장음표시 사용
471쪽
ordo aliquorum per Se ad inVicem connexorum, et non per accidenS. In his autem quae per acciden connectuntur, nihil prohibet rationem in infinitum procedere. ccidit autem Uantitati, aut numero praeexiStenti,
inquantum hujuSmodi, quod ei addatur quantitas aut unitas. Unde in hujusmodi nihil prohibet rationem procedere in infinitum. Ad tertium dicendum, quod illa multiplicatio actu mi Voluntatis res exae Sul)ra SeipSam, per acciden Se hadu ad ordinem sinium quod patet ex hoc quod circa unum et eumdem actum indisserenter Semel vel plurie supra SeipSam Volunta rectectitur. ARTICULUS V. - LTRUM UNIUS 0MINIS P0SSINT ESSE PLURES ULTIMI FINES 1).
De his etiam infra, quaest XII, art. , et quaest. In art. 5 ad 2 Sent. . di St. 24 art a cors et HI dist. os, quaest. I art. Orp. et De malo, quaest. XIV, art. 2corp. 1ine.
Ad quintum sic proceditur. 1. Videtur quod OSSibile sit voluntatem unius hominis in plura serri simul Sicut in ultimos fines. Dicit enim Αu- Stinus De civ. Dei, lib. xlx, cap. 1 et 5 quod ii quidam ultimum hominis sinem posuerunt in quatuor Scilicet in Voluptate, in quiete, in honisi
tune et in Virtute vinae autem manifeSte Sunt plura. Ergo unu homo poteS constituere ultimum finem sua voluntatis in multis. 2. Praeterea, quae non opponuntur ad inVicem, Se inVicem non excludunt. Sed multa inveniuntur in rebuS, quae Sibi inVicem non opponuntur. Ergo si unum ponatur ultimuisini voluntatis, non propter hoc alia excludunt .
3. Praeterea voluntas per hoc quod constituit ultimum finem in aliquo, Suam liberam potentiam non amittit. Sed antequam constitueret ultimum snem Suum in illo, puta in Voluptate, poterat conStituere finem Suum ullimum in alio, puta in divitiis. Ergo etiam poStquam constituit aliquis ultimum finem suae voluntati in voluptate, potest Simul constituere ultimum finem in divitiis. Ergo possibile est unius homini voluntatem simul serri in diversa, sicut in Ultimos fines. Sed contra, illud in quo quiescit aliqui sicut in ultimo sine hominis aspectui dominatur, quia ex eo totius vitae Suae regulaSaecipit Unde de gulosis dicitur Philipp. m. 9 Quorum Deus venter est, quia Scilicet conStituunt ultimum sinem in deliciis ventris. Sed, sicut dicitur Matth. vi 24 : Nemo potest duobus dominis servire, adinvicem Scilicet non Ordinatis. Ergo impossibile est esse plure ultimos sines unius homini ad invicem non
ordinatOS. CONCLUSIO. - Cum illud appetat aliquis ut ultimum sinem, quod appetit ut bonum persectum, et comple tiVum Sui ipSius; non poSSunt unius homini plures simul esse fines ultimi.
Respondeo dicendum quod impoSSibile est quod voluntas unius hominissimul se habeat ad diversa Sicut ad ultimos fines. Cujus ratio potest triplex asSignari. Prima eSt, quia cum UnUmquodque appetat Suam persectionem, illud appetit aliquis ut ultimum sinem quod appetit ut bonum perse uim et completivum sui ipsius 2 . Unde Augustinus dicit De civ. Dei, lib. Ix, cap. 1, a Prine.) u Finem boni Unc dicimus, non quod consumitur, ut non Sit, Sed quod perlicitur, ut plene 3 sit. M portet igitur quod ultimus sinis ita impleat totum hominis appetitum, quod nihil extra ipsum appetendum relinquatur: quod SSe non potest, si aliquid extraneum ad
4 Ηujus quaestionis sensus est utrum alicujus 2 Ita cum cod. Alcan. editi plurimi. heologi hominis voluntas possit uno eodemque tempore ex Od. Camer et aliis ut sit bonum perseetum iteri, et scilicet vel virtute, in plura sic ut ipsius. singula eorum intendat tanquam ultimos fines. I Al. plenum.
472쪽
ipsius persectionem requiratur. Unde non poteSt esse quod in duo sic tendat appetitus ac Si utrumque Sit bonum persectum 1 ipsius Secunda ratio est, quia sicut in proceSSu rationis principium est id quod naturaliter cognoscitur ita in proceSSU rationali appetitu qui est voluntas oportet esse principium id quod naturaliter desideratur. Hoc autem oportet esse unum, quia natura non tendit niSi ad Unum Principium autem in processu rationalis appetitus est ultimus finis. Unde oportet id in quod tendit,
Iunias sub ratione ultimi fini eSSe UnUm Tertia ratio eSt, quia cum acti ne voluntariae X fine Speciem Sortiantur, Sicut supra habitum est sart. 3hujus quaest.), oportet qUOd a fine Ultimo, qui est communis, sortiantur rationem generis, Sicut et naturalia ponuntur in genere secundum Ormalem rationem communem. Cum igitur omnia appetibilia Voluntatis, inquantum hujusmodi Sint Uniu generis, oportet ultimum finem esSe unum et
praecipue quia in quolibet genere Stinum primum principium, Ultimus autem finis habet rationem primi principii, ut dictum est sari praeci . Sicut autem se habet ultimus finis hominis Simpliciter ad totum humanum genUS, ita se habet ultimus finis hujus hominis ad hunc hominem. Unde oportet quod sicut omnium hominum est naturaliter unus finis ultimus, ita hujus hominis voluntas in Uno ultimo sine Statuatur. Ad primum ergo dicendum, quod omnia illa plura accipiebantur in ratione unius boni persecti ex his constituti 2 ab his qui in eis ultimum
Ad secundum dicendum, quod, etSi plura accipi possunt quae ad invicem oppositionem non habeant tamen bono perfecto opponitur quod sit aliquid de persectione rei extra ipSUm. Ad tertium dicendum, quod potestas voluntatis non habet Ut faciat opposita esse Simul quod contingeret, si tenderet in plura disparata sicut in ultimos fines, ut ex dicti patet in Orp.).
ARTICULUS VI. - UTRUM 0M OMNI QUE VULT, VELIT PR0PTER ULTIMUM
De his etiam infra, quaest. LX art. 2 co . et Sent. IV, dist. 49, quaest. I. art. 5, quaest. IV, et coni. gent. lib. I, 89. H0.
Ad sextum Sic proceditur. 1. Videtur quod non omnia Uaecumque vithomo, propter ultimum finem Velit. Ea enim quae ad finem ultimum ordinantur, eriOS dicuntur, quasi Utilia Sed jocosa a seriis distinguuntur. Ergo ea quae homo ocose agit, non ordinat in ultimum finem. 2. Praeterea, PhiloSophus dicit in princ MetaphyS. cap. 2, in princi), quod re scientiae SpeculatiVae propter seipsa quaerunt D nee tamen poteSidici, quod quaelibet earum sit ultimus finis. Ergo non omnia quae homo appetit, appetit propter Ultimum finem. 3. Praeterea, quicumque ordinat aliquid in finem, cogitat de illo sine. Sed non Semper homo cogitat de ultimo sine in omni eo quod appetit aut lacit. Non ergo omnia homo appetit aut facit propter ultimum finem. Sed contra est quod dicit Augustinus De civ. Dei, lib. Xsx, cap. 1, a Princi): Illud est finis boni nostri, propter quod amantur caetera, illud autem
propter SeipSUm. uCONCLUSIO. Tum ultimus finis hoc modo se habeat in movendo appetitum, Si-eut se habet in aliis motionibus primum movens, sine quo non movent GUS32 Serundae; oportet ut quaecumque vult homo velit propter ultimum linem.
t Edit. Rom. perfectivum. 5 duxta mentem D. Thomae quaecumque homo 2 Vel transposita constructione, eeipieban vult deliberate, ea vult actu vel virtute Proptertur ab his qui, etc. ultimum sinem.
473쪽
0II EST. I, ART. VI ET VII. 359 Respondeo dicendum qu6d neceSSe Si quod omnia quae homo appetit, appetat propter ultimum finem; et hoc apparet duplici ratione Primo quidem, quia quidquid homo appetit, appetit Sub ratione boni quod quidem
Si non appetitur ut bonum perfectum, quod est ultimus finiS, necesSe est Ut appetatur ut tendens in bonum perfectum; quia semper inchoatio alicujus ordinatur ad consummationem pSiUS, Sicut patet tam in his quae sunt a natura, quam in his quae fiunt ab arte; et ita omnis inchoatiose sectionis ordinatur in persectionem OnSUmmatam, quae Si per ultimum 1 finem. Secundo, quia ultimu sinis hoc modo Se habet in movendo appetitum, sicut se habet in aliis motionibus primum movenS. Manifestum eStitatem quod causae Secundae OVente non movent 2 niSi Secundum quod moventur a primo movente Unde Secunda appetibilia non movent appetitum nisi in ordine ad primum appetibile, quod est ultimus finis 3 . Ad primum ergo dicendum, quod actiones ludicrae non ordinantur ad aliquem finem extrinSecum, Sed tantum Ordinantur ad bonum pSius ludentis, prout Sunt delectanteS, Vel requiem praeStanteS. OnUm autem On- Summatum hominis est ultimus finis ejus. Et similiter dicendum ad secundum de Scientia Speculativa, quae appetitur ut bonum qUoddam SpeculantiS, quod comprehenditur Sub bono completo et persecto, quod est ultimu finis. Ad tertium dicendum, quod non oportet ut Semper aliquis cogitet de ultimo fine, quandociamque aliquid appetit vel operatur Sed Virtu primae intentionis, quae est reSpectu Ultimi sinis, manet in quolibet appetitu cujuscumque rei, etiamSi de ultimo sine actu non cogitetur Sicut non Oportet
quod qui vadit per iam, in quolibet passu cogitet de fine 4 .
ARTICULUS VII. - TRUM SIT UNUS ULT1MUS FINIS OMNIUM 0MINUM S).
De his etiam sup arto corp. et Eth. lib. I, lect 9 sne.
Ad septimum Sic proceditur. 1. Videtur quod non omnium hominum Sit unus sitis ultimus Maxime enim videtur ultimus finis esse hominis incommutabile bonum. Sed quidam avertuntur ab incommutabili bono peccando. Non ergo Omnium hominiam unus est ultimus finis. 2. Praeterea, SecUndum ultimum finem tota vita hominis regulatur. Si igitur esset unus ultimuisini omnium hominum, Sequeretur quod in hominibus non eSsent diversa studia vivendi; quod patet esse salSum. 3. Praeterea, sinis est actioni terminuS. Actione autem Sunt Singularium homines autem, etSi conveniant in natura Speciei tamen di. Ierunt Secundum ea quae ad indiVidita pertinent. Non ergo omnium hominum est unus ultimus finis.
Sed contra est quod AuguStinus dicit De Trinit. lib. xiii cap. 4, in princi quod omnes homine conveniunt in appetendo ultimum finem qui est
beatitudo. COΝCLUSIO. Iametsi unus est ultimus finis formaliter omnium hominum, multiplicantur tamen quae per varia studia homines ut ultimos fines assequi co
Respondeo dicendum quod de ultimo sine possumus loqui dupliciter :
4 It cod. Alcan. Camer. et arrae , cum nempe beatitudinem in communi et rationes Dedit Patav. Εdit. Rom. et Nicolai propter ut I homae nihil magis evincere. timum. 4 Seu de termino viae ad quem velut adfinem 2 Εdit. Rom. omittit nisi tendit. 5 Si quaeritur quis sit nis ultimus, utrum 5 Omnes homines conveniunt in ultimo fine
materialis an formalis, respondent Billuart Syl formali, quia omnes appetunt Suam persectior emulus. Contenso et alii aliquando eSse materialem et bene esse; sed inter se dissentiunt circa rem et in concreto aliquando esse dormalem, in qua ratio beati tuuinis conStituenda est aut circa ultimum finem matelialem.
474쪽
Uno modo Secundum rationem Ultimi finis alio modo secundum id in quo sinis ultimi ratio invenitur. Quantum igitur ad rationem ultimi finis, omnes conveniunt in appetitu fini ultimi; quia Omne appetunt Suam persectionem adimpleri, quae est ratio ultimi finis, ut dictum est sart. 5 hujus quaest. . Sed quantum ad id in quo ista rati invenitur, non omnes homi ne conveniunt in ultimo sine. Nam quidam appetunt divitias tanquam consummatum bonum quidam Vero VolUptatem quidam Ver quodcumque aliud sicut et omni gustui delectabile est dulce; sed quibusdata maxime delectabilis est dulcedo Vini, quibusdam dulcedo mellis, aut alicujus talium. Illud tamen dulce oportet simpliciter esse melius delectabile, a quo maxime delectatur, qui habet optimum gustum; et similiter illud bo-nUm Oportet esse completi SSimum, quod tanquam ultimum sitiem appetit habens assectum bone dispoSitum. Ad primum ergo dicendum, quod illi qui peccant, avertuntur ab eo in quo vere invenitur ratio ultimi finis; non autem ab ipsa ultimi finis intentione, quam quaerunt sal S,in aliis rebus. Ad secundum dicendum, quod diverS Studia vivendi contingunt in hominibus propter diversas res in quibus quaeritur ratio Summi boni. Ad tertium dicendum, quod etsi actione Sint Singularium, tamen primum principium agendi in eis est natura, quae tendit ad unum ut dictum est sart. 5 hi USAEUMSt.).
De his etiam infra, quaest. CIII, art. 2 ei Sent. Π, dist. 58 art. 4 et 2 corp. et 4 Cont gent. lib. I. cap. 75 et , cap. Π, 25 et Nan et 97, et De ver quaesi V art. 6 ad 4.
Ad octavum Sic proceditur. 1. Videtur quod in ultimo siue hominis etiam omnia alia conveniant. Finis enim respondet principio. Sed illud quod est principium hominum, Scilicet DeuS,AESt etiam principium ommum aliorum. Ergo in ultimo sine hominis omnia alia communicant. 2. Praeterea DionySiu dicit me diV. Om. cap. 10, in princi et cap. 4 leet. 1), quod ii Deus conVertit Omnia ad seipSΩm tanquam ad ultimum finem . . Sed ipse est ultimus finis hominis, quia Olo ipso fruendum est. Ergo in fine ultimo hominis etiam alia conveniUnt. 3. Praeterea finis ultimu homini est objectum voluntatis. Sed objectum voluntatis 2 est bonum universale, quod Si sint omnium. Ergo necesse est quod in ultimo fine homini omnia conVeniant. Sed contra est, quod ultimus sinis hominum eSt beatitudo, quam omnes appetunt, ut Augustinus dicit De civ. Dei, lib. Ix, cap. 1, et De Trinit. lib. III, cap. 4). Sed re non adit in animalia eXpertia rationis ut beata Sint u Sicut Augustinus dicit Quaest. lib. xxxiII, GaeSt. 5). Non ergo in Ultimo sine hominis alia conveniUnt.
CONCLUSIO. - Quamvis Deus sit ultimus sinis omnium rerum, non eSt tamen hominis et aliarum creaturarum ratione carentium idem ultimus sinis quantum ad illius consecutionem et adeptionei
Bespondeo dicendum quod, sicut Philosophus dicit Metaph. lib. v text. 22), finis dupliciter dieitur, scilicet cujus, et quo 3 id St ipsa re in qua ratio boni inVenitur, et usus, sive adeptio illius rei Sicut Si dicamus, quod
th In hoc articulo Doctor explieat haec 2 Ita eod. Alian et Camer . . cum editis plu- verba S. Scriptura: Ego sum et primus et no rimis Edit. Rom. bonum voluntatis. vissimus, principium et finis Apoc XIHὶ Uni 5 Finis cujus grusia est res quae appetitur rersa propter semetipsum operatus es Do seu finis obj clivuso suis quo est rei asseeutio eirninus Prov. FI). possession dicitur quoque sitiis serinalis.
475쪽
motu corporis gravi sint eSt vel locu inferior, ut res Vel hoc quod si esse in loco inferiori, ut usu ; et fini aVari est Vel pecunia, Ut reS; Vel 9OS-SeSSi pecuniae, ut usus. Si ergo loquamur de ultimo sine hominis quantum ad ipsam rem quae estinis, Sic in ultim fine homini omnia alia conveniunt; quia Deus est ultimus sint hominiS, et omnium aliarum rerUm. Si autem loquamur de ultimo sine homini quantum ad consecutionem finis, sic in hoc fine hominis non communicant creaturae irrationaleS. Nam homo, et aliae rationales creaturae con Sequunilar Ultimum finem cognoscendo et amando Deum l); quod non competit alii creaturis, quae adi-PiScuntur ultimum finem, inquantum participant aliquam similitudinem Dei, Secundum quod Sunt, vel Vivunt, Vel etiam OgnOSeunt.
Et per hoc patet responsio ad objecta. Nam beatitudo nominat adepti nem ultimi finis.
DE HIS IN QUIBUS HOMINIS BEATITUDO CONSISTIT, IN OCΤO ARTICULOS DIVISA.
Deinde considerandum est de beatitudine. Primo quidem, in quibu Sit Secundo, quid sit Tertio, qualiter eam consequi possumus Circa primum quaeruntur Octo: 1 Uirum beatitudo consistat in divitiis. - 2 Utrum in honoribus. - 3 Utrum in fama sive in gloria. - 4 Utrum in poteSlate. - 5 Utrum in aliquo corporis bono.-6 Utrum in voluptate. 7 Utrum in aliquo bono animae. 8 Utrum in aliquo bono
ARTICULUS I. - TRLM BEATITUDO H0MINIS C0NSISTAT IN DIVITIIS M.
De his etiam Coni gent. lib. III, cap. 50, et p. II cap. 408, 262, 264, et p. XI, lib. I, cap. 8, et Matth. V. com 5, 4 et 5, et Eth. lib. I, lect 5 sine.
Ad primum te proceditur. 1. Videtur quod beatitudo hominis in divitiis consistat. Cum enim beatitudo sit ultimus finis hominis, in eo consistit quod maxime in hominis assectu dominatur hujusmodi autem sunt proprie 3 divitiae dicitur enim Euel x, 19): Pecuniae obediunt omnia. Ergo in divitiis beatitudo hominis consiStit.
2. Praeterea, Secundum Boetium De OnSOl. lib. , proSua a princi), beatitudo est Statu omnium bonorum aggregatione perfectUS , Sed in pecuniis omnia possideri videntur; quia, ut Philosophus dicit Ethie. lib. , Cap. 5 et Polit. lib. I, cap. 6): si ad hoc nummu est inventus, ut Si quasisddussor habendi pro eo quodcumque homo voluerit o Ergo in divitiis beatitudo conSiStit. 3. Praeterea, desiderium Summi boni, cum nunquam deficiat, videtur esse infinitum. Sed hoc maxime in divitii invenitur; quia avarus non implebitur pecuima, ut dicitur Eccl. , ). Ergo in divitiis beatitudo consistit. Sed contra bonum homini in retinendo beatitudinem magis consistit quam in emittendo ipSam. Sed, Sicut Boetiu me conSOl. lib. II, proSara, circa princ. dicit u Divitiae effundendo magis quam coacervando nitent; Siquidem maritia Semper odioSOS, claros acit largitas. o Ergo in divitiis beatitudo non consistit 4).is Ut iam praeclare ait S. Augustinus: Fecit Eccl. J. Et infra : Divitiae conservatae in a. Deus reaturam rationalem, uti summum lum domini sui. bonum intellisteret intelligendo amaret, 5 Al. praecipue. amando possideret, possidendo frueretur. 4 Ita veteres editiones et codices plurimi, 2 Responsio negativa patet ex Scripturis ii quibus adhaeret ditio Patav. an. l69S. Editio eitices assiuant, nolite eo apponere Ps. LXIJ. Nicola inter cruculas, et edit. Pal. an. 7l2, cum ui amat divitias fruetum non cupie eae eis hac nota ioc argumentum in pluribus odi
476쪽
CONCLUSIO. - Cumaealitudo sit ultimus fiuis hominis, artificiales autem divitias homines quaerant propter naturales, atque has reserant ad naturam hominis sustentandam impossibile est beatitudinem hominis consistere in divitiis.
Respondeo dicendum quod impossibile est beatitudinem hominis in divitiis consistere. Sunt enim duplices divitiae ut Philosophus dicit Polit.
lib. I, cap. 6 , Scilicet naturales et artificiales. Naturales quidem divitiae sunt, quibu homini subvenitur ad desectu naturales tollendos, sicut cibus, et potUS, VeStimenta, Vehicula, et habitacula, et alia hujusmodi. Divitiae artificiales sunt quibus Secundium se natura non juVatur, Ut denarii, sed ars humana eos adinvenit propter facilitatem commutationis, ut Sint quasi menSura si rerum Venalium Manifestum est autem quod in divitiis naturalibus beatitudo hominis esse non potest. Quaeruntur enim hujuSmodi divitiae ad sustentandam naturam hominis; et de non possunt eSSe ultimus finis hominis 2), Sed magis ordinantur ad hominem sicut ad finem. Unde in ordine naturae omnia hujusmodi sunt infra hominem, et propter hominem acta, Secundum illud Psal viii, 8): Omnia subjecisti sub pedibus ejus Divitii autem artificiales non quaeruntur nisi propter naruraleS; non
enim quaererentur, niSi Dia per ea emuntur re ad USU Vitae neceSSariae; Unde multo minus habent rationem ultimi finis Impossibile est igitur beatitudinem, quae est ultimus nis hominis, in divitiis esse. Ad primum ergo dicendum, quod omnia corporalia obediunt pecuniae quantum ad multitudinem Stultoriam, qui Sola corporalia bona cognOSeunt, quae pecunia aequiri poSSUnt. Judicium autem de bonis humanis non debet sumi a stultis, Sed a SapientibuS; Sicut et judicium de saporibus ab his qui habent gustum bene moderatim 3). Ad secundum dicendum, quod pecunia 4)poSSunt haberi Omnia Venalia, non autem Spiritualia, hae Vendi non OSSunt. Unde dicitur 'OV. xxv, 16 : Quid prodest stulto habere divitias, cum Sapientiam emere non possit 'Ad tertium dicendum, quod appetitus naturalium divitiarum non est in finitus, quia Secundum certam menSuram sussiciunt naturae; sed appetitus divitiarum artificialium est inlinitus, quia deServit concupiscentiae inordinatae, quae non modificatur, Ut patet per PhilOSOphUm Polit. lib. I, cap. 6, a med.). Aliter tamen est in sinitum desiderium divitiarum, et desiderium summi boni 5 . Nam summum bonum quanto perlaetiti pOSSidetur, tanto ipsum magis amaturet alia contemnuntur; Via quanto magiS habetur, magis cognoscitur; et ideo dicitur Eccli xxi v 29 Qui edunt me, adhuc esurient. Sed in appetitu divitiarum et quorumcumque temporalium bonorum est oconvereo. Nam quando jam habentur, ipSa contemnUntur 6 , et alia appetuntur, Secundum Dod Signiscatur Joan. IV, 13 , cum Dominus dicit Qui bibit eae hac aqua per quam temporalia signisseantur) sitiet iterum et
eibus deest habent insuper sequens argumentum Propterea beatitudo debet esse perfectum bonum et sustitiens ad hominis desiderium satiandum, te ad illius indigentiam remo
vendam et ita firmum ac stabile ut nec auferri possit, Nec amisti. Sed, sicut rursum Boetius dicit, in De consol. lib. Iri, proscii, inter abundantissimas opes aliqua semper animum confundit anxietas, e quod absenses desideratur: qui desiderat autem, egeις qui vero eget, non usquequaque Sibi sufeiens est; ae proinde nihilo indigentem sufetentemque sibi Deere N equeunt opes possuntque ipso re invitis auferri, vel amitti ae propterea pro sidio indigen ut serventur. Ero in diticiis beatitudo consistere dici
lj l. mensura quaedam. 2 Ilii cod. Venetus S. Ioannis et Pauli. Al. . deest hominis. 5 Al. dispositum. 4 Al. pro pecunia. 5 Al. primi boni. 6 Αl. tempore eontemnuntur.
477쪽
hoc ideo, quia eorum insumcientia magis cognoscitur cum habentur. Et ideo hoc ipsum ostendit eorum impersectionem, et quod in ei Summum
De his etiam Coni geni lib. III, cap. 28, et p. Π, cap. 408 et 26l, et Matth. V. et thic. lib. I, lect. 5.
Ad secundum Sic proceditur. 1. Videtur quod beatitudo hominis in honoribus consistat. Beatitudo enim, sive felicitaS, SP praemium Virtutis v Ut Philosophus dieit Ethic lib. I, cap. 8, in princi). Sed honor maxime Videtur esse id quod est virtutis praemium, ut Philosophu dicit Ethic. lib. iv, cap. 3). Ergo in honore maXime consistit beatitudo. 2. Praeterea, illud quod convenit Deo, et excellentiSSimis, maximi videtur esse beatitudo, quae est bonum perlaetum. Sed hi USmodi est honor, ut Philosophus dicit Eth. lib. viii, cap. 14), et loco nune Cit. Pet Ι. Tim. I, 17 dicit Apostolus : Soli Deo honor, et loria. Ergo in honore consistit boatitudo. 3. Praeterea illud quod est maxime desideratum ab hominibus est beatitudo. Sed nihil videtur esse magis desiderabile ab hominibus quam honor quia homines patiuutur jacturam in omnibu alii rebUS, ne patiantur aliquod detrimentum Sui honoris. Ergo in honore beatitudo consistit. Sed contra beatitudo est in beato Honor autem si non Si in eo qui honoratur, Sed magis in honorante, qui reVerentiam exhibet honorato, ut hilosophus dicit Eth. lib. I, cap. 5). Ergo in honore beatitudo non
CONCLUSIO. - Cum sedundum beatitudinem homo constituatur in excellentia, cujus signum est honor et reverentia, non nisi conSecutive in honoribus beatitudo hominis consistit.
Respondeo dicendum quod impossibile est beatitudinem consistere in honore Honor enim eXhibetur alicui propter aliquam ejus excellentiam; et ita est signum et teStimonium quoddam illius Xcellentiae, quae eS in honorato. Xeellentia autem hominis maxime attenditur secundum beatitudinem, quae eSi hominis bonum persectum et Secundum parte HUS, id est secundum illa bona quibus aliquid beatitudinis participatur. Et ideo honor potest quidem conSequi beatitudinem; sed principaliter in eo be titudo conSiStere non poteSt. Ad primum ergo dicendum, quod honor non Si praemium VirtutiS. propter quod VirtuOSi operantur Sed accipiunt honorem ab hominibus loco praemii, quaSi a non habentibu ad dandum majUS. Verum autem praemium virtuti est ipSa beatitudo, propter quam virtuosi Operantur. Si autem propter honorem Operarentur, jam non eSSet virtuS, Sed magi ambitio. Ad secundum dicendum, quod honor debetur Deo et eXcellentissimis, in signum vel teStimonium Xcellentia praeexistentis, non quod ipse honorsaciat eos eXeellenteS. Ad tertium dicendum, quod ex naturali desiderio beatitudinis, quam consequitur honor, Ut dictum Si lii Orp. art. , contingit quod homines maxime honorem desiderant; unde quaerunt homines maxime honorari a sapienti S, quorum Udicio credunt SoeeSSe excellentes, Vel feliceS.
Seriptu iis patet beatitudinem hominis non in honore consistere Salomonis, Amani elatiorum historiam tonsule.
478쪽
ARTICULUS III. - TRUM BEATITUDO 0MINIS CONSISΤAT IN FAMA, SIVE
De his etiam Cont gent. lib. III, cap. 29, et p. II cap. 408 et 264 et Op. XX, lib. I. cap. 7 et 8
Ad tertium sic proceditur. 1. Videtur quod beatitudo hominis consistat in gloria. In eo enim Videtur beatitudo consiStere, quod redditur Sanctis pretribulationibus quas in mundo patiuntur. HujuSmodi autem est gloria dicit enim Apostolus Rom. VIII, 18): Non sunt condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam, quae revelabitur in nobis. Ergo beatitudo consistit in gloria. 2. Praeterea re bonum eSt dissuSimm Sul, mi patet per Dionysium DediVi N. Om. Cap. 4 circ. princ lect 1 . Sed per gloriam bonum hominis maxime diffunditur in notitiam aliorum; quia gloria, ut Ambrosius dicit vel POUUSIUg. coni. MaXimin lib. m, Op. 13, ire med. , nihil aliud est quam clara cum laude notitia sargo beatitudo hominis consistit in gloria. 3. Praeterea, beatitudo est stabilissimum bonorum. Hoc autem esse idetur ama, vel gloria quia per hane quodammodo homines aeternitatem So tiuntur; unde Boetius dicit De conSolat. lib. II, proSa 7 circa med.) VOS immortalitatem vobis propagare videmini, cum suturi famam tempori cogitatis. AErgo beatitudo conSistit in fama Seu gloria. Sed contra, beatitudo est Verum hominis bonum. Sed famam, Seu gloriam contingit esse salsam ut enim dicit Boetius De consolat. lib. , proSara, in prine. Plures magnum Saepe nomen salsi vulgi opinionibus abstulerunt 2 quo quid turpiu excogitari potest Nam qui salso praedicantur, suis ipsi necesse est laudibus erubescant v Non ergo beatitudo hominis consistit in fama Seu gloria.
CONCLUSIO. Impossibile est in ama seu gloria humana, quae frequenter sallaxeSt, consistere hominis felicitatem
Respondeo dicendum quod impossibile est beatitudinem hominis in fama, Seu gloria humana consiStere. Nam gloria nihil aliud est quam n clara notitia cum laude s 3 , ut Ambrosius dicit AuguSt. loe cit in arg. 2). Be autem cognita aliter comparatur ad cognitionem divinam et aliter ad cognitionem humanam Humana enim cogniti a rebus cogniti caUSatur Sed diVina cognitio est causa rerum cognitarum. Unde p2rfectio humani boni, quae beatitudo dicitur, non potest causari a notitia humana; Sed magis notitia humana de beatitudine alicujus procedit, et quod: immodo cata Satur ab ipsa humana beatitudine vel inchoata, Vel perfecta. Et ideo in fama vel in gloria non potest consistere hominis beatitudo. Sed bonum hominis da pendet, Sicut e cauSa, ex cognitione Dei; et ideo e gloria quae eSt apud Deum, dependet beatitudo homini sicut e causa sua, Secundum illud PSalm xc 15): Eripiam eum, et glorisicabo eum longitudine dierum replebo eum, et ostendam illi salutare meum. Est etiam aliud con Siderandum, quod humana notitia saepe sallitur, et praecipue in Singularibus contingentibus, cujusmodi sunt actus humani et ideo frequenter humana gloria salla est. Sed quia Deus salsi non potest, Hu gloria Semper Vera eSt propter quod dicitur ΙΙ. Cor. x, 18): Ille probatus est quem Deus commendat.
Ad primum ergo dicendum, quod Apostolus non loquitur ibi de gloria
Omnis earo foenum, et omnis gloria rius. Hinc ita definitur Iullio lib. III Tuscu- ejus, quasi stos agri. Eaesiccatum es foenum lan qu. c. 2 Consentiens laus bonorum, in- et cecidit flos Is L . corrupta vox bene judicantium de meellente 2 Il. attulerunt virtute. Atque in hoc gloria dissert ab honore 5 Gloria est honos cum laude conjunctus, vi simpliciter dicto qui non Si semper cum ista deli det judicium significatum de excellentia alto laude conjunctus.
479쪽
quae est ab hominibus, sed de Iloria quae est a Deo coram angelis ejus. Unde dicitur Marc. viii, 38): filius hominis confitebitur eum in gloria Patris sui
Ad secundum dicendum, quod bonum alicujus hominis, quod per famam vel gloriam est in cognitione UltorUm, Si Cogniti quidem Vera Sit, Oportet quod derivetur a bono exiStente in pS homine et Sic praeSupponit persectam beatitudinem, vel inchoatam l). Si autem cognitio falsa sit, non concordat ei; et sic bonum non inVenitur in eo cujus fama celebris habetur. Unde patet quod ama nullo modo poteSt sacere hominem beatum. Λd tertium dicendum, quod fama non habet Stabilitatem, imo salso rumore de lacili perditur 2); et, si stabilis aliquando perSeVeret, hoc eSt per accidens. Sed beatitudo habet per se stabilitatem et Semper.
De his etiam Cont gent. lib. m. ap. 5l, et p. II, cap. 408 et 274.
Ad quartum Sie proceditur. 1. Videtur quod beatitudo consistat in potestate. Omnia enim appetunt assimilari Deo tanquam ultimo sini et primo principio. Sed homines qui in potestatibus SUnt, propter Similitudinem poteStatis maxime videntur esse Deo consormes; unde in Scriptura Dii Oean-tUr, Ut patet Exod. XII, 28): Diis non detrahes. Ergo in potestate beatitudo consiStit. 2. Praeterea, beatitudo est bonum persectum. Sed perfectissimum est quod homo etiam alio congrue possit regere, quod conVenit his qui in potestate Sunt constituti. Ergo beatitudo consistit in potestate. 3. Praeterea beatitudo, cum sit maxime appetibilis, opponitur ei quod maXime est sugiendum. Sed homines maxime fugiunt Servitutem, cui contraponitur potestas. Ergo in potestate beatitudo consistit. Sed contra, beatitudo est persectum bonum. Sed potestas est maxime imperiecta ut enim dicit Boetius me conSolat. lib. III, proSaa, Circa med.), potestas humana Sollicitudinum morsus expellere formidinum aculeos Vitare nequit, et postea re Potentem censes, cui Satellites latus ambiunt; qui quos terret, ipse plus metuit pii Non igitur beatitudo conSiStit in potestate.
CONCLUSIO. - Polestas, cum principium sit malum et bonum respiciens, in ejus bono usu magis quam in ipsa dicendum est consistere hominis beatitu
Respondeo dicendum quod impossibile est beatitudinem in potestate con-SiStere, propter duo. Prim quidem, quia poteStas habet rationem principii, ut patet Metaph. lib. V text. 17); beatitudo autem habet rationem ultimi finis. Secundo quia potestas se habet ad bonum et ad malum beatitudo autem est proprium et persectum homini bonum Unde magi poS- set consistere beatitudo aliqua in bono usu potestatis, mi Si per Virtutem, quam in pSa poteState. Possunt autem quatuor generale rationes induci ad ostendendum quod in nullo praemissorum exteriorum bonorum beatitudo consistat. Quarum prima est, quod cum beatitudo Sit Summum hominis: num, non CompatitUr Secum aliquod malum Omnia aUtem praedicta possunt inveniri et in bonis, et in malis. Secunda ratio St, quia cum de ratione beatitudinis sit quod sit per se Suffciens, Ut patet Ethie. lib. I, cap.
4 Perseetam si sanctorum in coelo regnan 5 Melior est, ait Scriptura , sapientia quam itum gloria inchoatam si eorumdem adhuc in tres et vir prudens quam fortis Sap. VI . terris degentium. Potentes potenter tormenta patiuntur e for- 2 nine Boetius ubi supra : Ne eommemo- ioribus fortior instat eruciatio. ratione quidem dignam puto, quia nec judicio
provenit, nec unquam fama perdurat.
480쪽
T , necesse ει qud beatitudine adepta, nullum bonum necessarium homini desit adepti autem Singuli praemiSSOrum, poSSunt adhuc multa bona homini neceSSaria deeSSe puta Sapientia, Sanita corpori S et hviuS- modi Tertia, quia cum beatiiud Sit bonum perfectum, ex beatitudine non potest aliquod malum alicui proVenire : quod non convenit praemiSSiS. Dieitur enim Eccle V, 12 , quod dicitiae interdum conservantur in malum d mini sui; et Simile patet in alii tribus. Quarta ratio est, quia ad beatitudinem homo ordinatur per principia interiora, cum ad ipsam naturaliter Ordinetur; praemiSSa autem quatUO bona magi Sunt a cauSis exterioribus, et ut plurimum a fortuna; unde et bona fortunae dicuntur. Unde patet quod in praemiSSi nullo modo beatitudo consistit. Ad primum ergo dicendum, quod divina potestas est sua bonitas; unde uti sua potestate non poteSt nisi bene. Sed hoc in hominibus non invenitur. Unde non sussicit ad beatitudinem quod homo assimilem De quantum ad potestatem, nisi assimiletur ei quantum ad bonitatem. Ad secundum dicendum quod Sicut Optimum est quod aliquis Utatur bene potestate in regimine multorum, ita pessimum est, Si male utatur; et ita potesta Se habet ad bonum et ad malum. Ad tertium dicendum, quod Servitus est impedimentum boni usus poteStatis; et ideo naturaliter homine eam fugiunt, non Grai in potestate hominis sit summum bonUm.
ARTICULUS V. - RLM BEATITUDO 0MiNIS CONSISTAT IN ALIQUO CORPORIS
De his etiam infra, quaeSt m, art. 5 corp. et Sent. IV, dist. 49, quaest. I art. et Coni gent. lib. III. cap. 52 et M princ et p. m, cap. 264, et Ps. XXXII, et Ethic lib. I leel. 40.
Ad quintum sic proceditur. 1. Videtur quod beatitudo hominis consistat in bonis corporis. Dicitur enim Eceli xxx, 16): Non est cenSus Supra cenSum .salutis corporis. Sed in eo quod est Optimum consistit beatitudo. Ergo consistit in corpori SalUte. 2. Praeterea Dionysius dicit De divin. nomin. cap. 5 a princip. leet. 1), quod SSe est meliu quam ViVere, et Vivere melius Uam alia quae conSequuntur. v Sed ad eSSe Vel vivere hominis requiritur Salu corporiS. Cum ergo beatitudo Sit summum bonum hominis, videtur quod Salus corporis maxime pertineat ad beatitudinem. 3. Praeterea, quanto aliquid est communius, tanto ab altiori principio dependet; quia quanto est caUS Superior, tant HUS Virtu ad plura Se eX- tendit. Sed sicut causalitas causae essicientis consideratur secundum instuentiam, ita causalita finis attenditur Secundum appetitum. Ergo, Sicut prima caUS emeiens est quae in omnia insuit, ita ultimus Gnis eSt quod ab omnibus desideratur. Sed ipsum esse est quod maxime deSideratur ab OmnibUS. Ergo in his quae pertinent ad esse hominis, sicut Si Salu corporiS, marime consistit beatitudo. Sed contra est quod Secundum beatitudinem homo excellit omnia alia animalia. Sed secundum bona corpori a multi animalibu SuperatUr Sicut ab elephante in diuturnitate vitae, a leone in sortitudine, a cervo incursu. Ergo beatitudo hominis non consistit in boni corporis.
CONCLUSIO. - Cum corporalia bona ordinentur ad alia ut ad linem, impo sibile est in aliquo corporis bono beatitudinem, quae est ultimus linis hominiS, con
3 Insinuatum est a Scripturis quod beati ludo natus de uliere, brevi vivens tempore, re non potest consistere in bonis corporis ci su pletur mul is miseriis Iob, ivj. EOre vultus tui vesceris pane Gen. iiij IIOino