Sancti Thomae Aquinatis Summa Theologica diligenter emendata ... notis ornata

91쪽

Αd quintum dicendum, quod cum essentia animae sit immaterialis, a supremo intellectu creata, nihil prohibet virtutem quae a Supremo intellecti participatur, per quam abStrahit 1 a materia ab eSSentia ipSi procedere sicut et alias Hia potentiaS.

ARTICULUS V. - EL INTELLECTUS AGENS SIT UNC U OMNIBUS M.

De his etiam te anima, Ti. 5.

Ad quintum si proceditur. 1. Videtur quod intellectus agen Si unus in omnibus. Nihil enim quod est Separaim a corpore mUltiplicatur Secum dum multiplicationem corporum. Sed intellectu agen eS Separat , Ut dicitur De anima, lib. , text. 19 et 20 Largo non multiplicatur in multis corporibu hominum, sed ret UDUs in omnibUS. 2. Praeterea, intellectu agens acit uniVereale, quod eSt Unum in multis. Sed illud quod est causa unitatiS, magi eS intellectus

agens est UnUS in OmnibuS. 3. Praeterea, Omnes homines Eveniunt in primis conreptionibus intellectus. is autem assentiUnt per intellectum gentem. Ergo conveniunt omnes in uno intelleem agente.

Sed contra est quod Philosophus dieit De anima, lib. m. text. 1 , quod intellectu agens est Sicut lumen. autem mi idem limen in diversis illuminatis. Ergo non est idem intellectus agens in diVerreis hominibus.

CONCLUSIO. - Cum intellectus agens sit vinus animae, neceMe re non unum in omnibus esse, sed multiplicari ad multiplicationem animarum.

Respondeo dicendum quod veritas quaestioni dependet e pri miSSila ari praeci . Si enim intellectus agens non Sset aliquid animae sedeSSet quaedam substantia Separata, LUS Sset intellectUS agen omnium hominum; et hoc intelligunt qui ponunt unitatem intellectus agentis. Si autem intellectus agens sit aliquid animae, Ut quaedam Virruci ius, SSeaeSt dicere quod sint plures intellectu agentes, Secundum pluralitatem animariam, quae multiplicantur secundum multiplicationem hominum ut Supra dictum eSt GaeSt. xxvI, art. L. Non enim poteS eSSe quod Una et eadem virtus numero sit diversorem Subjectorum.

Adprimum ergo dicendum, quod Philosophu probat intellectum agentem eSSe Separatum per hoe quod possibilis eSt Separatus 3 , quia, ut ipse dicit

me anima, lib. In text. 19 agens est honorabilius patiente. Intellectus autem possibilis dicitur separatus, quia non eSt actu alie US Organi poralis; et secundum hune modum etiam intellectu agen dicitur sep rat , non quaSi Sit aliqua subStantia Separata. Ad secundum dicendum, quod intellectu agen cauini Universale Str hendo a materia. Ad hoc autem non requiritur quod sit Unus in omnibus habentibus intellectum; sed quod sit unus in omnibus Secundum habit dinem ad omnia, a quihus abstrahit uniVersale reSpeet orum Uni, Sale est unum. Et ho competit intellectu agenti, inquantum est immad rialis. Ad tertium dicendum, quod omnia quae Sunt miUS SP iei communicant in actione consequente naturam speciei, et per Os Se en in Virtute quae

3 M. abstrahitur. I Cum Aristoteles intes tum agentem Me

2 Ex hoe articulo habes quomodo per rationem separatum a mat, non sensus est quod sit demonstres quod sicut error est in fide ponere substantia separata ab anima distineta, sed quod intellectum possibilem esse unum in omnibus, sit ab elemento orporali omnino immunis ita ut ut jam probatum est ontra averrhoistas quaest. non sit virtus vel aetus organi corporalis. 1.LLIVI. Ert. Δ . ita ponere unum intellectam quaest in I, Eri. 44 , et Cout genti lib. II. agentem ut voluerunt Plato et philosophi quos in eap. s. articulo praecedenti tau auctor consulatus eSt.

92쪽

Vatae. Non enim solus sol generat hominem. Sed eS in homine Virtus generativa hominis; et similiter in aliis animalibus persectis. Nihil autem est persectius in inferioribus rebu anima humana. Unde oportet dicere quod in ipsa sit aliqua virtus derivata a Superiori intellectu, per quam possit pliantasmata illustrare. Et hoc eXperimento cognOScimus, dum percipimus nos abstrahere sorma Universale a conditionibu particularibus, quod est sacere actu intelligibilia. Nulla autem actio conVenit alicui rei, nisi per aliquod principium sormaliter ei inhaerenS, Ut Supra dictum eSi quaeSt. LxxvI, art cum de intellectu polentiali seu poSSibili ageretur. Ergo oportet virtutem quae est principium hujus actionis esse aliquid in anima. Et ideo Aristoteles me anima, lib. , text. 18 comparaVit intellectum agentem lumini, quod est aliquid receptum in aere Plato autem intellectum separatum imprimentem in anima noStras comparaVit Soli, ut Themistius l)dicit De anima, lib. iii in comment. . Sed intellectu Separatu SeeUndum nostra fidei documenta, eS i pSeleUS 2), qui eSt Creator animae, et in quo solo beatificatur, ut infra palebit quaeSt. VI, art. 2). Unde ab ipso anima humana lumen intellectuale partieipat, secundum illud Psalm. Iv, 6 tSignatum est super ros lumen vultus tui, Domine.

Ad primum ergo dicendum, quod illa lux Vera illuminat, Sicut causa uni, Versalis, a qua anima humana participat Uamdam particularem virtutem, ut dictum est in OrP. art. . Ad secundum dicendum, quod Philosophus illa verba non dicit de intellectu agente, sed de intellectu in actu. Unde Supra de ipso praemiserat text. 19): Idem autem est secundum actum Scientia rei η Vel si intelligatur de intellectu agente, hoc dicitur, Fia non Si ex parte intellectus agenti hoc quod quandoque intelligimus, et quandoque non intelligimus; Sed ex parte intellectus qui est in potentia. Ad tertium dicendum, quod si intellectus agen compararetur ad inte lectura possibilem, ut Objectum agens ad potentiam, Sicut visibile in actu ad visum sequeretur quod Statim omnia intelligeremus, vin intellectus agen Sit quo est omnia sacere. Nunc autem non Se habet Ut objectum, sed ut aciens objecta in actu ad quod requiritur praeter praeSentiam intellectu agenti praesentia phantasmatum, et bona diSpOSiti Virium sensitivm mm 3), et exercitium in hujusmodi opere quia per unm intellectum sunt etiam alia intellecta, sicut per terminos, prop0SitioneS, et per prima principia, conclusiones. Et quantum ad hoc non differt, utrum intellectus agens sit aliquid animae vel aliquid Separatum. Ad quartum dicendum, quod anima intellectiva est quidem actu immaterialis, Sed est in potentia ad determinatas Species rerum Phantasmata Butem e convere sunt quidem actu Similitudine Specierum Darumdam. Sed Sunt potentia immaterialia. Unde nihil prohibet unam et eamdem animam, inquantum est immaterialis in actu, habere aliquam VirtUtem, per quam faciat immaterialia in actu abstrahendo a conditionibus individualis materiae quae quidem virtus dicitur intellectus agens), et aliam virtutem receptivam hujuSmodi specierum, quae dicitur intellectu possibilis, inquantum est in potentia ad hujusmodi specieS.

3 Unus ex tonini latonibus Aristotelis Oile 5 Hine si contingat phantasmata ita niale disrum seleberrimis qui Theodosio regnante, poni ut capacia non sint recipiendi hune sul- floruit. gorem spiritualem qui ab intellectu agente re- 2x Cur in is non obstat quod Philosophus sui tat sicut accidit in amentibus et dormien. De anima, lib. lil dicit intellectum esse sepa libus, tuti intellecti cessat, quia desunt species ratum, ex articulo sequenti petendum est quibus fieri possit.

93쪽

Ad quintum dicendum, quod cium essentia animae sit immaterialis, supremo intellectu creata, nihil prohibet virtutem quae a Suprem intellecti participatur, per quam abstrahit 1 a materia, ab eSSentia ipSiu procedero sicut et alia ejus potentiaS.

ARTICULUS V. - ΠTRUM INTELLECTU AGENS SIT UNUS IN OMNIBUS M.

De his etiam is anima, art. 5.

Ad quintum sic proceditur. 1. Videtur quod intellectus agens Si unus in omnibus. Nihil enim quod est separatum a corpore, multiplicatur Secundum multiplicationem corporum. Sed intellectu agen eS SeparatUS, ut dicitur De anima, lib. , text. 19 et 20). Ergo non multiplicatur in multis corporibus hominum, sed Si unus in OmDibUS. 2. Praeterea, intellectus agens saei uniVerSale, quod est Unum in multis. Sed illud quod est causa unitatis, magis est unum. Ergo intellectus

agens est unus in omnibuS. 3. Praeterea, Omnes homines conveniunt in primis conceptionibus intellectus. is autem assentiunt per intellectum agentem. Ergo conveniunt omnes in uno intellectU agente.

Sed contra est quod Philosophus dicit me anima, lib. , text. 18), quod intellectus agens est sicut lumen. Non autem est idem lumen in diversis illuminatis. Ergo non est idem intellectus agens in diversis hominibus.

CONCLUSIO. - Cum intellectus agens sit virtus animae, neceSSe est non unum in omnibus esse, sed multiplicari ad multiplicationem animarum.

Respondeo dicendum qu6d veritas hviu quaestioni dependet e prs miSSis sari praeci). Si enim intellectus agens non esset aliquid animae, sedeSSet quaedam subStantia Separata, unus Sset intellectu agens omnium hominum; et hoc intelligunt qui ponunt unitatem intellectus agentis. Si autem intellectus agens sit aliquid animae, Ut quaedam Virtus ipSiUS, cesse est dicere quod sint plures intellectus agentes, Secundum pluralitatem animarum, quae multiplicantur secundum multiplicationem hominum, utSUpra dictum eSi quaeSt. xxvI, art. 2 . Non enim potest eSSe quod una et eadem Virtus numero sit diversorum Subjector .

Adprimum ergo dicendum, quod Philosophu probat intellectum agentem eSSe Separatum per hoc quod possibili est Separatus 3), quia, ut ipse dicit

me anima, lib. in text. 19) u agens est honorabilius patiente. Intellectus autem possibilis dicitur separatus, quia non eSt actu alie V organi mi P0ralis; et secundum hunc modum etiam intellectus agens dicitur sep ratUS non quaSi Sit aliqua substantia Separata. Ad secundum dicendum, quod intellectus agen cauSatiniVersale Str hendo a materia. Ad hoe autem non requiritur quod sit Unus in omnibus habentibus intellectum; sed quod sit unus in omnibus Secundum habit dinem ad omnia, a quibus abstrahit uniVerSale, reSpe tu quorum Univer Sale est unum. Et hoc competit intellectu agenti, inquantum est immat rialis. Ad tertium dicendum, quod omnia quae sunt Uniu Speciei communicant in actione consequente naturam Speciei, et per OnSequen in Virtute, qUae

3 Αl. abstrahitur. o Cum Aristoteles intellectum agentem emo

2 Ex hoe artieulo habes quomodo per rationem separatum affirmat, non sensus Si quod sit demonstres quod sicut error est in fide ponere substantia separata ab anima distincta, sed quod intellectum possibilem esse unum in omnibus, sit ab elemento corporali omnino immunis ita ut ut jam probatum est contra averrhoistas quaest. non sit virtus vel actus organi corporalis. s. LXXVI. art. Δὶ ita ponere unum intellectum quaest. LXXVI, art. 3 ad 4 et Coni gent. lib. II. agentem, ut voluerunt Plato et philosophi quos in cap. 78. articulo praecedenti ai auctor consutatus est.