장음표시 사용
661쪽
0U EST XXII, ART. II. 5242. Praeterea, quod Si magis activum, videtur SSe minus passivum; actio enim passioni opponitur Sod pars appulitiva Si magis rectivi quam par apprehen Siva. Ergo videtur quod in parte apprehenSiva magis Sit
3. Praeteroa, Si ut appulitus en SitiVia est virtus in organo corporali, ita Di vis apprehensiva sen Sitiva. Sed paSSio niuiae sit proprio loquendo Se-Cundum transmutationem corporalem. Ergo non magis eS paSSio in parte appetitiva sonsitiva quam in apprehenSiva Sen SitiVa. Sed contra est quod Augustinus dicit De civ. Dei, lib. ix, cap. 4, in Prinαὶ, quod motus animi quos Graeci πάH, nostri autem, Sicut Cicero, PerturbationeS, quidam assectiones vel assectus, quidam Vero, Sicut in Graeco habetur expressitas, passione Vocant. M E quo patet quod PasSione animae Suni idem quod assectiones. Sed assectiones manifeste pertinent ad partem 3ppetiti Vam, et non ad apprehensivam. Ergo et paSSione magi sunt in appetitiva quam in apprehenSiVR.c CLUSI0. - Cum homo magis per vim appetitivam, quam per apprehen SiVam ad res ipsas trahatur, passiones quoque magis in appetitiva quam in apprehensiva
Respondeo dicendum quod, Sicut jam dictum S sart. Praec. , nomine passionis importatur quod patiens trahatur ad id quod est agentis Magis autem trahitur anima ad rem per Vim appetitiVam, quam per Vim appre hensivam. Nam per vim appetiti in anima habet ordinem ad ipsa res, prout in seipsis sunt; unde Philosophus dicit Metaph. lib. vi text. 8 , quod bonum et malum, quae Sunt Objecta appetitiVae potentiae, Sunt in ipsi rebus Vis autem apprehensiva non trahitur ad rem, Secundiam quod in Seipsa St; sed cognoscit eam Secundum intentionem rei quam in se habul vel recipit Secundum proprium modum l): unde et ibidem dicitur, quod Verum et salsum Nupe ad cognitionem pertinent, non sunt in rebus, sed in mente. Unde patet quod ratio paSSionis magis invenitur in parte appetitiva quam in parte lil)prehen SiVR. Ad primum ergo dicendum, quod intensio 2 o converso se habet in his quae pertinent ad persectionem, et in hi qnse pertinent ad desectum. Nam in his quae ad persectionem pertinent, attenditur intonsio per acceSSum ad uuum primum principium cui quanto est aliquid propinquiuS, tanto est magis intensum Sicut intensio lucidi attenditur per accessuri ad aliquid summo lucidum cui quanto aliquid magis appropinquat, tanto est magis lucidum. Sed in his quae ad desectum pertinent attenditur intenSio, non permeeeSSum ad aliquod Summum, Sed per recessum a persecto, quia in hoc ratio privationis et desectus consistit et ideo quanto magis recedit a primo tanto est minu inten Sum et propter hoc in principi semper invenitur par 'US desectuS, qui P0Stea procedendo magis multiplicatur Passio autqui ad desectum pertinet; quia eSi alicujus, eoundum quod Si in potentia. Unde in his quae appropinquant primo persecto, Scilicet Deo, inVenitur parum de ratione potentisse et passionis in aliis autem conSequenter plus: et Sic etiam in priori vi animae, Scilicet apprehensiva, invenitur minus de ratione paSSioni S.
Ad secundum dicendum, quod vis appetitiva dicitur esse magi actiVa, quia est magis principium exterioris actus ut hoc habetis ipso ex quo hoc habet quod Si magis passiva, scilicet ex hoc quod habet ordinem ad
ii Al. motum. Aleam et edit Bom dces intensis Al. intentat' in Gareia eum editis posterioribus. In eod. uio, Derperam.
662쪽
rem, prout eSt in SeipSa; per actionem enim X teriorem Venimus ad con-
Ad tertium dicendum quod, Sicut die tum Si pari. I, Ud St. LXXVIII, art. 3 , dupliciter organum animae 4 potest transmutari: uno modo tran mutatione spirituali, Secundum quod reeipit intentionem rei et hoc per Se invenitur in aetu apprehensivae Virtuti Sen Sitivae Sicut oculus immutatur a visibili, non ita quod coloretur, sed ita quod recipiat intentionem coloris. Est autem et alia naturalis transmutatio Organi, prout organum tran Smutatur quantum ad Suam naturalem ill SpoSitionem, puta quod calefit, aut in frigidatur, vel alio modo simili transmutatur; et hujusmodi tran Smutatio per accidetis se habet ad actum apprehens Vre Virtutis sensiti Vae puta tim oculus satigatur e sorti intuitu, Vel di SSolvitur e vel, mentia vi Sibilis. Sed ad actum appetitus sensitivi per se ordinatur hujusmodi transmutatio : unde in desinitione motuum appetitivae partis materialiter ponitur aliqua naturalis transmutatio organi si eut dicitur, quod iraeS u accensio Sanguinis circa cor es, s Unde patet quod rati pasSionis magi invenitur in actu sensitivae Virtutis appetitiVae, quam in actu SenSI-tivae Virtutis apprehensivae, licet utraque sit actuSOrgani Corporalis.
ARTICULUS II1. - ΠTRUM 1 SSI SIT MAGIS IN APPETITU SENSITIVO, UAM
INTELLECTIVO MIH DICITER VOLUNTAS.
Ad tertium Sic proceditur. 1. Videtur quod paSSi non magis Sit in a petitu sensitivo quam in appetitu intellectivo. Dicit enim Dionysius De div. nom. a P. 2, part l, Ieci. AEUOdis Hierotheu exquadam est doctus diviniore inspiratione, non Solum discens, Sed etiam patieri divina. M Sed passio divinorum non potest pertinere ad appetitum SenSitivum, cujus objectum est bonum sensibile. Ergo passio est in appetitu intellectivo, Sicut et in sen Siti Vo. 2. Praeterea, quanto actiVum Si potentiuS, tanto passio est sortior Sed objectum appetitus intellectivi quod est bonum Universale est potentius activum quam objectum appetitia SenSitivi, quod est particulare bonum. Ergo ratio passioni magis inVenitur in appetitu intelleetivo quam in appetitu sen SitiVO. 3. Praeterea, gaudium et amor paSSione quaedam Se dicuntur. Sed haec inveniuntur in appetitu intellectiVO et non Solum in sensitivo; alioquin non attribuerentur in Scripturi Deo et angeli S. Ergo paSSione non magis Sunt in appetitu sensitivo quam in intellectivo. Sed contra est quod dicit DamaMenu S Orm. M. lib. II cap. 22 , describen animale paSSione : QPaSSi QS motu appetitivae virtutis sensibilis in imaginatione boni vel mali, o et aliter : PaSSio est motus irrationalis animae per Su Spicionem 3 boni et mali. uCO LUSIO. - Cum nulla in appetitu intellectivo requiratur corporalis iransmin talio magis proprie tu appetitu Sensitivo quam intelleclivo passioni ratio invenitur.
Respondeo dicendum quod, Sicut jam dictum est sart. 1 hujus quaest et art. 2 ad 3 passio prophie invenitur ubi est transmutati corporalis, quae quidem invenitur in actibus appetitu Sensitivi et non Solum Spiritualis, sicut est in apprehensione en Sitiva, Sed etiam naturaliS. In actu autem
4 Seu potentia SenSitiva quae organum animae corporaliter eam non asscit, nec alterationem in v , instrunientu in appellatur, quia por illam suas a ullam causat. aniniae sunctione exercet in corpore : spiritualis 2 Hoe etiam addito, ex evaporation bilis autem immutatio appellatur propter analogia in vi excitatio ite proveniens. quamdam eum operationibus intellectus, quia tacita uss. cum idolai. Editi per suscepisse ibi P modo ii uiuitur in oleutiain, sive tone in Damascenus, ob boni vel mali Pi
663쪽
appetitus intellectivi non requiritur aliqua tran Smutatio Corporalis quia hujusmodi appetitia non St Virtu alicujus organi. Unde putet quod ratio passionis magi propria invenitur in actu appetitus sensitivi quam intellectivi, ut etiam patet per desinitioneSDaInaSceni induetas in arg. Seu coni.). Ad primum ergo licendum quod passio divinorum ibi dicitur assectio ad
divina, et conjunctio ad ipSa per amorem; quod tamen sit Sine tranSmutatione corporali. Ad semundum dioendum quod magnitudo passionis non Solum dependet
ex virtute agentis , sed etiam ex passibilitate patientis l); quiarius sunt
bene passibilia multum patiuntur etiam a parvi aeti Vis Licet ergo objectum appetitus intelleotivi sit magis activum quam ObjectUm appetitu Sensitivi, tamen appetitus Sensiti VUSeSt magi paSS VUS. Ad tertiit an dicendum quod amor, et gaudium, et alia hujUSmodi, cum attribuuntur Deo vel angelis aut hominibus Secundium anpetitum intellecti Viam significant Simpli eum actum olim talis cum Similitudine essectus absque passione. Unde dicit Augustinus De Civ. Dei lib. IX, cap. 5, in in .): Sancti angeli et sine ira puniunt, et sine mi Seriae compasSione rabVeniunt; et tamen istarum nomina paSSionum consuetudine loeutionis humanae etiam in eos usurpantur, propter quamdam Operum Similitudinem, non propter assectionum infirmitatem.
DE DIFFERENTI PASSI0NUM AB INVICEM, IN QUΛTUOR ARTICULOS DIVISA. Deinde considerandum est de passionum disserentia ab invicem; et circa hoc quaeruntur quatuor 1 Utrum passione quae Sunt in contupiscibili sint diversae ab his
quae sunt in irascibili. - 2 Utrum contrarie tales passionum irascibilis in secundum contrarietatem honi et mali. - Utrum sit aliqua DasSi non habens contrarium. - Utrum sint aliquae pasSione disserentes le e in eadem potentia, non contrariae ad in Vistem. ARTICULUS I. - ΓTRUM 1sSI0NES QUAE SUNT X CONCUPISCIBILI SINT DIVERSI
AB INS QUID SUNT IN IRASCIBILI.
De his etiam De ver quaen XXVI, ari. 4.
Ad primum Sic proceditur. l. Videtur quod paSSione eaedem Sint in iras cibili et in concupiscibili. Dicit enim PhiloSophUS Ethic lib. II, Sp. 5 cire. Princi), quod pasSione animae Sunt Uas sequitur gaudium et tristitia. Sed gaudium et tristitia Sunt in concupiscibili. Ergo Omnes passiones Sunt in concupi Seibili; non ergo sunt alis in irascibili et aliae in concupiscibili. 2. Praeterea Matth. xui , Super illud : Simile est resim/m coelorum femmento, ete , diei CloSSa ordinaria Hieronymi): In ratione P si deamus prudentiam in irascibili odium vitiorum, in concupiscibili desiderium vir tulum is Sed odium S in concupiscibili, Sicut et amor, cui Contrariatur, ut dicitur Topic lib. ii, cap. 3 loe. 25). Ergo eadem paSSi eSt in Concupiscibili ot irascibili.
3. Praeterea, paSSione et uetus disserunt Specie Secundum Objecta. Sed passionum irascibili et concupiscibilis eadem objecta Sunt Scilicet bonum et malum. Ergo eaedem passiones Sunt irascibilis et concupiscibilis. Sed contra, diversarum potentiarum actu sunt Specie diversi Sicut videre et audire. Sed irascibilis et concupiscibilis sunt duae potentia divi-
3 Hinc illud axioma : Quanto activum est rum est, eo teris paribus , lio est, St3nte eadem lautius, tanto passio est sortior duntaxat e passibilitate et dispositione patienti, uti obique.
664쪽
dentes appetitum SenSitivum, Ut dicitam Si part Ι, UaeSt. LXXXI, art. 2 . Ergo cum passione Sint motu appetitus Sensitivi, ut supra dictum est qua St. XXII, art. 2 , paSSione quae Sunt in irascibili, erunt aliae secundum Speciem a paSSionibu quae sunt in concupiseibili.
CONCLUSIO. - Sicut irascibilis polentia et polentia concupiscibilis specie disse-dunt, ita omnes passiones ad irascibilem attinentes disserunt specie a passionibus, quae Sunt in concupiscibili.
Respondeo dicendum quod passiones quae sunt in irascibili et in concupiscibili disserunt specie. Cum enim diversae polentiae habeant diversa
objecta, ut dictum Si Part. I, UaeSt. LXXVI . art. 3j, neceSSe St Uod pasSiones divei Surum potentiarum ad diverS Objecta reserantur. Unde multo magis pasSione diversariam potentiarum Specie disserunt major enim disserentia objecti requiritu ad diversificandam Speciem potentiarum , quum ad diverSificandam pessiem paSSionum Vel actuum. Sicut enim in naturalibus diversitas generis consequitur diverSi tatem potentisi materiae, di vel Sitas autem speciei diversitatem sormae in eadem materia ita in actibus animae, actus ad diversa potentia pertinen te Sunt non Solum Specie, Sed etiam genere diversi actu autem Velia S-Siones respiciente diversa objecta specialia comprehenSa Sub ni Communi objecto unius potentiae, disserunt Sicut Species illius generis. Ad eo gnOSCendum ergo qUpe paSSione Sunt in irascibili et qui in concupiscit oportet aSsumere Objectum utriuSque potentiae Dictum St Utem pari. I, qtI32St. LXxXI, art. 2 , quod objectum potentiae concupis ibilis est boni imVel malum Sensibile simpliciter acceptum, quod est delectabile vel doloro- Sum. Sed quia necesse eSt quod interdum anima dissicultatem vel pugnam patiatur in adipiscendo aliquod hujusmodi bonum, vel fugiendo aliquod hujusmodi malum, inquantum hoc est quodammodo eleVatum Supra facilem potestatem animalis; de ipsum bonum Vel malum, secundiam quod habet rationem ardui vel dissicilis est objectum irascibilis. Quaecumque ergo p Slone respiciunt absolute bonum vel malum, pertinent ad Conei piscibilem, ut gaudium, triStitia, amor odium , et Similia 1); quaecumque Veli passiones respiciunt bonum vel malum Sub ratione ardui, prout Staliquid adipiscibile vel sugibile cum aliqua dissicultate pertinent ad iraScibilem, ut audacia et timor, Spes et hujuSmodi. Ad primum ergo dicendum quod Sicut diutum est i pyri. I,NU22St. LXXXi,art. 2), ad hoc vis irascibilis data est animalibus, ut tollantur impedimenta quibus concupiscibilis in suum objectum tendere prohibentur, Vel propter dissicultatum boni adipiscendi vel propter dissicultatem mali Superandi. Et ideo paSSiones irascibilis omnes terminantur ad paSSiones concupi Scibilis 2 et Secundum hoc etiam passiones quae Sunt in iraSCibili, conSequuntur gaudium et tristitia 3 , quae sunt inconcupiScibili. Ad secundum dicendum, quod odium vitiorum attribuit Hieronymus iraScibili, non propter rationem odii, quae proprie competit concupiScibili, Sed propter impugnationem quae pertinet ad irascibilem. ad tertium dicendum quod bonum inquantum est delectabile movet concupiScibilem sed si bonum habeat quamdam dissicultatem ad adipis cendum , ex hoc ipso habet aliquid repugnans concupiscibili. Et de ne
Passiones concupiscibilis sunt amor it sequi iur tristitia si non obtineat. Similiter post odium, desiderium et fuga delectatio et tristi spρm est gaiulium de bono obtento, vel tri Stillatia . passio irascibilis sunt spes et desperatio do bono non obleuto et sie in aliis. amlacia et timor, et ira quae non oppositum hal el. 54 Ita edit. Rom. l. consequuntur au'2 post passionem ni in trinsequitur gairilium diurn et tristitium. si obliueat victoriam in resistendo nocivis, ot
665쪽
0ILEST XXIII, ART. I ET II. 525
cessarium sui eSSe aliam potentiam quae in id tonderet; et ratio est eadem de malis; et se potentia Si iraScibilis. Unde ex con Sequenti passiones 1 concupiscibilis et irascibilis specie diserunt.
DUM CONTRARIETATEM BONI ET MALI. De his etiam infra quaest XL ari. 4 et qua St. XLV art. ad 2 et Sent. III dist. 26, quaesi. I. ari. 5
Ad secundum sic proceditur. 1. Videtur quod contrarietas passionuminasei bilis non sit nisi secundium contrarietatem boni et mali Passiones enim irascibilis ordinantur ad paSsiones concupi Scibili S ut dictum est sart. praec ad ). Sed passioneS concupiscibilis non contrariantur nisi Secundurn contrarietatem honi et mali; Sicut amor et odium, gaudium et tristitia. Ergo nec pasSiones irascibilis. 2. Praeterea, pasSione disserunt Secundum Objecta, Sicut et motus Secundum terminos Sed contrarietas non eSt in motibus, nisi Secundum contrarietatem terminorum, Ut patet PhySic. lib. v text. 49 . Ergo neque in paSSionibus est contrarieta paSSionum, nisi Secundum contrarietatem Objectorum. Objectum autem appetitu eS bonum Vel malum. Ergo in nulla potentia appetitiva poteSPeSSe contrarieta paSSionum, DiSi Secundum contrarietatem boni et mali. 3. Praeterea, omni paSSi animae attenditur Secundit acceSSum et re cessum, ut Avicenna dicit in vi De naturalibus. Sed accesSu causatur ex ratione boni, recessus autem ex ratione mali; quia Sicut si honum eSt quod Omnia appetunt, , ut dicitur Ethie. lib. I, in princi), ita malum est quod omnia fugiunt is Ergo contrarietas in passionibu animae non potest esse nisi secundum boniam et malum. Sed contra, timor et audacia Sunt contraria, ut patet Ethic. lib. , cap. 7 . Sed timor et audacia non disserunt Secundiam bonum et malum, quia utrumque eSt reSpectu aliquorum malorum. Ergo non omni Contrarietas passionum irascibili eSt secundum contrarietatem boni et mali.
CONCLUSIO. In passionibus irascibilis reperitur contrarietas tam sequndum Objecta, quam Secundum acceSSum et recessum ab eodem termino. In passionibus autem concupiscibilis secundiim objecta tantum.
Respondeo dicendum quod paSsio quidam motu est, ut dicitur Physic.
lib. ii , text. 19 et Seq.). Unde Oportet contrarietatem paSSionum accipere secundum contrarietatem motuum vel mutationiam. Si autem duplex contrarietas in mutationibus et motibus ut dicitur Physic. lib. V text. 47, 48 et 49ὶ Una quidem Secundum accessum et recessum ab eodem termino; quae quidem contrarieta eSt proprie mutationum, id eSt, generationiS, UadeSt mutatio ad eSSe, et corruptioniS, quae est mutati ab SSe. Alia autem Secundum contrarietatem terminorum, quae proprie est contrarieta motuum Sicut dealbatio, quae est motus a nigro in album, opponitur deni- grationi, quae St motus ab albo in nigrum. Sic igitur in passionibus animae duplex contrarieta invenitur, una quidem secundum contrarietatem objectorum Scilicet boni et mali 2 , alia vero Secundum CeeSSU et recessum ab eodem termino. In paSSionibus quidem concupiscibilis invenitur prima contrarieta tantiam, quae Scilicet est secundum objecta in paSSionibus autem irascibilis invenitur utraque Cujus ratio St, quia objectum
luidit. Om. 8pecies, ut habot cod. Alean. objecta quorum unum alteri, sicut malum bono prima manu: a substitutum est ibidem pas eo. itrariatur vel secundum quod circa idem lanes ut passim legitur objectum contraiio modo se habent
Id est, secundum quod seruntur in diversa
666쪽
326 U EST. XXIII, ARS II ET III.
concupiScibilis ut Supra dictum est art. pra': , est bonum Vel malum Sensibile absolute. Bonum autem, inquantum bonum non poteStesSe termi-nUS Ut o ito, sed Solum ut ad quem quia nihil refugit bonum, inquantum bonum. Sed omnia appetunt ipsum. Similiter nihil appetit malum, inquantum hujusmodi, Sed omnia sugiunt ipsuma et propter hoc malum non habet rationem termini ad quem, Sed solum terminii quo Sic igitur omnis passio con piscibilis respectu boni est ut in ipsum, Sicut amor, deSide- rhum et gaudium. Omnis vero passio respectu mali est ut ab ipso Sicut odium, fuga seu Bbominatio, et tristitia. Unde in paSSionibus concupiscibilis non Dotest esse contrarietas Secundum accesSum et receSSUm ab eodem objecto. Sed objectum irascibiliSest sensibile bonum vel malum non quidem absolute, sed sub ratione dis neuitatis vel arduitatis, ut supra dictum est art. praeci . Bonum autem arduiam, Sive dissicile habet rationem ut in ipsum tendatur inquantum Si bonum, quod pertinet ad pasSionem spei; et ut ab ipm recedatur inquantum Starduum et dissicile quod pertinet ad passi nem desperationiS. Similiter malum arduum habet rationem , Ut Vitetur, inquantum eSt malum et hoc pertinet ad passionem timoris. Habet etiam rationem ut in ipsum tendatur Sicut in quoddam arduum per quod Scilicet aliquid evadit subjeetionem mali; et Sic tendit in pSum audacia. In-Venitur ergo in passionibus irascibili contrarietas secundum contrarietatem boni et alia sicut inter Spem et timorem; et iterum Secundium acceSSum et recessum ab eodem tormino, Sicut inter audaciam et timorem 2 . Et per hoc patet responsio dillaecla.
ARTICULUS III. - UTRUM SIT LIuU PASSI MUNAE NON IIABENS CONTRARIUM.Ad tertium Si proceditur. 1. Videtur quod omnis passio an impe habeat aliquod contrarium. Omitis enim passio animae vel est in irasei bili vel in concupiscibili Sicut Supra die tum eSD ari praee ). Sed utraeque paSSiones habent contrarietatem Suo modo. Ergo omnis passi anim8 habet contrari Um.
2. Praeterea, mim passio anima habet bonum Vel malum pro objecto;quae sunt Objecta universaliter appetitivae partis. Sed passioni cujus objectum Si bonum opponitur pasSi cujus objectum est malum. Ergo O ais passio habet contrarium.
3. Praeterea, mulSPRSSi Bnimae eS Secundum accesSum Vel Secundum rec Sum, ut dictum est art. Pr22α . Sed cuilibet acceSSui contrariatur re-CESSUS et e con VerSO. Ergo Omnis passi animae habet Contrarium.
Sed contra ira eS qupedam passio animae. Sed nulla P Si Contraria ponitur irae ut patet Ethie. lib. IV cap. 5, parum a prinin . Ergo non omnis passio habet contrarium.
CONCLUSIO. - Sola ira inter omnes animae passiones eSi cui nulla est alia passio
contraria, neque Secundum contrarietatem objectorum, neque Secundum a Cessum et recessum ab eodem termino.
Respondeo dicendum quod singulare est in paSSione irae 3 quod non potest habere contrarium neque Secundum ReeeSSUm et receSSUm neque S
eundum contrarietatem boni et mali. Causatur enim ira ex malo dimetti jam in acente: ad cujus praesentiam necesse est quod aut appetitUS SUCCUmbat et Sie non exit terminos tristitiae, quae est passio concupiScibilis; aut habet mo-
st Ita eodd. ei editi passim Edit. Rom. est 5 Hoc est ei singulariter prae omnibus aliis
ab ipsa. con VenienS, quia nimirum aSSiones aliae o .nnes
2 fraudacia et timor ad idem se reserunt sei hallent aliquam contrariam vel primo se se- licet ad malum, sed audacia malum istud aggre cundo modo. 4itur, dum e contra timor illud sugiat.
667쪽
tum ad invadendum malum Psivum, quod pertinet ad iram motum autem ad sugiendum 1 habere non poteSt, quiajam malum ponitur pramen Suel praeteritum Pet Sic motu irae non contrariatur aliqua PaSSi Secundum contrarietatem aceeSSUS et receSSUS. Similiter etiam nec SecUndum contrari
tatem boni et mali quia malo jam injucenti Opponitur bonum jam adeptum, quod jam non potest habere rationem ardui vel dissicilis; nec post adepti nem boni remanet alius motus ni Si tui etati appetitus in bono adepto, quae pertinet ad gaudium, quodeS paSSi concupiScibilis Unde motus irae non potest habere liquem motum animae contrarium, Sed Solummodsi opponitur ei cessatio a motu sicut Philosophus diei in sua Rhetorica lib. I, cap. 3, in princi , quod mitescere OpponitUr ei quod est irasci; . quod non est oppositum contrarie, Sed negative Vel PriVative. Et per hoc pulet responsio ad objecta.
Ad quartum sic proceditur l. Videtur quod non poSsint in aliqua potentia esse paSSione Specie disserentes, et non Contrariae ad invicem. PaSSiones enim animae disserunt secundum Objecta Objecta autem paSSionum animae sunt bonum et malum 2 Secundum quorum disserentiam paSSiones habent contrarietatem. Ergo nullae paSsiones ejusdem potentia non habentes o furarietatem ad invicem dissorunt Specie. 2. Praeterea, disserentia Speciei est diisserentia secundum formam. Sed omnis disseretilia secundum formam est Secundum aliquam contrBrietatem, ut dicitur Metaph. lib. x, teXt. 24). Ergo paSSione duinem potentiae quae non Sunt contrari22, non disserunt Specie. 3. Praeterea, cum omni paSSi animae OnSiStat in accessu vel recessu ad bonum vel malum necem Videtur quod omni disserentia passionum anima sit vel Secundum disserentiam boni et mali, vel Secundum disserentiam acceSSu et receSSuS, Vel Secundum majorem Vel minorem acceSSum et recessum 3). Sed primae duae disserentis induciant contrarietatem in pa Sionibus animae, ut dictum est sart. 2 hujus quaest.); tertia autem disserentia non diversificat speciem, quia Sie essent infinitae species pasSionum animae. Ergo non potest eSSe quod paSSione ejusdem potentiae animae disserant Specie, et non Sint contrariae. Sed contra, amor et gaudium disserunt Specie, et sunt in concupiscibili; nec tamen contrariantur ad invicem, quin potius Uniam eSt causa alteriuS. Ergo Sunt aliquae passione HUSdem potentiae quae disserunt Specie, nec
sunt contrariae. CONCLUSIO. - Sunt aliquae in parte animae appetitiva passiones disserente Specie, non tamen contrariae; Ut amor et gaudium.
Respondeo dicendum quod paSSiones disserunt Secundum activa, quae sunt objecta paSSionum animae Disserentia autem activorum potest attendi dupliciter : uno modo Secundum Speciem Vel naturam pSOrum actiVOI Um, Sicut ignis differt ab aqua; alio modo Secundiam diverSam Virtutem actiVam. Diversitas autem actiV Vel motivi, quantum ad virtutem movendi poteSt
4 Id est ait malum illud evadendum vel de servandum; malum vero ut fugiendum vel vinclinandum ex quo contingit illam ommovere, dicantium. quia noe in aeteritum vitari potest quin lacium io Ita theologi et posteriores editiones ex cod. sit nec impediri praesens quin assiciat. Camer. Cod Alcan. et edit. Rom. , vel boni
ci Bonum qui lena ut prosequendum vel eon mali. . . acceSSus, en re eSSus . . acceεSum,ee recessum.
670쪽
accipi in passionibus animae Secundum Similitudinem agentium naturalium. Omne enim movens trahit quodammodo ad se patiens, vel a Se repellit. Trahendo quidem ad Se tria I acit in ipso. Nam primo quidem date inclinationem vel aptitudinem ut in ipsum tendat; sicut ii corpus leve, quod est Sur Stim dat leVitalem corpori generato, per quam habet inclinationem vel aptitudinem ad hoc quod sit SurSum Secundo, Si corPUS generatum eSt extra locum proprium, dat ei moveri ad locum Tertio date quieSCere, in locum cum perVenerit, quia ex eadem causa aliquid quiescit in loco per quam movebatur ad locum. Et similiter intelligendum est de CaUS repulsionis. In motibus autem appetitivae partis, bonum habet quasi
Viritatem attractivam, malum autem Virtutem repulSiVam Doniam ergo primo in potentia appetitiva causat quamdam inclinationem, seu aptitudinem Seu connaturalitatem ad bonum quod pertinet ad passionem amoris, Ut per contrarium respondet odium e parte nati. Secundo. Si bonum
Sit nondum habitum, dat ei motum ad aSSequendum bonum amatum et hoc pertinet ad passionem desideri vel concupiscentiae; et eX OppoSilo ex parte mali est suga Vel abominatio Tertio, cum adeptum fuerit Oniam, dat appetitus quietationem quamdam in ipso bono deplo; et hoc pertinet ad delectationem se gaudium, cui opponitur e parte mali dolor vel tris filia. In passionibus autem raseibilis praesupponitur quidem aptitudo vel inclinatio ad prosequendum bonum vel fugiendum malum ex ConcUpiSei bili. qu P absolute respicit bonum vel malum; et respectu boni nondum adepti est Spe et desperatio reSpectu autem mali nondum injacentis est timor et audacia reSpeetu autem honi adepti non os aliqua passio iniri scibili, quia jam non habet rationem ardui, ut Supra dictum est sart. Praee in Sed e malo jam injacenti a sequitur passio trod. Si igitur patet quod in condupiscibili sunt tres conjugationes a SSionum, Cilicet amor et odium, desiderium et fuga gaudium et tristitia. Similiter in iras' cibili sunt tres Scilicet Spes et desperatio, timor et audacia, et ira, cui nulla paSSi opponitur. Sunt ergo Omnes paSSiones specie disserente undecim, Se quidem in concupiscibili, et quinque in irascibili, sub quibus
omnes animae paSSione Continentur.
Et per hoc patet responsi ad objecta.
DE BONO ET MALO IN ANIMAE PASSIONIBUS, IN QUATUOR ARTICULOS DIVISA.
Deinde considerandum est de bono et malo circa passione animae; et circa hoc quaeruntur quatuor 1 Utrum bonum et malum morale possit in paSsiunibus animae inveniri. - Uirum Omnis passio animae Sit mala moraliter. - 'Utrum omnis passio addat vel diminuat ad Donitatem Vel malitiam actus. - 4 Utrum aliqua paS- si si bona vel mala ex Sua Specie. ARTICULUS I. iTRLar DONUM ET MALUM MORALE POSSIT IN PASSIONIBUS
De his etiam infra quast. I lx, art. coi p. et ad 2 et 2 2, quaest. XXIV. art. 4 Ll, et Sent. II, dist. 56, art. 2, et De malo, quaest X, art. ad , elinitiust XII, ari 2 ux , ei art. 5 eorp.
Ad primuin Sic proceditur. 1. Videtur quod nulla pasSio animae Sit bona vel mala moraliter. Bonum enim et malum morale est proprium hominis: more enim proprie dicuntur humani, is ut Ambrosius dicit Super Lucam
l Non tantiim actu quoad praesens, ut vocabulum injacentis videtur importare, sed qu iad praeli ritum quo tuam in jaculas SuPPODitur.