Sancti Thomae Aquinatis Summa Theologica diligenter emendata ... notis ornata

발행: 1879년

분량: 804페이지

출처: archive.org

분류: 철학

411쪽

Suum tentatorem Vicit Sed tamen poStea eum impugnaVit, ad Occisionem ejus Iudaeos incitando. Ergo non eSi verum quod diabolus ictu ab impugnatione ceSSel. 2. Praeterea instigere poenam ei qui in pugna Succumbit, Si incitare ad acrius impugnandum. Hoc autem non pertinet ad Dei mi Sericordiam. Ergo daemone superati non arcentur. Sed contra est quod dicitur Matth. iv, 1 l): Tunc reliqui eum diabolus, scilicet Christum Superantem.

CONCLUSIO. - Daemon superatus vacat a tentatione ejuSdem, non Semper, Sed ad tempuS.

Respondeo dicendum quod quidam dicunt, quod daemon Superatus nullum hominem potest de caeter tentare nec de eodem, nec de alio peecato 1). Quidam autem dicunt quod potest alio tentare, Sed non eumdem. Et hoc probabilius dicitur, si tamen intelligatur usque ad aliquod tempus 2). Unde et Luc. iv dicitur quod conSummata omni tentatione, diabolus recessit a Christo usque ad tempus. Et hujus ratio est duplex. Una est ex parte divinae clementide quia, ut ChrySostomus dicit super Matth. alius auctor Om V in p. impers. a med. Supra illud Matth. i : Vade retro, Satana): u Non tamdiu homine diabolus tentat, quamdiu vult, sed quamdiu Deus permittit; quia etsi permittat pauliSpertentare, tamen repellit propter infirmam naturam soli ratio sumitur ex astutia diaboli. Unde Ambrosius dicit Super Lucam cap. 4 Sup. illud: Diabolus recessit ab illo , quod diabolus instare formidat 3): quia requentius refugit triumphari. , Quod tamen aliquando diabolus redeat ad eum quem dimisit, patet per illud quod dicitur Matth. II, 44ὶ Revertar

in domum meam, unde eaeivi.

Et per hoc patet solutio ad objecta.

DE ACTI0NE CORPORALIS CREATURAE, IN SEX ARTICULOS DIVISA.

Consequenter considerandum est de actione corporalis creaturae, et salo, quod aliquibus corporibus attribuitur Circa actiones corporales quaeruntur Sex Utrum aliquod corpus it clivum. - 2 Utrum in corporibus Sin ali lupe seminales rationes. - 3 Utrum corpora coelestia in causa eorum quae hic per inseriora corpora fiunt. - 4 Uirum sint causa humanorum actuum. - Utrum eorum acti0nibus daemones subdantur. 6 Utrum caelestia corpora imponant necessitatem his quae eorum actionibus Subduntur. ARTICULUS I. - UTRUM LiuΓ0 C0RPUS SI ACTIVUM M.

De his etiam Cout gent. lib. I, cap. 69.

Ad primum Sic proceditur. 1. Videtur quod nullum corpus Sit activum. Dicit enim Augustinus De civitate Dei, lib. , cap. 9 circ. sin.), quod in rebus invenitur aliquid actum, et non agens, Sicut Sunt corpora aliquid agenS, et non actum, Sicut DeuS; aliquid agenS, et actum, Sicut Substantiae spiritualeS. D

Ita sentit Origenes hom xv in Ios.'. 4 Ex hoc articulo habes quomod per M 2 Adverte hic, ait Caleianus, quanta fuerit ii0nem ejicias errorem Sarracenorum sonen- reverentia D. Thomae ad sacros doctores, quod itum quod nulla res producta agit, sed solus cum opinio propria, quae est conclusio. Sit ter Deus ad earum praesentiain laci rationes has velita, maluit continuare illam cum secunda, tra illas; quod dere redit ad causas occasionales hendo illam ad bonum sensum, ne videretur quas finxit Mallebranchius. Talis error sui etiam aliis se praeseri e Maurorum, ut refert D. homas Coni gent. 5 Quamvis invidere non desinat, sicut prae lib. III, cap. 69 .

iiii ibi.

416쪽

318 U EST. XV ART. I ET II. Participat enim aliquid de Similitudine divitii esse Secundum formam quam habet; sed id quod maxime distat a Deo est materia prima, quae nullo

modo est agens, cum Sit in potentia tantum. Ad quintum dicendum, qud corpus agit et ad Ormam accidentalem, et sormam SubStantialem. Qualitas enim activa, Ut calor, etSi Sit accidens, agit tamen in virtute formae Substantialis Sicut ejus instrumentum; et ideo potest agere ad formam SubStantialem: Sicut et calor naturalis inquantum est instrumentum animae agit ad generationem carnis , ad acciden verbagit propria virtute NecaeSt contra rationem accidentiS quod excedat suum Subjectum in agendo, sed quod excedat in essendo misi sorsan quis imaginetur, idem accidens numero desuere ab agente in patiens, Sicut Democritus ponebat fieri actionem per destiaXum atomorum.

De bis etiam Sent. II, dist. 7 in s. Exp. liti et dist. Ἀ5. art. eo . et dist. 8, quaest. I. art. 2, et De verit quaest. F. art. 9 ad 5.

.Αd Secundum Sic proceditur. l. Videtur quod in materia corporali non sint aliquae ratione Seminales Ratio enim importat aliquid secundum eSSespirituale. Sed in materia corporali non est aliquid Spiritualiter, Sed eo poraliter 2), Secundium scilicet modum ejus in quo St. Ergo in materia corporali non sunt Seminale rationeS. 2. Praeterea, Augustinii dieit De Trin. lib. , cap. 8 quod re daemones quaedam opera laciunt adhibendo occulti motibu quaedam semina, quae in elementi cognOSciant v Sed ea quae per motum localem adhibentur, Sunt Corpora, non rationeS. Ergo inconvenienter dicitur quod Sunt in corporali materia Seminale rationeS. 3. Praeterea, Semen eSt principium activum. Sed in materia corporali non eSt aliquod principium activum; cum materiae non competat agere, Ut die-tm S sari praee. . Ergo in materia corporali non Sunt Seminales rationeS.

4. Praeterea, in materia corporali dicuntur esse qUaedam caUSale rati Πm, quae Videntur Sufficere ad rerum productionem. Sed Seminales ratione Sunt aliae causalibus; quia praeter SeminaleS rationeS sunt miracula, non autem praeter causales. Ergo inconvenienter dicitur, quod Seminales rationes sint in materia corporali. Sed contra est quod Augustinus dicit De Trinit. lib. III loe. Up. cit.): Omnium rerum quae corporaliter visibiliterque naScuntur, Occulta quae dam semina in istis corporeis mundi hujus elementi Statent.

CONCLUSIO. - Rationes seminales, quae sunt activa et paSSiva principia generationum et motuum naturalium, in materia corporali mullis m0dis reperiuntur.

BeSpondeo dicendum quod denominationes consueverunt fieri a persectiori, ut dicitur De anima, lib. ii text. 49 ; in tota autem natura Corporea ser- laetiora Sunt corpora vivari unde et ipsum nomen naturae tranStaliam est a rebus Viventibus ad omnes res naturales. Nam ipsum nomen nati rae, Ut

PhiloSophia dicit Metaph. lib. v text. 5 , primo impositum sui ad Signisl-

Candam generationem viventium quae nativitas dicitur; et quia Viventia generantur e principio conjuncto Sicut fructu ex arbore, et laetUS evmatre, Ut colligatur, consequenter tractum est nomen naturae ad Omne prin-

s Rationes seminales de quibus hic agitur non insunt lateriae primae Secundiim Se pes sunt Virtutes a livae et passivae quae sunt priu talae sed sunt in materia eorporali. eipia generationum et motuum naturalium So Xicolai, sed materialiter tantum. minales ista rationes juixta mentem S. Octo iis

417쪽

cipium motu quod eS in eo quod OVetur ManileStum est autem, quod principium activum et passivum generationis rerum viventium sunt semina ex quibu viventia generantur. Et de convenienter AuguStinus loc cit in arg. Sed coni. Omne VirtUte activa et paSSi VaS, quae Sunt principia generationum et motuum natUrali Um, seminales ratis Nes Vocat l).

Hujusmodi autem virtutes activae et passivae in multiplici ordine consid rari possunt. Num primo quidem, ut AuguStinu dicit Super Genes ad lit lib. xi, cap. 10 et 18), Sunt principaliter et Originaliter in ipso Verbo Dei secundum rationes deales Secundo vero Sunt in elementiS mundi 2), ubi simul

a principio productae sunt, sicut in Univei Salibu CaUSiS. Tertio vero modo Sunt in iis quae ex universalibu cauSi Secundum SueCeSSiones temporum Producuntur, Sicut in hac planta, et in hoc animali, tanquam in particulari-BUS ausis. Quarto modo Sunt in Seminibus quae X animalibus et plantis Producuntur, quae iterum comparantur ad alio essectu particulares sicut primordiales causae universales ad primo effectu producendOS. Ad primum ergo dicendum, quod hujusmodi Virtute actiVae et passivae reriam naturalium, etsi non possint dici rationes, Secundum quod Sunt in materia corporali, poSSunt tamen diei rationes per comparationem ad Suam originem, Secundum quod deducuntur a rationibuS dealibus.

Ad secundum dicendum, quod hujusmodi virtutes activae et passivae Sunt in aliquibus partibus corporalibus, quae dum adhibentur a daemonibus per motum localem ad aliquos effectu complendoS, dicuntur Semina adhiberi per daemoneS. Ad tertium dicendum, quod Semen mari est principium activum in generatione animalis; sed potest etiam dici Semen id quod est ex parte seminae, quod Si principium paSSixum. Et Sic Sub Semine comprehendi poSSunt

Ad quartum dicendum, quod ex verbis Augustini de hujusmodi rati

nibus seminalibus loquentis satis aecipi potest quod ipSae ratione Seminale Sunt etiam ratione causales, Sicut et Semen eSi quaedam causa. Dicit enim De Trin. lib. , cap. 9 circ. Prine.), quod si Sicut matres gravidae sunt foetibus, sic ipse mundus est stra Uidu causis nascentium. Sed tamen rationes deales posSunt diei causales, non autem proprie loquendo seminales, quia Semen non est principium Separatum; et praeter hujusmodi rationes non fiunt miracula similiter etiam ne III praeter virtutes paSSivas creaturae inditas, ut ex ea fieri possit quidquid Deu mandaverit; sed praeter Virtutes activa naturaleS, et potentia paSSivaS, quae Ordinantur ad hujusmodi virtutes activas dicuntur fieri miracula, dum dicitur, quod sunt

praeter ratione SeminaleS.

INFERIORIBUS C0RPORIBUS FIUNT. De his etiam 4 2 quaest. CV, art. 9, e quaest. XCVI, art. 2 ad 2 et opust V art. 5 ad 2.

Ad tertium Sic proceditur. 1. Videtur quod corpora coelestia non sint causa eorum quae hic in inferioribus corporibus sunt. Dicit enim Damascenus De Orth. d. lib. Π, cap. 7) NOS Utem dicimu quoniam pSa,

scilicet corpora caelestia, non Sunt eaUS alie ju eorum quae sunt, neque corruptioni eorum quae corrumpuntur Signa autem Sunt magis imbrium et aeri tranSmutationi S. v

l Ita recto vocantur quia res a nobiliori de 2 Scilicet in caelo, sole, luna, tanquam in

nominationem accipere Solent nobilissima au eausis creatis universalitius tem omnium generationum est geueratio viventium, cujus principium erit Senten.

418쪽

2. Praeterea, ad faciendum aliquid sussicit agens et materia. Sed in istis inserioribus invenitur materia patiens, et inveniuntur etiam contraria agentia, scilicet calidum et frigidum, et hujuSmodi. Ergo non Si necessarium ad causandum ea quae hic inseritis fiunt, causalitatem coelestibus corporibus attribuere. 3. Praeterea, agens agit sibi simile. Sed videmus quod omnia quae fiunt hic inferius fiunt per hoc quod calesunt et rigidantur, humectantur et desiccantur, et aliis hujusmodi qualitatibus alterantur, quae non inveniuntur in corporibus coeleStibus. Ergo corpora coeleStia non Sunt caUSa eorum quae hic fiunt. 4. Praeterea, sicut Augustinus dicit De civit. Dei, lib. V cap. 6 circa fin. :

nihil est magis corporeum quam corporis SeXUS. v Sed corpori SeXUS non causatur e corporibus coelestibus : cujus Signum esse videtur quod duorum geminorum Sub una con Stellatione natorUm unUS est maSCUlUS, et alter semina. Ergo corpora coelestia non Sunt enUS rerum corporalium

quae hic stunt. Sed contra est quod dicit Augustinus De Trinit. lib., cap. 4 a prinC. DOxu corpora craSSiora et inferiora et Subtiliora et potentiora quodam ordine reguntur, , et Dionysius dicit De diV. nom. cap. 4 part 1, ieci. ), quod lumen solis ad generationem Sensibilium corporum Onseri, et ad

Vitam ipsam movet, et nutrit, et auget et perficit.

CONCLUSIO. - Corpora coelestia cum lantum mobilia sint secundum lationis molum, cauSa sunt omnium eorum, quae in his corporibus userioribus variis moli

bus aguntur.

ReSpondeo dicendum quod clim omnis multitudo ab unitate procedat; quod autem immobile est, uno modo Se habet; quod Ver6MOVetur, Ultisormiter conSiderandum eSt in tota natura, quod omni motia ab immobili procedit. Et ideo quanto aliqua magis sunt immobilia, tanto Sunt magis caUSa eorum quae Sunt magis mobilia. Corpora autem coeleStia sunt inter alia corpora magis immobilia: non enim moventur nisi motu locali. Et ideo motus horum inseriorum corporum, qui sunt Varii et multiformes. reducuntur in motum corporis coelestis, Sicut in caUSam. Ad primum ergo dicendum, quod dictum DamaSceni intelligendum est, quod corpora coelestia non Sunt prima cauSa generationi et corruptionis

eorum quae hic fiunt; sicut dicebant illi qui ponebant corpora coelestia essu deos s). Ad secundum dicendum, quod principia activa in istis inferioribus co

poribus non inveniuntur nisi qualitates activae elementorum, quae sunt calidum et rigidum, et hujusmodi. Et Si Sic esset quod sormae Substantiale inferiorum corporum non diversificarentur nisi Secundum hujusmodi accidentia, quorum principia rarum et densum antiqui natUrale posuerunt; non oporteret Super hae inseriora corpora aliquod principium acti-wm ponere, Sed ipsa Sumcerent ad agendum. Sed recte considerantibus apparet quod hujusmodi accidentia se habent sicut materiales dispositi ne ad formas Substantiales naturalium corporum materia autem non sussicit ad agendum : et ideo oportet super has materiales dispositiones ponere aliquod principium activum. Unde Platonici posuerunt species Separatas Secundum quarum participationem inferiora corpora SubStantiales Ormas consequuntur. Sed hoc non videtur vicere; quia Species Separatae Semper eodem modo Se haberent, cum ponantur immobiles et

i Juxta mentem . Thomae orpora in se tiam de inferioribus sed quia illa superiora eor-riora per Superiora gubernantur, non quasi Deus ora fiunt livinae providentiae instrumenta res- det suberioribus corpotibus habere providen pectu hortiua iurisios in.

419쪽

sic sequeretur quod non SSet aliqua variati circa generationem et corruptionem inferiorum corporum quod patet SSe salsum. Unde Secundum Philosophum De Gen. lib. Π, text. 56 et Seq.), neceSS eSt ponere aliquod principium activum mobile quod per Suam praesentiam et abSentiam cau-Set varietatem circa generationem et corruptionem inferiorum Corporum;

et hujusmodi sunt corpora caelestia. Et ideo quidquid in istis inserioribus generat, et movet ad Speciem, eS SieUt in StrUmentum caelestis corporis, secundum quod dicitur PhySie lib. Is text. 26), quod homo generat hominem, et Sol.

Ad ritum dic0ndum, quod corpora caeleStia inferioribus corporibus non Stant similia similitudine speciei, sed inquantum Sua uniVersali virtute continent in se quidquid in inferioribus generaturi: SeeUndum quem modum dicimus etiam omnia eSSe De Similia 1). Ad quartum dicendum, Ub actione corporum caeleStium diversimode recipiuntur in inferioribus corporibus Secundium diversam materiae dispositionem Contingit autem quandoque,AEUO materia conceptus humani non est disposita totaliter ad maSculinUm SeXUm unde partim lammatur in masculum, partim in laminam. Unde et hoc introducitur ab Augustino De civ. Dei, lib. V cap. 6 ad repellendum divinationem quae sit per astra, quia effectUS Strol Um Variantur etiam in reba corporeis, Secundum diversam materiae dispositionem.

De his etiam 2 2, quaest. CV, art. 5 corp. et De malo, quaest. VI, art. 7 ad l6, ei quodl. Π art. 5

Ad quartum sic proceditur 1. Videtur qUod corpora coeleStia sint causa humanorum actuUm Corpora enim CoeleStia, Cum moVeantur a Spiritualibus substantiis, sicut Supra dictum eSi qUdeSt. X art. 1 et 3ὶ agunt in virtute earum quasi instrumenta. Sed illae SubStantiae spirituales sunt superiores animabus nostriS. Ergo Videtur quod possint imprimere in

2. Praeterea, omne multiforme reducitur in Bliquod uniforme principium. Sed actus humani sunt varii et multiformes. Ergo Videtur quod reducantur in uniformes motu coelestium corporUm Sicut in SIIn principia. 3. Praeterea, Strologi frequenter Vera annuntiant de eventibus bellorum si aliis humanis actibus, quorum principia Sunt intellectu et voluntas quod sacere non OSSent, niSi caeleStia corpora eSSent humanorum

Sed contra est quod Damascenu dicit De Orth sid. lib. Π, cap. 7 quod

corpora coeleStia humanorum actuUm neqURqUam SVnt caUSa. CONCLUSIO. - Cum intellectus et voluntas, quae humanorum actuum principia

sunt, corporeis organis ire alligatae minime Sini; non possunt corpora ipsa coelestia humanorum actuum cauSae directe SSe, Sed indirecte, agendo per Se in corpora, quae ad utriusque polentiae opera conducunt.

Respondeo dicendum quod corpora coeleStia in corpora quidem imprimunt directe et per Se Sicut jam dictum S sari praeg.), in ire autem animae qUae Sunt actu organorum corporeorum, directe 3 quidem, sed per accidenS; quia neceSSeeSthujusmodi aetUS harum potentiarum impe-

l IIaec postrema verba desunt in editione sua constitutione anno lo86 nonis januarii facialiteolai. contra exercentes astrologiae judiciariae artem mi 2 In hoe articulo habes quomodo interimas alia quaecumque divinationum genera. errores eorum qui motus Voluntatis et omnes 5 Ita cod. Alcan. aliique cum edit plurimis. nostras actiones eorporibus coelestibu subeSse o dit Rom. non directe. luet unt. Quod profligatum est a papa Sixto V iu

420쪽

diri secundi im impedimenta organorUm, Sicut OeUlla turbatus non bene videt. Unde si intellectit et Volunta eSSent Vire corporeis organis alligatae sicut posuerunt aliqui dicenteS. UOd intellectuS non disserta sensu , ex necessitate SequeretUrNUO corpora coeleStia eSSent causa electionum et actuum humanorum; et echoe Sequeretur quod homo naturali instinctu ageretur ad Sua actioneS. Sicut caetera animalia in quibus non sunt nisi vires animae corporei organi alligatae nam illud quod sit in istis ins rioribus ex impressione corporUm CoeleStium, natUraliter agitur et ita s queretur quod homo non SSet liberi arbitrii, Sed haberet actiones determinatas, Sicut et caeterae re natUraleS; quae manifeste suo salsa, et conversationi humanae Contraria. SciendUm eSt tamen quod indirecte et per accidens impresSione corporum coeleStium ad intellectum et voluntatem pertinere poSSunt, inquantum scilicet tam intellectus quam voluntas aliquo modo ab inferioribus Viribus accipiunt, quae Organi corporeis alligantur. Sed circa hoc diversimode se habent intellectus et voluntas. Nam intellectus e necessi late accipit ab inferioribu viribus apprehensivis; unde turbata vi imaginativa Vel cogitativa, Vel memorativa ex necessitate turbatur acti intellectus. Sed Voluntas non ex necessitate Sequitur in elinationem appetitu inferiori S. Licet enim paSSiones, quae Sunt in iraScibili et concupiscibili, habeant quamdam vim ad inclinandam voluntatem tamen in poteState Voluntati iemanet Sequi passiones, Velia refutare. Et ideo impreSSi coeleStilam corpor Um, secundum quam immutari possunt inferiore vireS minUS pertingit ad Voluntatem quae est proxima causa humanorUm aetUUm, quam ad intellectum l). Ponere igitur coelestia corpora SS CRUSam hUmanorUmmetitum, Si proprium illorum qui

dicunt intelleetum non disserre a Sensu. Unde quidam eorum dicebant quod talis est Volunta in hominibus, qualem in diem inducit pater vir rum deorumque r. Quia ergo conStat intellectum et voluntatem non esse actu organorUm corporeorUm, impoSSibile eSt quod corpora coelestia Sint

Ad primum ergo dicendum, quod Spirituales Substantiae quae coeleSlia corpora movent, in Orporalia qUidem agunt mediantibus Coelestibu corporibus, sed in intellectum humanum agunt immediate illuminando; voluntatem autem immutare non POSSUnt. Ut Supra habitUmeSi qUR St. CXI, art. M. Ad secundum dicendum, qUod Sicut multiformitas corporalium motuum reducitur, SicUt in causam, in uniformitatem motuum coeleStium ita multiformitas actuum qui sunt ab intellectu et Oluntate, reducitur in principium uniforme, quod est intellectus et voluntas divina. Ad tertium dicendum, quod plures hominum 3 SeqUUntur PaSSioneS, quae Sunt motu SenSitiVi appetitus, ad quas cooperari OSSunt Corpora coeleStiari pauci autem Sunt Sapientes, qui hujusmodi paSSionibus resistunt. Et ideo astrologiit in pluribus vera poSsunt praedicere, et marime in commUni, non autem in Speciali, quia nihil prohibet aliquem hominem per liberum arbitrium paSSionibus resistere. Unde et ipsi astrologi dicunt quod Sapien homo dominatur astris, inquantum Scilicet dominatur Suis

H Hinc intellectus operatio non potest esse recta, rus nempe in Odymaea sua lib. XVIII. nisi si recta seu conveniens dispositio sensuum et v icia et M. nisa quod menιem Pro Vol tale pretesertim imaginativae. Voluntas autem neque habet. quoad acti: Mio absolute, neque quoad eorum Eo sensu intelligitur quod habetur Leel. I, rectili linoni pondet ab appetitu si ii . sed b Sιullorum infiniιus es numerus. Potes voluntatis actus esse rectus, ellainti ai ssonsiliva sit male di,posita.

SEARCH

MENU NAVIGATION