi potentior quolibet creato agente. Sed aliquod oreatum agens potest communicare Suo esseClui ut consei Vetur in esse, etiam ejus operatione cesSante Sicut CeSSante actione ediscatori8, remanet lo-mus; et cessante actione ignis, remanet aqua calefacta per aliquod tempus. Ergo multo magis Deus potest suae creaturae conferre quod conservetur in
3. Praeterea, nullum violentum poteS Contingere absque aliqua cata Saagente l). Sed tendere ad non esse S in naturale et violentum cuilibet creaturae, quia qua2libet creatura naturaliter appetit esse. Ergo nulla creatura potest tendere in non esSe, nisi aliquo agente ad corruptionem. Sed quintam sunt ad quorum corruptionem nihil agere poleSt, Sicut spirituales substantiae, et corpora coeleStia. Ergo hujUSmodi reaturae non possunt tendere in non esse, etiam Dei operatione COSSante. 4. Praeterea, Si Deu conservat re in SSe, hoc erit per aliquam actionem. Per quamlibet autem actionem agentis, si si essicax, liquid fit in effectu oportet igitur quod per actionem Dei conservantis aliquid fiat in creatura. Sed hoc non Videtur; non enim per hujusmodi actionem fit ipSUm SSe Creaturae, quia quod jam St, non fit neque iterum aliquid
aliud superadditum, quia Vel non continue Deu eon SerVaret Creaturam inesse, Vel continuo aliud adderetur creaturae, quod Si inconVeniens. ori igitur creaturae coiiservantur in eSSe a Deo. Sed contra est quod dicitur Heb. , Portans omnia verbo virtutis
CONCLUSIO. - Cum Deus sit prima omnium cauSa in fieri et SSe, necesSe est ut omnia etiam ab pSo conserVentur.
Rospondeo dicendum quod necesse est dicere et Secundum dem, et secundum rationem, quod creaturae eon Servantur in esse a Deo. Ad cujus evidentiam conSiderandum est quod aliquid conservatur ab altero dupliciter. Uno modo in directe et per accidens sicut ille dicitur rem conser-Vare qui remoVet corrumpens puta, Si aliqui puerum CVStodiat, ne cadat in ignem, dicitur eum conservare. Et Sic etiam Deus dicitur aliqua conserVare, Sed non Omnia quia quaedam Sunt quae non habent corrumpentia, quae neceSSe Sit remoVere ad rei con Servationem. Alio modo dicitur aliquid erra aliquam con SerVare per se directe, quando scilicet illud quod eon SerVatur, depondet a Conservante, ut Sine eo osSe non possit ei hoc modo omne creaturae indigent divina conservatione Dependet enim QSSecujuslibet creaturae a Deo ita quod nec ad momentum subsi Stere possent, sed in nihilum redigerentur, nisi operatione divinae virtuti conSer- Varentur in esse, sicut Gregorius dicit uorat. lib. xvi, cap. 16 . Et hoc Sic per pici potest. Omnis enim effectu dependet a Sila causa, SecundUmAUOdeSt causa ejuS. Sed considerandum est quod aliquod agen est causa Suiessectus secundum fieri tantum, et non directe secundum eSS HUS AEU0d quidem convenit et in artificialibus et in rebus naturalibus. Edificator enim est cauSa domu quantum ad ejus fieri, non autem directe quantum ad Sse ejus Manis estum est enim quod esse domu consequitur sol mam ejuS forma autem domus est compositio et ordo quae quidem forma conSequitur naturalem virtutem quarumdam rerum. Si CUt enim coquus coquit cibum adhibendo aliquam virtutem naturalem actiVam,
scilicet ignis ita aedificator saei domum adhibendo caementum, lapideS,
i quippe cum violentum a Phillisopho dosi conserente vim passo, ut e Eth. lib. Iu eap. 4niatur, Gux princimum est aetra, nihil colligitur.
322쪽
et ligna quae Sunt Suscepti Va et conServativa talis compositionis et ordinis. Unde Sse domus dependet ex naturi harum remm sient fieri domus dependet ex actione aedificatoris. Et Simili ratione est considerandum irrebus naturalibus; quia Si aliquod agen non est cauS sormae inquantumhUjuSmodi, non erit per se causa esse quod con Sequitur ad talem formam, Sed erit causa esseetuS, Secundum fieri tantum Manifestum est autem quod si aliqua duo sunt ejusdem speciei unum non poteSt SSe per Se CRUSalarma alterius inquantum est talis forma quia Sic esSet Calain formae propriae, cum Sit eadem rati utriuSque Sed potest esse causa hujusmodi formae Secundum quod est in materia, id est quod haec materia acquirat hanc Orinam; et hoc est esse causam Secundum fieri, Sicut cium homogeneia hominem, et ignis ignem. Et ideo quandocumque naturalis essectus eSt natus impressionem agentis recipere Secundum eamdem rationem 2Cundum quam est in agente, tunc fieri effectus dependet ab agente, non autem esse ipsius. Sed aliquando effectu non est natu recipere impreS-SJOnem agentis Secundum eamdem rationem Secundum quam eSt in agente, Sicut patet in Omnibus agentibus quae non agunt Simile Secundum SP Clem; sicut coelestia corpora Sunt causa generationis inferiorum corporum diSSimilium secundum Speciem et tale agens potest eSse CaUSa formae Se cundum rationem talis formae, et non Solium Secundum quod acquiritur in hac materia et ideo est cata Samon solium sendi, Sed essendi. Sicut igitur seri rei non potest remanere ceSSante actione agenti quod Si caUSaessectus Secundum seri ita neceSSe rei poteSt remanere, ceSSante nCtione agentis quod est cauSa esseCtu non Solum Secundum fieri, Sed etiam Secundum esse. Et litae est ratio quare aqua calefacta retinet calorem, cessante actione ignis; non autem remanet aer illuminatus nec ad momentum, cessante uetione Solis qui Scilicet materia aquae susceptiva Si caloris ignis Secundium eamdem rationem qua est in igne. Unde Si persecte e ducatur ad sormam ignis, retinebit calorem Semper Si autem imperfecte participet aliquid de forma igni Secundum quamdam inchoationem, calor non Semper remanebit, Sed ad templa propter debilem participationem principii caloris Aer autem nullo modo natu eS recipere lumen Secundum eamdem rationem secundum quam S in sole, ut Scilicet recipiat sormam solis, quae est principium luminis; et de quia non habet radicem in aere, Statim 2Ssat lumen CeSSante actione Solis. Si autem Se habet omni creatura ad Deum, Sicut aer ad solem illuminantem Sicut enim soleSt lucens per suam naturam aer autem fit luminosus participando lumena Sole, non tamen participando naturam Solis ita Solu Deia est eris pereSSentiam suam, quia ejuS SSentia eSt Suum eSSe omni autem creaturaeSt en participative, non quod Sua esSentia Sit ejus esse. Et ideo Augustinus dicit Super Gen. ad liti lib. iv, cap. 12 circa princ.) u Virtu Dei ab et quae creata Sunt regendi Si CeSSaret aliquando, Simul et illorum ces- Saret Species, omni Sque natura concideret u et in ejuSdem lib. viii cap. 12, Circa med. dicit, quq u Sicut aer praeSente lumine sit lucidus, sic homo Deo sibi praesente illuminatur, abSente Butem continia tene
Ad prinoem ergo dicendum, quod esse per Se con Sequitur MPmam Creatura SuppoSilo tamen influxu Dei Sicut lumen Sequitur diaphanum aeris, Supposito iussu Xu Soli S. Unde potentia ad non esse in Spiritualibus Creaturi et corporibus coeleStibuS, magis S in Deo, qui O eS Subtrahere suum inlluxum, quam in Orma Vel in materia talium creaturarum. Ad Secundum dicendum, quod Deus non potest communicare alicui
323쪽
creatura ut ConServetur in esse, Sua actione QSSante Sicut non potest ei communicare quod non sit causa illius. In tantum enim indiget creatura conservari a Deo, inquantum esse essectus dependet a cata Sa essendi.
Unde non est Simile de agente quod non Si causa essendi, sed iendi 1)iuatum.
Ad tertium dicendum, quod ratio illa procedit de conservatione quae est
per remotionem corrumpentis; qua non indigent Omnes creaturae, ut dictum est in Orp. art.).Αd quartum dicendum, quod con SerVatio rerUm a Deo non est per aliquam novam actionem, Sed per continuationem actioni qua dat esse; quae quidem actio est sine motu et tempore Sicut etiam conservatio luminis in
aere HS i per continuatum insuXum a Sole. ARTICULUS II. - TRUM DEUS IMMEDIAT OMNEM CREATURAM CONSERVET 2 .
Ad secundum sic proceditur. 1. Videtur quod Deus immediate omnem creaturam conservet. Eadem enim actione DeUS OSt conSerVator rerum, qua et creator, ut dictum Si ari praeci). Sed Deus immediate Si creator omnium. Ergo immediate est etiam ConSerVator. 2. Praeterea, Una JUaeque re magis S proxima ibi quam rei alteri. Sed non potest communicari alicui creaturae quod conservet seipsam; ergo multo miniis potest ei communicari quod conservet aliam; ergo Deus Omnia conserVat abSque alia media Cala Sa On SerVante. 3. Praeterea, effectu ConSerVatur in QSSe ab O DOdeSt causa ejus non solum secundum steri, Sed etiam Secundum eMe. Sed omne eaUSae creatae, ut videtur, non Sunt caUSae Suorum effectuum, niSi Secundiam fieri; non sunt enim cauSae, niSi mOVendo, Ut SVpra habitum Striari praee ). Ergo non
Sed contra est, quod per idem conservatur res per quod habet esse. Sed Deus dat esse rebus, mediantibu aliquibu cauSi mediis. Ergo etiam res in se consemat mediantibus aliquibus causis.
COΝCLUSIO. - Deus non omnia immediate conservat in esse, sed quaedam immediate et aliqua mediantibus aliis
Respondeo dicendum quod Sicut dictum est sari praeci) dupliciter aliquid rem aliquam in SSe con Servat uno modo in directe et per accidens, per hoc quod removet et impedit actionem corrumpentis alio modo di recte, et perrae; qUia ab eo dependet eSSe alterius, sicut e causa dependet esse essectus. UtroqUe autem modo ali illa re creata invenitur SSe alterius conservativa. Manifestum Si enim quod etiam in rebus corporalibus multa sunt quae impediunt actione corrumpentium, et per hoc dicuntur rerum conservatiVa; Sicut Sal impedit carnes a putrefactione, et simile est in multis aliis Invenitur etiam quod ab aliqua creatura dependet aliquis essectus Secundum UUm SSe Ciam enim sunt multae causa ordinatae, necesse est quod essectus dependeat primo quidem et principaliter a causa prima secundari vero ab omnibus causis mediis. Et ideo principaliter quidem prima caUS BS essectu conservativa secundari vero Omnes modis cauSae; et tanto magis, quanto causa fuerit altior, et prima causae proximior. Unde Superioribus caia Sis etiam in corporalibus rebus attribuitur OnSerVatio et permanentia rerum; sicut Philosophus dicit Metaph. lib. xii teXL 34 , qud primus motus, Scilicet diurnus est causa conti-
4 Inusitata voce, q si causa uisai aliqua res. Nam per se solum conserva omnia quae per se 2 Iuxta mentem . Thonia Deus nonnullas produxit, veluti angelos, ecelos, animas hu- res in esse conservat, mediantibus causis se manas, etc. euntis, Sed non ita est te omnibus creaturis.
324쪽
nuitati generationis Secundu autem motUS, qui S per Odiaciam, Si causa divei Sitatis quae est Secundum generationem et corruptionem. Et similiter astrologi attribuunt Saturno, qui Si Supremu Planetariam, ressi Xas et permanentes. Si igitur dicendum St, quod Deu conservat pes quasdam in esSe mediantibu aliquibus causiS.
Ad primum ergo dicendum, quod Deu immediato omnia creavit; sed in ipsa rerum creatione 1 ordinem in rebus instituit, ut quaedam ab aliis dependerent, Per qua Secundario con SerVarentur in SSe praeSupposita tamen principali conServatione quae eSt ab pSO. Ad secundum dicendum, quod iam propria cauSa Sit con Servativa esseetus ab ea dependentis, sicut nulli effectui praestari potest quod sit causa sui ipSiUS, poteSt tamen ei praestari quod Si cauSa alterius ita etiam nulli essectui pretestari potest quod sit sui ipsius conSei Vati S; poteSt tamen ei praeStari quod sit conservativia ulteriuS. Ad tertium dicendum, quod nulla creatura potest SSe caUS alteriuSDantiam ad hoc quod acquirat novam formam vel dispositionem, ni Si per modum alicujuS mutationis; quia semper agit praesuppOSito aliquo Subjecto. Sed postquam formam vel dispositionem induxit in essectum, abSque alia immutatione essedius hujusmodi formam vel dispositionem On Servat; Sicut in aere, prout illuminatur de novo, intelligitur quaedam mutatio Sed conserVati lumini eSt absque aeri immutatione, ex Sola praesentia illuminanti S. ARTICULUS III. - UTRUM DEUS P0SSIT ALIQUID IN NIHILUM REDlGER 2).
De his etiam De ver quaesi. , art. 2 ad 6, et Deiot quaest. , art. 5 et , et quodl. I , quaest ut,
Ad tertium Sic proceditur. 1. Videtur quod Deus non possit aliquid in nihilum redigere. Dicit enim AuguStinus QuaeSt. lib. xxxiii, quaeSt. l)quod Deus non eStiaUS tendendi in non θSSe. io antem contingeret, si aliquam creaturam redigeret in nihilum. Ergo Deus non potest aliquid in nihilum redigere. 2. Praeterea Deu est CaUS rerum Ut Sint per Suam bonitatem; quia, ut Augustinia dicit De docti'. chri St. lib. I, cap. 32 : inquantum Den bonus eSt, Una US. M Sed DEUS non poteSi non SSe bonuS. Ergo non potest sacere ut re non sint quod saceret, Si ea in nihilum redigeret. 3. Praeterea, Si Deus in nihilum aliqua redigeret, Oporteret quod hoc fieret per aliquam actionem. Sed hoc non poteSt SSe, quia omnis actio terminatur ad aliquod ens unde etiam acti corrUmpenti terminatur ad aliquid generatum, quia generatio uniuSAES corrupti alteriUS. Ergo Deus non potest aliquid in nihilum redigere. Sed contra est quod dicitur Jerem. X, 24): Corripe me, Domine, verumtamen in judicio, non in tu rore tuo, et ne fori ad nihilum redigas me.
CONCLUSIO. - Sicut Deus non de necessitate Daturae, Sed lihere res in esse produxit et conservat ita pro sua voluntate illas in nihilum redigere potest.
Respondeo dicendum quod quidam OSuerunt, quod Den res in esse produxit agendo de necessitate naturae. QUO Si SSet Verum, Deus non posset rem aliquam in nihilum redigere, Sicut non poteSt a Sua natura mutari. Sed Sicut Supra est habitum quaeSt. IX, art. ), haec POSitio est falsa et a fide catholica penitus aliena, quae confitetur Deum res libera
li Iia cod. Alcan. et arrae cum Nicolai tuta evenire dixit, et omnium aliorum qui Deum Edit. Rom. et Patav. reparatione necessitate gere aut conServare creatorum ali-
2 Ex hoc articulo colligi potest consulatio quid allirmarunt. Ioannis diei cs qui omnia de necessitate IS
325쪽
voluntate produxisSe in esSe, Secundum illud PSalm cxxxi v 6 : 1 Omnia quaecumque voluit Dominus fecit. llo igitur quod Deu creaturi esse communicat, ex Dei voluntate dependet nec aliter re in SSe eon Servat, nisi inquantum ei continue innuit SSe Ut dictum Sisart. 1 et 2 huj. quaest.). Sicut ergo antequam re eSSent. PotUit ei non communicare SSe, et Sic eas non sacere cita poStquam jam actae Sunt, potest eis non innuereeSSe et sic eSSe deSinerent quod Stia in nihilum redigere l). Ad primum ergo dicendum, quod non SSe non habet enu, M per e; quia nihil poteSt esse causa, ni Si inquantum Si enS; en Rutein per eloquendo, est cauSa essendi. Sic igitur Deus non poteSt SSe causa tendendi in non esse; sed hoc habet creatura ex SeipSa, inquantum est de nihilo. Sed per accidetis Deus potest esse causa quod re in nihilum redigantur. Subtrahendo Scilicet Suam actionem a rebuS. Ad secundum dicendum, quod bonita Dei Si CaUS rerum, non quasi ex neceSSitate naturae, quia diVina bonitas non dependet e rebus creatis, Sed per liberam voluntatem. Unde Sicut potuit sine praejudicio boni uuis Sude re non producere in esse ita absque detrimento Suae bonitatis poteSt
Ad tertium dicendum, quod si Deus rem aliquam redigeret in nihilum, hoc non SSet per aliquam actionem, Sed per hoc quod ab agendo cessa
ARTICULUS IV. - TRUM ALIQUID IN NIHILUM REDIGATUR.
Da his etiam Sent. I, dist. 8, quaest. III, ari 2 Orp. et De potent quaeSt. V art. 9 ad 2.
Ad quartum sic proceditur. 1. Videtur quod aliquid in nihilum redigatur. Finis enim respondet principio. Sed a principi nihil erat nisi Deus. Ergo ad hunc finem res perducentur ut nihil Sit, niSi Deusa et ita creaturae in nihilum redigentur. 2. Praeterea, omni creatura habet potentiam finitam. Sed nulla potentia sinita se extendit ad insinitum unde Phys lib. viii, text. 78 probatur quod potentia finita non potest movere tempore infinito. Ergo nulla creatura potest durare in infinitum; et ita quandoque in nihilum redigetur. 3. Priaeterea sormae et accidentia non habent materiam partem Sui, Sed quandoque deSinunt eSSe. Ergo in nihilum rediguntur. Sed contra est quod dicitur Eccles ut 14): Didici quod omnia opera
quae fecit Deus, perseverant in aeternum.
CONCLUSIO. - Cum nec secundum ordinem naturalem rebus inditum, nec per miracula, quae fiunt ad gratiae manifestationem, aliqua creaturarum in nihilum redigatur; simpliciter dicendum est nihil omnino in nihilum redigi. Bespondeo dicendum quod eorum quae a Deo sunt circa creaturam, quaedain proveniunt Secundum naturalem curSum rerum quaedam VercmiraculoSe operatur praeter ordinem naturalem creaturi inditum, ut infra dicetur quiaeSt. Seq. art. 6). Quae autem acturu eSt Deu SecUndum ordi-4em naturalem rQbus inditum con Siderari possunt ex ipSis rerum naturis; quae ero miraculOSe fiunt, ordinantur ad gratiae manifeStationem, Secundiam illud Apostoli I. Cor. xii, ): Unicuique datur manifestati Spiritic utilitatem; et postmodum inter caetera subdit de miraculorum operatione Creaturarum autem natur ae hoc demostrant ut nulla earum in nihilum redigatur; quia vel sunt immateriales, et Si in eis non est potenti0
3 Praeter simile illud Ps. IIII, 3ὶ Deus 2 Eodem faciunt omnia quae omnipotentiaunoster in eoeι omnia suineumque voluiι, Dei adstruunt de quibus quaest XXI art. 5. it. 5 Non necessarium laret ut agat Positive, se
326쪽
ad non esse; vel sunt materiales, et sic saltem remanent Semper secundum materiam quae incorruptibilis eSt: ut te Subjectum existens generationis et corruptionis Redigere etiam aliquid in nihilum non pertinet ad gratiae manifestationem cum magis per hoc divina potentia et bonitas Stendatur I), quod res in esse conservat. Unde Simpliciter dicendum est quod nihil omnino in nihilum redigetur. Ad primum ergo dicendum, quod hoc quod re in eSse productae sunt, poSi quam non fuerunt, declarat potentiam producentis; sed quod in nihilum redigerentur, hujusmodi mani PStationem impediret; cum Dei poetentia in hoc maxime ostendatur quod re in esS couservat, Secundum illud Apostoli IIebr. i. 3 Portans omnia verbo virtutis suae. Ad secundum dicendum, quod potentia creaturae ad essendum est receptiva tantum sed potentia aetiva est ipsius Dei, a quo est influxus essendi. Unde quod res in in sinitum durent, sequitur infinitatem divinae VirtutiS. Determinatur tamen quibusdam rebia Virtus ad manendum tempore determinato, inquantum impediri posSunt ex aliquo contrari agente, ne percipiant innuxum essendi, qui S ab eo, cui finita Virtus non poteStresistere tempore infinito, Sed soliti tempore determinato. Et ideo ea quae non habent contrarium, quamui habeant finitam virtutem, perSeverant in aeter Um.
Ad tertium dicendum, quod sormae et accidentia non sunt entia Complet9. cum non SubSistant Sed quodlibet eorum est aliquid entis sic enim ens dicitur, quia eo aliqUid St. Et tamen e modo quo Sunt, non Omnino in uihilum rediguntur, non quia aliqua par eorum remanet, Sed remanent Min potentia materiae, Vel Subjecti.
DE MUTATI0NE CREATURARUM A DEO, DP OCTO ARTICULOS DIVISA.
Deinde considerandum est de secundo esseclia gubernationis divinae, qui est mutatio creaturarum; et primo de mulatione creaturarum a Deo; Secundo de mulatione unius creaturae ab alia. - Circa primum quaeruntur octo Q Utrum Deus immediate possit movere materiam ad sormam. - 2 Utrum immediate possit movere aliquod corpus. - 3 Utrum possit movere intellectum. - . Utrum possit movere voluntatem. - 5 Utrum Deus operetur in omni operante. - 6 Utrum possit aliquid facere praeter ordinem rebus inditum. - 'Utrum omnia quae Sic Deus facit, sint miracula. -- 8 De diversitate miraculorum. ARTICULUS I. - GRUM DELM POSSIT IMMEDIATE MOVERE MATERIAM aB FORMAM 3 .
De his etiam infra quaest. CL stri. Teory.
Ad primum Sic proceditur. 1. Videtur quod Deus non possit immediate movere materiam ad Ormam. Sicut enim probat PhiloSophus Metapli. lib. Vii text. 28): formam in hae materia nihil lacere poteSt, nisi sorma quae est in materia; quia simile facit Sibi Simile M Sed Deus non est forma in materia. Ergo non potest causare Ormam in materia. 2. Praeterea, Si aliquod agens Se habeat ad multa, nullum eorum producet, nisi determinetur ad unum per aliquid aliud; Ut enim De anima, lib. in, text. 58ydicitura univerSalis opini non movet, niSi mediante aliqua par ticulari apprehensione , Sed Virtu divina eS uniVerSali CRUS Omnium.
l Ita uss. cum edit. Roni et Nicolai AL, io vovere materiam ad sormam, id est at
Ordinetur, Seu Ostendatur riam reducere in aetum et PSi inlprimere si ruiniu 2 Al. remaneι. atque ita ex materia et forma omPOSi tum salute.
327쪽
QUEST. CV, ART. I ET II. 24 lErgo non poteSt producere aliquam, particularem Drmam nisi mediantualiquo particulari agente. 3. Praeterea, Sicut esse commune dependet a prima causa universali; ita esse determinatum dependet a determinatis causis particularibus, ut Supra habitum Si quaeSt. xi v art. 5). Sed determinatum esse alicujus rei est per propriarn ju formam. Ergo propriue rerum MPmae non producuntur a Deo, nisi mediantibus cauSis particularibu Sed contra est quod dicitur CeneS. , ): Formavit Deus hominem de
limo terrae. CONCLUSIO. - Cum Deus sub potestale sua, quam produxit materiam, contineat;
immediate eam ad formam Oxere OIeSt.
Respoudeo dicendum quod Deus immediate potest O ere materiam ad formam qui en in potentia paSSiVa reduci poteS in actum a potentia actiVa, quae eam Sub Sua poteState continet. Cum igitur materia contineatur Sub potestate divina, utpote a Deo producta, poteSt reduci in actum per divinam potentiam; et hoc eS moV0ri materiam ad formam; quia sorma nihil aliud est quam actu materiae 1 . Ad primum ergo dicendum, quod es eius aliquis invenitur assimilari cauSae agenti dupliciter : Uno modo Secundum eamdem Speciem, ut homo generatur ab homine, et igni ab igne alio modo Secundum virtualem continentiam, prout Scilicet forma essectu Virtualiter continetur in causa; et Sic animalia e putrefactione generata, et plantae, et corpora mineralia assimilantur soli et stelli quorum virtute generantur. Sic igitur esse tus causae agenti Similatur Secundum illud totum ad quod se extendit virtus agentis Virtus autem Dei se eXtendit ad formam et materiam, ut Supra habitum est quaeSt. Liv art. 1 et 2 . Unde OmpOSittam, quod generatur, similatur Deo Secundum virtualem continentiam 2), sicut Similatur composito generanti per similitudinem Speciei. Unde Sicut compositum generan poteSt movere materiam ad formam generando compositum sibi simile, ita et Deus non autem aliqua alia forma non in materia existens; quia materia non continetur in virtute alterius S Stantiae Separatae. Et ideo daemones et angeli operantur circa haec ViSibilia, non quidem imprimendo Ormas, Sed adhibendo corporalia semina 3). Ad secundum dicendum, quod rati illa procederet, Si Deus ageret ex neceSSitate naturae. Sed quia agit per Voluntatem et intellectum, qui cognoscit ratione proprias omnium formarum, et non Solum uniVerSales;
inde est quod potest determinate hanc vel illam formam materiae impri
Ad tertium dicendum, quod hoc ipsum quod causae Secundae ordinantur ad determinatos essectus 4 , est illis a Deo unde DeuS, quia alia cauSas ordinat ad determinatos essectus, potest etiam determinato essectu prO-
De his etiam Opusc. x ari. 4 et 5.
Ad Secundum Sic proceditur. 1. Videtur quod Deus non possit immediate
3 Iuxta homisias materiam habere aclum ter actu eontineri, sicut ea quae denominaui Deum. sine somna vel existere ex Seipsa posse figmen o Scilicet, ut aiunt theologi applicando actum est, sed seotistae et quidam extra D. Thomae iv pasSivis. scholam id non omnino esse impossibile iur- 4 Sive ad illos quadam necessitate determimant. Dentur, ut in naturalibus sive citra necessita- 2 Passivo sensu sumptam, prout in Deo nempe te in ut in voluntariis. tanquam in causa continctur, ut ex praemissis 5 Deus potest immediate movere corp0ra, patet quod est virtualiter tantum, non sormali siquidem ea immediate creavit.
328쪽
movere aliquod corpUS. Cum enim OVen et motum Oporteat esse simul, ut probatur Physic. lib. Π, teXt. 9 et Seq. , Oportet eSSe Contactum quemdam moventis et moti . Sed non potest esse Contactu Dei et corporis alicujus Dicit enim DionySiu De di V. Om. cap. s, a med ieet 3 , quod Dei non est aliquis tactu S. Ergo Deus non poteSt immediale movere aliquod
2. Praeterea, Deus est OVen non motum. Tale autem est appetibile
apprehensum Movet igitur Deu Sicut deSideratum et apprehensum. Sed non apprehenditur nisi ab intellectu TU non SUCOrpUS, ne Virtu corporis. Ergo Deus non poteSt OVere aliquod corpus immediate. 3. Praeterea PhiloSophus probat PhyS. lib. um text. 79 , quod potentia infinita movet in instanti 1ὶ , Sed impossibile est aliquod corpus in in tanti moveri; quia cum omni motu Sit inter OppOSita 2), Sequeretur quod duo opposita Simul inesSunt eidem quod St impossi Dile. Ergo corpus non potest immediate moveri a potentia infinita. Potentia autem Dei est infinita, ut supra habitum est quaeSt. xxv art. 2). Ergo DeUS non poteStimmediate movere aliquod OrPUS. Sed contra. Opera se dierum Deus secit immediate, in quibus continetur motu corporum, Ut patet per hoc quod dicitur Gen. i, Congregentur aquae .... in locum unum. Ergo Deu immediate potest movere
eorPUS. CONCLUSIO. - Cum corpora moveantur immediate a causis creatis, nulli debet venire in dubium, qui Deus, qui potest immediale sormam maleriae imprimere, possit immediate quodcumque corpuS OVere.
Respondo dicendum quod erroneum est dicere, DeUm non OSSe facere per seipsum Omne determinatos essectus qui fiunt per quamcumque causam creatam 3). Unde cum corpora moveantur immediate a causisereatis nulli debet Venire in dubium, quin Deus possit movere immediate qUodcumque corpuS. Et hoc quidem consequens est ad ea quae supra dicta Sunt art. 1 huju quaeSt.). Nam omnis motus corporis cujuSeumque Vel consequitur formam aliquam, sicut motu loealis gravium et levium con-Sequitur Ormam quae datur a generante, ratione CUJUS generans dicitur movensa vel est via ad formam aliquam, sicut calefacti est Via ad formam ignis Rusdem autem est imprimere Ormam et disponere ad formam, et dare motum consequentem ad formam. Ignis enim non Solum generat alium ignem, sud etiam calefacit, et surSum movet. Cum igitur Deus possit immediate sormam materiae imprimere, consequen eS Ut OSSit SeeUndum quemQUmque motum Orpia quodcumque OVere. Ad primum ergo dicendum, quod duplex est tactuS: Scilicet corporalis, Sicut duo corpora se tangunt et virtualis, sicut dicitur quod contristans tangit contriStatum. Soeundum igitur primum contactum Deus, cum sit
in CorPOreus non tangit, nec langitur Secundum autem VirtUalem contac-1um tangit quidem movendo creaturas, sed non tangitur; quia nullius creaturae Virtus naturalis potest ad ipsum pertingere. Et sic intellexit DionySiti quod non est tactus Dei, ut scilicet tangatur. Ad secundum dicendum, quod mov0 Deus Sicut desideratum et intellec-tUm. Sed non oportet quod semper moveat sicut desideratum et intellectum
i Sive in non tempore, ut insertu et explicatur.
2 Nimirum oppositos terminos is quo ei ad quem linile sequitur hic in lenia contradictio, vel quod saltem in oppositis item Mel. 5 Quod intelligentium est non de esset libus causae matelialis et formalis, sed de effectibus
maiisa eslicientis iis iue eonsideratis secundi imSubStantiam nou vero secundum omnem iamdun quem habeut.
329쪽
QU EST. CV, ART. I ET IlI. 245 ab eo quod movetur; Sed Sicut deSideratum et motum a Seipso quia Omnia operatur propter Suam bonitatem. Ad tertium dicendum, quod PhilOSophuSsPhySic. lib. viii, text. 78 et Seq. intendit probare quod virtus primi motori non sit Virtus in magnitudine tali ratione Virtus primi motoris S Virtu in sinita, quod probat per hoc quod potest movere tempore infinito Virtus autem infinita Si esset in aliqua magnitudine, OVeret in non tempore quod est impossibile. Ergo oportet quod in sua ita virtus primi motori Sit non in magnitudine. Ex quo patet quod corpus moveri in non tempore non conSequitur nisi virtutem ins nilam in magnitudine. Cujus ratio St, quia omni Virtu quae est in magnitudine, movet Secundum e totam, Cum OVeat per necesSi talem naturae. Potentia autem infinita improportionabiliter excedit quamlibet potentiam finitam. Quanto autem major Si potentia OVenti S, tanto est major velocitas motus. Cum igitur potentia sinita moveat tempore deter minato, sequitur quod potentia infinita non moveat in aliquo tempore; quia cujuscumque tempori ad aliud tempus est aliqua proportio. Sed Virtus quae non est in magnitudine, Si virtus alicujus intelligentis, qui operatur in effectibus Secundum quod ei convenit. Et ideo cum corpori non possit esse convenien moveri in non tempore, non equitur quod moveat in non tempore l).ΛRTICULUS III. - TRUM DEUS MOVEAT IMMEDIATE INTELLECTUM CREATUM 2 .
Ad tertium sic proceditur. 1. Videtur quod Deus non moveat immediate intellectum creatum Actio enim intellectus est ab eo in quo est; non enim transit in exteriorem materiam, ut dicitur Metaph. lib. IX, text. 16). Actio autem ejus quod movetur ab alio, non St ab eo in quo St, Sed amoVente. Non ergo intellectu movetur ab alio et ita videtur quod Deus non possit moVere intellectum. 2. Praeterea, id quod habet in se principium Sum ciens Ui motus, non movetur ab alio. Sed motus intellectu eSt ipsum intelligere ejus, Sicut dicitur, quod intelligere vel sentire Si motu quidam, is secundiam ni-I0Sophiam De anima, lib. iii text. 28). Sumeiens autem principium intelligendi est lumen intelligibile inditum intellectui. Ergo non movetur ab alio. 3. Praeterea, Sicut senSUS OVetur a Sen Sibili, ita intellectus ab intelligibili. Sed Deus non est intelligibilis a nobis, Sed nostrum intellectum excedit. Ergo Deus non poteSt movere nOStrum intellectum. Sed contra. Docens movet intellectum addiscentis. Sed Deus docet hominem scientiam, Sicut dicitur PSalm. cui I 0ὶ Ergo Deus movet intelle tum hominiS.
CONCLUSIO. - Cum Deus sit primum intelligens, et primum ens, in quo omnia entia praeexistunt intelligibiliter movet intellectum creatum et dando ei virtutem ad intelligendum, et imprimendo species intelligibiles, quibus actu intelligat.
Respondeo dicendum quod sicut in motibus corporalibus movens dicitur quod dat formam, quae est principium motus ita dicitur movere in tellectum quod causa sormam quae est principium intellectualis operationis, quae dicitur motus intellectus Operationis autem intellectus est duplex principium in intelligente unum scilicet quod est ipsa virtus
Suppl. divina virtus infinita, ut ex ad II Cor. iii . Idem sentiebat Coelestinus dum iunctis patet in Epist ad episcop. GaIlia inter alia sic dixerit r 2 Ex Scriptura patet inseilectum creatum a Omnis sancta cogitatio e motus pio volum De moveri : Beatus quem tu erudieris io tutis eae Deo sunt. Item merito etiam contamine Ps. XCII l . Non sumus sufficientes o Trident. Sess. VI can. ). citare aliquid st nobis quasi cae nobis
330쪽
246 U EST. CV, ART. II ET V. i Hellectualis, quod quidem principium est etiam in intelligente in potent a aliud autem est principium intelligendi in actu, Scilicet similitudo rei intellectae in intelligente. Dicitur ergo aliquid movere intellectum. Sive est intelligenti virtutem ad intelligendum. Sive imprimat ei similitudinem rei intellectae . Utroque nutem modo DeUS OV et intellectum creatum ipse enim eSt ipsum primum en immateriale Et quia intellectualitas consequitur immaterialitatem sequitur quod ipSe Sit primum intelligens. Unde cum primum in quolibet ordine Sit CaUS eorum quae con Sequuntur, Sequitur quod ab ipso Sit omni virtus intelligendi. Similiter cum ipse Sit primum ens et Omnia entia praeexi Stant in ipso sicut in primae auSa Oportet quod sint in eo intelligibiliter Secundum modum ejus. Sicut enim omnes ratione rerum intelligibile primo existunt in Deo et ab eo derivantur in alios intellectuS, Ut actu intelligant Sio etiam derivantur in creaturas ut subSiStant. Si igitur DeuS OV et intellectum creatum, inquantum dat ei virtutem ad intelligendum Vel natia Iulem, Vel super
additam Ι , et inquantum imprimit ei Specie intelligibileS, et utrum
que tenet et On Servat in esse T.
Ad primum ergo dicendum, quod operatio intellectualis est quidem ab
intellectu in quo e St, Sicut a cata Sari Unda, Sed a Deo Sicut acuuSa prima.
Ab ipso enim datur intelligenti quod intelligere possit. Ad secundum dicendum, quod lumen intellectuale simul cum similitudine rei intellectae est Sussiciens principium intelligendi secundarium tamen, et ab pS primo principio dependens. Ad tertium dicendum quod intelligibile movet intellectum nostrum, inquantum quodammodo imprimit et Suam Similitudinem, per quam in telligi potest. Se similitudine quas Deu imprimit intellectui creato, non sumetunt ad ipsum Deum intelligendum per eSSentiam, ut Supra habitum
est qua)St. LVI art. 3 . Unde mOVet intellectum creatum; cUm tamen non Sit ei intelligibilis, ut dictum eSi quaeSt. XII, art. L.
ARTICULUS IV. - TRUM DEG P0SSIT MOVERE VOLUNTATEM CREATAM 3 .
De his etiam in s. quaest. XI art. 2, et quaest CXV art. 4 et ira, quaest. IX, art. 6, et quaret. xxx, art. 2 et Sent. Π, diSt i5, quaest. I art. o et Coni gent. lib. I, cap. 83 89,9 et Mirine et Deverit quaest xxv art. 8.
Ad quartum sic proceditur. 1. Videtur quod Deu non possit movere voluntatem Peatam. Omne enim Dod OVetur ab eXtrin Seco, cogitur Sed voluntas non poteSt cogi. Ergo non moVetur ab aliquo extrinseco et ita non poteSt OVeri a Deo. 2. Praeterea, Deus non potest facere quod contradictoria sint simul vera Hoc autem Sequeretur, Si Voluntatem OVeret; nam Voluntarie mo- Veii est e Se OVeri, et non ab alio. Ergo Deu non poteS Voluntatem
3. Praeterea, motus magis attribuitur movent quum mobili unde homicidium non attribuitur lapidi, sed projicienti. Si igitur Deu moveat voluntatem, Sequitur quod opera voluntaria non imputentur homini ad meritum
Nempe suDernaturalem. 2 Non solum intellectui dat Deus virtutem
et species et utrumque conservat, sed etiam illumnio vet ad intelligendum. Unde B Thomas dieit: ullo intellei tus et cujusculaique entis creati de-rende a Deo luantuin ad duo uno modo, inquantum ab ipso habet persectionem sive so Nili: Per quam agit alio modo inquantum ab vetur ad agendiuia ita, quaest IX, i t. Q. I Juxta mentem S. Doetoris Deo maxime prinpalum est movere voluntatem interius eam inclinando, in genere nimirum causae et scientis; quod et quam plurimis aliis locis tradit ut De verit. quaeSt. XXII, art. 9 Cout gent. lib. II cap. 88; De Oient quaest. III, art. 7 ad 5 De mal quaeSt. I. a. 5; opusc. III, cap. 29; l . quaesi. VI, ari. ad 5, qua St. . art. 9 et qua St. LXX , ii 5, quae, i. LXXI. urt. 4 ac - .