장음표시 사용
91쪽
De nosti temp. liquid arido mq mensiuris. 63
in maximas nos tenebras coniecerunt . praesertim cum Graecas mensuras isonetas in Latinas & ex cotrario uerterent, quia no, quibus quantu conuenirent,&in quo discreparent, eXacte sup putare curauerunt, sed ad proximaseu similem recurrentes,duas cotylas pro sextario,tres urnas pro metreta,&similia uertetes, hi sce rebus tenebras, ut dixi, effuderunt aboremq. posteris etiaHO-etissimis reliquerunt, cum tamen, ut supra demonstratum est, eae mensurae inter se non Parti diis erant, quarti quo maior numerus auctus fuit, eo maius disci men exortum est. sicci drachma pro denario, cum denarius in moneta consideratus non unius ponderis perpetuo fuerit, ut sequenti libro demostrabo. Quae ideo dixisse uolui, ne studiosi circa praedicta, quae plurima sunt, diutius haesitent ut aiunioribus quoque optime traditum&declaratum est.
De olei nostri temporis mensiuris.
Eu i et v st, ut de olei mensuris daeamus: quae, ut prae diYi forma momine caedem sunt culini mensuris. utrius'. enim uini olei est cogi iis,&cogitella: utriusque dicitur petitius, siue bocalis: utrius'. medius,&soli etia: capacitate indifferunt, etsi in pondere conueniant, ut infra ex utrius'. collatione apparebit: quod non nihil conserre arbitror ad eam, tua supra seci,coniectura,cum dixi olei mensura antiquisa uini mensura capacitate fuisse diuersam, in pondere parem, Ga lenum Dioscoridem ad concordiam redigendo Sunt aute olei mensurae hae,Congius,constans ex petitiis, siue bocalibus octo: cuius mensura cum sua ista,Congius olei,inscriptione, in Capitolino palatio cum aliis conseruatur. Item Congi tella, constans expetitiis quattuor, diminutione, ut arbitror, a congio, sicut a rubio rublitella appellata. Item Petilius olei,cuius pariter mensura cum inscriptione, ubi supra,seruatur. Item dimidius petitius. Item Folicita,&soliettae dimidium,&quarta qui medius,&petitius ex figulino opere costant, congius longi tella ex aere,reliquae minores stamneae, ponderis autem infradicendi. Petilius olei, oleo puro plenus, qui olivarum sit , de quo semper in tellexi, defaecatus , pendet uncias nostri temporis quatilior, sexaginta, drachmas septem Aripulum unu ,antiquc ru, de quibus supra, uncias octo&sexaginta,scripulli unum,gra. I 3. a quae purae autem nostri temporis duas &septuaginta, drachmas septe. EX
92쪽
Ex collatione igitur ponderis petiit olei, oleo pleni,vi uini uino
pleni,constat,ipsas mensuras in pondere concurrere,drachmisseptem scripulo uno intercedentibus 'uod diserimen in mole. Unciarum quattuor&sexaginta, uix sensibile est 'ut iam uel ex o nani minima indiligentia publicanorum, qui hodie eas mensuras ex aere fabricatas custodi ut, quo uendentium mensuras aequent,& signent, euenire posse facile admitti posset. Meditis,sive dimidius olei petitius, oleo plenus pendet nostri temporis uncias duas in triginta, drachmas tres, siccipula duo intiquar uncias quattuor triginta, gra. I9. aqua pura aut uino, si his liquoribus impleretur, nostri temporis uncias sex&triginta , drachmas tres , scri pulum unum, gra. 12. Folieti olei, quae pars quarta est petitii, pedet oleo plena nostri te poris uncias sexdecim,drach. I. larip. 2.gra. a. antiquarum unciaSdece,&septem, gra. 9. aqua aut uino plena, si eo impleretur, nostri teporis uncias duodeuiginti. Discrimen igitur poderis mensurae uini ab oleo in sotietta,est drachmae unius, scripuloru duΟ-ru,&granorum duodecim.Pondera autem semifolicitae,&aliaruminutaru mensurarii, quilibet paruo negotio supputare poterit. Congi tella olei, quae congij est dimidia,capit oleo plena uncias nostri temporis ducentas quinquaginta nouem, drach I. scrip. I.hoc est libras unama uiginti, uncias septem, drach. . scrip. unum, antiquarum uncias ducentas septuaginta duaS,drach. 3.scrip. Unum,gra. 22. aqua pura,aut uino, si ij simpleretur,nostri temporis uncias et 88. Cuius duplum est congius, constans expetitiis octo, ut praedixi. Et hic finis olei mensuris, quibus R omae utimur. nam utres,quibus oleum transfertur, incertae capaCitatis sunt,lice cucongitellis decem plus minus in mensura concurrant.
De aridorum, quibus Romae utimur, me aris.
Rivost v nostri temporis mensurae sunt, Rublu,Rublitella,quae rubii est semis, Quarta, quae rubii est pars
quarta,Scortium,S, miscortium, Quariticium, Semi quartu cium, quae se inuicem habent, ut in ira.
Rublum in mensura aridorum consideratum est mensura potius in tellectu percepta, qua quod per se appareat, propter illius magnitudinem, quae manibus a metientibus facile tractari non posset: quod tamen ex duabus apparentibus rubliicilis costituitum quarurubli-
93쪽
De nosti empiquid aridorum . mensiuris. F
rublitellarum tam frumenti, ordei, aliarumq.frugum, quam etiam calcis Talis, quae inter se disterunt i schemata, Minensurae, marmoribus insculptae,in palatio Capitolino, ut reliquae,conseruantur. Hoc autem rubium Mumenti sciliceis frugum, constat evru-blitellis, ut dixi, duabus,quartis quattuor Mortiis uero Uiginti, aut duobus4 uiginti , iuxta mensurarum qualitatem,hoc modo Ru-blitella aut quarta,quaru oblonga est forma,palis leuiter frumento impletur fere ad stiminum,mensuraq.ipsi ter ab utroque capite
CXtollitur,& humi percutitur, ut frumentum calcetur,dein iterum impletur,regulaq. ducta,quod supra mensuram est, .uoad fieri potest,raditur,&super eYcedens excluditur.&haec menstirascortiorum est uiginti,appellaturq. Campi Florae mensura,quia in eo soro aduectum maxime ab aduenis frumentum populo uenditur, in quo ut plurimum non rublitellis sed quartis frumentu admetiuntur. in horretitiero, ac inter mercatores&stirnarios nam furnarii
in eo foro , ut pauperibus consultum sit, emere prohibentur frumentum rublitella alio modo mesurat tir palae nam q. ligneae ad modum patulae Mumento plenae, in altum a baiulis, quantum fi ri potest, subleuantur,ac derepente certo etiam ictu subduciliatur, ut frumentum ex alto cadens ictu in rublitellam calcetur , idque a duobus altrinsecus fit quam in Insuram Palam battulami quasi percussiam dixeris appellant quo more scortia crescunt, ut sint uiginti duo, aut etiam plura, prout regula radula propius ad rublitellae fauces admouetur, uel extollitur, quod profr timenti caritate aut uilitate diligentius aut negligentius animaduertitur si quidem in caritate auarius radula siue radius ducitur, ut minus, quam fieri potest, uenditori concedatur. Cuius autem ponderis sit frumenti rubium, uigest ut statui possit clim ex diuersis annoru qu litatibus pondus uariet in communi tamen mensura quam palaebattulae appellari dixi librarum pondo sexcentarum esse statuitur quod tamen perpetuum non est nam, dum haec scribere,etsi
frumentum non ultra sexu plum reddidisset,quia tamen rubiginis calamitate hoc anno caruimus , podo sexcentarum septuaginta librarum , etiam diicta regularadula, quoad fieri posset,pro maiori parte frumenti rubium appensum exstitit. tamen tribus ab hinc praeteritis annis, quia rubigo infesta fuit,vix frumenti rubium inuentum fuit,quod quingentarii uiginti librarum podus aequaret:
94쪽
frugum, certum pondus statui non posse Rublum istud,& uini
barilem, putauerunt quidae nostris amensuris,quibus interualla metimur,idest a palmo,ut a pede quadrantal,constitutos fuisse,as. serentes rublii ex quadratis palmis quinq. uiginti constitui,quia putauerunt cannam quadratam, quae mille palmorum est, rubiis
quadraginta repleri qua ratione palmi quinq. uiginti quadrati rubium constituerent sed ex fide dignorum relatu, qui hoc diligenter eXaminariit, canna quadrata quinq. quadraginta rubiorum eius mensurae, quae Campi Florae appellatur,capax est qua ratione rubium e palmis duobus Muiginti,&sere quarta parte alterius palmi, constare dignoscitur: ideoq. non uerisimiliter ex palmo fabricatum fuisse credi debet: cu, si ita sectum esset, aliquo pari, aut saltem completo numero absque palmorum fragmentis fabricatum exstitisset quod & de batili credendum est nam constat, palmum unum, in cubicam figuram formatum, sex petitiis seu bocalibus impleri qua ratione ex palmis quadratis quinque, palmi parte tertia, barilis constat ideoq. non habita palmi r tione, sed congii, cum ex petitiis duobus4 triginta constitutum
fuisse, credendum est aliaq. , unde rubium sormatum fuerit, ratio quaerenda est. Memini me supra dixisse, rubium terrae mensurae catenae, rubium unum tritici purgati cribrati, eius scilicet mensurae, quam palam battulam appellant, in mediocri terra&prima sementi exposcere.& alibi rubium terrae ex iugeris septem,riiugeri septunce, scripulis duobus &semisse scripuli constitui ut igitur scirem, spissius ne,an rarius hodie, quam Columellae temporibus, semen in agris iaciamus, calculum inire libuit, exinde
nostri tempor scortium cum antiquo sextario examinaui, inueni q. scortium sextariis quattuor uiginti repleri: quo fieri cognoui, ea ratione retenta, ut rubium seminis mensurae palaebat- tutae ex scortiis duobus&uiginti constet rubium tritici,quingentos uiginti octo sextarios capere, sic modios, qui e sextariis sexdecim singuli costant, tresvi triginta. Cum autem asserat Columella lib. 2. c.9. Iugeria agri mediocris terrae, in prima autumnali sementi,modios tritici quin I.exposcere, rubium q. t Errae, ut praedixi ex iugeris septem semis io amplius constet, euenit ut,secundum Columellae rationem, modii septem&triginta& modii semis, coamplius tritici, in terrae rubio requirantur:& tamen
his nostris teporibus ut rubio terrae tres triginta modisiaciun
95쪽
Deis. temp. liquid aridorumq menseris. 67
tur. Ex qua supputatione colligitur, Columellae temporibus tritici semen spissus, quam hodie, spargi consueuisse. Rublite la per diminutionem a rubio dicta, dimidia pars est rubii,
constans e scortij decem uel undecim, iuxta mensuraequalita tem, de qua supra. Quarta, ut nomen dictat, rubii pars est quarta, constans ex scortiis quinque, aut quinque emis,iuxta mensurarum qualitatem,de quibus inrubio. Scortium mensura est rotunda,' quoad fieri potest,cumulatur,& ita cumulatam csurae rubii rublitellae 'uartae,quarum superficies raduntur,respondet,licet non in omnibus re iste.longa enim differentia cumuli est inter miliu, quod labitur,&ordeum,aut siligine, uel similia, uuae non ita de facili labuntur, ita tamen & male se uatur. Diuiditur autem scortium in semiscortia duo, quartucia, i. stortisquartas semiquartuciaci quae omnes mensurae,instar scortij,rotundam formam habent,&cumulantur. Et hic earu finis.
LIBER FINCTUS . De ponderibus Romani s Graecis.
Exis L instituti laboris pars continet ponde-ra,quibus leuitatem grauitatemq.rerum trutina modulamur,& scimus,liumani commerci pars optima nempe pondere non solum numismata ad ceteras res comparandas certa lege taxata sunt, sed etiam pondere rerum pretia metimur, annona certa lege, ad publicam utilitatem, non minus quam mensura, tuemur,ideoq. Reip.interest,ut pondera certa&inuiolatac stodiantur.Quamobrem Diuus Hadrianus, ut resert Vlpianus, epe annona, de extraordin criminibus, edicto cauit, ne quis pondera uiolaret Vlpiani uerba sunt haec onerant annonam etiam
96쪽
staterae adulterinae de quibus Diuus Hadrianus edictu proposuit, quo edicto poenam legis Corneliae in eos statuit,perinde ac si lege testamentaria, quod testamentiun falsum scripsisset si as-le recitasset, lamnatus esset. Haec ille Quin etiam cum,qui maiora poni cra commodauit ad pondus ementi, furti uenditori teneri Mela scripsit emptorem quoq.si sciuit non enim uoluntate Uenditoris accepit cum erret in pondere, ut idem Vlpianus test tur,l si quis uxori, de surtis Hinc ut supra tertio libro demonstraui, imperialibus sanctionibus in omnibus prouincijs Romano imperio subiectis, Mensurae pondera publice custodiebantur ita ut uiolata non possent. Cum autem diuersis gentibus, pra
sertim Graecis diuersarum rerum diuersa podera fuerint Romani tamen rerum omnium unum pondus exsistit, nempe libra constans ex uncijs duodecim, ut Fannius tradidit
Unciaq m libra pars est, quae mensis in anno. quod & ex seu uentibus latius apparebit. Hanc autem libram,assem quoq.fuisse o- pellatam ab aere tradit Varro de ling. Lat. lib. . cuius haec sunt: Multa pecuniae signatae uocabula runt, aeris larget haec, as ab aere dupondius duobus ponderibus, quod unum pondus assi-pondium dicebatur, id ideo, quod as erat librae pondus deinde ab numero reliquudicium us .ad centussis. Haec ille Quod Quidem assis nomen cum in agrorum dimensionibus, tum da in heremtatu diuisionibus transiuisse, primo libro ostensum est. Sed &assem pro uno in numero Columella accepisse constat,quod apud
alium me legisse, aut ab alio animaduersum fuissem omemini lib . cap. 3. his uerbis. Duco quinctam partem longitudinis , fiunt CXL. 'vincta parte latitudinis, hoc est XXI V. his utrius summis singulos asses adijcio,qui emci ut extremos ordines Quos uocat angulares fit ergo altera summa ducentorum quadra inta unius,altera uiginti quin l. Haec ille.Qui hoc ibide saepius 'eneiatist quae uox assis pro uno Italis tesserulis ludentibus rem sit ienim pluacium unum in tesserulis, assiim nominant,ab asse ut arbitror, littera mutata. In podere autem libram assem fuisse ano eulatam, probat etiam Plinius lib. 33.c. 3.his uerbis. Populus Romaniis cargent quidem signato ante Purrhum regem deuictum usus est Libratis,unde etiam nunc libella dicitur,&dipsidius an-pellabatur assis. Haec ille Libram autem & pondo idem si nil care, uerbum pondo pro libra capi, si nihil aliud adiectum sit
97쪽
Deponderibin' mohs Graecis. 69
xstriptores utroq.uerbo ad idem demonstrandu promiscue usi,s fuisse, etsi legentibus manifestum sit , adhuc tamen aliquibus auctoritatibus probare libet ut error eorum, qui aliter senserunt, Ostendatur, etsi satis a iunioribus sit detectus Cato c. 28 Adipis Pondo duo, casei libram Columella lib. 6. c. Io Veterem tussim sanant duae librae hys pi macerati seYtarijs aquae tribus .Plinius lib. 33.c. . de auro loquens Inveniuntur ita massae,necno inputeis,etiam denas excedetes libras Columella lib. I a. c. I .de musto lixivio.Coniicies in urnam musti mellis optimi pondo decem. Sed quod unus idemq. auctor, una eademq.oratione, utroq. uer
boilus ueri probatur ex Plinio lib. I 8.e .qui de generibus frumentorum loquens sic dixit. Quibusda generibus per se pondus, sicut Balearico, modio tritici panis pondo o reddit, quibusdam in binis mistis ut Cyprico, Alexandrino, uiginti prope libras noCXcedentibus.Ηaec ille Nec refert, uerbum Pondo praecedat,aut subsequatur numerum . nam pondo o. a s. pondo Plinius eodem libro scriptum reliquit Sedri uerbum Pondo libra coniunctum saepius legitur , pondo libram, pondo unciam : de quibus Columella lib. I a. c. a. calami pondo libram, Plautus in Rud.actu
Neque piscium ullam unciam pondo hodie cepi. Quibus multa similia curiosus lector passim offendet. Supra libra autem,& eam,ut dixi, unciarum duodecim,pondus Romanis suis. se, non legitur nam quod apud Plautum in Asin actu secundo, scena tertia scriptum legitur: Ad pedes cum alligatus es aequum centu pondium ex numeri librarum compositione dictu est icut dupodium,&similia: quod&praecedentibus uerbis Plautus demonstrauerat, illud depondus, disiunctis uerbis proferendo: Nudus uinctus centum pondo es, quando pendes per pedes. Sic multiplicato libraru numero mille pondo, duo millia pondo, tredecim millia podo, licena millia podo,dixit Plinius lib. 33. c. I. 3.&q. Nam quod Cato centum pondium incertum appellauit c. 1 f. de cellae oleariae instrumento loquens,liis uerbis Trutinam unam centum pondium,incertum unum, podera certa aliter, quam iuniores senserinr. pace eorum dictum sic intelligendum puto: incertum enim centum pondium, intelligo ego pondus librarum centum, ex diuersis diuersorum ponderum massis,
98쪽
non autem ex una sola massa constitutum habebant enim antiqui pondera, ex lapidibus quibusdam nigris, uenis quibusdam uiridibus obscurissimis commaculatis,quae non nisi madidis lapidibus,&diligeter intuentibus apparerent, silicea duritie, cxpolitionem ita recipientes, ut intuentium imagines redderent e quibus maiora duobus ferreis anulis, siue ansis, in superiori parte plumbo ferruminatis , minora uno suspendebantur decem pondo instra id pondus plerumque sine ansa quorum adhuc maxima copia diuersarum magnitudinum a centum usque ad selibras, trientes , quadrantes , Romae inspiciuntur, licet attrita,& sine ansis saltem legitimis, ita ut rarissimae sint illae, e quibus certum pondus eli ci possit etsi penes me sint aliquae,de quibus primo libro dixi: ex quarum una, quam nuper illustris Angelus Capranicus mihi dono dedit etsi ex ea legitimum pondus percipi non possit,cum antiquae an ac fuerint replumbatae, Mavulsae, nouae non legitime substitutae, quam tamen librarum centum fuisse conijcio clare colligitur, curam&custodiam ponderum ad quaestores urbis ex Senatusconsulto pertinuisse quod alibi me legisse, non memini ut illius massae inscriptio declarat, quam cum suo schemate in calce operis apponendam curaui. Igitur Cato, ut ad eum redeamus ne patremfamilias multis ponderibus,seu ponderum massis
Oneraret, in ea olearia cella centum pondium unum incertum requisiuit, id est tot certa pondera, ut puta massam alteram librarum quinque, alteram Io aliam c. aliam et F. aliam o quae summam librarum centum constituerent, ut e his certis ponderibus illud incertum centum pondium, constitui posset. Ce tum enim Iurisc.
Paulus, lege certum, de rebus creditis, illud appellari testatur,cuius species, uel quantitas,aut nomine suo, aut ea demonstratione, quae nominis uice sungitur , qualis quantaq. sit, ostenditur:ideoq. istud centum pondium appellauit incertum Cato, quia per se cor pus non haberet, sed ex aliis diuisis certis ponderibus, rejXigente, constitui posset putauit enim ille hoc modo uenditori Memptori in paruod magno librarum numero consultum csse pos.se, cum amphorae seriae, lasa alia, quibus oleum diffusum
conseruabatur, uix centum pondium cX cedere possent, ea praesertim ratione retenta, quae supra a nobis tradita est, iuxta quam
amphora, si oleo impleretur,librarum septuaginta duarum capax esset. Nec aduersus hanc sententiam, quod Romanis scilicet pon
99쪽
Deponderibus Romani s Graecis. I
dus maius libra non fuerit, quidquam seciunt a Vitruvio tradita lib. I o. c. 2I qui de testudinibus tractans sic scripsit: Gubernabanteam homines centum, habentes pondus talentum quattuor millium. Quonia ibi Vitruvius de Graeca machina loquitur,4 ideo Graecum pondus expressit, quod tamen continuo declarauit sub iungens, Quod sit quadringenta octoginta millia pondo qua ratione talentum, de quo ipse, librarum centum uiginti exstitit, ut infra declaraui. Sicut nec obstant a Liuio tradita lib. I. Suessam q. Pometiam ui cepit ubi cum diuendita praeda quadraginta taleta argenti auri q. recepisset,&quae sequuntur quoniam non potuit
Liuius argenteam aut auream monetam aliam quam Graeca, ibi exprimere . cum constet e X Plinio lib. 33. c. . cuius uerba paullo post reseram, argentum Romae post annum ab urbe codita quingentesimum octuagesimum quinctum, aurum post argent an no sexagesimo secundo,signatum fuisse & tamen constat,Suessam Pometiam circiter annum Cc L . ab urbe condita captam fuisse quo tempore, ut praedixi, nec argentum, nec aurum Romae signatum exstabat ideoq. Liuius, facta illius temporis recensens, Graecam monetam eXpressit.
Alibra fit Libralis, uti apodo diponditis,&quae sequuntur. Plinius lib. 3 3. c. 3. Libralis unde etiamnunc libella,&diponditis appellabatur assis. Idem lib. I s. c. o. Nec non quaedam e piris libralia appellata, amplitudinem sibi ponderis nomine asserui. Et lib. 9. cap. a. de tuberibus: Excedunt saepe magnitudinem mali cotonei, etiam librali pondere. Fitvi selibra libra, quae librae est semis Varro de ling. Lat.lib. . siu-pra relatus Se ualet dimidium , ut in selibra Columella lib. 2.c. et o de sapavi defruto Ad praedictum autem modum musti ad ij-ci debent ij odores, nardi solium, iris Illyrica, nardum Gallicum, crocum, palmam,cyperum, schoenum qilorum singulorum selibrae satisfacient.Et paullo post, Casiae selibram De qua etiam se libra meminit Plinius lib. 18.c. 7.&Liuius supra tertio lib. relatus, de Manlio, farris selibra. Quin etiam pluribus selibris Graecorum more numerauit Plinitis lib. 18. c. I o. de similagine loque his uerbis: Et secundarispanis quina selibras,totidem cibarij,&fur furum sextarios sex,quinas selibras pro libris duabus&semis scribens quo dicendi genere usi sunt Romani Graecoru analogiam
secuti ut Prisciano in suo de ponderibus placuit: unde&sestertiu,
100쪽
idest tertium semis, teste Varrone de ling.lat.lib. . formaueriunt. Fit quoque a libra sesquilibra, pro librari semis Columella lib. I a. c. o. Item resinae terebinthinae sesquilibram. A libra quoqrit Bilibris,Trilibris,&Quadrilibris,pro eo quod dia rum, trium,&quattuor librarusit inde Martialis quincto epigri in Ligurium.
Nolo mihi ponas rhombum, mullum ue bilibrem.
laudas insane trilibrem ullum. Plautus in Aulul. scena ex his, quae exstant, ultima: Quadrilibrem aulam auro onustam habeo quis me diuitiora Et paullo post: quadrilibrem inquam
Aulam, auri plenam. Etsi credam eo in loco Plautum delibra mensurali, non de ponderati intellexisse, uerbum quadrilibre ad aulae capacitatem reseredo, cum auro onustam, &auri plenam subiunxerit quod iunioribus, qui librammensuralem ostenderunt primi, animaduersum non fuisse, mirum est; cum uiderint, &animaduerterint Plautu in Mil.actu. 3.sce. a.de aquali bilibra mensurali meminisse, dum dixit. Sed in cella paullum erat loculi lubrici. Ibi erat bilibris aqualis hic propter cados: Eaq. fiepe decies complebatur die. Libra autem ponderatis haec, de qua loquimur,in uncias duod cim diuiditur, diuisionum l. singularu sunt propria nomina quae etsi primo libro etiam ex Iurisconsultorum sententia retulerim, adhuc rescribere non pigebit utin illis, qui librum hunc sine illo legere uoluerint,consultum siti sunt autem haec,libra constans ex uncij duodecim a qua si unciam dempseris,reliquum De unx appellabitur hoc ita, quia uncia a libra sit dempta. si duas,reliquum quod est unciarum decem, appellabitur Dextans, idest dempto sextante. si tres, reliquum quod est unciaru nouem, appellabitur Dodrans,ideo,quod libra quadras, idest pars quarta dempta sit. si dempseris trientem, reliquum quod est unciarum octo, Bes appellabitur ab eo dictus, ut Festo placuit, quod in eo bis triens sit. TMens enim ideo appellatus, quod tertia sit librae pars, constans ex uncij quattuor uel, ut Varroni deling. Lat. lib. . placuit,ab eo
Bes dictus, quia ab eo triens sit demptus, cuius uerba paullo post