장음표시 사용
561쪽
De his etiam infra art. 2 Orp. et Sent. I, di Si. , quaest. I. art. 4.
Ad primum sic proceditur. 1. Videtur quod si ui non Sit Solum appetitivae potentiae. Frui enim nihil aliud esse videtur quam fructum capere. Sed fructum humanae vitae, qui est beatitudo, accipit intellectuS, in cujus stetu beatitudo consistit, sicut Supra StenSUm eSi quaeSt. , art. 8). Ergo frui non est appetitivae potentiae, Sed intellectus. 2. Praeterea, quaelibet potentia habet proprium finem, qui est ejuste sectio; sicut visus finis est cognoscere Vi Sibile, aUditu percipere Sonos, et Sic de aliis. Sed sinis rei est fructus ejus Ergo frui eSipotentiae cujuslibet, et non solum appetitiVae. 3. Praeterea, ruitio delectationem quamdam importat. Sed delectatio Sensibilis pertinet ad sensum, qui delectatur in SUO Objecto, et eadema tione delectatio intellectualis ad intellectum. Ergo fruitio pertinet ad apprehenSivam potentiam, et non ad appetitiVam. Sed contra est quod Augustinus dicit De doctr chriSi lib. I, cap. 4, in Pr. et De Trinit. lib. X, cap. 10, parum a princ.): Frui est amore inhaerere alicui rei propter seipsam. Sed amor pertinet ad appetitivam potentiam. Ergo et frui est actu appetitiVae potentiae.
CONCLUSIO. - Cum fruitio ad delectationem vel amorem spectet, appetitivae p
Respondeo dicendum quod ruitio et fructus ad idem pertinere bdentur, et unum ex altero derivari quid autem a quo, nihil ad propositum refert, nisi quod hoc probabile videtur, quod id quod magis est manifestum, prius etiam fuerit nominatum. Sunt autem no bis primo manifesta quae sunt sensibilia magis; unde a sensibilibus Ductibus nomen fruitionis derivatum videtur. Fructus autem sensibilis est id quod ultimum ex arbore expectatur, et cum qVadam SVaVitate se cipitur. Unde ruitio pertinere Videtur ad amorem Vel delectationem, quam aliquis habet de ultimo expectato, quod est sinis. Finis autem et bonum est objectum appetitivae potentiae 2). Unde manifestum est quod uitio est actus appetitivae potentiae. Ad primum ergo dicendum, quod nihil prohibet unum et idem Sem dum diversas rationes ad diversas potentias pertinere. Ipsa igitur viSio Dei, inquantum est visio est actus intellectas inquantum autem est bonum et sinis est voluntatis objectum; et hoc modo est ejus ruitio. Et finem hunc intellectus consequitur tanquam potentia agenS, Volunta autem tanquam potentia moVens ad finem, et fruens sine am adepto. Ad secundum dicendum, quod persectio et sinis cujuslibet alterius p tentiae continetur sub objecto appetitivae sicut proprium Sub Communi, ut dictum est SVpra quaeSt. Ix art. 1). Unde persectio et finis cujuslibet potentiae, inquantum est quoddam bonum, pertinet ad appetitivam; propter quod appetitiva potentia movet alias ad suos sines, et ipsa OnSeqvitur sinem, quando quaelibet aliarum pertingit ad finem. Ad tertium dicendum, quod in delectatione duo sunt, Scilicet perceptio conVenientis, quae pertinet ad apprehensivam potentiam, et complacentia ejus quod ossertur ut conveniens, et hoc pertinet ad appetitivam potentiam, in qua ratio delectationis completur.
4ὶ Frui est realiqua delectari propter seipsam; 2)Ρro uno quippe ac eodem finis et bonum ae- ita ut voluntas amantis in ea tanquam in bono eipitur a Philosopho Met. lib. V text. 5 vel summo ei fine ultimo conquieseat. eap. 2 .
562쪽
AN ETIAM ANIMALIBUS TRUTIS . De his etiam infra, quaest XIII, art. 5 ad 2 et Sent i, dist. . quaret. IV art. 3.
Ad secundum Sic proceditur. 1. Videtur quod frui solummodo sit hominum. Dicit enim Augustinus De doctrina Christiana, lib. I, cap. 3 et ta)quod mos homines Sumus, qui fruimur et utimur. Non ergo alia animalia frui OSSUnt. 2. Praeterea frui est ultimi finis. Sed ad ultimum finem non possunt pertingere Britta animalia. Ergo eorum non est DVi. 3. Prpeterea Sicut appetitu sensitivus est sub intellectivo, ita appetitus naturalis est sub Sonsitivo. Si igitur frui pertinet ad appetitum Sen Siti ID, Videtur quod pari ratione possit ad naturalem pertinere; quod patet eSSesalSUm, quia ejus non est delectari. Ergo appetitus sensitivi non eSt res, et ita non convenit brutis animalibuS. 4. Sed contra est quod Augustinus dicit QuaeSt. lib. LXXXIII, quaeSt. 30 circ. med. Frui quidem cibo et qualibet corporali Voluptate, non abSurde
existimantur et beStiae. MCONCLUSIO. - Convenit pationali naturae ruitio secundum rationem perfectam, brulis autem Secundit imperseetam, caeleris aulem nullo modo con Venit.
Respondeo dicendum quod Sicut e praedictis habetur art. Praee ad 2), frui non est actu potentiae pervenienti ad nem Sicut exequentiS, Sed potentiae imperantis eXecutionem. Dictum est enim ibid. quod St appetitivae potentiae. In rebus autem cognitione carentibia invenitur quidem polentia pertingens ad finem per modum XequentiS Sicut grave tendit deorSum, et leVe SurSum; sed potentia ad quam pertinet fini per modum imperantis, non in Venitur in eis, Sed in aliqua Superiori natura l), quae Sic OVet totam naturam per imperium, Sicut in habentibus cognitionem appetitu moVet alias potentias ad suos actus. Unde manifestum eSt quod in hiSquae cognitione carent, quamvis pertingant ad finem, non inVenit fruitio finis sed solum in iis quae cognitionem habent. Sed cognitio niseSt duplex perfecta et imperseeta Persecta quidem, qUa non Solum cognoScitur id quod est finis et bonum, Sed ratio universalis sini et boni; et talis cognitio est Solius rationalis naturae Imperlaeta alitem cognitio eSt, a cognoScitur particulariter finis et bonum; et talis cognitio est in bruti animalibu S, quorum et Virtutes appetitivae non Sunt imperante libere; Sed Secundum naturalem instinctum ad ea quae apprehendunt, mo- Ventur. Unde rationali naturae convenit ruitio Secundum rationem perse tam brutis autem animalibus secundum rationem imperfectam; alii autem creaturi nullo modo.
Ad primum ergo dicendum, quod Augustinus loquitur de fruitione
Ad secundum dicendum, quod non oportet quod ruitio sit ultimi finis Simpliciter sed ejus quod habetur ab unoquoque pro ultimo sine 2)Ad tertii in dicendum, quod appetitus sensitivia conSequitur aliqUam cognitionem, non autem appetitu naturalis, praecipue prout Si in hi quae
Ad quartum dicendum, quod Augustinus ibi loquitur de fruitione im- perlaeta quod e ipso modo loquendi apparet dicit enim quod frui non
t Quod intelligendum est de natura divina 2 Quamvis nee ruitio illa proprie diei possit,
ad quam solam pertinet ut naturam totam mo- sed solummodo praesumptitia et BPPMens. vere possit.
563쪽
adeo absurde existimantur et bestis, scilicet Sicut uti absurdissime dicerentur 1).
De liis etiam infra, quaest XII, art. 2 ad 5.
Ad tertium sic proceditur l. Videtur quod si uitio non sit tantum ultimi sitis. Dicit enim postolus ad Philemonem, 20 Itaque, frater, ego te fruar in Domino. Sed manifestum eSimVod Paulus non posuerat ultimum suum finem in homine. Ergo si ui non tantum est ultimi finis. 2. Praeterea, ructus est quo aliquis ruitur. Sed ApoStolus dicit Calai. v. 22 Fructus spiritus est charitas, gaudium, az et bUJUSmodi, quae non habent rationem ultimi sitis. Non ergo ruitio est tantum ultimi finis.
3. Praeterea, actu voluntati Supra SeipSOS reflectuntur; Volo enim me Velle, et amo me amare. Sed frui Stinetia Voluntatis; voluntas enim est
per quam ruimur, ut Augustinus dicit De Trinit. lib. x, cap. 10, ante med.). Ergo aliquis ruitur Sua fruitione. Sed ruitio non est ultimus sinis hominis, sed solum bonum increatum, quod Si DeUS. Non ergo fruitio est solum ultimi finis. Sed contra est quod Augustinus dicit De Trinit. lib. x, cap. 11 ante med.), wox non ruitur, Si qui id quod in saeuitatem voluntatis assumitur, propter aliud appetit. , Sed Solum ultimus sinis est qui non propter aliud appetitur. Ergo solius ultimi finis est ruitio.
CONCLUSIO. Fruilio lanium ultimi sinis est, qui non propter aliud quaeritur, Sed propter seipsum, ut in eo voluntas quiescat et delectetur.
Respondeo dicendum quod, sicut dictum est sart. 14UJUS quaeSt.), ad rationem fructus duo pertinent, Scilicet quod Sit Ultimum, et quod appetitum quiete quadam dulcedine vel delectatione. Ultimum autem est Simpliciter et secundum quid simpliciter quidem quod ad aliud non resertur Sed Secundum quid, quod Si aliquorum Ultimum. Quod ergo est Simpliciter ultimum, in quo aliquis delectatur sicut in ultimo fine, hoc proprie dicitur fructus, et eo proprie dicitur aliquis frui; quod autem in Seipso non est delectabile, Sed tantum appetitur in ordine ad aliud, sicut sotio amara ad Sanitatem, nullo modo fructus dici potest; quod autem in se habet quamdam delectationem, ad quam quaedam praecedentia reseruntur, potest quidem aliquo modo dici ruetus Sed non proprie et Secundum completam rationem fructus, eo dicimur frui. Unde Augustinus De Trin. lib. x, cap. 10, ante med. diei quod fruimur cognitis, in quibus Voluntas delectata conquiescit is 3 . Non autem quiescit simpliciter nisi in Ultimo, quia quamdiu aliquid expectatur, motu voluntati remanet in Suspenso, licet jam ad aliquid pervenerit; sicut in motu locali licet illud quod est medium in magnitudine, sit principium et stulS, non tamen accipitur ut sinis in actu, nisi quando in eo quieScitur. Ad primum ergo idendum, quod, sicut Augustinus dicit De doctr. ChriSi lib. I, cap. 33, OS med. , si dixisset Te fruar, et non addidisset: In Domino, Videretur ne delectutionis in eo posuisse; sed Lia addidit: In Domino, in Domino Se posuisse finem, atque eo se frui Significavit;
3 u Nam, ut subdito et probat Augustinug. veritatem est ultimus, sed etiam qui talis est se- uti aliqua re non potest nisi animal quod rationis cundum apprehensionema avarus enim pecunia est particeps Scire namque quo quidque rese proprio ruitur, quamvis ipsi non sit ultimus rendum sit non datum est rationis expertibus; finis secundum rem.
Sed neque rationalibus stultis. sci Sive paulo plenius, ipsis propter seipsa 2 Praenotandum est ex Sylvio quod snis ulti deleetata per oppositum ad alia quibus dicimur mus qui dicitur objectum druitionis proprie uti prout ad illud referimus quo fruendum dieiae, non intelligitur is solus qui secundum ει.
564쪽
ut sic fratre se laui dixerit non tanquam termino, Sed tanquam medio. Ad secundum dicendum, quod fructus aliter comparatur ad arborem producentem, et aliter ad hominem ruentem. Ad arborem quidem producentem comparatur Ut essectus ad cauSam ad ruentem autem Sicut ultimum expectatum et delectans. Dicuntur igitur ea quae enumerat ibi
Apostolus fructus, quia Sunt essectus quidam Spiritus sancti in nobis unde et fructus Spiritus dicuntur , non autem ita quod eis fruamur tanquam ultimo sine. Vel aliter dicendum quod dicuntur fructus Secundum Ambrosium ut citatur in Sent i, dist. 1, et habetur in GloSS. interi ad Cal. Super illud 'ructus autem Spirittis , quia u propter Se petenda Sunt v non quidem ita quod ad beatitudinem non reserantur, Sed quia in seipsis habent unde nobis placere debeant. Ad tertium dicendum quod Sicut Supra dictum Si MaeSt. I art. 8, et DaeSt. , art. T), sinis dicitur dupliciter: uno modo ipsa res, alio modo adeptio rei. Quae quidem non Sunt duo sines, Sed unus finis in se consideratus, et alteri applicatus Deus igitur est ultimus nis Sicut res quae ultimo quaeritur fruitio autem, sicut adeptio hujus ultimi finis. Sicut igitur non est alius finis Deus, et fruitio Dei, ita eadem ratio ruitioni est qua fruimur Deo, et qua fruimur divina ruitione. Et eadem ratio est de beatitudine cream, quae in liuitione consiSlit.
Ad quartum sic proceditur. 1. Videtur quod fruitio non sit nisi finis habiti. Dicit enim Augustinus De Trinit. lib. X, cap. 11 ante med.), quod spui Si cum gaudio uti, non adhuc Spei, Sed jam rei. Sed quamdiu non habetur, non eSt gaudium rei, sed Spei. Ergo ruitio non est nisi finis habiti. 2. Praeterea, sicut dictum est art. 34MUS DaeSt.), ruitio non est proprie nisi ultimi finis, quia Solus ultimus sinis quietat appetitum. Sed appetitus non quietatur nisi in fine jam habito Ergo fruitio, proprie loquendo, non est nisi finis habiti. 3. Praeterea frui Si capere fructum. Sed non capitur fructus, nisi quando jam finis habetur. Ergo fruitio non est nisi sinis habiti. Sed contra re frui est amore inhaerere alicui rei propter SeipSam, mi Augustinus dicit De doeir chriSi lib. I, cap. 4, in princi). Sed hoc potest steri etiam de re non habita. Ergo frui potest esSe etiam finis non habiti.
CONCLUSIO.-Εst persecta ruitio ultimi sinis habiti realiter, impersecta vero sinis non habiti realiter, sed in intentione tantum.
Respondeo dicendum quod frui importat comparationem quamdam v Iuntatis ad ultimum finem, Secundum quod voluntas habet aliquid pro ultimo fine. Habetur autem ultimus finis dupliciterra Uno modo perfecte, et alio modo imperseete Persecte quidem, quando habetur non Solum in i tentione, Sed etiam in re imperfecte autem quando habetur in intentione tantum Est ergo persecta ruitio jam habiti finis realiter; sed impersecta est etiam finis non habiti realiter, sed in intentione tantiam. Ad primum ergo uicendum, quod AuguStinus loquitur de fruitione persecta l). Ad secundum dicendum, quod quies Voluntatis dupliciter impeditur: uno modo ex parte objecti, quia scilicet non est ultimus finis, sed ad aliud o
Si fruitio ultimi finas intelligatur, ut hic distinguit qualemcumque ruitionem a non rui- supponit S. homas ab Augustino intelligi; sed tione quoad finem quemlibet non habitum ut
probabilius est quod S. Augustinus non praecise ex ad unctis ibi patet. de ulti in o fine his loquatur, sed tantum at Miluta
565쪽
QU EST. XII, ART. I. 443dinatur; alio modo ex parte appetentis sinum, qui nondum adipiscitur finem. Objectum autem eSt quod dat speciem actui; sed ab agente dependet modus agendi, ut sit persectus Vel imperfectus Secundum conditionem agentis. Et ideo ejus quod non est ultimus sinis, si uitio est impropria quaSi deficiens a specie fruitionis finis autem ultimi non habiti est fruitio propria quidem, Sed imperfecta propter imperfectum modum habendi ultimum
Ad tertium dicendum, quod finem accipere Vel habere dicitur aliquis non colum Secundum rem, sed etiam secundum intentionem, ut dictum est in
DE INTENTIONE, IN QUINuUE ARTICUL0S DIVISA. Deinde considerandum est de intentione; et circa hoc quaeruntur quinque: 1 Utriim inlentio sit actus intellectus vel voluntatis. - Utrum sit lantum linis ultimi. - 3 Utrum aliquis possit simul duo intendere. - 4 Utrum intentio finis sit idem actus cum voluntate ejus quod est ad finem. - 5 Utrum intentio conveniat brutis animalibuS. ARTICULUS I. - ΠTRUM INTENTI SIT ACTUS INTELLECTUS, VEL VOLUNTATIS.
Da his etiam 2 2, quaest. CLXVIII, art. cors et Sent. II, diSt. 58 art. 5, et De Ver quaest XIIII, t. o, et De malo, quaest. VI, ari 2 ad 5.
Ad primum sic proceditur. 1. Videtur quod intentio Sit actus intellectus, et non voluntatis. Dicitur enim Matth. VI, 22): Si oculus tuus fuerit simpleae, totum corpus tuum lucidum erit: Ubi per oculum signiscatur intentio, ut dicit Augustinus De Serm. Om in monte, lib. II cap. 13, circa med.). Sed oculus, cum sit in Strumentum iSus, Significat apprehensivam potentiam. Ergo intentio non Stinctus appetitivae potentiae, Sed apprehenSivae. 2. Praeterea, ibidem Augustinus dicit in sin cap.), quod intentio lumen vocatur a Domino, ubi dicit Matth. I, 23): Si lumen quod in te est, ten brae sunt, etc. Sed lumen ad cognitionem pertinet. Ergo et intentio. 3. Praeterea, intentio designat ordinationem quamdam in finem. Sed o dinare est rationis. Ergo intenti non pertinet ad Voluntatem, ed ad rationem.
4. Praeterea, actus Voluntatis non est nisi sinis, Vel orum quae sunt ad finem. Sed actus voluntatis reSpectu finis vocatUr Voluntas, Seu ruitio; respectu autem eorum quae Sunt ad finem, est electio, a quibus dissert inte tio Ergo intentio non eSPaetus Voluntatis. Sed eontra est quod Augustinus dicit De Trinit. lib. x, cap. I, circ. nn. et lib. xi, cap. 9 , quod Voluntatis intentio copulat corpus iSum visui, et similiter speciem in memoria existentem ad aciem animi interius cogita tis uastigitur intentio actus voluntatis.
CONCLUSIO. Cum voluntas moveat omnes animae Vires ad sinem ejus proprio intentio actus eSt.
Respondeo dicendum quod intentio, sicut ipsum nomen Sonat, significat in aliud tendere. In aliquid autem tendit et actio moVentis, et motus mobialis; sed hoc quod motus mobilis in aliquid tendit, ab actione moventis procedit. Unde intentio primo et principaliter pertinet ad id quod movet ad sinem Dunde dicimus architectorem, et omnem praecipientem OVere Suo imperio alios ad id ad quod ipse tendit. Voluntas autem movet Omne alias vires animae ad finem, Ut Supra habitum eSi quaeSt. IX, art. 1). Unde m nisestum est qu6d intentio proprie est actus OluntatiS. Ad primum ergo dicendum, quod intentio nominatur oculus metaphorice,
566쪽
444 U EST. XII. RT. I ET II. non quia ad cognitionem pertinet, Sed Dia cognitionem praeSupponit, per quam proponitur Voluntati ni ad quem movet Sicut oculo praevidemus quo tendere corporaliter debeamus. Ad secundum dicendum, quod intentio dicitur lumen, quia manifesta est intendenti Unde et Opera dicuntur tenebrae, quia homo Sei quid intendit, sed nescit quid ex opere Sequatur, Sicut Augustinus ibidem exponit loc.
Ad tertium dicendum, quod Volunta quidem non Ordinat, Sed tamen in aliquid tendit secundum ordinem rationis Unde hoc nomen intentio nominat actum voluntatiS, praeSupposita ordinatione rationis ordinantis aliquid in finem. Ad quartum dicendum, quod intentio eSt actu Voluntatis respectu sinis. Sed voluntas respicit finem tripliciter. Uno modo abSolute; et sic dicitur voἰuntas prout absolute Volumus et sanitatem, vel Si quid aliud est hujusmodi. Alio modo consideratur finis, Secundum qUod in eo quiescitur; et hoc modo fruitio respicit linem. Tertio modo consideratur finis secundum quod est terminus alicujus quod in ipsum ordinatur; et sic intentio respicit finem. Non enim Solum e hoc intendere dicimur Sanitatem, quia volumus eam, Sed quia Volumus ad eam per aliquid aliud pervenire 1 .
ARTICULUS II. - UTRUM INTENTI SIT TANTUM ULTIMI FINIS M.
De his etiam 2 2, quaest. LXXX art. 4 orp. et Sent. II, diSt. 58, ari. 5, et De Ver quaest. XXII.
Ad secundum Sic proceditur. 1. Videtur qu6d intentio sit tanti im ultimis nis. Dicitur enim in lib. Sententiarum Prosperi Sent. 100 Clamor ad Deum est intentio cordis. Sed Deus est ultimus finis humani cordis. Ergo intenti Semper respicit ultimum finem. 2. Praeterea, intenti reSpicit finem, secundum quod est terminUs, ut dictum est ari praee ad 4). Sed terminus habet rationem ultimi sinis. Ergo intentio semper respicit ultimum sinem. 3. Praeterea, Sicut intenti respicit finem, ita et fruitio . Sed ruitio semper est ultimi sinis. Ergo et intentio. Sed contra ultimus finis humanarum Voluntatum est Unus, scilicet beatitudo, ut supra dictum est quaeSt. I art. T). Si igitur intentio esset tantum ultimi finis, non eSSent diversae hominum intentiones e quod patet esse
salSUID. CONCLUSIO. Iamelsi intentio sit semper ipsius sinis, non tamen Semper est ultimi finiS.
Respondeo dicendum quod Sicut dictum eSisari praee.), intentio respicit finem, Secundum quod est terminUS motu Voluntatis. In motu autem potest accipi terminus dupliciter. Uno modo ipSe terminu Ultimus, in quo quiescitur qui est terminus totius motus. Alio modo aliquod medium, quod est principium unius partis motus, et sinis vel terminus alterius sicut in motu quo itur de A in C per B, C est terminus ultimus B autem terminus, sed non ultimus et utriusque potest esse intentio. Unde etSi semper sit siniS, non tamen oportet quod semper sit ultimi finis. Ad primum ergo dicendum, quod re intentio cordis v dicitur u clamor ad Deum, ii non quod Deus Sit objectum intentionis Semper sed quia es in-
IIine definiri potest intentio : Intentio est ponsiono, sed sufficit finem apprehendi velut permotus voluntatis in finem velut per aliqua media media quaecumque illa sint acquisibilem eaque acquisibilem. Neque oportet quod media sui ac saltem indistincte intendi. quirendo opportuna jam sint in particulari de 2 Hic probat S. Doctor intentionem non tan- signata quando eS intentio, ut patet ex illa res tui esse finis lativi, sed etiam intermedii.
567쪽
tentionis cognitor Vel quia cium oramus, intentionem nostram ad Deum dirigimus, quae quidem intentio vim clamoris habet. Ad secundum dicendum, quod terminus habet rationem ultimi finis, sed non semper ultimi reSpectu totiuS, Sed quandoque reSpectu alicujus partiS.
Ad tertium dicondum, quod fruitio importat quidem quietem, quae HS msne, quod pertinet solum ad ultimum nem; Sed intentio importat motum
in finem, non autem in quietem. Unde non est Similis ratio.
ARTICULUS III. - TRUM ALIQUIS P0SSIT SIMUL DUO INTENDERE.
De his etiam De verit quaest XIII, art. 5 eorP.
Ad tertium sic proceditur. 1. Videtur quod non possit aliquis simul i tendere plura. Dicit enim Augustinus De Serm. Domini in monte, lib. II, cap. 14, 16, 1 et 22 , quod re non potest homo Simul intendere Deum, et
commodum Corporale. v Ergo pari ratione neque aliqua alia duo. 2. Praeterea, intentio nominat motum voluntatis ad terminum. Sed unius motu non pOSsunt esSe plures termini exuna parte. Ergo Olunta non P test simul multa intendere. 3. Praeterea, intentio praesupponit actum rationis sive intellectus. Sed re non
contingit simul plura intelligere, is Secundum Philosophum Topic lib. II, cap. 4, in declaratione loci 33 . Ergo etiam neque contingit Simul plura intendere. Sed contra, ars imitatur naturam. Sed natura ex uno instrumento inten-
dit duas utilitates sicut lingua ordinatur ad guStum, et ad locutionem, Ut dicitur me anima, lib. , in Gn. et lib. ii teXt. 88 . Ergo pari ratione arSVel ratio potest simul aliquid unum ad duos fines ordinare; et ita potest aliquis simul plura intendere.
CONCLUSIO. Potest voluntatis inlentio simul in multa ferri, ut finem ultimum et proximum, et unum alteri praeeligendo.
BeSpondeo dicendum quod aliqua duo possunt accipi dupliciter vel ordinata ad invicem, vel ad invicem non ordinata. Et Si quidem ad invicem fuerint Ordinata, manifestum est ex praemiSSi sart. 2 h US quaeSt.), quod homo potest simul multa intendere. Est enim intenti non Solum sitis ultimi, ut dictum est ibid.), sed etiam finis medii Simul autem intendit aliquis et finem proximum, et ultimum; sicut consectionem medicinae, et Sanitatem. Si autem accipiantur duo ad invicem non ordinata, Sic etiam simul homo potest plura intendere : quod patet ex hoc quod homo unum alteri praeeligit, quia melius eSt altero. Inter alias autem conditiones, quibus aliquid est melius altero, una est quod ad plura Valet Unde poteStaliquid praeeligi alteri ex hoc quod ad plura valet. Et sic manifeste homo simul plura intendit. Ad primum ergo dicendum, quod Augustinus intelligit hominem non
POSSe simul Deum, et commodum temporale intendere sicut ultimos spes: qUia, Ut SVpra StenSUm eSi quaest. I art. 5), non pOSSUnt eSSe plureS sines ultimi unius hominiS. Ad secundum dicendum, quod unius motus possunt X Una parte eSSeplures termini, Si unus ad alium ordinetur; sed duo termini ad invicem non ordinati ex una parte Uniu motus eSse non possunt. Sed tamen On- Siderandum est, quod id quod non est unum secundum rem poteSt accire Ut Unum Sectandum rationem. Intentio autem est motus Voluntati in albquid praeordinatum in ratione, sicut dictum est sart. 1 hujus qUaeSt. ad 3). Et ideo ea quae sunt plura Secundum rem possunt accipi ut UnUS terminUS intentionis, prout sunt Unum Secundum rationem vel quia aliqua duo
568쪽
concurrunt ad integrandum aliquidinum, Sicut ad Sanitatem concurrunt calor et frigus commenSurata : Vel quia aliqua duo sub uno communi continentur, quod poteStisSe intentum puta aequisitio Vini et vestis continetur sub lucro Sicut Sub quodam communi unde nihil prohibet quin illoqui intendit lucrum, Simul haec duo intendat. Ad tertium dicendum, quod Sicut dictum Si Part. Ι, MaeSt. LXXXV, art. ), contingit Simul plura intelljgere, inquantum sunt aliquo modo
ARTICULUS IV. - TRL EXTENII FINIS SIT IDEM ACTUS CUM VOLUNTATE GLS QUOD EST AD FINEM 1 .
De his etiam sup quaest Vm art. 5, et Sent. II, dist. 58 ari. 4 et , dist. 44 art. quaest. F
Ad quartum sic proceditur. 1. Videtur quod non sit unus et idem motus intentio sinis, et Voluntas ejus quod est ad finem. Dicit enim Augustinus me Trin. lib. X, cap. 6 circ. princes, quod voluntas videndi senestram sinem habet senestrae Visionem; et altera est voluntas per fenestram videndi transeuntes, Sed hoc pertinet ad intentionem quod Velim videre transeuntes per senestram hoe autem ad Voluntatem ejus quod est ad finem, quod velim Videre seneStram. Ergo alius est motu Voluntatis intentio finis, et alius Voluntas ejus quod est ad finem. 2. Praeterea, actus diStinguuntur Secundum objecta. Sed sinis, et id quod est ad finem sunt diversa objecta. Ergo alius motus Voluntatis est intentio finis, et voluntas ejus quod est ad finem. 3. Praeterea Voluntas ejus quod est ad finem, dicitur electio. Sed non est
idem electio et intentio. Ergo non est idem motus intentio finis 2 cura voluntate ejus quod est ad finem. Sed contra est quod id quod est ad finem se habet ad suem, ut medium ad terminum 3). Sed idem motus est qui per medium transit ad terminum in rebus naturalibus. Ergo et in rebus voluntariis idem motus est intentio finis, et Voluntas ejus quod eSt ad finem.
CONCLUSIO. - Unus et idem subjecto motus est voluntatis in sinem tendens, et in id quod est ad finem.
Respondeo dicendum quod motus voluntatis in sinem, et in id quod est ad finem, potest considerari dupliciter. Uno modo S Undum qu6d Volunta in utrumque fertur absolute et secundum Sera et sic Sunt simpliciter duo motus voluntatis in utrumque. li modo poteSt OnSiderari, Secundum quod voluntas sertur in id quod est adranem, propter sinem Det sic unus et idem subjecto motus voluntatis est tendens ad finem, et in id quod est ad finem Ctim enim dico Vol medicinam propter Sanitatem, mondesigno nisi unum motum voluntatis cujus ratio eSt, quia finis ratio est volendi ea quae sunt ad finem. Idem autem actus cadit Super objectum, et Super rationem objecti, Sicut eadem Vitio eSt coloriS, et luminiS, ut supra dictum eSi quaest viii, art. 3 ad 2). Et est simile de intellecturi quia si abs lute principium et conclusionem consideret, diversa S consideratio utriusque in hoc autem quod conclusioni propter principia aSSentit, est unus actus intellectus tantium. Ad primum ergo dicendum, qudd Augustinu loquitur de visione sene
Id quod est ad finem idem sonat a na 5 Supple sicut medium se habe ad termi. lium num id St, sicut id quod in motu intermedio
2 transpo*it constructionera intenti μ' pertransitur ad id quod est consummatio et uunis non es idem motus cum et tima terminatio ipsius motus, etc.
569쪽
QU.F ST XII, RT IV ET V 4 Itrae, et visione tran Seuntium per seneStram, secundum quod voluntas in utrumque abSolute fertur. Ad secundum dicendum, quod sinis, inquantum eSt re quaedam, eSt aliud voluntatis objectum, quam id quod Si ad finem sed inquantum est ratio volendi id quod est ad finem est Unum et idem Objectum. Ad tertium dicendum, quod motu qUi S unia subjecto, potest ratione differre secundum principium et sinem, Ut aScenSio et deSeensio, sicut dicitur Physic. lib. m text. 21). Sic igitur inquantum motu voluntatis sertur in id quod est ad num prout ordinatur ad finem, Stilectio ' motu autem voluntatis qui sertur in finem, Secundum quod acquiritur per ea quae Sunt ad finem, Vocatur intentio; cuju Signum est quod intentio finis esse potest etiam nondum determinatis hi quae Sunt ad sinem, quorum eSt electio l).
ARTICULUS V. - UTRUM INTENTI CONVENIAT BRUTIS ANIMALIBUS.
De his etiam 2 2, quaest cx ari. 4 corp. et Sent ii, dist. 58 art. 5 corp. et ad 2.
Ad quintum sic proceditur. 1. Videtur quod bruta animalia intendant mnem Natura enim in his quae cognitione carent magi di Stat a rationali iamtUra quam natura SenSitiVa, quae S in animalibus brutis. Sed natura intendit nem etiam in his quae cognitione carent, ut probatur PhyS. lib. II text. 87 et Sin.). Ergo multo magi bruta animalia intendunt finem. 2. Praeterea, Sicut intentio eSt finis, ita et fruitio. Sed ruitio convenit brutis animalibus, ut dictum eSi quaeSt. XI art. 2). Ergo et intentio. 3. Praeterea, HUSAES intendere finem civiuSAESPugere propter finem, cum intendere nihil sit nisi in aliud tendere. Sed bruta animalia agunt proptersnem movetur enim animal vel ad cibum quaerendum, vel ad aliquid limjusmodi. Ergo bruta animalia intendunt finem. Sed contra, intentio finis importat ordinationem alicujus in sinem quod est rationis. Cum igitur bruta animalia non habeant rationem, Videtur quod non intendant finem.
CONCLUSIO. - Quamvis proprie et principaliter brulis animalibus non conveniat intentio, convenit tamen quatenus iustinctu naturali ad aliquid mo
Responde dicendum quod Sicut Supra dictum eSt art. 1 vi quaeSL), intendere est in aliud tendere quod quidem eSt et moventi et moti Secundum quidem 2 igitur quod dicitur intendere finem id quod movetur ad finem ab alio, Sic natura dicitur intendere finem, quaSi mota ad Suum sinem a Deo, sicut Sagitta a sagittante et hoc modo etiam bruta animalia intendunt finem, inquantum moventur ab instinctu naturali ad aliquid. Alio modo intendere sinem est moventis, prout scilicet ordinat motum alicujUS, vel sui, vel alterius in finem; quod est rationis tantum. Unde per hunc mindum bruta non intendunt sinerti; quod est proprie et principaliter intendere, ut dictum est sart. 1 hujUSAUdeSt.). Ad primum ergo dicendum, quod ratio illa procedit, Secundum quod i tendere est ju quod moVetur ad sinem. Ad secundum dicendum, quod fruitio non importat ordinationem alicujus in aliquid, sicut intentio; Sed absolutam quietem in fine. Ad tertium dicendum, quod bruta animalia moventur ad finem, non quasi considerantia quod per motum suum possint conSequi sinem, quod
3 Addi potest ex quaest. XXII, De verit art. tio est eius voluntatis in ordine ad ra ionem 5 ad Ab quod utraque involvat respectum ad Omparantem media inter se. media sed cum hoc discrimine quod intentio sit 2 Ita codd. Alcan. cum edit. 0m et Pal. actus voluntatis in ordine ad rationem ipsa me an. 698. Iheologi , Nicolai, aliique omiseruat dia ordinantem ae dirigentem in liuem, at elec quidem.
570쪽
448 QE EST XIlI. RT. I. est proprie intendentis , Sed quaSi concupiscentia sinem naturali instinctu moventur ad sinem, qUaSi ab alio mota Sicut et caetera quae moventur
DE ELECTIONE E0RUM QILE SENI AD FLNEM, IN SEX ARTICULOS DIVISA.
Consequenter considerandum est de elibus voluntatis qui sunt in comparatione ad ea quae Sunt ad finem; et sunt tres, eligere, consentire et uti. Electionem autem praecedit consilium. Primo ergo considerandum est de electione; secundo de consilio tertio de consensu; quarto de USU Circa electionem quaeruntur Sex : 1 Cujus polentiae sit actus, uirum voluntatis Vel rationis. - 2 Utrum electio conveniat brulis animalibus. - 3 Uirum eleeli sit solum eorum quae sunt ad finem, Vel etiam quandoque sinis. - 4 Utrum electio sit tantum eorum quae per no aguntur. - , Utrum electio sit solum possibilium. - 6 Utrum homo ex necesSilale eligat, vel libere. MVTICULUS I. UTRUM ELECTIO SIT ACTUS VOLUNTATIS VEL RATIONIS.
De his etiam pari. I, quaest. m. art. o corp. et Sent. II, dist. 24. quaest. I art. 2, et De Fer. quaest. XXII, art. 35. et Ethic lib. III, ecl. 6. et VI, ecl. 2 fin.
Ad primum sic proceditur. 1. Videtur quod electi non sit acin V luntatis sed rationis . lectio enim collationem quamdam importat, qua unum alteri praesertur. Sed conferre est rationis. Ergo electio est rationis. 2. Praeterea, HVS dem e St Syllogi Zare et concludere Syllogi Zare autem in Operabilibus est rationis. Cum igitur electio sit quasi conclusio in operabilibus, ut dicitur Ethic lib. Π, cap. 3 , Videtur quod Sit actu rationiS. 3. Praeterea, ignorantia non pertinet ad voluntatem, Sed ad vim cognitivam. Si autem quaedam ignorantia electionis, ut dicitur Ethie. lib. , cap. 1, Vel SUS Gn.). Ergo Videtur Dod electio non pertineat ad voluntatem, sed ad rationem. Sed contra est quod Philosophus dicit Ethie. lib. m, cap. 3, prope sin.), quod eleetio u est desiderium eorum quae Sunt in nobis. Desiderium autem est actu Voluntatis. Ergo et electio.
CONCLUSIO. - Cum eleelio perficiatur in motu quodam animae ad bonum quod eligitur, non est substantialiter actus rationis, Sed voluntatiS.
ReSpondeo dicendum quod in nomine electionis importatur aliquid pertinens ad rationem, sive ad intellectum, et aliquid pertinens ad voluntatem. Dicit enim Philosophus Ethic. lib. I, cap. 2), quod o electi eSt appetitivus intellectus, vel appetitus intellectivuS. M Quandocumque autem duo concurrunt ad aliquid unum con Stituendum, Unum eorum Strat sor- male respectu alterius. Unde Gregorius Nyssenus Vel NemeS. lib. De nat. hom cap. 33, prope sin. dicit quod electi neque est appetitu Secundum SeipSam, neque consilium solum, Sed echis aliquod compoSitUm. Sicut enim dicimus animal ex anima et corpore compOSitUm SSe, neqUe Vero Orpit esse Secundium seipsum, neque animam Solam, Sed UtrUm-De ita et electionem. Est autem considerandum in actibu animae, quod actu qui est esSentialiter unius potentiae vel habitus, recipit formam et Speciem a Superiori potentia vel habitu secundiim quod ordinatur in serius a Superiori. Si enim aliquis actum sortitudinis exerceat propter Dei am rem actus quidem ille materialiter est sortitudinis sormaliter Ver charitatis Manifestum eSi autem quod ratio quodammodo Voluntatem praecedit, et ordinat actum ejus, inquantum scilicet voluntas in suum Objectum
s Ita codd. Canter Rom. aliique, et iliti eonsequi nem, quod est proprie intendentis; rami in tanti Humilit Rom. os verbum et neu sed cone ιι piscentia finem, naturali instinetu is entia omittit finem Cod Alcan. I Ossuri mouentur ad finem, quasi ab alio mota, ete.