장음표시 사용
141쪽
sed potius malignitate vim partis extinguente mors immineat. In ea Vero anginae specie , quae fauceS cum ulcere, carbunculi instar, maligno Occupat, tracheam incidere aegrum jugulare est. Superest igitur, ut in ea tantum angina ex usu esse POSSit laryngotomia , quae ex inflammatione gutturis Suprema S partes occupante easque supra modum infarciente , procedit. At sub hoc casu nisi summa & extrema urgeat necessitas minime incissio est suadenda. Neque Chirur giS tantum necessitatis cognitio est relinquenda, sed Aledicus omni animi intentione in id incumbere debet. Auctores ipsi; qui hanc operationem consulunt, suas hic apponunt cautela S , ne temere exerceatur. Ergo si morbus in gangre nam Vergat, aeger debilis sit, aut malum nulla artis vi superabile , minime tracheae sectio instituend. ; quod si medicamenta rite praescripta nihil auxilii attulerint, ita tamen ut non id ex morbi malitia omnia respuente, Sed ex ObStructione laryngem occludente proveniat si spes est ex incisione , inducias dante morbo , naturam esSe juVandam : neque aliud quodvis in arte hactenus cognitum remedium creditur prodesse posse : iis igitur omnibuS rite pen Sitatis , mature
que perspectis , in summo & inevitabili exitio , validis adhuc viribus , laryngotomia consulenda videtur.
Ab angina detento tumorem fleri in collo bonum: foras enim morbus Vertitur a . II. Ab angina detento tumor, ct rubor in pectore superveniens bonum foras enim vertitur morbus b . Angina quae nihil conspicuum facit in faucibus & cervice , magnumque simul dolorem & spirandi difficultatem in
142쪽
3 et ' Lib. V De Morbis pe Arss.
nus rubor ad interiora convertatur , tum enim celerrime necat a Sed advertendum , inquit ToZZius , tunc bonum Sig-3mum esse tumorem in collo apparentem , cum affluxus hu-13mor anginam faciens partes internas gutturis & faucium de-33Seruerit, secus Verd si adhuc easdem occupet b . V
Quibus anginam e vientibus ad pulmonem Tertitur , in septem diebus moriuntur ue si verὰ hos es gerim , suppurati
, lis linguae adherentibus primum humor firmatur , & non-ν, numquam affectus anginosos excitat , licet postea in pul-ν, monem decumbat atque hi perraro eVadunt , quod mor, bi acumen concoctionis tempus antevertat d . V Angina, faucibus & gutture relictis, & metastasi in pulmonem con versa , duplici via solvi potest , scilicet copiosa pituitae excretione ut dicitur in Coacis e , aut ejusdem humoris concoctione & expulsione; id enim significat suppuratio in hoc aphorismo , non emptematis Veri generationem , cum solem ne fuerit Hippocrati non puris modo productionem , sed &humorum crassorum concoctionem diuturnam suppurationis
nomine exprimere V . 1V. Si a febre detento suescatio ex improviso superoeniat tum re in faucibus non existente , lethale g .
Recte monet Galenus pulmoniam, abcesSUS thoracis , as perae arteriae inflammationem , Suffocationem ab initiis comitari , at subitam superVenire Strangulationem solius guttvriS proprium esSe , mortemque inevitabilem inducere hJ. Neque hic perpetuo accusanda est inflammatio per meta Stasim in a) Hippocrat. Prognost. sedi. b.
143쪽
In febre generata , quia Saepe conVul Sio Cum resolutione gut turis eam tragoediam Subito parit , quam inevitabilis calidi innati ejus partis extinctio Sequitur. Si a febre detento eollum pervertitur , ct Ο deglutire potest sine ullo tumore , lethale a).
AEquale non est periculum cum homo ex angina strangulatur, aut cum alimenta de Vorare non potest. Sed si, post febrem nimiam exsiccantem dc corrumpentem humidum naiativum , collum pervertatur ut ViX deglutire possit aeger, indicium est convulsionem ab inanitione ortam , atque fauces primo , dein ob viciniam guttur Occupantem , interitum mi nari. In febribus epide micis ex aeris speciali vitio id nasci
ex Hippocrate didiscimus b) , propriaque experientia confir
VI. Errsipelas in angina) intus foras con verti , commodum: at
foris intro mortiferum. Intro autem conbertitur , cum eo evanescente peritus opprimitur ac di cilius spirat aeger c . Fallax morbus angina : saepe enim melius Se habere vi dentur aegri, humore ad exteriora effuSO, cum tamen subito pereant, non Semper ob recursum ejus ad interiora sed quia di, tumor externus non tam factUS eSt humore eXtra converso,s, quam ex exterius redundante d).V Anginosam describit Hippocrates, cui tumor erat Subruber in cer Vice , & super pectus; cum tamen ei respiratio laesa Set: extrema frigida , livida: potus per nares reflueret : quinta die mortua est e .
VII. In angina, qui abs re prorepunt dolores ad caput cum febre, sunt desperatae salutis D.
d) Valles. Comm. in lib. s. Epid. Hipp. texi. ST. pag. 2 T. e) Hippocr. lib. 3 .Epidem .sedi. 2.
fo Hippociat. Coac. Duret. lib. 2. cap. I 3. 4cnt. II. pag. 223.
144쪽
VIlI. In angina, qui abs re prorepunt ad crura dolores eum febre , mortiferi a .
IX. Ex anginosis hynocondrii dolor irrita crisi cum in mitate summa exolutione obortus , clam necat , tametsi admodum videantur esse in tuto b . Inconstans morbus angina 'ut forte non sine ratione l1ue,ceret asserere nullum fere morbum acutum inflammato
,,rium magis volubilem esse c . V Anginam in pulmonem verti, ad genua, ad caput, ad hypocondria , non modo ex adductis aphorismis , sed & ex historiis epidemicis constat, ut alibi monstravimus d . Sed in quavis mutatione viden dum, num faucibus & gutture apparenter leVatis, malum alibi lateat : id enim fieri saepe solet, & ex symptomatibus, crisi, naturae Vi, aliiSque Verum aut falsum te 'amen manifestantibus dignosci potest e). 'Saltem in illis , inquit Vans- ,3Wietentus, quos hac anginae specie laboranteS Vidi, inveni, , subito plerumque & absque bonis signiS eVanescere dolorem, deglutionem liberrimam reddi ; sed succedere orthop- m Oeam , Stertorem ingratum in pectore , & mortem f V
ter anginosos , qui corii a citὰ non expuunt , desperati g . Cum angina celerrime curSum Simm Peragat, neceSSe est ut coctio cito appareat; cumque partes Salivae excernendae dicatae afficiantur , hinc fit ut per salivae fluxum terminetur hic morbus. Discimus hinc , oportere pro curatione partes laxando , humectando : salivam coquendo & expellendo naturam juvare : ut acerbissimum malum Vincat. XI. a Hippocrat. Coac. Duret. loc.
b Hippocrat. Coac. Duret. Ioc.
d Vide illustr. nostr. ad Hipp.
145쪽
Angina quae febris stationariae Imploma tantum est , illa ipsa methodo curari amat , quam febris ea sibi vendicat, ac proinde Vel per diaphoresim edi cutis spiractita ea terminanda est , vel per aliam qualemcumque methodum , quae febri prima-rie , cui inhaeret , debetur a . Hac observatione ducti, in angina ulcerosa & maligna quam febris intermittentis continuam tamen aemulantis) per niciosae effectum credimus , kinam modo Superius praescripto consulimus. Quod si ulcus faucium tinctura kinae , spiri tu salis, aut vitrioli aculeata, eluatur, optimum inde ad gangrenam vitandam remedium concinnari noVimus.
CAPUT II. DE TUSSI ET ASTHMATR
Ussis , Graece, Bex est: Vehemens cum thoracis concusska ne afflatus , quo natura valide commota , quae peritori molesta sunt , per tracheam expellere nititur. Quemadmodum ventriculus vomitu intestina at Vi fluxu cerebrum sternutamento : Venae haemorragiis , quae Sibi noxia sunt expellunt; ita per tussim expurgantur ea, que Pectori Sunt molesta, laudandaque est naturae induStria , quae Varias Vias, Variosque modos , ad ea quae sibi infensa Sunt ejicienda , mirabili ordine invenit. Cum tussiS magna conrilssione & sonitu fiat, nemini occulta esse potest , atqueadeo ad ejus cognitione niminime opus est historiam te Xere; cumque perpetuo alios sequatur pectoris morbOS tamquam Symploma actionis exput tricis depravatae partium, thoraciS , Seu i PSae Primario , seu per consensum afficiantur , proinde quae ad tussim spectant in eorum descriptione annotaVimus. Duo tantum hic ad ver tenda : alterum est, omneS thoraciS partes cum aspera arteria communicationem habentes Seu proximam , seu aliarum interventu , media tussi corpora sibi noxia eXpellere conari , modo exoptato , modo irrito effectu. Si ergo videmus per ab Sydentiam. Nedicar. ecl. 6. cap. 7. pag.
146쪽
13 6 Lib. V De I sorbis pec7oras.
per tussi in noxios humores, alia Ve extranea corpora ejici, Indicium est malum ita in pectore esse locatum , ut facilis sit per tracheam materiae morbosae e Xitus ῆ quod si tussis sit arida , inanis , diuque molesta , malum aut incoctum , aut ab arteria aspera longe dissiden S eSSe demon Strat. Hinc tusses
ex lumbricis, & sordibus in prima regione haerentibus: ex variolis ac morbillis: ex hepatis inflammatione: ex partium
externarum thoracis laesione , aliisque dissitarum particula rum offensionibus natae, longae & molestae eSSe consueve runt. Alterum quod adVertendum reStat id est, tussim varia re per affectiones eam comitanteS , ut alia ex Sonitu , alia ex concussionis modo inter Se dissideant; unde sit ut ex tussiendi schemate non difficile Sit, tussim lumbricorum , morbillorum , aliasque id genus tussis formas distinguere. Inter has sane maximum Sibi Vindicat locum tussis puerorum nobis , in Illustrationibus ad Hippocratis epidemica , descrip ta , quo Tirones mittimus , neque laboris poenitebit, cum ibi multa ex Hippocratis doctrina circa tussim adducantur. Sublata prorsus respiratio , quantum sensibus percipi licet , graece apnaea Vocatur. spnoea generale nomen est
quamvis respirationis difficultatem significans, ut pleuritiei, peripneumonici, angina, Phthisi, emptem a te, aliisque pectoris morbis affecti θ noici appellentur.' Dum vero spiratio difficilis crebra est, & densa , qualis a cursu nimio fatigatis,asthma dicitur. Quod si harum quaelibet eousque crescat , ut aegrum jacere haud sinat, quin potius residere , erectaque
cervice spirare cogat Orthopnoea nominatur a). noeam, ct Orthopnoeam tamquam aliorum morborum consectaria non describimus ; at ast lima , ut morbus ex se subsistens , hic ex plicandum. Est ergo asthma : dispicilis crebra anhelatio, qualis currentibus accidit, plerumque cum febre , interdum sine illa. Etsi communis Scriptorum Sensus ast lima sine febre esse contendat, tamen id perpetuum non esse ex viris in praxi Versatissimis accepimus , propriaque experientia confirma
Comi unt. in lib. 6. text. 46. Cels. l
147쪽
mus a). Dividitur asthma in humidum , & siccum. Illud est
dum copia humorum bronchia occupat, & propter anguS'tias , per quas spiritus transit, sibilum edit. Hoc sit, dum pulmonum coarctatio a materia dura ut tuberculo, aut a re siccatione, Vel contractione nimia provenit. Est etiam a thma continuum , aut intermittens. Qui astimate continuo Ve Xantur , imi motu , exercitatione , aut alia quaVis OccaSione difficulter respirant, ita ut tempus inter morbi paroxiSinos magno semper labore peragatur. At in asthmate intermittente extra paroxismum bene se habet aeger: par OXiSmo aitem accedente, quod variis intervallis contingere consueVit, in summam spirandi difficultatem incidit. Asthma est symp- toma in actione depravata facultatis vitalis. Pars primo affecta sunt pulmonum bronchia Physiol. 33.). At diaphragma, OmneSque particulae cavitatis vitalis , imo & cerebrum, he- ar , Ventriculus, intestina, caeterae abdominis partes hunc morbum creare possunt, ita tamen ut ex his Vitium neces- Sario pulmonum bronchiis debeat communicari, Pathol. I 8.& 63. . M orbus hujus symptomatis generator est modo in- mperies , interdum organi vitium. In temperi S non ea tantum quae in qualitatibus , sed praecipue quae in pulmonum Vitiata aut corrupta substantia consistit , ast lima creare solet: hinc gravissimus Auctor Avicenna ex pulmonum dispositione cachexiae simili, aqueos crudosque in eo cumulari humores, Optime statuit b) , unde asthma frequenter oriri Veri4imile est. Inter organi vitia collocanda thoraciS structura constricta, Seu ea ab Ortu , seu fortuitis causis adveniat. Huc etiam pertinet caVitatum occlusio a tuberculis, lapilis, humoribus crassis, aliisque hujusmodi. OccaSionales causae pleihora , obstructio, & diathesis ad asthma producendum plurimum conserunt. Si pulmones debiles a nati Va constitutione, sanguine ex SuppreSyiS haem Or-roidibus , aut uteri purgamentis repleantur , hunc morbum facile suscipiunt, aut occlusis viis per quas acr tranSire de
148쪽
338 Lib. V De Morbis pectoris.
bet, aut eorum corrupta temperie. Obstructio asthmati, sΙ quid aliud , ansam praebet , cum crassi, crudi, impactique humores , tum tubercula , lapilli, bronchiorum contractiones,& id genus alia , aeris transitum impediendo difficilem celeremque respirationem saepe inducant. Diathesis ast limatica est propensio pulmonum in coarctationem , unde Occlusis viis, ea praesente , quivis in hunc morbum incidit. Pueri hac dia thesi gaudent ob laxam, mollem, & glutinosam bronchiorum Substantiam, ita enim humores crudos facillime colligunt ea Occludentes Senes ob pulmonum cachecticam debilemque
conς titutionem, eorum coarctationi maXime Subjacent, atque-
adeo asi limate saepe Vexantur. Sunt qui a generatione dia thesim ast limaticam secum deserant , quae temporis progres Su monstratur. Sunt etiam , qui ob Specialem pulmonumidio, in cras iam huic morbo prae caeteris aliis subjiciuntur. Jam vero si in corpore his causis occasionalibus disposito
accedat causa efficiens omniu)na potenti SSima aer , paroxis musasthmaticus subito emergit. Hinc Vere & autumno exacerbatur hoc malum, dc ad quasVis tempeStatis mutationes Vehementiores , imo & fideli quorumdam observatione a , ad
Varios Lunae motus agitatur & crescit. Notum etiam est, ex crypris subterraneis & fodinis quandoque halitus effundi respirationi noxios: observavitque BoerhaaVius in Chymicis sti bii processibus magna cura halitus esSe Vitandos , quoniam pulmones offendendo mortem celerrimam inferunt in inde que discimus vim aeris in asthmate producendo non tam manifestis qualitatibus, quam viribus occultis esse tribuendam. Diaeta improvide administrata aliquos fecit a Sthmaticos, ali menta enim tum copia , tum crassitie , tum demum vitiosis qualitatibus, pulmonibus possunt esse noxia. Nimius aquae usus difficilem reddit respirationem, ut agentes de catarrho Vidimus ti si tamen nimis frigida fuerit aqua, ast lima creare Solet exercitia immodica : vehemens capitis & pulmonum eXcandes
a Vide Carol. Pison. de Morb. άSeros. colluv. sed . 3. cap. q. pagin. 223. Sennert. Pracl. lib. 2. pari. 2.
149쪽
Caput II. De Tussi'Asthmate. I 39
centia: frigus intempestive susceptum post corporis in ludo pilae excalefactionem, aliaque id genus exercitamenta, morbum hunc saepe creasse novimus. Sed post animi pathemata Vehementiora iram praesertim , & timorem quosdam in asthma
incidisse , omnibus in confeSSO eSt. . Asthmatis intermittentis phoenomena ea ipsa sunt, quae asthma continuum sub paroxismo comitantur. ASthma continuum extra paroxismum his notis manifeStatur. Senes , pue
rosque potius , quam juVenes adoritur, atque anhelationi magis expositi sunt hi, quibus frequens destillatio ac tussis est, Praecipue cum angustos aut debiles pulmones habent ; sed in ter hos eos magis infestat , qui vel natura , Vel Otio, Vel Victus intemperantia redditi sunt obesiores. Quibusdam ex initio generatur : aliis post morbos & labores supervenit. An tequam paroxis mus erumpat gra Vitas adeSi pectoris , tarditas ad solita opera , & ad omnia gerenda ignaVia : in cursu aut acclivi itinei erat incisis & aegra spiratio: raucitaS ac tussis: eructationis paeter rationem , flatuumque in praecordiis pro- Ventus: Vigiliae: non arni calores: frigidi aeris cupiditas. Sub hoc statu per quietem corporis , per jejunium , & sereno Coelo non decumbentes obambulant, morbi Vehementia non impediti. At si quavis de causa paroxis mus ingruat, Subito spirandi dissicultate corripiuntur simili iis, qui longo cursu fatigati celeriter anhelant. Interea pectus graVe eSt cum calore , & Suffocationis sensu, usqueadeo ut quaelibet domus ipsis ad trahendum spiritum parva S angusta Videatur. Praeter haec dolor aliquis in thorace & praecordiis VerSatur, interdum etiam in scapulis , isque modo intermittit, modo re vertitur ; hisque omnibus tussicula etiam interVenit, qua pauca , tenuia instar salivae, spumosa rejiciuntur. Quod si malum sub ea accessione increscat, malae rubent , reliqua facies pallet: oculi prominent velut in iis qui strangulantur:
intestinorum versus diaphragma contractio: VOX ObSCura, Sonoque carens: extensio colli atque vultus : pectoris sibilus cum Stridore: situs erectus , orthopnoea : sudor circa frontem& jugulum : pulsus primum inflati , dein parVi, celeres, de
preSSi. His vero magis augescentibus, ora, labia, li Vescunt: Sudor per corporis extrema frigidus, glutinosus: quibusdam Sub eo statu per suffocationem mors: alii instar commitialis
150쪽
morbi intereunt. Sunt qui in asthmate intermittente sub Ipsis paroxis mi initiis subito repentina Strangulatione suffocentur. Cum Vero, quicumque naturae, morborumque periodicerta temporis menSura contineantur, aSthmatiS accessio, ce
tis limitibus comprehensa, interdum aegro SuperStite cessa re consuevit. Dum id sit, sensim post praedicta mala quiescere incipit aeger : sputa prodeunt coPiosa , humida , sanio Sa : pulsus non adeo crebri , neque depreSSi: Vox clarior: praecordia remissa: urina aquea , copiOSa , Sine Subsidentia: spiratio rara, lenis: interdum per oculos & nares humoris excretio. Ita quidem asthmatici mortem ex paroxismo effugiunt ; sed in morbi cessationibus , etsi non decumbentes incedant , Sectim tamen periculum alteri US Paro Xismi Superventuri circumferunt. Id malum extra parOXiSINOS longum est,
nec facile sanabile. Si a tuberculo , pulmonum aut pectoris angustia , debilitate , cachectica dispositione fiat , fere cura
tionem non admittit. Quandoque asthmatici ex pulmonis in flammatione , saepe ex hydrope moriuntur , atque adeo si manu S, pedeS, Scrotum , Venter , facies in magna spirandi difficultate intumescant, de aegro conclam Atum eSt. Paroxis mi asthmatici curatio POStulat ante Omnia , ut aeger a suffocationis periculo arceatur. Igitur Sanguis mittendus ex brachio , nec semel tantum , sed bis & amplius si malum urgeat, ita tamen ut non multum sanguinis singula Venae sectione extrahatur , Sed Virium etiam robur attente cum morbi viribus compensetur. Pedum lotiones, frictiones crurum, cucurbitulae ad Qemora applicatae magni hic usus esSe consueverunt. Prosunt etiam hau Stus ex aqua hordei
egelida , syrupo Violarum , hederae terrestris , de mucilaginibus, pauca dosi permixtis. Cum paroxismus acutissimus sit, inedia imperanda, nisi virium imbecillitas obstet; quod si jusculum dare oporteat, tenue id Sit, & pauxillo Spermatis ceti permisceatur : dandaque opera, Ut nec multum, nec graVe quidquam praescribamus , cum Vi morbi natura lacessita parum laborare possit. Fugienda omnia calida , dissol Ventia, acria ; unde gummi ammoniacum, balsamicae pilli Diae, aliaque id genus medicamina noxia eSSe deprehendimus. Fugienda etiam sunt quae aeru frigida in Scholis dicuntur, adstringentia , agitantia, morbuS enim hic quiete minuitur. Sed