장음표시 사용
701쪽
est extasim paSSUS is Cum ergo quilibet amor sit quaedam similitudo participata divini amoris, ut ibidem dicitur luci. 12), videtur quod quilibet
amor cauSet eXtaSim. CONCLUSIO. - mor in vi apprehensiva exlasim parit dispositive, alliciendo videlicet amantem ad cogitandum de re amala in vi autem appetiliva directe et simpliciter amor amiciliae lacit extaSim; sed non amor concupiscentiae niSi Secundum quid.
Respondeo dicendum quod extasim pati aliquiS dicitur cum extra sei nitur; quod quidem contingit et Secundum Vim apprehen Sivam, et Secundum vim appetitivam. Secundiim quidem vim apprehenSivam aliquis dici-tUr eXtra Se poni, quando ponitur eXtra cognitionem Sibi propriam; vel quia ad Superiorem sublimatur, Sicut homo, dum elevatur ad comprehendenda aliqua quae Sunt Supra Sensum et rationem, dicitUr eXtaSim pati, inquantum ponitur extra connaturalem apprehenSionem rationi et SenSus Vel quia ad inferiora deprimitur, puta cum aliqui in sui iam vel amentiam cadit, dicitur extasim passus Secundium appetitiVam Vero partem dicitur aliquis extasim pati, quando appetitu alicujus in alterum sertur, exiens qUOdammodo extra seipSum. Primam quidem Xtasim facit amor dispositive, inquantum scilicet facit meditari de amato, Ut dictum eSt sari praeu.
intensa autem meditatio uni ius abStrahit ab aliis. Sed Secundam extasims cit amor directe, simpliciter quidem amor amicitiae, umor autem Concupiscentiae non Simpliciter. Sed secundum quid. Nam in amore concupiscentiae quodammodo sertur amans extra SeipSum, inquantiam Scilicet non contentUS gaudere de bono quod habet, quaerit frui aliquo extra se Sed quia illud extrinsecum bonum quaerit sibi habere, non Xit Simpliciter extra se, sed talis assectio in sinu intra ipsum concluditur. Sed in amore amicitiae asseclusalicujus simpliciter exit extra Se quia Vult amico Oniam, et operatur bonum, quaSi geren curam et proVidentiam pSiu propter ipSum amicum. Ad primum ergo dicendum, quod illa ratio procedit de prima extasi l). Ad secundum dicendum, quod illa rati procedit de amore concupiscentiae, qui non suci simpliciter extaSim, Ut dictum eSt in coi p. art.). Ad tertium dicendum, quod ille qui amat, intantum X tra Se exit, inquantum vult bona amici et Operatur; non tamen Vult bona amici magis quam SVa unde non equitur quod alterum plus quam Se diligat.
De his etiam De malo, quaest X art. ad 2.
Ad quartum Sic proceditur. 4. Videtur quod Zelu non Sit effectus amoris. Zelus enim est contentioni principium Dunde dicitur I. Corinth ui 3): Cum sit inter vos zelus et contentio, etc. Sed contenti repUgnat amori. Ergo Zelus non eSt essectu amoriS. 2. Praeterea, Objectum amoris Si bonum quod eSt communicativum sui. Sed gelus repugnat communicationi ad Zelum enim pertinere Videtur quod unis non patitur consortium in amato Sicut viri dicuntur Zelare uxores, quas nolunt habere communes cum caeteriS. Ergo Zelus non est effectus
3. Praeterea, Zelu non eSt Sine odio, sicut nec sine amore dicitur enim PSal. xxII, 3): Zelavi super iniquos. Non ergo debet dici magis essectus amoris quam odii.
Nempe de illa quae vini apprehensivam 2 gelus de quo hic agitur definiri potest
consequitur, qualis extasis fuit Pauli cum a motus appetitus quo quispiam movetur eonira proprio sensu alienatus tam arcanas pereepit ea quae sunt impeditiva boni quod amatur, vel visiones, ut suo loco in 22 ostendetur etiam ipsius amoris, ut ea tollantur.
702쪽
332 QI EST XXVIII, ART. IV E V.
Sed contra est quod DionySiu dicit De divin. Omin. cap. 4 leet. 10 quod re Deus appellatur Zelotes propter multum amorem quem habet ad
CONCLUSIO. - Zelus cum sit vehemens motus amantis in rem malam amoris asseclus necessario est.
Respondeo dicendum quod ZelUS, DOCUmqUe modo matur e intensione amoris provenit ManiseStUm Stenim qubd quanto aliqua virtus intensius tendit in aliquid, sortius repellit omne contrarium vel repugnanS Ciam igitur amor sit quidam motu in amatum, Ut Augustinus dicit Quaest. lib. LxxxIu, quaeSt. 35 et 36), intenSUS amor quaerit eXeludere omne id quod sibi repugnat Aliter tamen hoc contingit in amore concupiscentiae, et aliter in amore amicitiae. Nam in amore concupiscentiae, qui intense aliquid concupiscit, movetur contra omne illud quod repugnat consecutioni vellauitioni quietae ejus quod amatur; et hoc modo Viri dicuntur Zelare uXO- res, ne per OnSortium aliorum impediatur Singularita quam in uxore quaerunt. Similiter etiam qui quaerunt excellentiam, moVetitur contra eos qui excellere identur, quasi impediente excellentiam eorum; et Ste est Zelus invidiae, de quo dicitur Psalm x VI, 1): Noli aemulari in malignam tibus, neque zelaveris facientes iniquitatem Amor autem amicitiae quaerii bonum amici unde quando S intensus, facit hominem moveri contra omne illud quod repugnat bono amici. Et secundum hoc aliquis dicitura lare pro amico, quando, Si qUae dicUntur, Vel sunt contra bonum amici, homo repellere Studet et per hunc etiam modum aliquis dicitur Zelare pro Deo Dando ea quae Uni contra honorem Vel Voluntatem Dei, repellere Seeundum OSSe conatur, SeeUndum illUd III. Reg. IX, 14): Zelatus sum pro Domino exercituum; et Ioan Π Super illum: Zelus domus tuae comedit me, dicit Glossa ordin. ex Aug. traei. 10 in Ioan . qUOM bon Zel comeditur qui quaelibet prava quae Viderit, corrigere Satagit Si nequit, tolerat
Ad primum ergo dicendum, quod ApoStolia ibi loquitur de Zelo invidiae,
qui quidem S cauSa contentioniS, non contra rem amatam, Sed pro re amata contra impedimenta pSius. Au secundum dicendum, quod bonUm amatur, inquantum eSt communicabile amanti, unde omne illud quod persectionem hujus communicationis impedit, emcitur odiosum; et sic e amore boni Zelu cauSatur EX desectu autem bonitatis contingit quod quaedam parva bona non poSSUnt integre simul possideri a multis, et ex amore talium causatur Zelus invidiae non autem proprie ex hi quae integre possunt a multis posSideri. Nullus enim invidet alteri de cognitione veritatis, quae a multi integre cognoSei potest, sed sorte de excellentia circa cognitionem hujUS.
Ad tertium dicendum, quod hoc ipsum quod aliquis odio habet ea quae
repUgnant amato, ex amore procedit; unde gelu proprie ponitur esseclusamoris magis quam odii.
ARTICULUS V. - UTRUM AM0 SIT PASSI LAESIVA AMANTIS.
Ad quintum sic proceditur. 1. Videtur quod amor Sit paSSi laesiva Languor enim signisscat laesionem quamdam languentiS. Sed amor causat languorem dicitur enim Cant ii, Fulcite me floribus, Stipate me malis, quia amore langueo. Ergo amor eSt paSSiO laeSiva. 2. Praeterea liquefactio est quaedam resolutio. Sed amor est liquefactivus; dieitur enim Cant v, 6 : Anima mea liquefacta est, ut dilectus meus locutus est. Ergo amor eSt resoluti S est ergo corrUptiVUS et laeSivus.
3. Praeterea, fervor deSignat quemdam exceSSum in caliditate, qui qui-
703쪽
dem eXcessu corruptiVUSAESt. Sed serVor caUSatur X amore Dionysius enim De cael hier parum a prinαὶ inter caetera proprietate ad amorem Seraphim pertinentes, ponit calidum, et acutUm, et Supersei VenM et Cant. viii, 6 dicitur de amore, quod lampades ejus Sunt lampades ignis atquegammarum. Ergo amor est paSSi ldeSiVa et corruptiva. Sed contra est quod dicit DionysiUS De diV. Om. cap. 4, p. 1 leet. )quod o singula Seipsa amant contentiVe, id St OnServative Ergo amor non est passio laeSiva, Sed magis conSerVatiVa et persectiva.
CONCLUSIO. - Amor cujusque boni convenientis, Ut Dei, perficit amantem, disconvenienti vero, sicuti peccati amor, amantem laedit generaliter tamen propter excessum immulationis corporalis omnis amor laesivus dici potest.
Respondeo dicendum quod Sicut Supra dictum Si qUaeSt. VI, art. 1 et 2 et UaeSt. XXVII, art. 1), amor Significat coaptationem quamdam appetitiVae virtutis ad aliquod bonum. Nihil autem quod coaptatur ad aliquid quod est sibi conveniens, ex hoc ipso laeditur Sed magis, Si Sit possibile, perficitur, et melioratur; quod vero coaptatur ad aliquid quod non est
Sibi conveniens, ex hoc laeditur et deterioratur Amor ergo boni convenientis est persectivus et melioratiVUS amantis amor autem boni quod non Mi conveniens amanti, eSt laeSiVUs et deterioratiVUS amantiS. Unde maxime
homo perficitur et melioratur per amorem Dei laeditur autem et deterioratur per amorem peccati, Secundum illud Sede ix, 10 : Facti sunt abominabiles, sicut ea quae dileaeerunt. Et hoc quidem Sic dictum est de amore quantum ad id quod est formale in pSO, quod est scilicet ex parte appetitus. Quantum Vero ad id quod Si materiale in paSSione amoris, quod est immutatio aliqua corporalis, accidit quod amor Sit laesivu propter excessum immutationis Sicut accidit in SenSU, et in omni actu irtutis animae qui exercetur per aliquam immutationem Organi corporalis. Ad ea vero quae in contrarium objiciuntur, dicendum quod amori attribui possunt quatuor esseetus prOXimi, Scilicet liquefactio, fruitio languor et ervor Inter quae primum Si liquefactio, quae opponitUr congelationi. Ea enim quae sunt congelata, in SeipSi conStricta sunt, Ut non poSSint de facili subintrationem alterius pati. Ad amorem autem pertinet quod appetitus coaptetur ad receptionem boni amati, prout amatum est in amante, sicut jam supra dictum Si sart. 2 hujus quaeSt.). Unde cordis congelatio vel duritia est dispositio repugnari amori Sed liquefactio importat quamdam molli eationem cordis, qua exhibet Se cor habile ut amatum in ipsum Subintret. Si ergo amatum fuerit praesens et habitum, causatur delectatio sive fruitio si autem fuerit absens con Sequuntur duae paSSiones, Scilicet tristitia de absentia, quae Signilleatur per languorem unde et Tullius, inraD TUScul DaeSt. maxime tri Stitiam aegritudinem nominat et intensum desiderium de consecutione amati quod signiscatur per servorem. Et isti quidem sunt essectu amoris sormaliter accepti Secundum habitudinem appetitivae virtutis ad Objectum; Sed in passione amoris OnSequuntur aliquiessectus his proportionati Secundiam immutationem Organi.
ARTICULUS VI. - UTRUM 310 SI CAUSA OMNIUM QUI AMANS AGIT.
De his etiam Sent. III, dist. 27, quaest. I art. 4 Orp.
Ad Sextum Sic proceditur. 1. Udetur quod aman non agat Omnia ex amore Amor enim qUaedam paSSi eSt, Ut SVpra dictum Si quaeSt xxvi, art. 2). Sed non omnia quae agit homo, agit ex paSSione Sed quaedam agit ex electione, et quaedam ex ignorantia, Ut dicitur Ethic. lib. , cap. 5 . Ergo non omnia quae homo agit, agitis amore. 2. Praeterea appetitu SaeSt principium motu et actioni in omnibus ani-
704쪽
0ILEST XXIX. ART. I. malibus, ut patet De anima, lib. , teXt 4 et Seq. . Si igitur omnia quae quis agit, agit ex amore, aliae paSSione appetitiVae parti erunt Superstuae. 3. Praeterea, nihil cauSatur Simul a contrarii causis. Sed quaedam sant ex odio. Non ergo omnia Sunt e Rmore. Sed contra est quod Dionysius dicit De diV. nom. cap. 4 lect 9 quω propter amorem boni omnia agunt UaeeumqUe agunt.
CONCLUSIO. - Quodlibet agens ex amore agit quodcumque agit, cum ex intentione linis et honi operetur.
Respondeo dicendum qu6d omne agen agit propter finem aliquem, ut Supra dictum est quaest. I art. 1 et 23. Fini autem est bonum desideratum et amatum unicuique. Unde mani seStum Si qUOdimne agenS, quod Umque Sit, agit quamcumqUe actionem exaliquo amore. Ad primum ergo dicendum, quod objectio illa procedit de amore qui est passio in appetitu sensitivo exiSten S; OS autem loquimur nune de amore communiter accepto, prout comprehendit Sub se amorem intellectualem, rationalem, animalem, naturalem. Sic enim Dionysius loquitur de amore De div. nom. cap. 4, ecl. 12). Ad secundum dicendum, quod ex amore Sicut jam dictum est quaeSt. XV, art. 2), cauSatur et deSiderium, et triStitia, et delectatio, et per ConSeGens omnes aliae passione : Unde omnis actio quae procedit e quae De passione, procedit etiam X amore Sicut e prima caUSa', unde non Super-ssuunt aliae passioneS, quae Sunt CaUS3MPTOXimae. Ad tertium dicendum, quod odium etiam eX amore cauSatur, Sicut infra dicetur quaeSt. Seq. art. 2).
DE ODIO, IN SEX ARTICULOS DIVISA.
Deinde considerandum est de odio et circa hoc quaeruntur sex : 1 Utrum causa et objectum odii sit malum. - 2 Utrum Odium causetur ex amore. - 3 Utrum odium sit lartius quam amor. - Utrum aliquis possit habere odio Seipsum. - Utrum aliquis possit habere odio veritalem. - Utrum aliquid posSi haberi odio in uni vereali. ARTICULUS I. - UTRLM AUSA ET BIECTUM DII SIT MALLH.
De his etiam Do malo, quaest. MI, art. 4 OPP.
Ad primum sic proceditur. 1. Videtur qu6d objectum et causa odii non sit malum. Omne enim quod est inquantum hujuSmodi bonum St 1). Si igitur objectum odii Sit malum, sequitur quod nulla re odio habeatur, sed solum desectus alicujus rei quod patet eSSe salSum. 2. Praeterea, Odire malum est laudabile Dunde in laudem quorumdam vidicitur II. Mach ui 1), quod leges optime cuStodiebantur propter Oniae pontificis pietatem, et arrimos odio habentes mala Si igitur nihil odiatur nisi malum, Sequitur quod Omne Odium Sit laudabile; quod patet esse salsum. 3. Praeterea, idem non est simul bonum et malum. Sed idem diversis est odibile et amabile. Ergo odium non solum est mali, sed etiam boni. Sed contra, odium contrariatur amori. Sed Objectum amori eSt bonum, Ut Supra dictum eSi quaest xxvi, art. 1). Ergo Objectum dii eSt malum.
CONCLUSIO. - Sicut bonum est objectum et causa amoris, ita malum est objectum et cauSa odii.
l Cum bonum et ens convertantur, ut Part. I, quae,t V art. 4, 2 et 5 ex instituto probatum
2 Neinpe habitatorum sanciae eivitatis, id est,
705쪽
0U EST. XXIX ORT. I ET II. 555 Respondeo dicendum quod cum appetitus naturali derivetur ab aliqui
apprehensione, licet non conjuncta, eadem ratio videtur esse de inclinatione appetitus naturali et appetitu animalis, qui Sequitur apprehensi nem conjunctam l), sicut Supra dictUm Si quaeSt. XXVI art. 1). In appetitu autem naturali hoc manifeSte apparet, quod Sicut numquodque ii bet naturalem consonantiam Vel aptitudinem ad id quod sibi convenit, quae est amor naturalis ita ad id quod eSt repugnans et corruptivum, habet diSSonantiam naturalem, quae est odium naturale. Sic igitur et in appetitu animali seu intellectivo amor St consonantia quaedam appetitu ad id quod apprehenditur ut conveniens odium Vero est diSSOnantia quaedam appetitus ad id quod apprehenditur ut repugnan et nocivum Sicut a tem Omne OnVeniens, inquantum hujusmodi, habet rationem boni ita omne repugnans, inquantum hujuSmodi, habet rationem mali; et ideo sicut bonum est objectum amoris, ita malum est objectum odii 2). Ad primi/m ergo dicendum, quod enS, inquantum enS, non habet rationem repugnantis, Sed magi conVenienti S, quia omnia conVeniunt inente; Sed ens, inquantum est hoc en determinatum habet rationem repugnantis ad aliquod ens determinatum; et Secundum hoc, num ens est odibile alteri, et eSt malum, etsi non in Se tamen per comparationem ad alterum. Ad secundum dicendum, quod Sicut aliquid apprehenditur Ut Oniam, quod non est vere bonum ita aliquid apprehenditur ut malum, quod non eSt Vere malum unde contingit quandoque nee Odium mali, nec amorem boni esse boniam. Ad tertium dicendum, quod contingit idem esse amabile et odibile divera SiS, SeeUndum appetitum quidem naturalem, ex hoc quod unum et idem eSt conveniens uni Secundum Suam naturam, et repugnans alteri, Sicut calor convenit igni, et repugnat aquae Secundum appetitum Vero anim lem, ex hoc quod unum et idem apprehenditur ab uno sub ratione boni, et ab alio sub ratione mali.
ARTICULUS II. - TRUM DIUM CAUSETUR EX AM0RE.
De his etiam supra, quaest. XVIII, art. 6 ad 5, et infra, art. 5 eoi p. et Coni gent. lib. IV, eap. 39.
Ad Secundum Sic proceditur. 1. Videtur quod amor non it cauSa odii. Ea enim quae e OppOSit dividuntur, naturaliter sunt simul, ut dicitur in Postpraedicamentis in cap. de Simul.). Sed amor et Odium, cum Sint Contraria, e oppoSito dividuntur. Ergo naturaliter Sunt simul; non ergo amor est cauSa odii. 2. Praeterea, Uniam contrariorum non est causa alterius 3). Sed amor et
odium sunt contraria. Ergo, ete. 3. Praeterea, OSteriti non est caUS prioris. Sed Odium eSt priu amore, ut videtur; nam Odium importat receSSum a malo amor ero acceSSUm ad bonum. Ergo amor non eSt caUS Odii.
Sed contra est quod dicit Augustinus De civ. Dei, lib. IV cap. 7 et ),
quod omnes assectione causantur ex amore. MAErgo et Oditim eum Sit quaedam assectio animae, CRUSatur X Rmore. CONCLUSIO. - Cum nihil odio habeatur nisi hoc quod adversatur bono com
nienti, quod antea amabatur, omne odium ex amore naSci neceSSeeSt.
ReSpondeo dicendum quod, sicut dictum est sart. praee.), amor OnSiStit
l)Quae sic ueatur quia intra ipsummet appe seipso, sed quod ut malum alicui apprehendaturienteni est, Sive apprehensio appetentis ipsius et sic odio habeatur. qua objectunt appetibile per seipsi rari cognoscit. 5 Cum potius contrariorum In contrariae
sive Sensu cluniuxat Sive intellectu cauSae,
2 Νο quod sit vere ac realiter malum in
706쪽
in quadam convenientia amanti ad amatiam Odium Vero consistit in quadam repugnantia vel di SSonantia. portet autem in quolibet prius considerare quid ei conveniat quam quid ei repugnet; per hoc enim aliquid est repugnans alteri, quia eSt corrUptiVUm Vel impeditivum ejus quod est con veniens. Unde neceSSe Si quod amor Sit prior Odio, et quod nihil odio habeatur, nisi per hoc quod Contrariatur convenienti quod amatur. Et secundum hoc omne odium ex amore causatur 1 . Ad primum ergo dicendum quod in ii quae eXOppoSito diViduntur, quaedam inveniuntur quae Sunt naturaliter Simul et Secundum rem et Secundum rationem, Sicut duae Species animaliS, Vel duae Specie coloris quaedam Vero Sunt Simul Secundum rationem, Sed nUm realiter est prius altero et causa ejus, Sicut patet in SpeciebUS Umerorum, figurarum et motuum quaedam Vero non Sunt Simul nec Secundum rem, nec Secundum rationem, sicut Substantia et accidens. Nam substantia realiter est causa accidentis; et en Seeundum rationem prius attribuitUr Substantia quam accidenti, quia accidenti non attribuitur niSi inquantum est in Substantia. Amor autem et odium naturaliter quidem Sunt simul SeeUndum rationem, sed non realiter. Unde nihil prohibet amorem eSSe caUSam odii. Ad secundum dilendum, quod amor et Odium Iani contraria, Dando accipiuntur circa idem Sed quando Sunt de contrariis non Sunt Contraria, Sed Se invicem consequentia. RuSdem enim rationi est quod ametur aliquid, et odiatur ejus contrarium et Sic amor uniUS rei est catam quod ejus contrarium odiatur. Ad tertium dicendum, quod in executione prius Si recedere ab uno termino quam accedere ad alteriam terminum; Sed in intentione est e con- VerSo propter hoc enim receditur ab uno termino, Ut accedatur ad alterum Motu autem appetitivus magis pertinet ad intentionem quam adeXeculionem; et de amor est prior Odio, cum UtrUmque Sit motu appetitiVUS.
Ad tertium sic proceditur. 1. Videtur quod Odium Sit sortius amore Dicit enim Augustinus QuaeSt. lib. xxxiii AUaeSt. 36, PaUl a Princ. Dii Nemo est qui non magis dolorem fugiat quam appetat voluptatem. Sed fugere dolorem pertinet ad odium appetitus autem Voluptatis pertinet ad am rem. Ergo odium est sortiit amore. 2. Praeterea, debilius Vincitur a sortiori. Sed amor Vincitur ab odio, quando scilicet amor convertitur in odium. Ergo dium eSi sortius amore. r. Praeterea, assecti animae per esseetum manifeStatur. Sed fortitis insistit homo ad repellendum odiosum quam ad proSeqUendum amatum; sicut etiam bestiae abstinent a delectabilibus propter Verbera, Ut AUgustinus introducit Quaest. lib. I xxxiiii loe nune cit. . Ergo odiUm eSi sortiti amore. Sed contra bonum est sortius quam malum, quia malum non agit nisi in virtute boni, , ut Dionysius dicit me div. nom. Cap. 4 lect 1 et Seq. . Sed odium et amor disserunt secundum disserentiam boni et mali. Ergo amor est sortior odio.
CONCLUSIO. - Cum odium essectus sit amoris, amor ipSO fortior et polentior est simpliciter licet odium interdum magi sentia lur quam amor.
Respondeo dicendum quod impossibile Si essectum Sua causa esse 10
Nec obStat quod 2 2, quaerit x iv art. 6, invidiae motu velut ex causis immediatis et proxi- argum Sed contra et in corpore articuli odium mis oritur , sed ex aniore ut ex caus a Iemota concluditur ex invidia nasci ut et ex ira si init iter sive prima oriri nihilominus intelligitur. oriri ad 5 dieitur. Ex hoc enim utroque irae vel
707쪽
0U EST. XXIX, ART. III ET IV. 557tiorem. Omne autem Odium procedit ex aliquo amore Sicut ex causa, ut Supra dictum eSt ari praeci). Unde impossibile est qu6d odium sit sortius amore simpliciter. - Sed Oportet ulterius quod amor Simpliciter loqunndo sit odio sortior Fortius enim movetur aliquid in sinem quam in ea quae Sunt ad finem. Recessus autem a mulo Ordinatur ad consecutionem boni Sicut ad finem. Unde simpliciter loquendo sortior est motus animae in bonum quam in malum. Sed tamen aliquando Videtur odium sortius amore propter duo primo quidem, quia odium Si magi Sen Sibile quam amor si). Cum enim sensu perceptio sit in quadam immutatione, ex quo aliquid jam immutatum eSt, non ita Sentitur, Sicut quando S in ipso immutari. Unde calor labris hecticae 2 , quamvis it major, non tamen ita Sentitur Sicut calor tertianae quia calor hecticae jam versus est quasi in habitum et naturam. Et propter hoc etiam amor magi sentitur in abSentia amati, Sicut Λugustinus dicit De T. in lib. X, cap. 12, a med.), Dod 3mor non ita Sentitur, cum non prodit eum indigentia i Et propter hoc etiam reptagnantia ejus quod oditur SenSibiliu percipitur quam convenientia HVS quod amatur. Secundo, quia non comparatur Odium ad amorem Sibi correspondentem. Secundum enim diversitatem bonorum est diversitas amorum in magnitudine et parvitate, quibus proportionantur opposita Odia Unde odium quod correspondet majori amori, magi movet quam minor amor. Et per hoc patet reSponSi ad rhnum iam amor Voluptati est minor quam amor OnSerVationi sui ipSius 3) cui respondet fuga doloris; et ideo magis igitur dolor quam ametUr VoluptaS. Ad secundum dicendum, quod odium nunquam inceret amorem niSi Propter majorem amorem, cui odium correspondet; sic homo magis diligit Se quam amicum, et propter hoc quod diligit Se habet odio etiam amicum, Si sibi contrarietur. Ad tertium dicendum, quod ideo intensius aliquid operatur ad repellendum odiosa, quia odium eS magi Sensibile.
Ad quartum Sic proceditur. 1. Videtur quod aliqui possit Seipsum odio habere. Dicitur enim PSalm x, 6): Qui diligit iniquitatem, odi animam suam. Sed multi diligunt iniquitatem. Ergo multi odiunt Seipsos. 2. Praeterea illum dimia cui volumus et operamur malum. Sed quandoque aliquis Vult et operatur Sibi ipsi malum, puta illi qui interimunt seipsos. Ergo aliqui Seipso habent odio. 3. Praeterea Boetiuidicit De OnSOl. lib. , proSara, parum a prinin), quod re avaritia facit homine Odiosos , ex quo potest accipi quod omniS homo odit avarum. Sed aliqui sunt avari. Ergo illi odiunt seipSos. Sed contra est quod Αp0St0lUS dicit Eph. V, 29), quod nem unquam carnem suam odio habuit. CONCLUSIO. - Cum omnia in proprium bonum per amorem inclinentur et teneant, impossibile est aliquem SeipSum Simpliciter odisse.
Respondeo dicendum quod impossibile est quod aliquis, per Se loquendo, odia Seipsum Naturaliter enim Unumquodque appetit bonum, nec poteStsi Quoad odium saltem quo sensum assicere permanentior et sirutior, inde Iue sensim Orsus natum est, vel in sensum aliquo modo redun et paulatim conSumit. dare. 5 Nisi apud perversos quosdam ac deprava- 2 Hoc est liabitualisjuxta graecum ἐκτικη, quae tos naturalis ordinis corruptores, U0rum exem Eic nempe Vocatur quia tenacius insidet ac est pla passim extant perire malentium qu.m insv0luptate ViVere.
708쪽
aliquid sibi appetere ni Si Sub ratione boni nam malum Si praeter Voluntatem, ut Dionysius dicit De diVin nom. cap. 4 leel. 22 . Amare autem aliquem est velle ei bonUm, Ut Supra dictum eSi quaeSt. XXVI, ari. 4 . Unde necesse est quod aliqui amet ei pSum; et impoSSibile est quod aliquis odiat seipsum per Se loquendo. Per acciden tamen contingit quod aliquis seipsum odio habeat, et hoc dupliciter Uno modo ex parte boni quod sibi aliquis vult accidit enim quandoque illud quod appetitur ut secundum qiiud bonum. SSe Simpliciter malum et Secundum hoc aliqui per accidens vult sibi malum, quod eSt odire M. Alio modo e parte Sui ipsius, cui vult bonum. Unumquodque enim maXime est id quod est principalius in ipso unde civitas dicitur sacere id quod re saeit, quaSi rex sit tota civitas.
Manifestum est ergo quod homo maXime est mens hominis. Contingit autem quod aliqui aestimant Se maxime esse illud quod Sunt Secundum naturam corporalem et Sela Sitivam: Unde amantis secundum id quod pestimantis esse; sed odiunt id quod vere sunt, dum Volunt contraria rationi. Et utroque modo ille qui diligit iniquitatem, odit non Solum animam Suam, sed etiam ei pSUm. Et per hoc patet responsio ad yrin m. Ad secundum dicendum, quod nullia Sibi vult et saei malum, nisi inquantum apprehendit illud sub ratione boni. Nam et illi qui interimunt SeipS0S hoc ipsum quod eSt mori apprehendunt Sub ratione boni, inquantum est terminativum alicujus inlaesiae vel doloris i. Ad tertium dicendum, quod avarus odit aliquod acciden Sulam, non tamen propter hoc Odit SeipSum Sicut aeger odit Suam aegritudinem ex hoc ipso quod se amat. Vel dicendum quod avaritia odioSos salit aliis, non autem sibi ipsi quin imo causatur ex inordinat Sui amore, Sedundum Demde bonis temporalibus plus sibi aliquis vult quam debeat.
ARTICULUS V. - UTRUM ALIQUIS POSSIT ODI HABERE VERITATEM.
De his etiam 2 2, quaest. XXXIV, art. Orp.
Ad quintum si proceditur. 1. Videtur quod aliquis non possit habere odio Veritatem Bonum enim et ens et Verum conVertuntur. Sed aliqui non potest habere odio bonitatem. Ergo nec Veritatem. 2. Praeterea re omne homines naturaliter Scire desiderant, , ut dicitur in principio et Sed scientia non est nisi verorum. Ergo Verita naturaliter deSideratur et amatur. Sed quod naturaliter inest, semper ineSt. Nullus ergo potest habere odio Veritatem. 3. Praeterea, Philosophus dicit Bhet. lib. II cap. 4 a med.), Ῥbd 'Omines amant non fictos u Sed non nisi propter Veritatem. Ergo homo naturaliter amat veritatem non ergo eam Odio habet. Sed contra est quod Apostolus dicit Cal. iv, 16 Factus surri vobis inimicuS, verum dicens ObiS. CONCLUSIO. - Non potest verilas in universali a quoquam odio haberi, sed in particulari potest, secundum quod repugnat hono amato.
ReSpondeo dicendum quod bonum et verum et en sunt idem Secundum rem, Sed disserunt ratione bonum enim habet rationem appetibilis non autem en Vel Verum, quia bonum estis quod omnia appetunt Et ideo bonum Secundum rationem boni non potest odio haberi, nec in universali, ne in partieulari. ias autem et verum in universali quidem odilhaberiis Vox minus latina quam tamen usurpat 25 , praesei tua vero Lucretiae, Oli turpitudinem saepe etiain Scriptura et sic potuit S. Thon it eclinandam Catonia Liuieensis, o Caesaris iram di Et constat pluribus exemplis quae affert fugiendam . et Cleonibroti, ob meliorem vitam. Augustinus De civ. Dei lib. IV cap. 7, 9 et sicut putabat as,i lia udam.
709쪽
non possunt, quia dissonantia eSt eau Samilii, et convenientia cauSaram ris ens autem et Verum Sunt communia omnibus. Sed in particulari nihil prohibet quoddam ens et quoddam Verum Odio haberi, inquantum habet rationem contrarii et repugnantiS contrarieta enim et repugnantia non adversatur rationi eritis et veri, Sicut advel Satur rationi boni. Contingit autem verum aliquod particulare tripliciter repugnare Vel contrariari bonoamalo uno modo Secundum quod Verita eSt causaliter et originaliter in ipsis rebus, et Sic homo quandoque Odit aliquam Veritatem, dum vellet non esse Verum quod est Verum alio modo Secundum quod Veritas est in cognitione ipsius hominis, quae impedit ipSum a prOSecutione amati, sicut Si aliqui vellent non cognoscere Veritatem sidet Ut libere peccarent, ex quorum persona dicitur Job, xxi 14 '. Scientiam viarum tuarum nolumus. Tertio modo habetur odio Veritas particulariS, tanqUam repUgnati S prout Si in intellectu alterius puta cum aliquis Vult acere in peccato, odit quod aliquis Veritatem circa peccatiam Suum cognoscat, et Secundum hoc dicit Augustinus Consess. lib. x, cap. 23, a med.), quod is homine amant, ritatem lucentem, oderunt eam redarguentem. Et per hoc patet reSponSio ad primum. Ad secundum dicendum, quod cognOScere Veritatem Secundum Se est
amabile; propter quod dicit AuguStinUS loe cit. , quod amant eam lucentem. Sed per aecidens cognitio veritatis poteSt esse odibilis, inquantum impedit ab aliquo desiderato. Ad tertium dicendum, quod ex hoc procedit quod non sicli amantur, quod
homo Rmat Secundum Se cogn0Seere Veritatem, quam homines non ficti manifeStant.
ARTICULUS VI. - UTRUM ALI UUID POSSIT HABERI ODIO IN UNIVERSALI.
De his etiam supra, art. o Ors.
Ad sextum Sic proceditur. 1. Videtur quod odium non poSSit esSe alicujus in universali Odium enim StiaSSi appetitus Sensitivi, qui movetur ex sensibilis apprehenSione. Sed SenSUS non poteSt apprehendere Unive Sale. Ergo odium non potest eSSe alicujUS in universali. 2. Praeterea, Odium cauSatur X aliqua diSSOnantia, quae Communitati repugnat. Sed communita eSt de ratione UniVerSaliS. Ergo odium non potest OSSe alicuju in uniVel Sali. 3. Praeterea objectum odii Si maliam. Malum autem est in rebus, et non in mente, ut dicitur Metaph. lib. VI, teXt. ). Cum ergo universale Sit Solum in mente, quae abStrahit universale a particulari videtur quod Odium non poSsit eSSe alicujus universalis. Sed contra est quod Philosophus dicit Rhetor lib. , cap. 4 prope sin. , quod re ira semper,sit inter Singularia, Odium autem etiam ad genera si rem enim odit et calUmniatorem UnUSquiSque.
CONCLUSIO. - Cum vis non modo hunc lupum, sed in genere lupum odio habeat, odium non tantum ad particulare, Verum etiam ad universale Se extendere poteSt.
Respondeo dicendum quod de universali dupliciter contingit loqui uno modo Secundum quod SubeS intentioni universalitatis alio autem modo dicitur de nutura cui talis intentio attribuitur Alia est enim consideratio hominis universalis, et alia homini in eo quod est homo. Si igitur UniVersale accipiatur primo modo, Sic nulla potentia SensitiY2e partiS, ne De ainprehen Siva, neque appetitiVa, serri potest in universale quia UniVerSalefit per abstractionem a materia individuali in qua radicatur omni VirtUS Sensitiva. Potest tamen aliqua potentia Sensitiva et apprehenSiva et appeti-
710쪽
560 QUI EST. XXX. ART. I. tiva, ferri in aliquid univerSaliter sicut dicimus quod objectum ViSus est
quia, quod color it cognoscibili si visu, non convenit colori, inquantum est hic color, Sed inquantum est color simpliciter. Sic ergo odium etiam Se Sitivae parti potest reSpicere aliquid in universali, quia ex natura communi aliquid adversatur animali, et non solum ex eo quod est particulariS; Sicut lupus ovi unde Vis odit lupum generaliter. Sed ira Semper cauSatUr eX aliquo particulari, quia exaliquo aetu laedentis, actus autem particularitam Sunt; et propter hoc Philosophus dicit Illiet lib. II cap. 4 prope sin.): Ira Semper eSt ad aliquid particulare odium vero potest esse ad aliquid ina nere M Sed odium Secundum quod est in parte intellectiVa, cum OnSeqUa-tUr apprehenSionem universalem intellectus, potest utroque modo SSeaeS- pectu UniVerSaliS. Ad primum ergo dicendum, quod sensus non apprehendit UniverSale prout eSt universale apprehendit tamen aliquid cui per abStractionem aecidit univerSalitaS. Ad secundum dicendum quod id quod commune St OmnibUS. Oni teSPESSe ratio odii; sed nihil prohibet aliquid esse commune multiS, quod tamen dissonat ab aliis et Sic est ei OdiOSUm. Ad tertium dicendum, quod illa objectio procedit de universali Secundum quod substat intentioni universalitatis Sic enim non cadit Sub apprehen-Sione Vel appetitu SenSitiVO.
DE CONCUPISCENTIA, IN QUATUOR ARTICULOS DIVISA.
Deinde considerandum est de concupiscentia; et circa hoc quaeruntur quatuor: 1 Utrum concupiscentia sit in appetitu sensitivo tantum. - 'Utrum concupiscentia sit passio specialis. Q Utrum Sint aliquae concupiscentiae naturales, et aliquae non naturaleS. 4 Ulrum concupiscentia sit infinita. ARTICULUS I. UTRLMAEONCUPISCENTI SIT TANTUM IN APPETITU SENSITIVO 1).
De his etiam inisa, quaret. XIlI, art. 5 ad 5, et Sent. II, dist. 26, quaest. I art. 2 corp. sin.
Ad primum sic proceditur. 1. Videtur quod constupiscentia non Solum Sit in appetitu sensitivo. Est enim quaedam concupi Scentia Sapientiae, et, Ut dicitur Sap. vi 21 : Concupiscentia sapientiae educit ad regnum perpetuum. Sed appetitus sensitivus non potest ferri ad Sapientiam. Ergo Cone piscentia non est in Olo appetitu Sen SitiVO.2. Praeterea, deSiderium mandatorum Dei non est in appetitu sensitivo imoapostolus dicit suom. vii 18): Non habitat in me, hoc eSt in carne mea, bonum. Sed desiderium mandatorum Dei sub concupiscentia cadit Secundum illud aes cxviii 20): Concupivit anima mea desiderare justificationes tuas. Ergo concupiscentia non Si Solum in appetitu Sensitivo. 3. Praeterea, cuilibet potentia est concupi Scibile proprium bonum. Ergo concupiscentia est in qualibet potentia animae, et non Solum in appetitu sensitiVO. Sed contra est Od Damascenus dici Orth sd. lib. II, Cap. 12 , quod uirrationale obediens et persuasibile rationi dividitur in concupiscentiam et iram. Haec autem est irrationalis animae pars paSSiVa et appetitiVa virgo concupiscentia est in appetitu Sera SitiVO.
i Concupiscentia hic aeeipitur pro illo actu appetitus concupiscibilis qui versatur ire num delectabile secundum sensum.