장음표시 사용
642쪽
502 U EST. XIX, RT. VIII. cit Glossa interi. Tantum boni quis lacit, quantum intendit ii Sed intentio non Solum dat bonitatem actui exteriori sed etiam Voluntasi, ut dictum eSD art. praeci). Ergo tantum aliquis habet bonam Voluntatem , quantum intendit.
2. Praeterea, aUgmentata causa, augmentatur essectus. Sed intentionis hom-tas est eaUSa bonae Voluntatis 1 . Ergo quantum qui intendit de bono tantum volunta est bona.
3. Praeterea, in malis quantum aliquis intendit, tantum peccat; si enim aliquis projiciens lapidem intenderet sacere homicidium, reus eSSet homicidii. Ergo pari ratione in bonis tantum est bona voluntaR quantum aliquis bonum intendit. Sed contra poteStisSe intentio bona , et Volunta mala. Ergo pari ration potest esse intentio magis bona, et Volunta minit bona.
CONCLUSIO.-Quantilas bonitatis voluntatis non semper Sequitur quantitatemho nitalis in lentionis,sed malitiae quantilas est secundum quantilat m malitiae in lentionis.
Responde dicendum quod circa actum et intentionem finis duplex quantitas potest considerari Luna e parte objecti, qUia Vult 3juS bonum, Vel agit alia ex intentione actus quia intense vult et agit quod est majus ex parte agentis. Si igitur loquamur de quantitate utriusque quantum ad objectiam, manifestum est quod quantita actu non Sequitur quantitatem intentionis. Quod quidem e passi actus e Xteriori contingere potest dupliciter : uno modo, quia objectum quod ordinatur ad sinem intentum, non est proportionatum fini illi sicut si quis daret decem libras, non posset con Sequi suam intentionem. Si intenderet emere rem Valentem centum libras alio modo propter impedimenta quae superVenire pOSSunt Circa eX-teriorem actum, quae non eSt in potestate noStra remOVere puta aliquiS intendit ire usque Romam, et occurrunt ei impedimenta, quod non potest hoc sacere. Sed ex parte interioris actu voluntatis non est niSi Uno modo 2), quia interiores actus Voluntatis Sunt in poteState nOStra, non autem exteriores actus. Sed Voluntas potest velle aliquod objectum non proportionatum fini intento et sic voluntas, quae sertur in illud objectum absolute conSideratum, non est tantum bona, quantum est intentio. Sed quia etiam ipsa intentio quodammodo pertinet ad actum voluntatis, inquantum Scilicet est ratio ejus 3 , propter hoc redundat quantitas bonae intentionis in voluntatem , inquantum scilicet Voluntas Vult aliquod bonum magnum ut sinem, licet illud per quod vult con Sequi tantum bonum, non Sit dignum illo bono 4 . Si vero consideretur quantitas intentioni et actus Se cundum intentionem utriusque, Sic intensio intentioni redundat in actum interiorem et exteriorem VoluntatiS, quia ipsa intenti quodammodo se habet formaliter ad utrumque, ut e Supra dicti patet quaeSt. H, I L M, Iicet materialiter intentione recta eXistente intenSa, OSSit eSSe actu interior Vel exterior non ita intensus, materialiter loquendo puta cum aliquis non ita intense Vult medicinam sumere, Sicut vult Sanitatem tamen hoc ipsum quod est intense intendere sanitatem, redundat formaliter in hoc quod est intense velle medicari. Sed tamen hoc est con Siderandum, quddiniensi actus intortoris vel exterioris potest referri ad intentionem Mut
4 Id est volitionis quae voluntas frequeuter 4 Id est, non sit aequalis dignitatis cuni illo appellatur essectum designando seri nomen bono quod vult consequi; vel aequalis condi-BUSae. tionis et virtutis proportionatae ad illud conse-i2ὶ empe priori qui consistit in eo quod ob quemlun .seclum ni non sit proportionatum. 5, Vel transpositis verbis, rus objectum ad 5, Supple, intentio est ratio actus voluntatis in sentionem ita nempe ut in lenii qua volumus DC e converso. aliquid non feratur duntaxat in rem vel in ac-
643쪽
objectum puta cum aliquis intendit intense velle, vel aliquid intense operari, et lamen non propter hoc intense vult vel Operatur; quia quantitatem intenti boni non sequitur bonitaSactus interioris Vel exterioris, ut dioetum est iii sup . inde est quod non quantum aliquis intendit mereri, meretur; quia quantita meriti consistit in intensione actus, ut infra dice
Ad primum ergo dicendum, quod GlOSSa illa loquitur quantum ad reput tionem Dei, qui praecipue considerat intentionem sinis. Unde alia Glossa sord ex Babano diei ibidem, quod ii thesauru cordi intenti est e qua Deus judicat opera is Bonitas enim intentioniS, Ut dictUm Si in corp. art.), redundat quodammodo in bonitatem voluntatiS, quae saeit etiam exterioremae tum apud Deum meritorium. Ad secundum dicendum, quod Sola bonitas intentionis non est tota causabonpe voluntatis inde ratio non eqUittar.
Ad tertium dicendum, quod sola malitia intentionis sufficit ad malitiam Voluntatis; et ideo etiam quantum mala est intentio, tantum etiam malaeS Voluntas. Sed non est eadem ratio de bonitate, ut dictum eSt in resp.
De his etiam Sent. I. dist. 48 art l, et De Ver quaeSt. XXIII, ari. 7 cors.
Ad nonum sic proceditur. 1. Videtur quod bonitas Voluntatis humanae non dependeat ex confirmitate Voluntatis di inde ImpoSSibile eSi enim v luntatem hominis consormari voluntati divinae, ut patet per id quod dieitur laa. LV, 9 : Sicut eaealtantur coeli a terra, ita eaealtatae sunt viae meae o viis vestris, et cogitationes meae a costitationibus vestris. Si ergo ad bonitatem v lUntati requireretur consormitas ad diVinam Voluntatem, Sequeretur quod impossibile esset hominis Voluntatem esse bonam, qUod Si inconVeniens. 2. Praeterea, Sicut Volunta nostra derivatur a Voluntate divina, ita Scientia nostra derivatur a Scientia divina Sed non requiritur ad Scientiam no tram quod sit consormis scientiae divinae multa enim Deus scit quae nos ignoramUS. Ergo non requiritur quod Volunta nOStra Sit consormis voluntati divinae. 3. Praeterea Voluntas eSt actioni principium. Sed actio nostra noni test conformari aetioni divinae. Ergo non requiritur quod Voluntas nostra sit consorinis voluntati divinae. Sed contra est quod dicitur Matth. xxVI, 39ὶ Non sicut ego volo, sed sicut tu vis quod dicit, qui rectum Vult eSSe hominem, et ad Deum dirigi, uui Augustinus dicit in Enchir simplic ex eap. 106 , Sed XpreSS. in pSal. xxxv cone P mper illud et Rectos decet collaudatio). Rectitudo autem voluntatis est bonitas ejus Ergo bonitas voluntatis dependet e conformitate ad voluntatem divinam.
CONCLUSlo. Cum unumqu0dque b0mim sit inquantum attingit ad propriam
mensuram manifestum est hurnanae voluntatis bonitalem ex consormitate ad divinam dependere.
Respondeo dicendum quod Sicut dictum est sart. 7 hi uSquaest.), bonitas voluntatis dependetis intentione niS. Finis autem ultimus Oluntatis humanae Si Summum bonum, quod Si Deus, ut Supra dictum est quaeSt. , art. 8 . ReqUiritur ergo ad bonitatem humanae voluntatis quod
tum volendi ut sic, sed tu vehementiam ejus ut tio voluntatis ut sit bona, etiam ea bonitate quae in objectum suiHM. naturaliter haberi potest, debeat esse eonlarmisu' Sensus est utrum Voluntas nostra seu sto eum divina voluntate.
644쪽
ordinetur ad summum boniam. Hoc autem borium primo quidem et per se comparatur ad voluntatem divinam ut objectum proprium ejus illud autem quod est primum in quolibet genere, Si menSura et ratio Omnium qil e Sunt illius generi S. Unumquodque autem rectum et bonum St, inquantum attingit ad propriam mensuram. Ergo ad hoc quod voluntas hominis sit bona requiritur quod conformetur voluntati divinae. Ad primum ergo dicendum, quod Voluntas hominis non potest conformari Voluntati divinae per aequiparantiam , sed per imitationem Det Similiter consor matur scientia hominis Seientiae divinae. inquantum cognoSCit Verum, et actio hominis actioni divinae, inquantum est agenti convenien S; eth per imitationem, non Utem per aequiparantiam. Unde patet solutio ad secundum et ad tertium argumentum.
De his etiam infra, quaest XIIIx art. 2 ad O et 2 2, quaest. ln stri. 4 ad 5, et Sent. I, dist. 48,art. 5 et 4 et I e ver quaest XX lli, art. 7 et 8 et Op c. IX, quaeSl. 87.
Ad decimum sic proceditur. 1. Videtur quod voluntas hominis non debeat Semper conformari divinae voluntati in volito. Non enim possumu Velle quod ignoramus : bonum enim apprehensum est Objectum voli latis. Sed quid Deus velit ignoramus in plurimi S. Ergo non poteS humana VoluntaS divinae voluntati conformari in volito. 2. Praeterea, Deus Ult damnare aliquem quem praescit in mortalite eat moriturum. Si ergo homo teneretur conformare Voluntatem suam divinae voluntati in volito, Sequeretur quod 1 homo teneretur velle Suam damnationem, quod Si inconVenienS. 3. Praeterea, nullus tenetur Velle aliquid quod est contra pietatem. Sed si homo vellet illud quod Deus Vult hoc eSSet quandoque contra Pietatem, puta cum Deus Vult mori patrem alicujus si filius hoe idem vellet, contra pietatem esset. Ergo non tenetur homo consormare Voluntatem Suam V luntati divinae in Volito. q. Sed eontra est quia Super illud Psal. xxxii : Rectos decet collaudatio, diei Glossa ord. X Aug. Reetiam cor habet qui Vult quod Deus vult. Sed quilibet tenetur habere rectum cor. Ergo quilibet tenetur Velle quod
2. Praeterea M, sorma Oluntatis est ex objecto, sicut et cujuslibet actus. Si ergo tenetur homo consor mare Voluntatem iram Voluntati divin22, 2-quitur 3 quod teneatur conformare in olito. 3. Praeterea, repugnantia volun lalum consistit in hoc quod homines diversa volunt. Sed quicumque habet voluntatem repugnantem di 'inpe V luntali habet malam Voluntatem. Ergo qui eumque non consormat Voluntatem suam voluntati divinae in volito haDet malam Voluntatem.
CONCITSIO. Noluntas ulnana tenetur divinae tonsormari voluntati in volt lola aliter, non autem materialiter.
Respondeo dicendum quod. Sicut ex praedicti Spatet i art. 5 hujuSqueret. , voluntas sertur in suum Objectum, secundum quod a ratione Proponitur. Contingit autem aliquid a ratione considerari diversimode ita quod sui3 una ratione est bonum et secundiim aliam rationem non boniam. Et
si voluntas alicujus velit illud esse secundum quod habet rationem boni est bona et Voluntas alterius, si velit illud idem non esse, Secundum
s Cod Camer et ex eo Theologi sequitur 2 mo argiiniolitum deest in odit Nicolai, ullo ιι ιeatur errante prelo habetur enim e ussi lutio.
645쪽
0ILEST XIX, ART. X. 505 quod habet rationem mali, erit voluntas otium bona sicut judex ubei bonam voluntatem, dum Vult Occi Sionem latroniS, quia ju StaiSi volunt: autem alterius, puta uxoris vel illi qui vult nota occidi ipsum, inquantum Si Secundum naturam mala CCt Sio est etiam bona. Cum autem FIuntas sequatur apprehensionem rationis Vel intellectus, Secundum quod ratio boni apprehensi fuerit communior, Secundum hoc et Volunta sertur in bonum communius Sicut patet in exemplo proposito. Nam judex habet curam boni cominianis, quod est juStitia; et ideo vult occiSionem latronis quae habet rationem boni Secundum relationem ad Statum com-mUnem UXOr autem lationis considerare habet bonum privatum familite; et Secundit m hoc vult maritum latronem non occidi. Bonum autem totius uniVei Si Si id quod est apprehensum a Deo, qui est univei Si factor et gubernator. Unde quidquJd vult, vult sub ratione boni communis, quodeSt Sua bonitas, quae est bonum totiu universi. ApprehenSi autem crea tUrde Secunditan suam naturam est alicujus boni particularis proportionali
SUM naturae. Contingit autem aliquid esse bonum Secundum rationem particularem quod non est honum SUCundum rationem univerSalem, Ut e Con Vel SO, ut dictum est hic Supra .atide contingit quod aliqua voluntas eSt bona volens aliquid Secundum rationem particularem con Sideratum, quod tamen Deus non vult Secundum rationem uniVei Salem, et e On- Vel SO. Et inde est etiam quod possunt diversae voluntate diverSoriam hominum circa Opposita esse bonae, prout Sub diversis rationibu particularibus Olbiat hoc esse vel non SSe. Non est autem recta Volunta ali CUJUS
hominis v0lentis aliquod bonum particulare, nisi reserat illud in bonum Commune Sicut in finsem; cum etiam naturali appetitus cujuSlibet partis ordinetur in bonum commune totius. X sne autem Sumitur quaSi sol malis ratio volendi illud quod ad sinem ordinatur. Unde ad hoc quod aliquis recta Voluntate velit aliquod particulare bonum, oportet quod illud particulare bonum Sit volitum materialiter, bonum auisem commune diVinum Sit Volitiam formaliter Voluntas igitur humana tenetur conformari divinde Voluntati in volito sol maliter tenetur enim volt bonum divinum et commiliae Sed non materialiter 1 ratione jam diota hic Sup.). Sed tamen
quantium ad utrumque aliquo modo voluntas humana conformatur Oluntati divinae quia secundium quod consormatur voluntati divinae incommuni ratione voliti, consormatur ei in sine ultimo Secundilui autem quod non consor matur ei in volito materialiter, conirmatur ei Secundum rationem cauS8Defricientis; quia hane propriam inclinationem OnSeqtientem naturam et apprehensionem particularem hujus rei habet re a Deo Stetit a causa Metima. Unde consuevit dici quod consor matur quantiam ad hoc voluntas hominis voluntati divinae, quia vult hoc quod DeuS Ulteum velle. Est et alius modus consormitatis secundum rationem caUSae sor-
mali , ut scilicet homo velit aliquid ex charitate, sicut Deus Vult et ista etiam consormitas redueitur ad consorinitatem formalem, qUae attenditur ex ordine ad ultimum finem, quod est proprium Objectum charitatiS. Ad Primum ergo dicendum, quod volitum divinum, Seeundiim rationem Communem, quale Sit Scire possumus Scimus enim quod Deu quidquid vult, vult Sub ratione boni. Et ideo quicumque vult aliquid Sub quacum-qlae ratione bonis habet voluntatem consorinem voluntati divinae quantum ad rationem voliti. Sed in particulari nescimus quid Deus velit et qUan-
st Voluntas humana voluntati divinae consor maliquando vult rem sub eadem P ltione qua Deus matur in volito materiali quando ut eamdem vult.rrem quam vult Deus con ormatur in volito Ar-
646쪽
tum ad hoc non tenemur conformare Voluntatem nostram divinae Voluntati. In statu tamen gloriae omne videbunt in Singulis quae olent Ordi nem eorum ad id quod Deus ire hoc vult et ideo non Solum sol maliter, sed materialiter in omnibus Suam Voluntatem Deo conformabunt. Ad secundum dicendum, quod Deus non Vult damnationem alicujus Subratione damnationi S, nee mortem alicujuS in uuantum est mors quia ipSevult omnes homine Salvo fieri; Sed vult ista sub ration justitiae. Unde suciei circa talia quod homo Velit justitiam Dei et ordinem naturae
Unde patet solutio ad tertium. Ad primum Vero quod in contrarium Objiciebatur, dicendum quod magis Vult ruod Deus vult qui consormat voluntatem suam voluntali divinaequaDtum ad rationem Voliti, quam qui conformat quantiun ad ipsam rem Volitam quia Volunta principalitis sertur in finem quam in id quod est ad finem. Ad secundum dicendum, quoi Species et forma actus magis attenditur Secundum rationem objecti quam Seeundum id quod est materiale in ObjeCm. Ad tertium dicendum, quod non est repugnantia Voluntatum, Uando aliqui diversa volunt non Secundium eamdem rationem Sed Si Sub una r tione esset aliquid ab uno olitum quod alius nollet ho induceret repugnantiam Voluntatum AEUO tamen non Stin propOSilo.
ARTICULOS DIVISΛ. Deinde considerandum est de bonitale et malilia quantum ad exteIiores actus; et ire hoc quaeruntur Sec 1 Utrum bonitas et nolitia per prius sit in actu voluntatis vel in actu exteriori. - 2'Utrum lola bonitas vel malitia actus exierioris dependeat ex bonitate voluntalis. -3'Utrum sit eadem bonitas et malitia interioris et exterioris ac-lus. 4'Utrum actus exterior aliquid addat de boni late vel malitia supra aelum interiorem. - 5 Utrum eventu Sequens aliquid addat de bonitale vel malilia ad actum exteriorem. - 6 Utrum idem actu eXlerior possit res bonus et malus. ARTICULUS I. - UTRUM B0MThy VEL MALITI PER PRIl SI IN ACTU
Ad primum si proceditur. 1. Videtur quod bonum et malum per prius consistat in actu exteriori quam in actu Oluntatis. Voluntas enim habet bonitatem e Objecto, Ut Supra dictum Si quaeSt. IX, art. 1 et 2 . Sedaelus exteriores Objectum interiori aetus Oluntatis dicimur enim velle surtum, vel velle dare eleemoSynam. Ergo boniam et multim per prius est in actu exteriori quam in actu Voluntatis . . 2. Praeterea, bonum per prius convenit sini; quia ex de Sunt ad nem, habent rationem boni ex ordine ad finem Actus autem voluntatis 1 non poteS eSSe sinis, ut Supra letum est quaest. I art. 1 ad 2 ; CtUS Bulem alterius potentiae potest esse sinis. Ergo per prius conSiStit bonum in actu potentiae alteri u quam in actu Oluntati S. 3. Praeterea, actus Voluntatis formaliter se habet ad actum eXteriorem, ut supra dictum eSL qiaadst xum art. 6 . Sed id quod Si sormale, Stio
IIoc est a voluntati ipsa ilici liis iit ibi x sunt eliana voluntatis in tu turpi rautur primitur per oppositum ad aetus inireratos qui sed non inimediate ut eliciti.
647쪽
terius; nam forma advenit materi te. Ergo per priuS Si bonum et malum in actu exteriori quam in actu VoluntatiS. Sed contra est quod Augustinus dicit lib. I Retracto P. 9, parum a med.), quod si Volunta eSi qua peccatur, et recte Vivitur virgo bonum et malum morale per prius OnSi Sti in Voluntate.
CONCLUSIO. actus exterioris bonitas, si conSideretur secundum Suam naturam, magis a ratione quam a voluntate est Sed Si Secundum peris executionem pectetur, Sequitur VoluntatiSb0nitalem, quae est u principium.
Responde dicendum quod aliqui actu exteriores possunt dici boni vel mali duplicitur. Uno modo Secundum genu SUUm, et SeeUndiam Cir m- Stantia se ipsis consideratas Sicut dare eleemoSyriam, Servatis debitis circumStanliis, dieitur eSse bonum. Alio modo dicitur aliquid esse bonum vel malum ex ordine ad finem Sicut dare eleemOSynam propter inanem gloriam dicitur esse malum. Cium autem finis Sit proprium objectum voluimtatiS, manifestum est quod Sta rati boni vel mali, quam habet actus exterioris ordine ad sinem, per prius in Venitur in actu Voluntatis, et ex eo derivatur ad aetum eXteriorem Bonita autem Vel malitia quam habet actus exterior Secundium Se propter debitam materium et debitas circumstantiaS, non deriVatur a Voluntate, Sed magi a ratione. Unde Si consideretur bonitas exterioris actus, Secundum qUod Si in ordinatione et apprehen-Sione rationis, prior eSi quam bonita actu Voluntatis. Sed Si conSideretur, Secundum quod est in eXecutione peris, Sequitur bonitatem Voluntatis, quae eSt principium ejus l). Ad primum ergo dicendum AEUOd actu eXterior eSt Objectum Voluntatis, inquantum ploponitur voluntati a ratione ut quoddam bonum 3pprehen- Sum et obdinatum per rationem et Sic Stirlia bonum quam actu Voluntatis inquantum vero consiStit in eXecutione periS,AES essectu Voluntatis, et Sequitur Oluntatem. Ad secundum dicendum, quod fini est prior in intentione, Sed est posterior in executione. Ad tertium dicendum, quod forma Sectandum quod est recepta in materia, en pOSterior Via generationi quam materia licet Sit prior natura sed Secundum quod Si in causa agente, est omnibu modis prior. Cluntas autem comparatur ad actum Xteriorem Sicut ea Sa efficiens. Unde bo-hitas actus voluntatis Si forma exteriori actuS. Sieut in caUS agente existens 2J.
DEPENDEAT EX BONITATE ET MALIM VOLUNTATIS.
Ad secundum Si proceditur. 1. detur quod tota bonitas et malitia actus extet iuriS dependeat ex Voluntate. Dicitur enim Matth. vii 18): Non potest arbor bona malos fructus facere, nec arbor mala facere fructus bonos Per arborem autem intelligitur Voluntas, et per fructus intelligitur opus, Secundum GloSSam Ord. UgUSt. lib. I coni. Ulian. 39 8, ante med.). Ergo non poteStiSSe quod Volunta interior Sit bona, et actu ex
2. Praeterea Au Stinus dicit lib. I Retraei e . A quod, nonniS VO-luntate peccatur. η Si ergo non Sit peccatUm in Oluntate, non erit peccasum in exteriori actu et ideo tota bonitas vel malitia exterioris actu e VO-luntate dependet.
l Nam bonitas voluntatis est causa efficiens externum modo esse Iiorem voluntate, modo bonitatis ictus Oluntatis posteriorem, et modo objectum voluntatis, modo
u Ex his intelligi potest, ait Sylvius, actum euectum, in diverso Scilicet genere cauSae.
648쪽
3. Praeterea, honiam et malum, de quo nunc loquimur, Sunt disserentiae moralis actus. Disterentiae autem per se dividunt genus, secundiim Philos phiam Metaph. lib. vii text. 43). Cum igitur actus sit morali ex eo quod est Voluntarius, videtur quod bonum et malum accipitur in actu Solum ex parte VoluntatiS. Sed contra est quod Augustinus dicit lib. Contra mendacium. 3P. I, ParUm ante med.), quod quaedam Sunt quae nullo quasi bono ne aut bona voluntate poSsunt bene fieri.
CONCLUSIO. - Tota bonitas et malitia exterioris actus secundum ordinem Edfinem ex voluntalis bonitale et malilia pendet quae vero ex circumstantiis a ratione
Respondeo dicendum qu6d, Sicut jam dictum est sart. praeci , in Xte inori actu potest considerari duplex bonitas vel malitia Diana secundum debitam materiam et circumstantias alia secundum ordinem ad finem. Et illa quidem quae est secundum ordinem ad finem, tota dependet e Voluntate illa autem quae est ecdebita materia vel circumstantiis dependet eX ratione; et echae dependet bonita voluntatis, Secundum quod in pSamsertur. Si autem con Siderandum quod, Sicut Supra dictum Si quaeSt. praee art. 6 ad 1 , ad hoc quod aliquid sit maliun susticit unus singularis defectus ad hoc autem quod sit simpliciter bonum non sumeti unum Singulare bonum, Sed requiritur integritas bonitatis. Si igitur voluntas sit bona et ex objecto proprio et e fine, ConSequens St actum X teriorem esse bonum. Sed non Sumcit, ad hoc quod actus exterior sit bonus, bonites 1 voluntatis quae Sti intentione finis. Sed si voluntas sit mala Sive ex intentione finis, SiVe X et Volito, consequenSAES actum exteriorem
Ad primum ergo dicendum quod Voluntas bona, prout Significatur per arborem bonam, est accipienda secundum quod habet bonitatem et exactu volito et ex fine intento. Ad secundum dicendum, quod non Solium aliquis Oluntate peccat, quando vult malum finem, Sed etiam quando vult malum actum. Ad tertium dicendum, quod voluntarium dieitur non solium actus interiori2 voluntatis, sed etiam actu eXteriores, prout a Voluntate procedunt et ratione ); et de circa utroSque actus potest esse disserentia boni et mali.
ARTICULUS III. - UTRUM B0NITAS ET IALITIA SIT EADEM EXTERI0RIS ET
EXTERI0RIS ACTUS . De his etiam infra art. 4 ad 2.
Ad tertium si proceditur. 1. Videtur quod non eadem sit bonitas vel malitia actus interioris voluntatis et exterioris actus Actu enim interi .ris principium Si is animae interior apprehensiva Vel appetitiva actus autem Xteriori principium est potentia exequens motum. Ubi autem sunt diversa principia actionis ibi sunt diversi actus Paetus autem eSt Subjectum bonitatis vel malitiae; non potest autem esse idem acciden in diverSi Subjectis. Ergo non potest esse eadem bonitas interiori et exteri
2. Praeterea Virtu est re quae bonum facit hahentem, et opus ejus bonum reddit, ii ut dicitur Ethic. lib. , cap. 6 in princi). Sed alia Si irtus intellectuali in potentia imperante, et alia virtus moralis imperatas , ut
4 Al. boniια se. 5 Α voluntate, ut imperante a ratione, ut 2 Ita codices et editi passim In edit. Rom. diligente. deest, interior. 4 Nicolai alia virtus es moralis in potentia imperante.
649쪽
QU EST XX AB T. III. 509 patet Ethic. lib. , cap. 1). Ergo alia est bonita actu interioris, quae est potentiae imperantis, et alia eSi bonita actu eXteriori S, quae QS potentiae
3. Praeterea caum et essectu idem esse non possunt; nihil enim ost ausa sui ipsius. Sed bonitas aetu interioris est cauSa bonitati actus cxterioris aut e converSO, Ut dictum Si sart. 1 hujUS quaeSt.). Ergo non potesteSSe eadem bonitas utriusque. Sed contra eSt quod Supra OSten Sum eSi quaeSt. Vm, art. 6),NU Od a CtUSVoluntatis se habet ut sol male ad actum exteriorem. Ecformali autem et materiali sit unum 1). Ergo est una bonitas actu interiori et X terioriS.
CONCLUSIO. - Bonitas et malitia exteri0ris actus secundum relationem ad finem eadem est cum bonitate et malitia interioris actus Voluntastis sed Secundum relationem ad circumstantias non una, Sed diversa est bonitas interi0ris actus, et exterioris, etsi una in alteram redundet.
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictUm eSi qUMSt. XVII, art. 4, et UaeSt. xum, art. 6 ad 3), actus interior voluntati S, et actu exterior, prout con Siderantur in genere moris, Sunt unus actus. Contingit autem quandoque, ae tum qui est Unu subjecto, habere plures rationes bonitatis vel malitiae, et quandoque unam tantum. Sic ergo dicendum quod quandoque est eadem bonitas vel malitia interiori actu et eXteriori S, quandoque alia et alia Sicut enim dictum est sqnἴeSt. viii, art. 6), praedictae duae bonitates vel malitiae, scilicet interioris et exteriori actus, ad invicem ordinan
tur 2 . Contingit autem in his quae ad aliud ordinantur, quod aliquid est
bonum ex hoc solum quod ad aliud ordinatur, sicut potio amara ex hoc Sol est bona quod est sanativa unde non est alia bonita sanitati Seti tionis, Sed una et eadem. Quandoque vero illud quod ad aliud ordinatur, habet in se aliquam rationern boni etiam praeter Ordinem ad aliud bonum; Sicut medicina saporosa habet rationem boni delectabilis praeter hoc quodeSt Sanativa. Si ergo dicendum quod quando actu exterior est bonus Vel malu Solum ex ordine ad finem, tunc est omnino eadem bonitas et malitia Retu Voluntatis, quae per Se respicit sinem, et actus eXterioris qui respicit 1inem, mediante Betu VoluntatiS. Cum autem actus exterior habet bonitatem vel malitiam secundum Se scilicet Secundium materiam 3 vel circum- Stantiam, tunc bonita e Xteriori actus eSt una et bonita voluntati S, qUae est ex fine est alia 4); ita tamen quod bonitas finis ex voluntate redundat in actum exteriorem, et bonita materiae et circumstantiarum redundat in actum voluntatis, Sicut jam dictum est sart. 1 huju quaeSt. . Ad primum ergo dicendum, quod ratio illa probat quod actus interior et exterior sunt diverSi SecUndum genu naturae Sed tamen ex eis Sic di Ve sis constituitur unum in genere moris, ut Supra dictum Si qUMSt. XVII, art. 4). Ad secundum dicendum, quod Sicut dicitur Ethic lib. VI, cap. 12, parUma princi), Virtute morale ordinantur ad ipso aetus virtutum, qui Sunt quasi sines prudentia autem, quae est in ratione, ad ea quae Sunt ad linem;
l Proprio quidem in physicis ubi ex materia
naturali et larma unum per se constituitur; analogice autem in moralibus ubi unum resertur ad aliud, et propterea idem cum illo praesuinitur, juxta illud xioma ibi uniem propter aliud ibi unum tantum. 2 Non quod ad alterutram alterutra vicissimo cilinetur, sed ad exteriorem interior. 5j cili eo mater a ei rea quam, vel objeeium quod praecipue quidem ad substantiam acius pertinet. Sed ad circumstantiam quoqtie Suomodo reserri potest, ut ex quaest VII art. 5 et 4. 4 Bonitas ex objecto et circumstantiis actum exleriorem constituit in specie piopria ut surium, homicidium, ea velo iue ex sine elui interiori convenit alterius est speciei, ut si quia surari velit ad moechandum.
650쪽
et propter hoc requiruntur diverSae virtutes. Sed ratio recta de ipso sine virtutum non habet aliam bonitatem quam bonitatem virtutiS, Secundum quod bonitas rationis participatur in qualibet virtute. Ad tertium dicendum, quod quando aliquid ex uno derivatur in alterum Sicut e causa agente Unimea tune aliud Si quod Si in utroque sicut cum calidum calefacit, alius numero est calor calefacientis, et calor calefacti, licet idem sit in specie. Sed quando aliquid derivatur ab uno in ali
rum secundum analogiam Vel proportionem, tune mi tantum unum numero Sicut a Sano quod Si in corpore animaliS, deriVatur Sanum ad medicinam et urinam nec alia Sanitas est medicinae et Urinae quam sanitaSanimalis, quam medicina facit, et urina signistrat. Et hoc modo a bonitate Voluntatis derivatur bonitas actu exterioriS, et e ConVePSO, Cilicet See dim ordinem unius ad alterUm.
MALITIA SUPR ACTU Ι ΤΕRIOREM. De his etiam imgra, vilest XXIV art. 5 corp. et 2 2, quaest. LXXVI, ari. 4 ad 2 et Sent. II, dist. 4 art. 5, et De malo, quaest. II art. 24 8.
Ad quartum Sic proceditur. 1. Videtur quod exterior actu non addat in bonitate vel malitia supra aetum interiorem. Dicit enim Chrysostomu si1-Per Matth hOm. ix, parum a princ. VoluntaS Si quae aut remuner in pro bono, aut condemnatur pro malo. Opera autem teStimonia Sunt
Voluntatis 1 . Non ergo quaerit Deu Opera propter Se Ut Sciat quomodo j dicet, sed propter alios, ut omnes intelligant quia juStus est DeuS. Sedis tum vel bonum magis est aestimandum Secundum judicium Dei quam S cundum judicium hominum. Ergo actus exterior ninil addit ad bonitatem vel malitiam Super actum interiorem. 2. Praeterea, Una et eadem eSi bonita interiori et exterioris actus, ut dictum est sart. praeci). Sed augmentum sit per additionem unius ad ali rum. Ergo aetUSAEXterior non addit in bonitate Vel malitia super actum interiorem.
3. Praetereae, tota bonitas creaturae nihil addit supra bonitatem divinam, quia tota derivatur a bonitate divina Sed bonitas aetus exterioris quandoque tota derivatur e bonitate actus interioriS, quandoque autem e Con- VerSO, Ut dictum eSt sari praeci . Non ergo unum eorum addit in bonitate vel malitia Super ulterum. Sed contra Omne agen intendit consequi bonum, et Vitare malum. Si ergo per actum eXteriorem nihil additur de bonitate vel malitia frustra qui habet bonam Voluntatem vel malam facit opus bonum aut desiStit a malo opere quod eSt inconvenienS.
CONCLUSIO. - Bonitas exterioris actus quam habet ex boni late finis, nonnisi per accidens addit ad bonitatem interioris actus De Vero quam habet Secundum maleriam et convenientes circumstantias, cum sit sicut terminus interi0Iis adlus adauget ejus bonitatem vel malitiam.
Respondeo dicendum quod si loquamur de bonitate exteriori actus Damhabet ex bonitate finis, tunc aetus exterior nihil addit ad bonitatem, nisi contingat ipsam voluntatem secundum Se fieri meliorem in bonis, Vel pejorem in mali S. Quod quidem videtur posse contingere tripliciter : Uno modo Secundiam nUmerum, putatii aliquis vult aliquid facere bono sine vel malo, et tUDUAEUidem non facit, postmodum autem Vult et facit dupli-
s Nee tamen semper, sic exterius bona testi intentione propter perversum finem et indebi-monium praebent interiori bonitati sive liabitu tum sieri possunt. dies oluuialis, quia Pra motivo vel corrupta