장음표시 사용
731쪽
0 EST XXX ll, ART. VI ET VII. 8a
amoris, delectamur in bono quod per no sit aliis, prini pue amicis, sicut in bono proprio Ali modo per comparationem ad finem Sicut cum aliquis per hoc quod alteri benefacit, sperat consequi aliquod bonum sibi ipsi vel a Deo vel ab homine Spes autem delectationis est causa. Terti modi per comparationem ad principium; et Sichoe quod est benefacere alteri potesteSSe delectabile per comparationem ad triplex principium; quorta In numeSt facultas benefaciendi; et secundum hoc benefacere alteri sit delectabile, inquantum per hoc sit homini quaedam imaginatio abundantis boni in Sej pS existentis, ex quo possit aliis communicare; et ideo homine delectantur in filiis et operibus propriis, sicut quibus communicant proprium bonum. Aliud principium est habitus inclinans, Secundum quem benesu-cerest alicui connaturale; unde liberales delectabiliter dant aliis Tertium principium Si motivum puta cum aliqui movetur ab aliquo quem diligit, ad benefaciendum alicui. Omnia enim quae facimia vel patimur propter amicum, delectabilia sunt, quia amor praecipua causa delectationi est. Ad primum ergo dicendum, quod emissio, inquantum est indicativa proprii boni est delectabilis Sed inquantum evacuat proprium bonUm, poteSteSSe contristans, Sicut quando eSt immoderata.
Ad secundum dicendum, quod prodigalitas habet immoderatam emissionem, quae repugnat naturae et ideo prodigalitas dicitur eSSe contra na
Ad tertium dicendum, quod Vincere, redarguere et punire non eSt delectabile, inquantum est in malum alterius Sed inquantum pertinet ad proprium bonum, quod plus homo amat quam Odiat malum alterius. Vincere enim est delectabile naturaliter, inquantum per hoc sit aestimati propriae excellsentiae; et propter hoc omne ludi in quibus est concertatio, et in quibus potest esse Victoria, Sunt maXime delectabiles et universaliter omnes Concertationes, Secundum quod habent spem victoriae. Redarguere autem et increpare potest esse dupliciter delectationi cauS uno modo inquantum facit homini imaginationem propriae sapientiae et eXcellentiae incre- Dare enim et corripere est Sapientum et majorum. Alio modo Secundum quod aliquis increpando et reprehendendo alteri benesaeit, quod est dele tabile, ut dictum eSt in corp. art.). Irato autem eSt delectabile punire, quantum Videtur removere apparentem minorationem, quae Videtur eSSeu praecedenti laeSione cum enim aliquis est ab alio laeSUS, Videtur per hoc ab alio minoratus esse 1); et ideo appetit ab hac minoratione liberari per retributionem laesionis. Et sic patet quod benefacere alteri per Se potest esse delectabile; sed malefacere alteri non eSt delectabile, nisi inquantum videtur pertinere ad proprium bonum.
Ad septimum si proceditur. 1. Videtur quod Similitudo non sit causa delectationis. Principari enim et praeesse quamdam dissimilitudinem importat. Sed principari et praeeSSe naturaliter est delectabile, ut dicitur Rhet. lib. I, cap. 11, propesin.). Ergo diSSimilitudo magis est causa delectationis quam similitudo. 2. Praeterea, nihil magis est dissimile delectationi quam tristitia. Sed illi qui patiuntur tristitiam, maxime sequuntur delectationes, ut dieitur Ethic lib. VII, cap. 14). Ergo dissimilitudo est magis causa delectationis quam Similitudo. 3. Praeterea, illi qui sunt repleti aliquibus delectationibus, non delectan-
Hoe est, despectus, pauci vel parvi laetus, pro nihilo habitus.
732쪽
tur in eis, sed magis fastidiunt eaS; Sicut patet in repletione ciborum. Non ergo Similitudo eS delectationis cauSa. Sed contra est quod Similitudo est cauin amoriS Ut dictum est Supra MaeSt. XX art. 3 . Amor autem Si causa delectationis. Ergo similitudo est causa delectationiS.
DNCLUSIO. - Similitudo, quae amori es causa delectationis quoque causa esti
Respondeo dicendum quod similitudo est quaedam unitas; unde id quod est simile, inquantum est unum, eSt delectabile, Sicut et amabile, ut Supra dictum est luc cit. . Et si quidem id quod Si Simile, proprium bonum non corrUmpat, Sed augeat, eSi Simpliciter delectabile; puta homo homini, et juvenis juveni. Si vero Sit corruptivum proprii boni, Sic per accidensem citur fastidiosum vel contristans; non quidem inquantum est simile et
uniam, Sed inquantUm corrumpit id quod eSt magis unum. Quod autem aliquid simile corrumpat proprium bonum, contingit dupliciter uno modo quia corrumpit menSuram proprii boni per Uemdam exceSSum. Bonum enim praecipue corporale), Ut SanitaS, in qVadam commen Suratione consistit; et propter hoc Superabundante cibi, Vel quaelibet delectationes eorporales fastidiuntur. Mi modo per direct8m contrarietatem ad proprium bonum; sicut figuli abominantur alios figulos, non inquantum sunt guli, Sed inquantum per eo amittunt eXcellentiam propriam, SiVe proprium lucrum, quae appetiant Sicut proprium bonum. Ad primum ergo dicendum, quod cium it quaedam communicatio principantis ad subjectum est ibi quaedam Similitudo tamen Secundum quamdam excellentiam , eo quod principari et prae Se pertinent ad excellentiam proprii boni. Sapientum enim et meliorum eSt principari et praeeSSe.
Undu per hoc si homini propria bonitati imaginatio vel quia per hoc quod homo principatur et praeeSt, alii benefacit, quod est delectabile. Ad secundum dicendum, quod id in quo delectatur triStatus, etsi non sit simile tristitiae est tamen Simile homini contriStato, quia tristitiae contrariantur proprio bon ejus qui tristatur et ideo appetitur delectatio ab his
qui in tristitia sunt, ut conferen ad proprium bonum, inquantum eSi me dicativa Contrarii. Et ista est causa quare delectatione corporales, quibus sunt contrariae quaedam tristitisse, magi appetuntur quam delectationes intellectuales, quae non habent contrarietatem triStitiae, ut infra dicetur quaeSt. xxxv art. 5). Xinde etiam est quod Omnia animalia naturaliter appetunt delectationem, quia Semper animal laboratior en Sum et In tum Et propter hoc etiam juvenes maXime delectationes appetunt, propter multas transmutationes in eis eXistenteS, dum Stant in Statu augmenti. Et etiam melancholici vehementer appetunt delectatione ad expellendum tristitiam, quia corpus ortam quaSi praVO humore corroditur, ut dicitur Ethic lib. II cap. 44 POSt med. . Ad tertium dicendum, quod bona corporalia in quadam mensura consis tunt; et ideo superexceSSu Similium corrumpit proprium bonum; et propter hoc ossicitur fastidiosus et contristans inquantum contrariatur bono proprio hominis.
ARTICULUS VIII. - TRUM ADMIRATI SIT CAUSA DELECTATIDNIS.
Ad octavum sic proceditur. 1. Videtur quod admirati non it causa d lectationis. admirari enim est ignorantis naturae, ut Damascenus dicit Orth. d. lib. , cap. 22 . Sed ignorantia non Si delectabilis, sed magis scientia. Ergo admiratio non est causa delectationis. 2. Praeterea, admirati est principium Sapientiae, quaSi Via ad inquirendam veritalem, ut dicitur princ Metaph. cap. 2, ante med.). Sed delecta
733쪽
0ILEST XXXII ART. VIII. 583bilius est contemplari jam cognita quam inquirere ignota, ut Philosophus dicit Ethic lib. x, cap. 7, paulo post princi), cum hoc habeat dissicultatem
et impedimentum illud autem non habeat delectati autem causatur ex operatione non impedita, ut dicitur Ethie. lib. Vii, cap. 12 et 13, et lib. X, cap. 4 et 5). Ergo admiratio non est causa delectationis, Sed magis delectationem impedit. 3. Pranerea, nusquiSque in consuetis delectatur; unde operationes habituum per consuetudinem acquiSitorum Sunt delectabileS. SedeonSueta non sunt admirabilia, ut dicit Augustinus Super Joan. tract. 24, in princi). Ergo admiratio contrariatur cauSae delectationiS. Sed contra est quod Philosophus dicit Rhet. lib. I, cap. 31 p t med. qudi re admiratio est delectationi CRUS3.
CONCLUSIO. admiratio, ut ei adjungitur spes consequendi cogniti0nem ejusqu0d quis scire desiderat, maxima est delectationi caum.
I eSpondeo distendum quod adipisci desiderata est delectabile, ut Supra dictum est art. 3 hujus quaest.), et ideo quanto alicujus rei amatae magis acereScit deSiderium, tanto magis per adeptionem accrescit delectatio; et etiam in ipso augmento desiderii fit augmentum delectationis, Secundum quod si etiam spes rei amatae sicut supra dictum Si ibid.), quod ipsum desiderium ex spe est delectabile. Est autem admirati desiderium quoddam Sciendi quod in homine contingit ex hoc quod idet essectum, et ignorat Causam vel echo quod causa talis effectus excedit cognitionem aut acultatem ipsius. Et ideo admiratio est cauSa delectationiS, inquantum habet adjunctam Spem consequendi cognitionem ejus quod Seir deSiderat. Et propter hoc omnia admirabilia Sunt delectabilia Sicut quae Sunt
raru et omne repraeSentatione rerum, etiam quae in Se non sunt dele tabiles Gaudet enim anima in collatione unius ad alterum, quia conferre UnUm alteri Si propriu et connaturalis actus rationis, ut Philosophus dicit Poetica, cap. 4). Et propter hoc etiam liberari a magni perieUlis magis est delectabile, quia est admirabile, ut dicitur Rhet. lib. I, cap. 1 l). Ad primum ergo dicendum, quod admiratio non est delectabilis, inquantum habet ignorantiam, sed inquantum habet desiderium addiscendi causam; et inquantum admirans aliquid novum addiScit, Scilicet talem Se eSSe, qualem 1 non 82Stimabat. Ad secundum dicendum quod delectatio duo habet, Scilicet quietem in bono, et hujusmodi quietis perceptionem. Quantum igitur ad primum, limsi persectius contemplari veritatem cognitam quum inquirere ignotam, Contemplatione rerum Scitarum per se loquendo sunt magis delectabiles quam inquiSitiones rerum ignotarum tamen per accidenS,AEUantum Bd secundum contingit quod inquiSitiones sunt quandoque delectabiliores, Secundium quod e majori desideri procedunt. Desiderium autem majUSeXeitatur e perceptione ignorantiae unde maxime homo delectatur in his quae de novo invenit aut addiscit. Ad tertium dicendurn, quod ea quae sunt conSueta, Sunt delectabilia ad OperandUm, inqUantum sunt quasi connaturalia. Sed tamen ea quae sunt rara, poSSUnt eSSe delectabilia Vel ratione cognitionis, quia desideratur eorum Scientia, inquantum Sunt mira, vel ratione operationiS, quia ecdeSiderio magis inclinatur mens ad hoc quod intenSe in novitate Operetur, Ut dicitur Eth. lib. x, cap. 4 Vers. in .). Persectior enim operati CRUSat sese sectiorem delectationem.
734쪽
DE EFFECTIBUS DELECTATIONIS, IN QUATEOR ARTICULOS DIVISA.
Deinde considerandum est deessectibus delectationis; et circo hoc quaeruntur quatuor 1 Utrum delectati0nis sit dilatare. - 2 Utrum delectatio auget sui sitim vel desiderium. - 3 Utrum delectatio impediat usum rationis. - Utrum delectatio perficiat operationem. ARTICULUSI. - UT DUM DELECTATIOM SIT DILATARE.
Ad primum Si proceditur. l. Videtur quod dilatatio non sit esseetu delectationis. Dilatatio enim videtur ad amorem magi pertinere, Sectandum quod dicit Apostolus II Cor. 1, 2): Cor nostrum dilatatum est. Inde et de praecepto charilatis Psalm ci ii, si dicitur : Latum mandatum tuum nimis. Sed deleetatio est alia passio ab amore. Ergo dilatatio non est essectus delectationi S.
2. Praeterea, ex hoc quod aliquid dilatatur, essicitur capacius ad recipiendum. Sed receptio pertinet ad desiderium, quod est rei nondum habitae. Ergo dilatatio magis videtur pertinere ad desiderium quam ad delectati
3. Praeterea constrictio dilatationi opponitur. Sed constrictio videtur ad delectationem pertinere; nam illud constringimus quod sirmiter Volumus retinere, et talis eSt assectio appetitus circa rem delectantem. Ergo dilatatio ad delectationem non pertinet. Sed contra est quod ad expressionem gaudii dicitur Isa Lx M : Idebis, et sues, et mirabitur, et dilatabitur cor tuum. Ipsa etiam delectatio ex dilatatione nomen accepit, ut laetitia nominetur, Sicut supra dictum Gi quaest xxxi, art. 34dra, .
CONCLUSIO. - Delectatio dilatationis est causa secundum quamdam tranStalionem ex eorp0ribus acceptam, qua animus hominis vel ejus assectus dilatari dieitur.
ReSpondeo dicendum quod latitudo est quaedam dimensio magnitudinis
corporalis : Unde in assectionibus animae nonni Si Secundum metaphoram dieitur. Dilatatio autem dicitur quasi molus ad latitudinem; et competit delectationi secundum duo quae ad delectationem requiruntur. Quorum UnUmeSt e parte apprehensivί Virtutis, quae apprehendit conjunctionem alicu-ju boni convenientis. Ex hac autem apprehenSione apprehendit Se homo perfectionem quamdam adeptum, quae est spirituali magnitudo et Secundum hoc animus hominis dicitur per delectationem magnificari Seu dilatari. Ah autem est ex parte appetilivae virtutis, quae asSentit rei delectabili, et in ea quieScit, quodammodo se praebens ei ad eam interius capiendam Det sic dilatatur assectus hominis per delectationem, quaSi Se traden ad continendum intellii rem delectantem.
Ad primum ergo dicendum, quod nihil prohibet in his quae dicuntur metaphorice idem diversis attribui secundum diverSas Similitudines Det S cundum hoc dilatatio pertinet ad amorem, ratione UjuSdam exten Sion iS, inquantum assectus amantis ad alios extenditur, Ut curet non Solum qua Sua Sunt, Sed quae aliorum ad delectationem vero pertinet dilatatio, inquantum aliquid in seipso ampliatur, ut quaSi capacius reddatur. Ad secundum dicendum, quod desiderium habet quidem aliquam ampliationem e imaginatione rei desideratae, sed multo magis e praesentia rei jam delectantis; quia magis praebet se animus rei jam delectanti quam rei non habitae desideratae Delim delectatio sit sinis desiderii.
735쪽
Ad tertium dicendum, quod ille qui delectatur On Stringit quidem rem delectantem, dum ei sortiter intueret; sed cor suum ampliat, Ut perfectu defeetabis ruat Hr.
De his etiam Sent. IV, dist. 9. quaest iii, ii 2 ad 5.
Ad Secundum sic proceditur. 1. Videtur quod delectatio non cauSet desiderium sui ipsius. Omnis enim motu CeSSat, cum perVenerit ad quietem. Sed delectatio est quasi quaedam quies motus deSiderii, ut Supra dictum est quaeSt. XXm nrt 4 et quaeSt. xxx, art. 2). CeSSat ergo motu desiderii cium ad delectationem pervenerit. Non ergo delectatio cauSat deSiderium. 2. Praeterea, Oppositum non est auS Sui OppOSiti. Sed delectatio quodammodo desiderio opponitur ex parte oblecti; nam desiderium est boni non habiti, delectatio vero boni jam habili. Ergo delectati non cauSat desiderium sui ipSiuS. 3. Praeterea, fastidium desiderio repugnat. Sed delectatio plerumque causat astidium. Non ergo lacit sui deSiderium. Sed contra est quod Dominus dicit Ioan iv, 13): Qui biberit ea hac aqua,
sitiet iterum; per aquam autem Significatur, Secundum AugUStinum tract. 15 in Ioan . . parum ante med. delectati CorporaliS.
CONCLUSIO. - Deleetatio secundurn quod est in actu, nonnisi per accidens Si limVel desiderium sui ipsius causat ut vero in memoria est, et non in actu, Sitim et Sui
Respondeo dicendum quod delectatio dupliciter poteSt considerarici uno modo Secundum quod Si in actu alio modo Secundum qilod est in memoria. Item sitis vel desiderium potest dUpliciter accipi uno modo proprie Secundum quod importat appetitum rei non habitae alio modo communiter Secundum quod importat excluSionem fastidii Secundum igitur quod est in actu delectatio non causat Sitim Vel desiderium Sui ipSius, per Seloquendo, sed solum per accidens. Si tamen Sitis vel desiderium dicatur rei non habitae appetitia S tunc delectatio non causat Simpliciter sitim vel desiderium : nam delectatio eSt affectio appetitu circa rem praeSentem. Sed contingit rem praeSentem non perseele haberi et hoc potest esse vel ex parte rei habitae, Vel ex parte habentis. Ex parte quidem rei habitae, O quod res habita non eSt tota Simul, Unde SucceSSive recipitur; et dum aliquis delectatur in eo quod habet, desiderat potiri eo quod restat Sicut qui audit primam partem VerSuS et in hoo delectatur, deSiderat alteram a tem versu audire ut AuguSti nil dicit ConseSS. lib. IV cap. 11 a med.). Et hoc modo omnes sere delectatione corporale saciunt ut ipsarum sitim, quouSque conSUmmentur e quod tales delectatione consequuntur aliquem motum, Sicut patet in delectationibu ciborum. Exparte autem insius habentis, Sicut cum aliqui aliquam rem in se persectam exiStentem
non statim persecte habet, Sed paulatim acquirit, Sicut in mundo isto ei cipientes aliquid imperfecte de divina cognitione delectamur et ipsa delectatio excitat sitim vel deSiderium persectae cognitioni : Seeundum quod potest intelligi quod habetur Eccli xxiv 29): Qui bibunt me, adhuc Sitient. Si vero per sitim vel deSiderium intelligatur sola intensio assectus tollenssastidium, Sic delectatione Spirituales maxime saciunt sitim vel desiderium sui ipsarum. Delectatione enim corporales, quia augmentatae Vel continuatae faciunt Superexcrescentiam naturali habitudinis, emciuntur fastidiosae, ut patet in delectatione ciborum; et propter hoc quando aliqui jam pervenit ad persectum in delectatiohibu corporalibus, fastidit eas, et quandoque appetit aliqua alias. Sed delectatione Spirituale non SupereXC: SCUnt
736쪽
naturalern habitudinem. Sed persciunt naturam. Unde eum pervenitur ad consummationem in pSi S. tune Sunt magis delectabiles nisi sorte per accidens inquantum operationi contemplativae adjun ntur aliqUs operatione Virtutum Corporalium quae per aSSiduitatem operandi lassantur; et per hunc modum etiam poteS intelligi mod dicitur Tecli xxiv. 29 Qui bibun ine adhuc sitient quia etiam de angelis qui perseete Deum cognos cunt et delectantur in ipso dieitur L Petr. i. 'el quod desiderant in eum prospicere. Si ver eon Sideretur delectatio prout pSt in memoria et non in actu. Sic per Se nata retiatiSare sui ipSius Sitim et desiderium quando scilicet homo redit ad illam dispositionem in qua erat sibi delectabile quod
praeteriit si vero immutatus Sit ab illa dispositione memoria delectationis non causat in eo delectationem. Sed fastidium. Sicut pleno existenti memoria cibi. Ad primum ergo dicendum quod Dando delectatio eSt perlaeta tune habet omnimodam quietem et cesSat motus desiderii tendentis in non habitum sed quando imperseele habetur tune non omnino e Sal motu Gderii tendentis in non habitum. Ad secundum digendum quod id quod imperfecte habetur. Secundum quid habetur et Secundum quid non habetur et ideo Simul dei potest esse et desiderium et delectatio. Ad tertium dicendum quod delectatione alio modo caligant astidium, ei
alio modo desiderium ut dictUmAES in Cors Bria.
ARTICULUSIII. - TROIM, ELECTATIO IMPEDIA UM RATION IS.
De his etiam infra quam . XXX IV, aret et 2 2. Tuae St. XV, artia, et Tua r. LIII, Ert. . et Sent. IV. dist. 40. Tuarat. III ad O et Ert. 5. et uaeSt. I Ea 4 et De malo, quaest X art ad T.
Ad tertium Sic proceditur. 3. Videtur qu6d deleetatio non impediat usum rationis. Quies enim maxime confert ad debitum rationis usum unde dicitur Phygie. lib. m. teXt. 20. QUOD in edendo et quiescendo fit anima Seiens et prudens s et Sap. m. 16 Intrari in domum meam conquiesca1n cum illa, scilicet Sapientia. Sed delectati eSi quaedam quies. Ergo non impedit sed magis juvat rationis USUm. 2. Praeterea ea quae non Sunt in eodem etiamSi Sint Contraria non se impediunt. Sed delectatio est in parte appetitiva usus autem rationis in parte apprehensiva. Ergo deleetati non impedit rationis Prom. 3. Praeterea quod impeditur ab alio Videtur quodammodo transmutari ab ipso. Sed usu apprehen Sivae V DS OV et delectationem quam a delectatione moVctatur est enim ectum delectationiS. Ergo delectatio non impedit usiam rationiS. Sed contra est quod Philosophu dicit . Eth. lib. VI, cap. 5 quod χει lectatio corrumpit eXiStimationem prudentiae.
CONCLUSIO. - Deleelationes consequenteSaetum rationi non Lmpediunt, sed magis adjuvant usum rationis; at qrporale delectatione Variis modis usum rationis qui maxime impediunt.
Biespondeo dicendum quod Sicut dicitur Eulie lib. X GP o Deleetatione propriae adaugent OperationeS, X traneae ero impediunt a stergo quaedam delectatio quae habetur de PS actu nationis sicut cium aliquis delectatur in contemplando vel ratiocinando, et tali delectatio non impedit usum rationis, sed adjuvat; quia illud attentiu Operamur in quc delectamur attentio autem adjuVat operationem. Sed delectatione corporales impediunt usum rationis triplici ratione primo quidem ratione distractionis quiae Sicut jam dictum est quaeSt. v. art. 1 ad 3 ad ea in quibus delectamur multum attendimuS. Cum autem intentio 1 sortiter inhaeserit
737쪽
alicui rei debilitatur circa alias res vel totaliter ab eis revoeatur; et secundum hoc, Si delectati corporalis suerit magna, vel totaliter impedietusum rationiS, ad se intentionem animi attrahendo, Vel multum impediet Secundo ratione contrarietatis; quaedam enim delectationes, maxime impereXCedenteS, Sunt Contra ordinem rationiS; et per hunc modum Philω Sophus dieit Ethie. lib. vi cap. 5 , quod o delectatione corporale c0'rumpunt existimationem prudenti δε non autem existimationem Speculativam, cui delectatio non contrariatur, puta quod triangulus habet tres angulos aequales duobus rectiS; Secundum autem primum modum latramque impedit. Tertio modo secundum quamdam ligationem, inquantum Scilicet ad delectationem corporalem Sequitur quaedam transmittati corpor liS, major etiam quam in aliis paSSionibus, quant vehementius usicitur 3ppetitu ad rem praeSentem quam ad rem absentem. H USmodi autem corporales pertUrbatione impediuntuSum rationis, Sicut patet in Vinolentis, qui habent usum rationis ligatum Vel impeditum. Ad primum ergo dicendum quod delectatio corporalis habet quidem quietem appetitus in delectabili, quae quies interdum contrariatur rationi;
Sed ex parte corporis Semper habet transmutationem; et quantum ad utrumque impedit rationi USUm. Ad secundum dicendum, quod is appetitiva et apprehenSiVa Sunt quidem diversae partes, Sed unius animae: et ideo cum intenti animae Veli, menter applicatur ad actiam UniuS, impeditur ab actu contrario alterius. Ad tertium dicendum, quod USUS rationis requirit debitum Sum maginationiS, et alia rum Virium Sen SitiVarum, quae utuntur organo corporali; et ideo ex transmutatione corporali DSus rationi impeditur, impedito actu virtutis imaginativae et aliarum viritim SenSitiVariam.
De his etiam infra, quaest. XXIV art. 4 ad 5, et quaeSt. XL art. 8 eorp. et Sent. IV, iSt. 7, quaest. II, ait 5, quaest. I ad 5, et De Ver quaeSt. XXXI, art lxcors et ad 2.
Ad quartum Sic proceditur. 1. Videtur quod delectatio non persciat operationem Omnis enim humana Operati ab usu rationis dependet. Sed delectatio impedit usum rationis, Ut dictum eSt art. pra . . Ergo delectatio non persistit, sed debilitat operationem humanam. 2. Praeterea nihil est persectiVum Sui pSiUS, Vel Suae caUSae. Sed deluetatio est operatio, ut dicitur Eth. lib. vii, cap. 12 et 13 et lib. x, cap. 4), quod oportet ut intelligatur Vel essentialiter, et eauSaliter. Ergo doleo latio non perscit operlitionem. 3. Praeterea, Si delectati persicit operationem, aut perficit ipsam sicut finis, aut Sicut Orma, aut Sicut agens. Sed non Sicut finiS, quia Operationes non quaeruntur propter delectationem, Sed magi e conVereo, Ut Supra dictum Si uri praeci); nee iterum per modum emeientiS, quia magi operatio est causa essicien delectationis nec iterum Sicut Orma, non enim perficit delectatio operationem Ut habitu quidam, Secundum Philosoplium Ethic lib. x, cap. 4 a med.). Delectati ergo non persteit Operationem. Sed contra est quod dicitur ibidem quod, delectatio operationem perficit. nCONCLUSIO. - Delectatio operationem perficit, cum per modum Supervenientis sinis, tum per modum agentis causae, indirecte tamen.
Respondeo dicendum quod delectatio dupliciter operationem perficit: uno modo per modum siniS, non quidem secundum quod sinis dicitur id propter quod aliquid eSt, Sed Secundum quod omne bonum completive superveniens potest dici nis; et secundum hoc dicit Philosophus Ethie. lib. x loc nunc cit.), quod si delectatio perseit operationem, Sicut quidam
738쪽
DE, ITAT ET LIITIA DE CI M. IN DUATEOR ARTICULOS DIT inde considerami inde bonitate et malitia delectationum et ire Lot quae atra quatuor i Utrum omnis delectatio Sit mesa - 2 DMOAEUOd p . Utrum ornm. Jec alio sit bona Utrum aliqua delictatio sit optima. - Utrum e lamatio et mensura vel reges se Leti quam judicetur bonum vel malam in m
primum ditur l. Videtur quod omnis delectatio si mala Illud enim quod eo ampli prudent ID.
739쪽
tiones; fugit autem eas temperatus. Ergo delectatione Sectandum e Sunt
et ui virilis ot ars sunt circa dissicile et bonum, ut dicitur Ethic.
lib. ii, cap. 3 circ. in .). Sed nulla ars ordinata est ad delectationem. Ergo delectatio non est aliquid bonum. Sed contra est quod Psalm xxxvi, 4 dieitur melectare in Domin Cum igitur ad nihil mali auctoritas divina inducat, videtur quod non omnlScle- lectatio Sit mala.
CONCLUSIO. - Non omnes eleelationes malpe sunt, Sed quaedam malae, Ua Scilicet Sunt praeter rationem rectam, et quaedam b0nae, Videlicet, quae Sunt Secundum
Respondeo dicendum quod sicut dicitur Ethici lib. X cap 2 et δ) aliqui
P0Suerunt omnes deluetatione esse malas Civili ratio Videtur utSSe qiua intentionem suam reserebant ad solas delectatione SenSibile et OrDOra-leS laus Sunt mazi manifestae. Nam et in coeteri intelligibilia Sensibilibus antiqui philosophi non distinguebant nec Intellectiam a Sera SV Ut dicitur De anima, lib., text. 150 . Delectatione autem corporale arbitrabantur dicendas omnes esse malaS Ut Si homuaeS, qui ad delectationes immoderata sunt proni a deleetationibu Se retrahenteS, ad medium virtutis perveniant. Sed liseo exiStimatio non fuit OnVemenS. Cum enim nullus possit vivere sine aliqua sensibili et corporali delectatione, si illi aut docent omnes delectationes eSse malas, deprehendantur aliqua delectationes suscipere, magis homines ad delectatione erunt proeliVe exem- I)lo Derum Verborum doctrina praetermiSSa. In operationibu enim et passionibus humanis, in quibu experientia plurimum Valet magis mo-Vent exemnia quam Verba Dicendum est ergo aliqua delectatione esse bonas et aliquas esse malas. Est enim delectati quie appetiti Ed Viri uis in aliquo bono amato, et consequen aliquam Operationem. Unde liudus ratio duplex accipi potest una quidem ex parte boni, In quo aliqui quieScens delectatur : bonum enim et malum in moralibu dicitur, Secundum cniod convenit rationi, vel discordat ab ea, Ut SNpra dietiam SV qu82St. ix, art sicut in rebus naturalibus aliquid dicitur naturale ex eo quod natura convenit, innaturale ver e eo quod eSta natura diSCOrdans. Sicut igitur in naturalibus est quaedam quie naturaliS, qua Scilicet Si so niod convenit naturae Ut cum grave quieScit deorSUm et quἴddam naturalis qua est in eo quod repugnat naturae, Sicut cum graV qmeSCI Sursum ita et in moralibus est quaedam delectatio bona Secundum quod appetitus Superior aut inferior requiescit in eo quod convenit rationi et uia pedam mala ex eo quod quieScit in eo quod a ratione diScordat, et a lege Dei Alia ratio accipi poteSi ex parte operationum, quarUm U8ddam Unt m p et quaedam bonae. Operationibus autem magis sunt amnes delecta
tiones qua Sunt ei conjunetsie quam ConeVpiScentiCP Usi tempore eas Draecedunt. Unde cum concupiScentiae bonarum operationum in bonae malarum vero malae, multo magi delectatione bonarum operationum
Sunt bonae, malarum Vero malae.
Ad primum ergo dicendum quod Sicut SVpra dictum Si qua St. XXxIII, art 3 delectationes quae Sunt de actu rationiS, non impediunt rationem, neque corrumpunt prudentiam; Sed delectatione eXtraneae, CUJUSmodi sunt delectationes corporaleS, quae quidem rationi USUm impediunt, leui suora dictum est ibid.), Vel per contrarietatem appetitu qui quieScit in eo od repugnat rationi, et ex hoc habet delectatio quod Sit moraliter mala; vel secundum quamdani ligationem rationis, Sicut in concubitu condugali: