장음표시 사용
521쪽
QILEST V, ART. VII. 4032. Praeterea, Sicut Deus est auctor beatitudinis immediate, ita et naturam immediate instituit. Sed in prima institutione naturae produxit creatUras nulla dispositione praecedente, Vel actione creaturae, sed statim secit Unum quodque persectum in Sua Specie. Ergo videtur quod beatitudinem conserat homini sine aliquibus operationibu praecedentibus. 3. Praeterea Apostolus dicit Rom. iv), beatitudinem hominis esse cui Deus confert justitiam Sine operibuS. Non ergo requiruntur aliqua opera hominis ad beatitudinem OnSeqUendam. Sed contra est quod dicitur Ioan xui 1 T): Si haec scitis, beati eritis si feceritis ea. Ergo per actionem ad beatitudinem pervenimus.
CONCLUSIO. - Solus Deus natura beatus est, angeli Vero divinae naturae prox, miores unico motu beatitudinem sunt consecuti quam pluribus motibus, Seu acti nibus meritoriis Deus voluit ut homines consequerentur.
Respondeo dicendum quod rectitudo voluntatis, ut Supra dictum est quaeSt. v art. 4), reqUiritur ad beatitudinem cum nihil aliud sit quam debitus ordo voluntatis ad ultimum finem quae ita exigitur ad con Secuti nem ultimi flnis, sicut debita dispositio materiae ad consecutionem Ormae. Sed ex hoc non ostenditur quod aliqua operatio hominis debeat praecedere ejus beatitudinem Posset enim Deus simul sacere Voluntatem recte tendentem in finem, et smem consequentem 1 sicut quandoque simul materiam disponit et inducit formam. Sed ordo divinae sapientiae exigit ne hoc sat. Ut enim dicitur De coelo, lib. ii text. 62 et Seq.): AEOrum quae nata Unt habere bonum persectum, aliquid habet ipsum Sine motu, aliquid uno motu, et aliquid pluribus. Habere autem persectum bonum sine motu convenit ei quod naturaliter habet illud. hiabere autem beatitudinem naturaliter est solius Dei. Unde solius Dei proprium est quod ad beatitudinem non OVeatur per aliquam Operationem praecedentem. Cum autem beatitudo excedat omnem naturam Creatam, nulla Vra creatura convenienter beatitudinem conSequitur abS IIJe motu operationis, per quam tendit in ipsam. Sed angelus, qui est Superior ordine naturae quam homo, consecutuS St eam e O dine divinae sapientiae uno motu operationis meritoriae, Ut in primo eXPO-Situm eSi quaeSt. xu, art. 5); homines autem consequUntur ipSam Ultis motibus operationum, qui merita dicuntur. Unde etiam, secundum PhiloS phum Eth. lib. I, cap. 9 et x, cap. 6, 7 8), re beatitudo eS praemium Vir
Ad primum ergo dicendum, quod operatio hominis non praeexigitur ad consecutionem beatitudinis propter insussicientiam divinae virtutis beati, cantis, sed ut SerVetUr ordo in rebuS. Ad secundum dicendum, quod primas creatura Statim Deus persectas produxit absque alia dispositione, vel operatione creaturae praecedente; quia sic instituit prima individua specierum, ut per ea natUra propagaretur ad posteros. Et Similiter quia per Christum, qui est Deu et homo, beatitudo erat ad alios derivanda secundum illud Apostoli Heb. , 10): Oui multos filios in gloriam adduaeerat statim a principio Uae con eptioniS 3bSque aliqua Operatione meritoria praecedente, anima ejus fuit beata. Sed hoc est singulare in ipso. Nam pueris baptigatis Subvenit meritum Christi ad beatitudinem consequendam, licet desint in eis merita propria, eo quod per baptismum sunt Christi membra effecti.
Ex his verbis non sequitur quod idem pos possit voluntati dare dispositionem ad beatitu- sit boatitudinem mereri simul et consequi id dinem necessariam quae est gratia et halitas et
quod ait Ι, qui St. LXII. art. . negat auctor simul ei dare beatitudinem. s. ea de re quaest. esse posSibi iel. Sed tantum vult dicere quod Deus VII, art. 2, et quaest cxIII, art. 7, in hRe arte.
522쪽
40I QUEST V, ART. VII ET VIII. Ad tertium dicendum, quod Apostolus loquitur de beatitudine Spei, quae
habetur per gratiam juStificantem, quae quidem non datur propter opera praecedentia non enim habet rationem termini motus, ut beatitudo sed magis est principium motus, quo ad beatitudinem tenditur.
De his etiam infra, quaest. X, art. t et 2 et part. I, quaret. XIX, art. 3, et quaest. LIXXII, art. t et 2 cor et Coni gent. lib. I, cap 88 et III, cap. 97, et De ver quaest. XXII, art. 54 6, et De malo. quaest. VI, art. 4 cors et Ethic lib. III com 5.
Ad octavum sic proceditur. 1. Videtur quod non omnes appetant beatitudinem. Nullus enim potest appetere quod ignorat, cium bonum apprehensum Si objectum appetitus. Ut dicitur De anima, lib. iii text. 29 et
3 s). Sed multi nesciunt quid sit beatitudo quod, sicut Augustinus dicit
De Trinit. lib. tu, Cap. 4,cire princi , patet eX hoc quod quidam poSUerVnt beatitudinem in voluptatibus corporis quidam in Virtute animae, quidam in aliis rebus. Non ergo omne beatitudinem appellant. 2. Praeterea, Ssentia beatitudinis est visio esSentiae divinae, ut dictumret quaeSt. , art. 8 . Sed aliqui opinantur hoc esse impossibile quod Deus per essentiam ab homine Videatur : Unde hoc non appetunt. Ergo non Omnes homines appetunt beatitudinem. 3. Praeterea, Augustinus dicit De Trinit. lib. m. cap. 5. in s n.), quod ubeatus est qui habet omnia quae Vult et nihil male Vult. Sed non omnes hoc Volunt quidam enim male aliqua volunt, et tamen volunt illa Se Velle. Non ergo omnes volunt beatitudinem. Sed contra est quod Augustinus dicit De Trinit. lib. m. Cap. 3 circ. sn. : Si mimus dixisset si Omnes beati esse vultis, miseri SSe non vultis, dixisset aliquid quod nullus in Sua non cognoSceret Voluntate. Qui lib0t ergo vult esSe beatUS.
CONCLUSIO. Quanquam non omnes id appetant in quo beatitudo vera consistit;
omnes tamen universale et perlaetum bonum naturaliter appetere cerium est, in quo con Sibi it communis alio beatitudinis.
Respondeo dicendum quod beatitudo dupliciter potest considerari: uno
modo Secundum commuriem rationem beatitudinis; et te .eepsSe est
quod omnis homo beatitudinem velit. Ratio autem beatitudinis communis est ut sit bonum perfectum, sicut dictum eSt sart. 3 hUJUS quaeSt. et quaeSt. I art. 5 et 7 . Cum autem bonum Sit Objectum Oluntatis perseelum bonum est alieujus quod totaliter u voluntati SatiSsacit. Unde appetere beatitudinem nihil aliud est quam appetere ut Voluntas Satietur; quod quilibet vult. Alio modo possumus loqui de beatitudine secundum Specialem rationem, quantum ad id in quo beatitudo consiStit et Si non omnes cognoSciant beatitudinem, quia nesciunt cui rei communis ratio beatitudinis
nVeniat et per OnSeque S, Uantum d hoc, non omne eam Volunt. Unde patet responSi Gyrimum.
Ad Secundum distendum, quod cum volunta SequatUr apprehelisionem intellectus Seu rationis, sicut contingit quod aliquid est idem secundum rem, quod tamen est diverSum Secundum rationi con Siderationem, ita contingit quod aliquid est idem secundum rem et tamen Uno modo appetitur, alio modo non appetitur. Beatitudo ergo potest con Siderari sub rationestia ali boni et perfecti, quae est communis ratio beatitudiniS; et Sic natu-
εὶ Ita editi passim . Titit. Rom. cum cod. declaraturum stato die ac deinde esim Omnes in Alean . Si urrus diae isset AuguStinus, Si diaeta theatra m ad ejus rei experimentum capiendia an, set; ' mimus ex superioribus aput ipsum sub et laetendam idem confluxissent, palam dixerat: intelligitur. Si mimus diae isset ille nempe qui ullis omnes vili iniere, e ea es vendere. NI- promiserat in theatro se singulorum voluntates OL,i.
523쪽
0 EST. I. 405raliter et ex necessitate voluntas in illud tendit, ut dictum est in coi p.
uri et quaeSt. I art. 5). OteSt etiam con Siderari Secundum alias speciales considerationeS, Vel ex parte PSiti Operationi S, Vel e parte potentiae Operativast, vel ex parte objecti et Sic non ex necessitate voluntas tendit in
Ad tertium dicendum, qu6d ista des nitio beatitudinis quam quidam posuerunt: u Beatus est qui habet Omnia qU8 VUlt, u elucui Omnia Optata Succedunt, quodam modo intellecta est bona et Sumeiens , alio vero modo est
imperfecta Si enim intelligatur Simpliciter de omnibus quae vult homo naturali appetitu si verum est quod qui habet omnia quae vult est beatus :nihil enim satiat naturalem hominis appetitum niSi bonum persectum quod si beatitudo. Si vero intelligatur de his quae homo vult secundum apprehenSionem rationis, Sic habere quaedam quae homo Vult non pertinet ad beatitudinem, sed magis ad miseris In inquantum hujusmodi habita impediunt hominoni ne habeat quaecumque vult naturaliter sicut etiam ratio interdum accipit ut vera, quae impediunt a cognitione veritatis. Et secundum hane considerationem Augustinus addidit ad persectionem be titudinis, quod ii nihil male si velit; is quamvis primum poSSet SUssicere, Si recte intelligeretur, scilicet quod ii beatus est qui habet omnia quae
DE VOLUNTARI ET INVOLUNTARIO, IN MCTO ARTICULOS DIVISΛ.
Quia igitur ad beatitudinem per actus aliquos neceSS eS perVenire oportet consequenter de humanis actibus considerare, ut sciamus quibus actibus perveniatur ad beatitudinem vel impediatur beatitudinis via. Sed quia operationes et actus circa Singularia sunt, ideo omnis operativa scientia in particulari conSideratione perlicitur. Moralis igitur consideratio, quia est humanorum actuum, primo quidem tradenda est in universali, Segundo vero in particulari. Circa uniVerSalem autem consider tionem humanorum actuum, primo quidem considerandum occurrit de ipsis actibus humanis, Sedundo de principiis eorum Humanorum autem actuum quidam Sunt hominis proprii, quidam sunt homini, et aliis animalibus communes. Et quia beatitudo est proprium hominis bonum, propinquius Selahent ad beatitudinem actus qui Sunt proprie humani, quam actus qui sunt homini, aliisque animalibu communes. Primo ergo considerandum est de actibus qui sunt proprii hominis. Secundo de actibus qui sunt homini, aliisque animalibus communes, qui dicuntur animae paSSiones. Circa primum duo consideranda occurrunt: primo de conditione 2 humanorum actu una Secundo de distinctione eorum actuum. Cum aulem actus humani proprie dicantur qui sunt voluntarii, eo quod voluntas est rationalis appetitus, qui est proprius homi uis, oportet considerare de aetibus inquantum sunt voluntarii Primo ergo considerandum est de voluntario et in voluntario in communi secundo de actibus qui Sunt voluntarii, quasi ab ipsa voluntate eliciti, ut immediate ipsius voluntatis existentes tertio de actibus qui Sunt voluntarii, quasi a voluntate imperati, qui Sunt ipsius v0luntatis, mediantibus aliis potentiis. Et quia actus voluntarii habent quasdam circumstantiaS, Secundum qua dijudicantur, primo considerandum est de inluntari et involuntario, et consequenter de circumstantii ipSorum actuum, in quihus voluntarium et involuntarium invenitur. - Circa primum quaeruntur Cto i Utrum in humanis ad:ibus inveniatur voluntarium. - 2 Utrum inveniatur in animalibus brutis. - Utrum voluntarium Sse possit abSque omni actu. - Utrum violentia voluntati posSi inferri. - Uirum violentia causet inVoluntarium. - 6 Utrum metu cauSet involuntarium. - Utrum concupiscentia iuve-luntarium cauSet. - 8 Utrum ignorantia. Al. mali. 2IAl. de eonsideratione.
524쪽
Ad primum sic proceditur. 1. Videtur quod in humanis actibus non inveniatur voluntarium. OlUntarii umenim eSUC US principium eSt in ipso. ut patet per Gregorium NySSenum vel potiu NemeSium lib. De nat hom. cap. 32, in prine ), et DamaSeenU in 1ld. lib. Π, cap. 24 , et Aristotelem Ethic lib. tu, cap. 1 . Sed principium humanorum actuum non Si in ipso homine sed Si extra nam appetitUS homini moVetur ad agendum ab adipetibili, quod est extra quod eSt Sicut OVen non motum, ut dicitur De anima, lib. , teXt M . Ergo in Umani actibus non invenitur volunt
2. Praeterea, PhilosophUS ΡhySic. lib. viii, text. 28 probat quod non invenitur in animalibus aliqui actus 2 nOVUS. qui non praeveniatur ab alio 3 motu exteriori. Sed omne actus hominis Sunt novi; nullus enim actus hominis aeternu est. Ergo priueipium Omnium humanorum actuum est ab extra. Non igitur in ei invenitur voluntarium. 3. Praeterea qui Voluntarie agit, per Se agere poteSt. Sed hoc homini non convenit : dieitur enim J n. v. Sine ne nihil potestis facere. Ergo voluntarium in humani actibu non inVenitur. Sed contra est quod dicit DamaSeenUS De orth. id lib. II cap. 2I , Dod Voluntarium S aetus qui est operatio rationaliS. M Tales autem Sunt actus humani. Ergo in actibuS humani invenitur Voluntaritim.
CONCLUSIO. - Cum homo maxime ui operis finem cognoscat et seipsum ad illum moveat, in illius ae libus maxime Voluntarium inVenitur.
Respondeo dicendum quod oportet in actibus humani Voluntarium esse. Ad cujus evidentiam considerandum Si quod qUOI Umdam aetulam, Qumotuum 4 principium S in agente, Seu in eo quod moVetUr quorim dam autem motuum Vel actuUm principium est eXtra Cium enim lapis ivetur sursum, principitam hujuS motionis eSt extri lapidem Sed cum movetur deorsiim principi iam hNju motioni est in pSolapide. Eorum autem quae a principio intrin See moVentur, quoddam OVent SeipSR,AEUaedam autem non. Cum enim Omne age IIS, Seu motum gat. Se moVeatur propter
sinem ut supra habitum Si quae Q, art. 1); illa perfecte moVentur a principio intrinseco in quibuSeSt aliquod intrinSectam principium nonllim ut moveantur, sed ut moVeantur in finem. Ad hoc autom quod fiat aliquid propter finem requiritur cognitio sint aliqualis. Quodcumque igitur sic agit vel movetur a principio intrin Seeo, quod habet aliquam noti iam linis habet in Seipso principium Sui actuS, non Solum ut agat, Sed ei jam ut agat propter finem quod autem nullam notitiam finis habet, etsi in eo sit principium actionis Vel motuS, non tamen Hu quod Stingere Vel moveri propter mem, eSt principium in pSO Sed in alio a quo ei imprimitur principium suae motionis in finem. Unde hujusmodi non dicuntur OVere Seipsa, sed ab aliis moveri quae ver habent notitiam sinis dicuntur SeipS IN Vere, quia in eis est Principium non Solum ut agant Sed etiam ut agant propter finem. Et ideo tim utrumque Sit ab intrinsee principio Milicet quod ligunt et quod propter finem agunt, eorum motu et actu dicuntur voluntarii. Ilo autem importat nomen voluntarii, quod motu et actu Silli Voluit larim de quo hic agitur est illud Sylvius Concina, ournel et alii 'on rnuniter.eujus principium est intra cum cognitione finis, 2 Ita eod. Alcan. cum edit. Loiu. Iheologi queui adii tum B. I lictinas hoc et sequenti arti ex eod. Canior et aliae editiones Posteriores h eulo illud describit, consomni ter Philosopbost ili bent motus. lib. lli cap. 4. Hi ne desiniri potest Aetiis pro so Forte ab aliquo. eedcnsa principio intrinseco, seu itoluntate 4 In edit. Rom. deeS seu motuum. eum OInitione finis. Ita post S.Ihoiuam
525쪽
a propria inclinatione; et inde CSt quod voluntarium dicitur Sse Secundum desinitionem Aristotelis, et Gregorii Nyssent, et Damasceni loci in arg.
cit.), non Solium cuju principium S intra is Sed cum additione u Scientia . . t nde Cum homo maXime cognOSeat linem Sui operiS et OVeat Se-ipSum in ejus actibu maxime Voluntarium in vi nihil P.
Ad primuin ergQ dicendum, quod non omne principi iam S principium primum Licet ergo de ratione Voluntarii Sit quod principium ejus Sit intra, non tamen est Contra rationem voluntarii quod principium intrinsecum causetur vel moveatur ab exteriori principio quia non Si de ratione V luntarii quod principium intrinsecum it Prin Cipium primum. Sed tamen Sciendum quod contingit aliquod principium motu eSSe Primum in genere, quod tamen non est primum simpliciter Sicut in genere alterabilium primum alterans est Corpta caeleSte, quod tamen non Si primUm OVens Simpliciter, sed movetur motu locali a Superiori movente. Sic igitur principiumini in Secum Voluntarii actus, quod Si is cognOScitiVa et appetitiva est primum principium in genere appetitiVi motuS, quamvis moveatur ab aliquo exteriori Secundum alia Specie motuS. Ad secundum dicendum, quod motu animali nOVUS praevenitur quidem ab aliquo exteriori motu quantum ad duo Uno modo in III antiam per Fil im Xteriorem 1 22Sentatur Sensui animali aliquod Sensibile, quod adiprehenSum movet appetitum Sicut leo Viden cerVIam per HUS mollim ain D Opinquantem 1 , incipit moxeri ad ipsum Ali modo inquantum per eX-teriorem motum indipit aliqualiter immutari naturali immutatione corpus animalis, puta per frigus vel calorem; Oi pore alutem immutat per mobum exterioris corporis, immutatur etiam per aeciden appetitu Sensiti VUS, qui eSt virtus organi corporei, siciat cum evaliqua alteratione corpori QOm-mOIetur appetitu ad concupiscentiam alieUjUS rei. Sed hoc non est contra rationem voluntarii, ut dictum est ad arg. 1 ; hujusmodi enim motiones ab exteriori principio Sunt alteri u generiS. Ad tertium dicendum, quod Dela movet hominem ad agondum, non S lum Sicut proponen Sensui appetibile, vel sicut inmittan corpuS, Sed etiam Sicut movens ipsam OlΠntatem invia omni motUS tam VoluntatiS, quam naturae ab eo proeedit Sicut a primo movente. Et Sicut non eS contra rationem naturae quod motu naturae Sit a De Sicut a primo movente, inquantum natura eSt quoddam instruonentiam Dei, OVenti S ita non est contra rationem actus voluntarii quod Sit a Deo, inquantum Olunta a Deo movetur. Est tamen commianiter de ratione naturali et Voluncatu motus quod Sint a principio intrinSeCO.
ARTICULUS II. - TRLM VOLLITARILM INVENIATUR, ANIMALIBUS BRUTIS M.
De Iias iam Sent. II, dist. 25. art. 2 ad 6. et III, dist. 27, quaest. I art. 4 ad O et De Ver quaest. XLIIari 2 ad 4 eiath. lib. III leci. 4 et 5.
Ad Secundum Sic proceditur. 1. Videtur quod voluntarium non Sit in brutis animalibus. Voluntarium enim a voluntate dicitur. Vollanta autem, cum Sit in ratione, ut dicitur De anima, lib. , teXt. 42), non poteSt SSein bruti animalibus Ergo neque voluntarium in ei in VenitUr. 2. Praeterea, Secundiam hoc quod actus humani sunt voluntarii, homo dicitur eSSe dominus Suorum actuum. Sed bruta animalia non habent,
' Vel transposita constructione, cervum ap- mlarium persectum et plu:itarium impersec- propinquantem videns per ejus motum, id tum Prius invenitur in sola natura rationali, est, ex ejUS lotu appropinquantem lepre posterius vero reper itur quoque in brutis ani- hendens malibus.
2 In hoc articulo distinguit B. homas vo-
526쪽
3. Praeterea DamaSeenu dicit ibid. cap. 24), quod actus voluntarios sequitur laus, Vel Vituperium M Sed actibus brutorum animalium non debetur neque IauS, neque Vitia perium. Ergo in ei non Si voluntarium. Sed contra est quod dicit PhiloSophus Eth. lib. I. cap. 1, prope n. quod re pueri et bruta animalia communicant Oluntario, is et idem dicunt Gregorius NysSenu vel NemeSiUS, De nat. Om. Cap. 32 Cire med. , et
DamaSeenum loc prOX Cit . CONCLUSIO. In solis hominibus, linis cognitionem persectam habentibuS, Voluntarium secundum persectam rationem invenitur in brutis vero animalibus non nisi secundum imperfectam.
Respondeo dicendum quod Sicut dictum est sari praee , ad rationem in Iuntarii requiritur quod principium eius sit intra cum aliqua cognitione finis. Est autem duple cognitio finis, perfecta Scilicet et imperseeta Persecta quidem sinis cognitio est, quando non Solum apprehenditur re Daeret finis, sed etiam cognoScitur ratioranis et proportio ejus quod ordinatur ad finem ipsum; et talis cognitio finis competit soli rationali naturae. Imperfecta autem cognitio finis est quae in Sola finis apprehenSione con Sistit, Sine hoc quod cognoscatur ratio ni et proportio eius ad finem; et talis cognitio finis reperitur in brutis animalibus per Sensum et PStimationem naturalem Perfectam igitur cognitionem fini Sequitur Voluntari Um Secundum rationem perfectam, prout Scilicet apprehenSomne aliquis potest deliberans de sine et de his quae sunt ad sinem moveri in finem Vel ton m Veri. Imperfectam autem cognitionem finis Sequitur Voluntasium Secundum rationem impersectam, prout Seilicet apprehendens finem non deliberat, Sed Subit movetur in pSum. Unde Soli rationali naturae competit v luntarium Secundum rationem persectam; Sed Secundium rationem imperfectam competit etiam bruti animalibus. Ad inium ergo dicendum, quod Ollanta nominat rationalem appeta tum et ideo non poteSt esse in hi qua ratione carent Voluntarium autem denominative dicitur a Voluntate, et potest trahi ad ea in quibus est aliqua participatio voluntatis Secundum aliquam convenientiam ad voluntatem; et hoc modo voluntarium attribuitur animalibus brutis, inquantum scilicet per cognitionem aliquam moventur in finem l . Ad secundum dicendum, quod echo contingit quod homo est dominus sui actus, quod habet deliberationem de suis actibus Echoc enim quod ratio deliberans se habet ad oppoSlta, volunta in Utrumque poteSt. Sed Secundiam hoc voluntarium non est in brutis animalibuS, ut dictum est in corp.
Ad tertium dicendum, quod laus et Vituperium ConSequunt metum V luntarium secundum perfectam Voluntarii rationem, quali non invenitur in bruti S.
ARTICULUS III. - TRUM OLUNTARILM POSSIT ESSE ABSQUE OMNI ACTU 2 .
Ad tertium sic proceditur. 1. Videtur quod voluntarium non OSSit SSe
si Tametsi nec proprie voluntari tini sed spon- IIic docet S. Doctor volunt: itu: u possetaneum diei debet ex graeco ἐκου ta γ, quod quia existere ubSqiu otiani et lam interiore qui tamen in hominibus oluntate sit, extensive vo exterii re et illius senteam communiter reti-iuutarium appellatur. Dii .
527쪽
QUTST. VI, ART. III ΕΤ V. 40 3 sine actu. Voluntarium enim dicitur quod os a Voluntate. Sed nihil potest esse a voluntate nisi per aliqUem actum, ad minia ipSiu voluntatis. Ergo
Voluntarium non poteSPOSSe Sine actu. 2. Praeterea sicut per actum OlUntatis dieitur aliquis Velle ita cessantea tu voluntatis dicitur non Velle. Sed non Velle inVoluntarium cauSat, quod opponitur voluntario. Ergo Voluntarium non poteS eSSe, et V luntatis CeSSanto.
3. Prauerea, de ratione Voluntarii Si Cognitio, Ut dictum Sisari praeci). Sed cognitio est per aliquem actum. Ergo OluntariUm non potest esse absque aliqUO RCtU. Sed contra illud cujus domini Sumus, dicitur SSe Voluntarium. Sed nos domini sumus ejus quod Stingere et non agere, Velle et non velle. Ergo si eut agere et velle est Voluntarium, ita et non agere et non velle.
CONCLUSIO. - Potest nonnunquam Voluntarium esse Sine exteriori actu cum interiori, ut quando vult non agere quandoque Vero absque interior actu, ut cum
Respondeo dicendum quod Voluntarium dicitur quod est a Voluntate. Ab aliquo autem dicitur esse aliquid duplieiter : uno modo directe, quod scilicet procedit ab aliquo, inquantum eSt agenS, Sicut calefacti a calore; alio modo indirecte, ex hoc ipS quod non agit, Sicut Submersio navis dicitur esse a gubernatore, inquantum deSi Stit a gubornando. Sed Selendum quod non semper id quod Sequitur ad defectum actioni S reducitur, Sicut in causam, in agens, ex eo qUod non agit, Sed Soliam tunc cum potest et debet agere 1 . Si enim gubernator non OSSet naVem dirigere, Vel non esset ei commiSSa gubernali naViS, non imputaretur ei navis Submersio, quae per absentiam gubernatori contingeret. Quia igitur voluntas volendo et agendo potest impedire hoc quod est non velle et non agere, et aliquando debet hoc quod eS non Velle et non agere imputatures, quasi ab ipsa existens; et Sic Voluntarium poteSt SSe absque aetu; quandoque quidem absque actu exteriori cum actu interiori, Sicut cum Vult non agere aliquando autem etiam abSque actu interiori, Sicut cum non vult agere. Ad rimum ergo dicendum, quod Voliantarium dicitur, non Solum quod procedit a voluntate directe Sicut ab agente, Sed etiam quod est ab ea indirecte, Sicut a non agente. Ad secundum dicendum, quod non velle dicitur dupliciter : uno modo prout Sumitur in vi unius dictionis secundum quod est infinitivum hujus verbi Noto unde sicut cum dico, Nolo egere SenSUS St, Ol non legere, ita hoc quod est, non velle legere, Significat velle non egere et Sic non velle causat in voluntarium. Alio modo Sumitur in vi oratiotiis; et tunc non assis- matur actu voluntatis; et hujusmodi non velle non cauSal inVoluntarium Λ tertium dicendum, quod eo modo requiritur ad Voluntarium actus cognitionis Sicut et aetus voluntatis, ut Scilicet Sit in potestate alicujus
conSiderare, et Velle, et agere; et tunc Sicut non velle et non agere, cum tempus fuerit, est voluntarium; ita etiam non conSiderare. ARTICULUS IV. - TRL VI0LENTIA VOLUNT1TI POSSI INFERRI 2 .
De Lis etiam pari. I. quaest. LXXXII, art. corp. et ad , et Sent. I , dist. 29 art. s. et De ver. quaesi. XXII, art. 5 et 8, et quaest. XIV, art. 4 et Rom. I, lect 4.
Ad quartum Sic proceditur. 4. Videtur qud voluntati possit violentia
a diti tria requiruntur ut on issio sit volun Ita Sylvius Gonet, Τοurnel et alii ex his versiatariam, culpat, ilis, scilicet ' quod quis potueri S.Iliornae. acere 2 quoi debuetit; ' quod non egerit. 2 Violentum juxta mentem . Thomae de
528쪽
410 U EST. VI, RT. IV. inferri. Unumqhiodque enim potest cogi u potentiori. Sed aliquid est humana voluntate 3 potentius, Milicet DeuS. Ergo Saltem ab eo cogi
poteSt. 2. Praeterea, Omne paSSi VUm cogitUr a Suo activo, quando immutatur ab eo. Sed volunta est Vis paSSiVa est enim movens motum, Ut dicitur me anima, lib. , teXt M). Cum ergo ali Dando moVeatur a SV actiVO, videtur quod aliquando Cogatur. 3. Praeterea. OtUS ViolentUS SUD est Ontra naturam. Sed molias Totulitati aliquando S contra naturam, Ut patet de motu voluntatis ad peccandum, qui S contra naturam, ut DamaSeenus dicit Orth. d. lib. lv. cap. 2Iὶ Ergo motu Foluntati potest eSSe Coactus. Sed contra est quod AugustinUS dicit De ei Vit. Dei. lib. V cap. 10 , Uddsi aliquid fit voluntarie non sit ex neceSSitate. Omne autem coaetum site necessitate. Ergo quod sit ex Oluntate, non poteStisSe coactum. Ergo Voluntas non poteSt cogi ad agendum.
CONCLUSIO. - Impossibile est voluntati quoad pr0prium ejus actum, qui StVelle ipsum violentiam inferri; sicut conlingit quoad actus imperatos, quos videt jeet exercet mediante alia polentia quae propter exteriora aliqua ab actu suo impediri
Respondeo clicendum quod duplex St actu Voluntatis : Unus quidem qui est diis immediate Velut ab ipsa elicitia S, ei licet Velle alius autemtat actus voluntatis a Voluntate imperatus, et mediante alia polentia exercitus, ut ambulare et loqui qui a Voluntate imperantur, Xeautem mediante potentia motiva uuantum igitur ad actu a voluntate imperatos, Volunta Violentiam pati OleSt, inquantiam per violentiam exteriora membra impediri possunt ne imperium Volunta cis Sequantur. Sed Dantum ad PSUm propritim actum Voluntatis, non potest ei violentia in ferri. Et hujus est ratio, quia actus voluntatis nihil est aliud quam ines natio quaedam proceden ab interioli principio Ogno Scente. Sicut appetitus naturalis est quaedam inclinati ab interjori priticipio et sine cognitione quod autem est coactum Vel violentum. Si ab eXteriori pineis Unde contra rationem ipsju actus Voluntati eSt quod Sit coatu vel vi lentus; sicut etiam est contra rationem natUralis inclinationis vel molis lapidis quod feratur Sursum PoteSi enim lapi per Violentiam terri sursum; sed quod iste motu violentia Sit e dia naturali in minatione eSSe non potest. Similiter eliam poteS homo per Violentiam trahi; sed quod hoc Si te erus voluntate repugilat rationi Violentia 'L. Ad primum ergo dicendum quod DeUS. qui Si potentior quam voluntas hUmana, poteS Voluntatem humanam 3 moVere, Secundum illud Pro Verti xxI, 1 Cor regis in manu Dei Stret quocumque voluerit, inclina-biu illud. Sed si hoc esset per violentiam jam non Met Cum et V luntatis nec ipsa voluntas moveretur, Sed aliquid contra Voluntatem. Ad secundum dioendum quod non Semper est motu Violentia quando passivum immutatur a suo activo, Sed quando hoc sit contra interiorem inclinationem passivi alioquin omne alteratione et generatione Simplicium Corporum essent in naturale et violentae sunt autem natural Apropter naturalem aptitudinem interiorem materiae vel subjecli ad talem dispositionem. Et Similiter, quando voluntas movetur ab appetibili Secun-niri potest id quod est 1 Pliacis,io extrinseco, dii in S. Anselnius De lib. arb. cap. 6 ali repugnante eo qui vim patitur. Invitus nemo potest velle, quia non potest Ila cod. et editi pasSim. Al. humans eo notins Velle. Iuni alia edit. Rom. deest, humanum.
529쪽
dtim propriam inclinationem, On Si motu ViolentUS, sed VoluntariuS. Ad tertium dicendum, quod id in quod voluntas tendit peccando, etsi
sit malum et contra rationalem naturam Secundum rei Veritatem, Pprehenditur tamen ut bonum et convenien naturae, inquantum St Conveniens homini secundum aliquam delectationem 1 Sensus, vel Secundumuliquem habitum corruptum.
De his etiam sup art. 4 eorp. et infra art. 6 a Ll, et quaest. Hill, art. Georp. et 22, quaest. LXXX III. art. si ad , ei De uiato quaeSi. I.
Ad quintum sic proceditur. 1. Videtur quod Violentia non causet inv luntarium Voluntarium enim et involuntarium Secundum voluntatem diacuntur. Sed voluntati violentia in serri non potest, Ut StenSum est arti Prae J. Ergo violentia involuntarium caUSare non poteSt. 2. Praeterea, id quod est in voluntarium est eum tristitia, Ut Damascenus
0rth. d. lib. ii cap. 21 et Philosophus Eth. lib., cap. 1 dicunt. Sed Rliquando patitur aliquis violentiam, nec tamen inde triStatur. Ergo
Vicientia non causat involuntarium. 3. Praeterea, id quod St a Voluntate, non poteSt SSe involuntarium. Sed aliqua violenta sunt a voluntate, Sicut eum aliqui cum Corpore graVi Sui Stim ascendit, et sicut cum aliquis instecti membra contra naturalem eorum sexibilitatem. Ergo violentia non causa involuntarium.
Sed contra est quod Philosophus et Damascenus dicunt locis in arg. cit. , quod ii aliquid est involuntarium per Violentiam.
CONCLUSIO. - Cum violentia sit a principio extrinseco Voluntarium Vero Sicut et naturale a principio intrinseco, necessarium est violentiam cauSare invinluntarium.
Respondeo dicendum quod violentia directe opponitur Voluntario, Sicut etiam et naturali. Commune est enim Voluntari et naturali quod utrumque Sit a principio intrinseco violentum autem eSta principio X trinSem. Et propter hoc Sicut in rebia quae cognitione carent violentia aliquid sacit eSSe contra naturam, ita in rebus cognoScentibus lacit aliquid esse contra Voluntatem; quod autem est contra naturam dicitur esse innaturale et similiter quod est contra voluntatem dicitur eSSe involuntarium. Unde violentia involuntarium causat 2 . Ad primum ergo dicendum, quod involuntarium VolUntari Opponitur. Dictum eSi autem Supra ari praee.), quod voluntarium dicitur non solum actus qui est immediate ipsius Voluntatis, sed etiam actu a Voluntate imperatus. Quantum igitur ad actum qui est immediate ipSius voluntatis, Ut Supra dictum est ari praeci , violentia voluntati inserri non poteSt 3 ;Sed quantum ad actum imperatum voluntas potest pati Violentiam, et quantum ad hunc actum violentia involuntarium acit. Ad secundum dicendum, quod sicut naturale dicitur quod eSt Secundiam inclinationem naturae, ita voluntarium dicitur quod est secundum inclinationem voluntatis. Dicitur autem aliquid naturale dupliciter et uno modo quia Stra natura Sicut a principio activo, Sicut calefacere Si naturale
Ita cod. lean. Camer. aliique ex quibus 5 In eo easu si voluntas resistit quantum pomediti passim. Edit. Rom. Duacensis, Coloniensis test, actus nullo modo est voluntarius et culpabi-Ε eonvenieis homini secundum aliquan iae lis. Lbi vero violentia non est absoluta, secundum lectationem, te . intermeiliis miSSis majorem vel minorent quam voluntas a litibuit 2 Violentia illa quae facit involuntarium est resistentiam ejus aetio erit magis vel minus o violentia absoluta ei simpliciter, nam violentia luntaria et ulpabilis. seeundum quid et insussciens non ollit, si 'dduntaxat voluntarium minuit.
530쪽
igni alio modo secundum principium pasSivum, quia Scilicet Si innata inclinatio ad recipiendum actionem a principio extrinSeco Sicut motus coeli dicitur esse naturalis propter aptitudinem naturalem coeleSti corporis ad talem motum, licet movens Sit voluntarium. Et Similiter Voluntarium potest aliquid dici dupliciter : uno modo Secundum actionem, illa cum aliquis Vult aliquid agere alio modo Secundum paSSionem, Scilicet cum aliqui vult pati ab alio. Unde cum actio insertur ab aliquo exteriori, manente in eo qui patitur Voluntate patiendi, non Si Simpliciter violentum; quia, licet ille qui patitur non conterat agendo, nseri tamen volendo pati inde non potest diei involuntarium. Ad tertium dicendum, quod Sicut Philosophus dicit PhySic. lib. um, teXt. 27 , motus animalis, quo interdum movetur animal contra naturalem inclinationem corporis, etsi non it naturali corpori, Si tamen quodammodo naturalis animali, cui naturale est quod Secundum appetitum moveatur; et ideo hoc non eSt violentum simpliciter, Sed Secundum quid. Et Similiter est dicendum, cum aliqui insectit membra contra naturalem dispositionem : hoe enim est Violentum secundum quid Scilicet quantum S membrum particulare non tamen Simpliciter quantum ad ipsum hinminem. ARTICULUS NI TRU METCS 1LSET INVOLUNTARIUM SIMPLICITER 1 .
De his etiam infra art. 7 ad et 2 et Sent. IV. dist. 29, quaest. I, art. 2 et quodl. V ari. 40, et II Corinth. cap. IX. eom. 5. et Ethic lib. III com 2 et 4 su.
Ad Sextum Sic proceditur. 1. Videtur quod metu cauSet involuntarium simpliciter Sicut enim violentia est respectu ejus quod contrariatur praesentialiter voluntati, ita metus est reSpectu futuri mali, quod reptagnat, Iuntati. Sed violentia causat involuntarium simpliciter. Ergo et metus involuntarium simpliciter cauSat. 2. Praeterea, quod Si Secundi im se tale, quolibet addito remanet tale; Sicut quod Secundum Se est calidum, cuicumque conjungatur, nihilominus est calidum, ipso manente. Sed illud quod per metum agitur, Secundum SeeSi involuntarium. Ergo etiam adveniente metu eSi involuntarium. 3. Praeterea, quod sub conditione tale est, Secundum quid eSt tale quod autem absque conditione est tale, Simpliciter est tale Sicut quod est ne-CeSSarium ex conditione est necessarium Secundum quid quod autem est neceSSarium abSolute est necessarium Simpliciter. Sed id quod per metum agitur, Si involuntarium absolute; non eSi autem Voluntarium, nisi sub conditione, scilicet ut vitetur malum quod timetur. Ergo quod per metum agitur, est simpliciter involuntarium.
Sed contra est quod Gregorius NySSenus dicit vel Nemesius, lib. De nati hom. cap. 30 , et etiam PhiloSophuS Eth. lib. , cap. 1, O procul a princi), quod hujuSmodi quae per metum amntur, Sunt magis Voluntaria quam inVoluntaria. CONCLUSIO. - Quod per metum sit, simpliciter voluntarium est, secundum quid
Respondeo dicendum quod sicut Philosophus dicit Eth. ibid.), et idem dicit Gregorius Nyssenus in lib. suo De homine ibid.) hujusmodi quae
per metum aguntur, mixta Sunt ex voluntari et involuntario. Id enim quod per metum agitur, in Se consideratum non est voluntarium, sed si Voluntarium in casu, scilicet ad vitandum malum quod timetur. Sed si quis recte con Sideret, magi Sunt majusmodi voluntaria quam involunta-
l Juxta S.Ilioniam quae fiunt per uetum ma involuntaria tantum secundula quid ; quotlaive levem, sive gravem suu sinipliciter volunta communiter apud ilicologos admittitur.