장음표시 사용
691쪽
causa amoris per modum objecti. Bonum autem non St objectum appetitus, niSi prout est apprehenSum; et ideo amor requirit aliquam apprehensionem boni quod amatur. Et propter hoc Philosophus dicit Ethie. lib. ix, cap. 5 et 12, in princi), quod uoiSi corporalis est principium amori sen- sitrii; is et similiter contemplatio spiritualis pulchritudinis vel bonitatis est principium amoris spiritualis. Sic igitur cognitio est cauSa amoris ea ratione qua et bonum, quod non potest amari niSi cognitum. Ad primum ergo dicendum, quod ille qui quaerit Scientiam, non omnino ignorat; Sed secundum aliquid eam praecognoScit, Vel in universali, Vel in aliquo ejus essectu, vel per hoc quod audit eam laudari, ut Augustinus dicit De Trin. lib. x, cap. 1, 2 et 3). Sic autem eam cognoScere non eSt eam habere, Sed cognOScere eam persecte.
Ad secundum dicendum, quod aliquid requiritur ad persectionem cogit, sonis, quod non requiritur ad persectionem amoriS. Cognitio enim ad rationem pertinet, cujus est distinguere inter ea quae Secundum rem Sunt conjuncta, et componere quodammodo ea quae Uni diVerSa, unum alteri comparando. Et ideo ad persectionem cognitionis requiritur quod homo cognoscat sigillatim quidquid est in re, Sicut parteS, et VirtuteS, et propri tates. Sed amor est in vi appetitiva, quae reSpicit rem Secundum quod in seeSt; unde ad persectionem amoris susticit quod res, prout in Se apprehenditur, ametur Ob hoc ergo contingit quod aliqUiditu ametur qUam cognoSeatur, Di poteSi persecte amari, etiamSi non persecte cogn0Scatur Sicut maximδPatet in Scientiis, quas aliqui amant propter aliquam Summariam cogniti nem quam de eis habent, puta quod Sciunt rhetoricam eSSe Scientiam perquam homo potest persuadere et hoc in rhetorica amant. Et Similiter est dicendum circa amorem Dei l). Ad tertium dicendum, quod etiam amor naturalis, qui est in omnibus rebUS cmSatur ex aliqua cognitione, non quidem in ipsis rebus naturali-hu existente, sed in eo qui naturam inStituit, ut Supra dictum est quaeSt.
Ad tertium Sic proceditur. 1. Videtur quod Similitudo non it cauSa amo- HS. Idem enim non est causa contrariorum. Sed similitudo est causa odii; dicitur enim Proverb. xiii 40), quod irier superbos semper sunt iurgia; et Philosophus dicit Ethie. lib. viii, cap. 4 a med.), quod, figuli corriXantur ad inVicem Margo Similitudo non eSt caUS amoriS. 2. Praeterea, Augustinus dicit Consess. lib. Iv, Cap. 4 circ. med.),AEUOd aliqui amat in alio quod eSSe non Vellet, sicut homo amat hiStrionem, qui non Vellet esse histrio. Hoc autem non contingeret, si Similitudo esset propria caUS amoriS; Si enim homo amaret in altero quod ipse haberet vel vellet habere. Ergo Similitudo non eSt caUS amoriS.
3. Praeterea, quilibet homo amat id quo indiget, etiamsi illud non habeat Sicut infirmus amat sanitatem, et pauper divitias. Sed inquantum indiget et caret eis, habet dissimilitudinem ad ipsa Ergo non Solum Similitudo, sed dissimilitudo est causa amoriS. 4. Praeterea, Philosophus dicit Rhetor lib. II cap. 4 poSt priΠα), quod
4 Ad amorem requiritur cognitio , tanquam De charit in quaest disput ut 4 ad 4ὶ ea ra- dispositi praevia a non sufficit cum cognitio tione aliquid diligitur quia cognoseitur, sed quia non sit formale motivum dilectionis, sed ipsum est bonum, unde quod est magis bonum, est bonum a Non enim, inquit B Thomas quaest magis diligibile, licet non sit magis cognitum s
694쪽
benesicos in pecunia et Salutem amamUS; et Similiter eos qui circa mortuos servant amicitiam, Omne diligunt. Non aUtem omne Sunt tales. Ergo similitudo non St CauSaramoriS.
Sed contra est quod dicitur Eccli. m. 9): Omne animal diligit simile sibi.
CONCLUSIO. - Similitudo cum sit aliquorum unam sormam habentium, in eaque una forma quaSi unum quid existentium, adit ut unius asseclus in alle umtendat, sicut in unum ibi, eique bonum Velit, sicut et Sibi ac proinde amoris
Respondeo dicendum quod Similitudo, proprie loquendo, est calam amoris. Sed considerandum eSt quod Similitudo inter aliqua potest attendi dupliciter : uno modo, ex hoc quod Utrumque habet idem 1 in actu, sicut duo habentes albedinem dicuntur Similes ali modo ex hoc quod unum habet in potentia et in quadam inclinatione illud quod aliud habet in actu;
Sicut si dicamus quod corpus grave eXistens extra Suum locum habet Similitudinem cum corpore gravi in Suo loco existenti Vel etiam Secundum quod potentia habet similitudinem ad actum ipsum; nam in ipsa potentia quodammodo est actus. Primus ergo Similitudinis modus causat amorem amicitiae, Seu benevolentiae ex hoc enim quod aliqui duo sunt similes, quasi habentes unam formam, Sunt quodammodo Unum in forma illa; sicut duo homines sunt unum in specie humanitatis, et duo albi in albedine; et ideo assectus unius tendit in alterum sicut in unum sibi, et vult ei honum sicut et sibi. Sed Secundus modus similitudini causat amorem concupiscentiae vel amicitiam utilis seu delectabilis quia unicuique existenti in potentia, inquantum hujusmodi inest appetitu Sui actuS, et in ejus consecutione delectatur, si sit Sentiens et cognoscens Dictum Si autem SUpra quaeSt. xxVI. art. ), quod in amore concupiSeentiae aman proprio amat seipsum, olim Vlt illud bonum quod concupiscit. Magi autem UnusquiSque Seipsum amat quam alium; quia cibi unus est in substantia alteri vero in similitudine alicujus formae. Et ideo si ex eo quod est sibi similis in participatione formae, impediatur ipsemet a consecutione boni quod amat, emeitur et odiosus, non inquantum est similis, sed inquantum est proprii boni impeditivus. Et propter hoc siguli cori ixantur ad inVicem, quia Se invicem impediunt in proprio luero; et inter Superbos sunt largia, quia se invicem impediunt in propria eXcellentia, quam ConcUpiSCUnt. Et per hoc patet reSponSi ad primum. Ad secundum dicendum, quod in hoc etiam quod aliquis in altero amat quod in se non 2 amat, invenitur ratio Similitudinis 3 secundum proportionalitatem. Nam sicut se habet alius ad hoc quod in eo amatur, ita ipse se habet ad hoc quod in se amat : puta Si bonus cantor bonum amet scriptorem, attenditur ibi similitudo proportionis, Secundum quod uterque habet quod convenit ei Secundum Suam artem.
Ad tertium dicendum, quod ille qui amat hoc quo indiget, habet similitudinem ad id quod amat, sicut quod est potentia ad actum 4), ut dictum
Ad quartum dicendum, quod secundum eamdem Similitudinem potentiae ad actum ille qui non est liberalis amat eum qui est liberaliS, inquantum expectat ab eo aliquid quod desiderat; et eadem ratio Si de perSeverante
Idem intelligendum est secundum sneelem, vel genrs , vel PrOP0rtionem , ut apparere potest Merenti responsionem ad 2 cum iis quae in
Ita optime Garcia Nieolai et edit Patav.
In cod. Alcan. et edit. Rom. deest non.
I supple . ii=ral tu finem habes ad aetum, ut ex corpore ait uti resului debet
695쪽
in amicitia ad eum qui non perSeverat : utrobique enim Videtur esse amicitia propter utilitatem Vel dicendum quod licet non omne homines habeant hujusmodi virtutes secundum habitum completum habent tamen eas secundum i Ledam seminalia rationi si), Secundium quae qui non habet virtutem, diligit virtuosum, tanquam Suae naturali rationi consormem.
Ad quartum sic proceditur. l. Videtur quod aliqua alia pasSi possit 0SSe causa amoris. Dicit enim Philosophia S Ethic. lib. viii, cap. 3 , quode aliqui ainantur propter delectationem. M Sed delectatio Si paSSi quaedam. Ergo aliqua alia passi est cauSa amori S. 2. Praeterea, desideriurn quaedam passio St. Sed aliquo amamu propter desiderium alicujus 2 quod ab eis expectamuS, Sicut apparet in Omniamicitia quae est propter utilitatem. Ergo aliqua alia paSSiOeSt CauSaamoris 3. Praeterea, Augustinus dicit De Trin. lib. x, cap. 1, ire med. CUJUS rei adipiscendae spem quisque non gerit, aut tepide amat, aut Omnino non amat, quamvis quam pulchra Sit Videat. Ergo SpeSeStetiam cauSa amori S. Sed contra haec 3 est quod omnes aliae assectiones animae ex amore cauSantur, Ut Augustinus dicit De civ. Dei, lib. Iv, cap. 7 et ).
CONCLUSIO. Fieri non potest ut omnis amoris aliqua alia passio animae sit cauSa, quanquam alicujus amoris aliqua alia paSSi causa eSSepoleSt.
Respondeo dicendum quod nulla alia passi eSi quae non praesupponat aliqUem amorem. Cujus rati est, quia Omni alia paSSi animae importat motum ad aliquid vel quietem in aliquo. Omnis autem motus ad aliquid vel quies in aliquo ex aliqua connaturalitate vel coaptatione procedit, Gaepertinet ad rationem amoris. Unde impossibile est quod aliqua alia passio
animae Sit causa univei Saliter omni amoris. Contingi tamen aliquam aliam paSSionem esse cauSam amori alicujus, Sicut etiam unum bonum est causa alteriUS.
Ad primum ergo dicendum, quod cum aliquis amat aliquid propter delectationem, amor quidem ille causatur ex delectatione, sed delectatio illa iterum caUSatur e ali amore praecedente nullus enim delectatur nisi in re aliquo modo amata. Ad secundum dicendum, quod desiderium rei aliet u Semper praesupponit amorem illius rei et sic desiderium alicujus rei poteSDeSSe cauSaratre alia ametur Sicut qui deSiderat pecuniam, amat propter hoc eum a quo pecuniam recipit. Ad tertium dicendum, quod spes causat vel auget amorem, et hoc ratione delectationis, quia delectationem causat et etiam ratione deSiderii, quJa spes desiderium sortificat. Non enim ita intense desideramus qUae non SperamuS; Sed tamen et ipS Spes est alicujus boni amati.
DE EFFECTIBUS AMORIS, IN SEX ARTICULOS DIVIS . Deinde considerandum est de esseelibus amoris et circa hoc quaeruntur Sex:
1'Utrum unio sit esseclusamoris. - 2'Utrum mutua inhaesio 4). - Utrum ex asis sit essectus amoris. - 4 Utriin1 Zelu. 5). - 5 Utrum amor sit passio laesiVa amantis. - 6 Utrum amor sit causa sanium quae amans agil.
3 An quaedam semina ct ostis ut oon Quae supra unionem praediciam iniimius lectat Nicolai. aliquid acidit ut videbitur infra. 2 Ita cod. Alcan et Tarrac cum Nicolai, et 5 Non ille solus qui amorem spiritualem edit. Patav. In edit. Rom aliisque deest alicujus coinsequitur, sed absoluth, quemvis amorem ut
696쪽
De his etiam i,art. I. quaest XX art. 4 ad 5, et quaest. LX art. 5 ad 2 et , dist. 27, quaest. I, art. 4 et Dion cap. 4 lecto l0.
Ad primum sic proceditur. 1. Videtur quod unio non sit effectus amoris. Absentia enim unioni repugnat. Sed amor compatitur Secum abSentiam; dicit enim Apostolus Galat iv, 18 : Bonum aemulamini in bono semper loquens de se ipso, ut Glossa interi dicit , et non tantum cum praesens sum apud vos. Ergo uni non eSt esse tu amoris. 2. Praeterea, omnis uni RUDeSt pereSSentiam, Sicut so amnitur mat riae, et accidens subjecto, et par toti, Vel alteri parti ad constitutionem totius aut est per similitudinem Vel generis, Vel Speciei, Vel accidentis. Sed amor non causa unionem essentiae alioquin nunquam haberetur amor ad ea quae sunt per SSentiam diViSa; Unionem autem quae est per Similitudinem, amor non causat, Sed magi ab ea causatur, ut dictum est 'VaeSt. XVΠ, art. 3). Ergo Unio non eSt essectu amori S. 3. Praeterea sensus in actu fit sensibile in aetii, et intellectus in actu sit intellectum in actu. Non autem amans in actu sit amathun in actu Ergo unio magis est essectus cognitioni quam amoriS. Sed contra est quod dicit Dionysius De diV. Om. cap. 4 leet. 9 CirC. sin.), quod re amor quilibet eSt virtus unitiVa.
CONTI USIO. - Cum amor ad quaerendam mali praesentiam moveat, duo aliqua copulare appetens, unionem esseclum amoriSeSSemnStal.
Respondeo dicendum quod duplex est Uni amanti ad amatum Diana Gidem Secundum rem puta eum amatum praesentialiter adest amanti alia Vero Seeundum assectum; quae quidem unio conSideranda est evapprehen-Sione praecedente, nam motus appetitio Sequitur apprehensionem Cium autem Sit duplex amor, Scilicet concupiScentiae et amicitiae, Uterque proe dit ex quadam apprehensione unitatis amati ad amantem cum enim aliqui amat aliquid, quasi concupiscens illud apprehendit illud quasi pertinen ad suum bene esse. Similiter cum aliquis amat aliquem amore amicitiae, vult ei bonum, sicut et sibi vult bonum; unde apprehendit eum Ut alterum se, inquantum scilicet vult ei bonum, sicut et sibi ipsi et inde eSt quod amicus dicitur esse alter ipse et Augustinus dicit Consess. lib. iv, cap. 6, ire sin. et Retraei lib. Π, cap. 6) u Bene quidam dixit de amico SU0, dimidium animae suae 1). , Primam ergo unionem amor facit essectivo quia OVet ad desiderandum et quaerendum praesentiam amat quasi sibi conVenientis et ad se pertinentis. Socundam autem unionem facit sormaliter, quia ipSe amor est talis unio vel nexus. Unde Augustinus dicit De Trin. lib. VIII, cap. 10 quod si amor eSt quasi junctura quaedam dUO aliqua copulanS, Vel copulare appetens, is amantem Scilicet, et quod amatur. Quod enim dicit copulam, refertur ad unionem assectuS, Sine qua non eSt amor; quod vero dicit copulare intendens, pertinet ad Unionem realem.
Ad primum ergo dicendum, quod objectio illa procedit de unione reali, quam quidem requirit delectatio 2 sicut causam desiderium Verbist in
reali absentia amati; amor vero et in absentia, et in PraeSentia. Ad secundum dicendum, quod uni tripliciter Se habet ad amorem qua dam enim unio Si causa amoris; et hae quidem est uni substantialis quantiun ad amorem quo quis amat seipsum quantum Vero ad amorem quo qui amat alia est uni similitudinis, ut dictum Si quaeSt praee.
697쪽
QU EST XXVIII, ART. I ET II. 54sart. 3). Quaedam vero uni eSDeSSentialiter ipse amor; et haec est uni s cundum coaptationem assectUS; qua quidem SSimilatur unioni substantiali, inquantum amans se habet ad amatum in amore quidem amicitiae, ut ad Seipsum; in amore autem concupiscentiae ut ad aliquid sui. Quaedam vero uni est essectus amoriS; et haec eS Uni realiS, quam amans quaerit de re amata: et haec quidem Uni eSt Secundum convenientiam amoris Ut enim Philosophus dicit Polit. lib. ii,c p. 2, poSt med. , Aristophanes dixit quod amantes desiderarent ex ambobus seri unum. Sed quia ex hoc accideret aut ambo aut alterum corriampi, Uderunt Unionem quae convenit et decet, ut scilicet simul converSentur, et Simul colloquantur, et in aliis hujusmodi conjungantUr. Ad tertium dicendum, quod cognitio perficitur per hoc quod cognitum Unitur cognoscenti Secundum Suam Similitudinem; sed amor facit quod ipSa res quae amatur amanti aliquo modo Uniatur, Ut dictum eSD ari praeci . Unde amor en magis unitivus quam cognitio.
De his etiam infra, quaest. LXII, art. 6 corp. et Sent. N. dl,ὶ 27, quaest. I art. 4 ad 4.
Ad secundum sic proceditur. 1. Videtur quod amor non causet mutuam inhaesionem, scilicet ut aman sit in amato, et e converSO. Quod enim est in altero, continetur in eo. Sed non poteSt idem eSSe continenS, et contentum 1). Ergo per amorem non potest cauSari mutua inhaeSio, ut amatum sit in amante, et o CORVerSO.
2. Praeterea nihil potest penetrare in interiora alicujus integri nisi per aliquam divisionem. Sed dividere quae Sunt Secundum rem conjuncta, non pertinet ad appetitum, in quo Si amor, sed ad rationem 2). Ergo mutua
inhaesio non eSt essectu amoriS. 3. Praeterea, Si per amorem aman eSt in amato, et o conVerSO, Sequetur quod hoc modo amatum Uniatur amanti, Sicut aman amato. Sed ipSamnio eSt amor, Ut dictum Si sari praeg.). Ergo SewitUr quod Semper amans ametur ab amato quod patet 8Se salSum. Non ergo mutua inhaesio est
Sed contra est quod dicitur I. Ioan iv, 16 Qui manet in charitate, in Deo manet, et Deus in eo. Charita autem eSt amor Dei. Ergo eadem ratione quilibet amor facit amatum eSSe in amante.
CONCLUSIO. - Cum amor faciat amatum tu amante esse et vicissim amantem in amato oportet mutuam inhaeSionem essectum amoris eSSe.
Respondeo dicendum quod iste essectus mutua inhaesionis potest inte ligi et quantiam ad vim apprehenSivam, et quantum ad vim appetitiVam. Nam quantum ad Vim apprehenSivam, amatum dicitur eSSe in amante, inquantum amatum immoratur in apprehensione amantis, Secundum illud Philipp. I, I): Eo quod habeam vos in corde Aman Vero dicitur esse in
amat Secundum apprehenSionem, inqUantum aman non Si contentus
superficiali apprehenSione amati, Sed nititur Singula quae ad amatum peditinent, intrinsecus diSquirere; et Sic ad interiora ejus ingreditur; sicut de Spiritu sancto, qui est amor Dei, dicitur J Corinth. Π, 10 , quod scrutatur etiam profunda Dei. Sed quantum ad vim appetitivam, amatum dicitur essa in amante, prout Si per Θamdam complacentiam in ejus assectu, ut vel delectetur in eo aut in bonis ejus apud praesentiam, Vel in absentia per de
s Secundum idem seu respectu ejusdem , ut rem prout in seipsa est, Sed rati trahit eam ad hi supponi debet puta continens Me respectu se per similitudineua ejus, quam Proinde non ejus a quo continetur vel e converSO. iotam Sed abstractim apere potest.
2 Quia scilicet appetitus extra se fertur in
700쪽
550 QE EST XXVIII. ART. II ET III.
siderium tendat in ipsum amatum per amorem concupiscentiae, Vel in bona quae vult amato, per amorem I amicitiae non quidem evaliqua extrin Sem causa, sicut cium aliquis desiderat aliquid propter alterum, Vel cim aliquis vult bonum alteri propter aliquid aliud; Sed propter complacentiam amat interius radicatam Dunde et amor dicitur intimus, et dicuntur viscera charitatis. E convel So autem amans est in amat aliter quidem per amorem conCUpiScentiae, aliter per amorem.amicitiae Amor namque concuplSeentiae non requiescit in quacumque extrinseca aut Supersiciali adeptione vel liuitione amati, sed quaerit amatum perfecto habere quasi ad intima illius perveniens. In amore ero amicitiae aman eSt in malo, inquantum reputat bona vel mala amici Sicut Sua, et Voluntatem amici sicut Suam ut quasi ipse in suo amico videatur bona Vel mala pati et aciei. Et propter hoc proprium est amicoriam n eadem Velle, et in eodem triStari et gaudere, sSecundum Philosophum thie. lib. x, cap. 3, a med.), et Rhetor lib. II, cap. 4 in princi , Ut te, qUanium Uae Uni amici, BPStimat Sua amans Videatur esse ita tarnalis . GuaSi idem actu amato in IIIantum autem e con-VePSO Vult et agit propter amicum Sicut propter eis Sum quasi reputans amicum idem sibi. Si amatum est in amante PoteSi autem et tertio modo mutua inhaesio intelligi in amore amicitiae Secundum iam redamationis, inquantum mutu se amant amici, et Sihi inVicem bona Volunt et operantur.
Ad primum ergo dicendum, quod amatum continetur in amante, inqUantum est impressum in assectu dii per quamdam complacentiam e con-Vera Vero amans continetur in amato, inquantum amans sequitur aliquomodo illud quod es intimum amati nihil enim prohibet divel So modo esse aliquid continens et contentum, Sicut genUS continetur in Specie, et Con-
Ad secundum dicendum, quod rationi apprehensio praecedit assectum amoris; et ideo sicut ratio disquirit, ita assectus amoris Subintrat in amatum, ut ecdictis pia let in Col P. Rrt. . Ad tertium dicendum quod illa ratio proeedit de tertio modo mutuae inhaesionis, qui non invenitur in quolibet amore.
De his etiam 2 2 quaest. LXIV, art. 2, et Sent. iii dist. 27, quaest. I, art. ad 4 et De ver. quaest xl H. art. 2 ad , et I Cor. XII.
Ad tertium sic proceditur. 1. Videtur quod Xt is non sit essectu am ris. ExtaSi enim quamdam alienati em importare videtur. Sed amor non semper facit alienationem, Sunt enim amanteS interdum Sui compoteS. Ergo amor non facit e X taSim. 2. Praeterea, amans desiderat amatum Sibi uniri Magis ergo amatum trahit ad se quam etiam pergat in amatum, e Xtra Se eXien s3). 3. Praeterea amor unitam a tum amanti Sicut dictum eSt art. 1 et 2 praeci). Si ergo aman extra Se tendit, ut in amatum pergat, Sequitur quod Semper plus diligat amatum quam Seipsum; quod patet eSSe a Stam. Non ergo eratasis est essectus amoriS. Sed contra eSt quod Dionysius dicit De div. nom. cap. 4, ieci. 10 in prine ), quod divinia amor extasim facit u et quod re ipse Deus propter amorem
Ila edit. Rom. Nicolai et Patav. M Tl2. sibus sed prout significat aliquem seri extra se .cid Alcan. et theologi, aritat ejus Edu Pat ut dicitur in corPore articuli. an 698, amato per ejus amori m. o uota significalii in graeca vocis κατασκ 24 Non vini tui lie exissis tam stricte ut soli quasi eaeessu cel allu a laιu. tu dieatitur piet extasiua, qui alienantur . ML-