장음표시 사용
161쪽
,, num membranulis & magno sanguinis gurgite continuo a ,, fluentibus faciliter inflammationem produces .... Licet San guinis miSSio paro Xismum asthmaticam statim Sanet, fre 13quenteS tamen sanguinis missiones sanguinis tonam labe-
,1 factant magis , ac debilitant, & hinc demum morbus destrinnit in hydropem universalem a . VXVII.
Si Vehementer insanamentur appendentes utriusque pialmonis partes ut in latus incumbat, resolvuntur ea parte corpo
'Signum alterum , inquit Carolus Piso , etsi fortasse non 33 commune omni hydropi thoracis, sed ei cujus origo ab Daquae e capite in pulmones depluvio , resolutio scilicet al-r, terius brachii, aut utriusque c). V Mira igitur viscerum cum nerVis consensio facit, ut non modo pulmonibus , sed liene, hepate , imo & renibus affectis , ob spinalem medullae connexum , partes iis respondentes e directo interdum resolvantur , non integre quidem , sed levi quodam torpore ad paralysim plus minusve accedente. Sed quoniam hydropis pectoris mentio hic fit, non inutile visum est advertere, hunc morbum , dum incipit, Viam ais limati parare: perfectum , non modum asthma sed orthopnoeam inducere. Igitur nihil differt pectoris hydrops ab asthmate nisi humoris in thorace & pulmonibus contenti ratione; cum enim asthma a tuberculis, crassis humoribus , lapide ut de eo per tussim ejecto men tionem facit Trallianus d), lapillis , ut refert Carolus PLO, Omnique obstructionum genere creari soleat, ab humoris aquosi copia vias spiritus obturante , pulmonesque Obruente dum sit , hydropis pectoris nomine di cernitur.. Signum pa thognomonictum hujus aquae collectionis in thorace statuit Carolus Piso Meam in spirando difficultatem ac crebritatem
d) Trallian. lib. s. cap. q. pag.
162쪽
1 ue 1 Lib. II. De Morbis penoris.
, quae de subito somni primo tempore invadat, & quiete defraudet, sed tamen procedente die sensim lentescat a). V ex eoque desumpserunt Ri Verius, Bagii 'ius , Uratis lavienses Medici, & quotquot de hoc morbo poSt PiSOnem tractarunt; sed fallax id esse norunt omnes , qui in artis operibus exercitati sciunt, eam spirandi difficultatem primo somni tempore pluribus ast limaticis, emptici S, dyspnoea, aliisque respirationis vitiis laborantibus saepe contingere. Quae er o deas thina te scripsi naris ad pectoriS hydropem transferri possunt, haec nimirum adnotantes. Primo, Pulmonem calidum a nimio potu facile humiditate repleri quae si ex naturae aut artis vi non expellatur , in asthma cum pectoris hydrope degenerat. Secundo , articulorum doloribus vexati si imperite tractentur leucophlegmatia laborantes , cachectici, salivosi, aliique hujusmodi in asthma ex aquae collectione in thorace
proclives sunt. Tertio, pulmonum dispositio cachexiae similis humores in aqueam crudamque naturam conuertens, hydropem pectoris Saepe inducit, ut omnium causarum hujus
morbi sit efficacissima. Ergo ex his quae de asthmate diximus , quid in hydrope pectoris agendum sit, Tirones intelligent.
Inter praesidia, evaporationes ct sus tus tamquam nobiliora , quibus unice in extremis angustiis considamus, pen
Veteres Medici sumtus, & evaporationes magno cum fructu plurimis morbis adhibebant. Hanc praxim nostris rem poribus mire auxit Benetus in parvo sed utili opusculo quod inscripsit Theatrum Tabidorum, in eo enim instrumenta depingit , quibus suffitias in pulmonem facillime fit , atque medicamenta per sumtum ingerenda describit. Dum vero horu ninstrumentorum copia deest, per infundibulum vapor recipi potest, interdum magnae efficaciae in ast mate. Coquantur herbae superius ad hunc morbu n propositae, miSceantur decocto , pro re nata , quae juxta mali & aegri conditionem
163쪽
requirantur , eX his omnibus Vapor per suffitum inter Spirandum in pulmones illabatur , ut remediorum vis ipsam partem morbo affectam corrigat, & adjuvet. Pulcherrimum quod tunc adhiberi potest remedium est, si omni momento aeger calidum &. humidum vaporem naribus &Ore hauriat, 33 ut tota pulmonis aerea superficies humescat & emolliatur, Verba sunt Vans*ietenti de peripneumonicis, ad nostrum propOSitum commode transferenda a). Juvat hic colopho nem imponere verbis Medicorum Uratistaviensium a Tironi buS mature pensitandis. Quantumvis autem varia hactenuS remedia recenSuerimus , quibus malum hoc debellari queat,& debeat, pro candore tamen nostro non ducimus esSe diS-33 simulandum , quod multoties hoc malum tam rebelle sit, D ut aese i non tantum non curentur , sed nequidem Sympto D mata eorum mitigentur. Quo casu medicamenta avara munu acgris danda esse credimus , imo ΛΙedicos nihil a chris tiana pietate alienum facturos putamus, si prorSUS a remem diis exhibendis ad tempus abstinuerint b).
D E SPUTO SANGUINII. OUod prioribus Graecis Anagoge, a posterioribus me-m p sis , a LatiniS sang&inis sputum appellatur, Scilicet , rejecilio sanguinis per os. Haec affectio praeteCcommunes omnibus morbis differentias , speciatim eaS SUSci' Pit , quae a partibus Sanguinem in os mittentibus desumuntur , eXit enim modo ex gingivis , modo ex ore , & quidem ,, ex hoc interdum etiam copiose, sed sine tussi , Sine ulcera re , sine gingiVarum ullo vitio , ita ut nihil excreetur 9 Verum ut ex naribus , sic ex ore aliquando prorumpit, atque 13 interdum sanguis profluit, interdum simile aquae quiddam,
164쪽
exulcerata , sed aut Ore Venae alicujus adaperto , aut tuberculis quibusdam natis, ex hisque Sanguine erupente; b, quod ubi incidit, neque laedit potio, aut cibus, neque quidquam, ut ex ulcere e Xcreatur. Aliquando Vero gutture,&, , arteriis exulceratis frequenS tu SSiS Sanguinem quoque extun- , , dit. Interdum etiam fieri solet , ut aut eX pulmone , aut ex pectore , aut ex latere , aut jocinore feratur. Saepe foe- 3 minae , quibus Sangui S per menStrua non respondet, hunc eXpuunt. a P Adde, ex capite , Ventriculo , aesophago, Vicinisque ori partibus sanguinem in id confluere , indeque rei ctari. Quae omnia etsi Vera Sint, hic tantum de ea sanguinis per os rejectione agimus, qua ex pectore fit. Sanguinis sputum Symploma est in excrebis, quae Galenus toto genere praeternaturam apPellat, quoniam naturae lege nunquam sanguiS per oS educitur, sed vi morbi b). Morbus hujus symptomatis generator eSt soluta unitaS partium , quae
Commode ad Vasorum Sanguineorum ruptionem , apertionem, aut erosionem reducitur. Inter occasionales causa S plethora ad Sanguinis per os rejectionem plurimum facit, gravat enim & distendit Vasa , ea que rumpendo, aut aperiendo Sanguinem fundere cogit. Saepe subiit cogitatio, sanguinem ex VaSis minimis pectoris capillaria appellant ruptis, aut apertis , affluentem , inflammationem , dum in partibus stagnat, efficere : si in cavitates feratur , ex quibus difficilis est exitus , in emptem a Verti: si aditum ob vias patulas in oris hiatum inveniat, sanguinis rejectionem producere. Obstructio si levis sit, Vias occludendo sanguinis exitum impedit; si tamen magna tenaxque fuerit, sanguinis eruptioneS inducit, corrumpit enim illum, a que VaSa rumpendo , aperiendo, aut, quod saepe fit, erOdendo , foras emergit. In longis & inveteratis lienis, hepatis, pulmonum , cerebri obstructionibus dum aegri in pejus ruunt, praecedentibus sanguinis eruptionibus mors saepe adVenit. Sed dia thesis , sicut in aliis, ita in hoc morbo plurimum con
ferrosa Cels. de Medi c. lib. q. cap. q.
. cap. 6. Vide Segarram nostrum in Comm. ad hunc locum , pag. II 2.
165쪽
Caput IV De Sputo sangurnis. I J J
fert. Quibus Vasa sanguinea debilia sunt, aut apertioni , &ruptioni opportuna, nutio negotio in sanguinis per OS rejectionem incidunt. Sunt etiam ob diathesim huic affectioni proclixes, quibus Vasa exilia cum imbecillitate languidum tenuemque corporis habitum reddunt. Oportet autem in omni Sanguinis fluxu per os attente inspicere, num ob plenitudinem , Obstructionem , dia theSim , aut omnia Simul, ut Saepe sit, Sanpuis exeat, uti juVenibus accidere consueVit a), atque
accurate examinare , num malum longa mora in Valeat, an no-Va neque vehementi partium affectione nascatur, ea enim cognitio ad praedicendum , & curandum maxime conducit. Inter causas efficientes primum locum tenet aer cum manifestis, tum maxime occultis Viribus sanguinem e corpore rejiciens. Nimium calorem aeris forte agitando , rarefaciendo nimium etiam frigus siccando, constringendo, sanguinis eruptiones
gignere observationibus fidis novimus b . At certis annorum constitutionibus aegros sanguinis rejectionibus esse proclives ex aepide micis ab Hippocrate descriptis constitutionibus pa- c . Notatu digna est Μeadii obser Vatio de sputo sanguinis. Invisit me quondam, inquit, generosus juVenis infir
miore corporis fabrica , caetera Sanus , cui per Sexquiannum redierat, noVa conStanter Luna, sanguinis sputum d .
Addit , Cockburnium Philosophiae Professorem, in ipso Lunae coita , ex repentina SanguiniS e pulmone eruptione , mortuum concidisse. Diaeta non solum per plet horam , & obstructionem , sed multis diversisque modis sanguinis per os rejectionem producit: Immodicae exercitationeS tuna mentis, tum
corporis: aquae frigidae haustus, & aeris frigidiusculi sub sua
dore & lassitudine receptio : insolatus : Vociferationes : casus contusiones : Vulnera , & id genus alia sanguinis sputum efficere quotidiana experientia intelligimus. Huc referunt tur venena speciali vi sanguinem projicientia , ut de Serpentis haemorrois morsu narrat, Summaque elegantia describit Luca-V a nu S H Psis pocr.lib. 3. Aphor. sent. 9. M Hippocruib. 3 . hor. sent. 16.ct et q.
166쪽
i ue Libr. II. De Morbis pefloris.
nus a). Animi motus nimios , ut iram , excandescentiam,
laetitiam , timorem , Sanguinis sputum producere , aut vere & Sopitum excitare , communi omnium consensu cons
Quamquam sanguinis sputum aegris , & medicis per se pateat , tamen unde , quibUSVe eX partibus , in os confluat, sedulo investigandum. Igitur sanguis ex ore emanat Sine tu S- si affectis faucibus , & aessophagi aut capitis vitio. Si internae oris partes fauces praesertim & gulae initia, sangui rem fundant propter aperta , diSrupta , aut e rosa Vasa , facile ex malis lingurie, gingi Varum, palati, faucium, aut aes-sophagi dignosci potest, cum ulcuscula, tubercula, inflam mationeS , Visu , dolore , deglutione , innotescant. Ipse cruor ex his partibus, saliva permixtus , interdum loturae carnium Similis exire solet. Dum ex capite in os profluit sanguis,
craSSUS , nigreScens , grum OSus e SSe consueVit: quandoque etiam tenuis, ut inter dormiendum Videas quosdam seroso
Sanguine ex capite pulVinaria tingere. Id tamen capitis do Ioribus, gravitati, calori, Vigiliis, nimiis animi intentionibus, aut aliis cerebri morbis succedere solet , quae Omnia mala saepe ex eo minui, aut tolli ex Vero dixit Hippocrates per haec verba: VCaput laboranti & circumcirca dolenti, pus , autor aqua , aut sanguis effluenS Per nareS , aut per os , aut per aures, solvit morbum b). V At ex dictis partibus manans cruor simplici sputatione excernitur. Cum sanguis ex thorace , & pulmone fluit , tussi valida : dum ex trachea arteria, tussicula excerni solet. Quod si titillatio in palato, & fauci
bus , tussiendi cupiditas sine multa tamen tussi, frequens Screatus, itemque sanguis excretus Subniger sit , a capite hunc deScendere credendum est, praesertim ubi capitis dolor, &gravitas destillantem inde cruorem antecesserit. Jana Vero Si Sanguis spumans , tenuis ac floridus ex intervallis per tussim sine dolore educitur, hunc e pulmone ferri sciendum est, cruor enim quem pulmo fundit omnig spumam habet, & multa quidem tussi, nullo tamen dolore, effertur. Si tunc a disi rup- ) Lucan. Pharses. lib. 9. vers. l b) Hipp. lib. 6. Aphor. 1ent. IO.8o6. i
167쪽
Caput III. De Spreto sanguinis. I 3 7
rupta vena grandiore fluat, ubertim sanguis qua Si Vomitu quodam prorumpit, adeo ut interdum pelVes etiam implesse vi sus sit. Qui ab aspera ducitur arteria, etsi interdum etiam Spumat, dolore tamen non caret, idemque exiguus est, &Par Va tu SSi, majoreque screatu pellitur. Dum Sanguis e locis trahitur pectoris profundioribus , multa , ac VehemenS tuSSis est, ut in lateris , & pulmonis inflammatione fit, quae tamen mitior est, si cruor a superis partibuS educatur. At Vero quia thorace sanguis venit subniger , est, cras u S , & grum CSuscum Paucula spuma , isque non abundanter , at SenSim Velie
menti sollicitatus tussi prodit, ipseque qui afficitur locus dolorem habet, qui per somnum etiam increScit. Nec solum loca quibus sanguis in os ducitur considerare , Sed Vasorum etiam affectiones distinguere oportet. Igitur rupta Vena parVanon multum cruentae profusionis : magna uberem Sanguinis copiam effundit, utraque vero Subito eum emittit. Ubi aberOSione contractum vitium est, ejuS eVidentes cauSae atque notae ante fuerunt, acris scilicet destillatio , febris, tussicula cum Sputo purulento , aut SaniOSO; neque noVum CSt putrefacta in pulmonis particulam subinde per tuSSim reddi, fere que sic incidit, ut pulmonis exesis carnibuS , SanguiS exiguus Sit paulatim sputo permixtus, erOSa tamen ejuS Vena uberior, ut interdum abundantissimus inde cruor profluxerit. Eodem
tempore quod expuitur pravi & coloris, & odoris est. Quod si sanguis qui prius ex modicis intervallis reiicitur, postea
cumulatior Venit, sic ut neque casus aliquiS , nec exercitatio Vehemens , aut quid aliud externae accesserit injuriae, magnam intus esse erosionem Sciendum eSt. Nec ruptam nec erOSam esse Venam , sed apertam repletio corpori S , gra Vitasque antecedens , nullus dolor comitans , agilitas effuso cruore sequuta , demonstrant. SanguiniS Sputatio , quae ex gingi-
is , ore, & capite fit , non multum mali portendit: quae
eX pectore , apertis Venis , in foeminiS Ob menStrua compres- Sa aegrotantibus , aut in viris ob haemorroideS SuppreSSaS, contingit , levamen auxiliumque mali attulisse , sine ullo Vel ulceris Vel tabis metu , multarum observationum fide constat. At qui ex erosis, aut disruptis partium pectoris VaSiS cruor per OS rejicitur , nunquam discrimine vacat, ut Vere HippocrateS Sanguinem per Superiores ex infernis partibus emitti,
168쪽
malum esse pm nuntiaverit a). Dum igitur sanguis ex disrupta Vena in pectore fluit, Si nimius, sit, exanimare hominem PO'test vel ubi intus cohibetur , prae care , aut magna mole cor opprimenS, inducta syncopa , subito occidere. Quod si haec omnia absint, Vitaque maneat, periculum est, ne Par' tes internae cum sanguine corrumpantur, idque demum contingat, quod sapienter Hippocrates adnotaVit, nempe a Sanguinis sputo puris sputum , ab hoc tabem facile sequi b). Pra ter haec omnia meminisse oportet, malum hoc juvenibus esse familiare c), atque Veris, & aestatis tempore potissimum ingruere d , eosque maxime adoritur, qui cum collo longo , comtore rubente in facie perpetuo tinguntur. Duplex curationis genus sanguinis sputatio exposcit: etenim aliud urgente casu, Vires, ob nimium sanguinis fluxum, sustinendi necessitatem cito postulat: a ud , inducias morbo dante , paulatim medicationem instituendam permittit. Igitur Si metus est aegrum subito exanimari posse, omni ope Suc' currendus per ea quae sanguinis fluxum cohibent. O cra tum , a Latinis posca , aqua scilicet aceto permixta affatim assumpta efficax est ad sanguinem nimio impetu fluentem compescendum. Magis adhuc pollet spiritus vitrioli ad guttas duodecim ex haustu aqua frigidiusculae assumptus. Vin
cula coxis, brachiis, articulis injicienda, iisdemque locis a hibenda frictio. Cucurbitulae hypocondriis , ilibus, atque inguinibus affigendae. Opiata cum adstringentibus hic quo que locum habent. Potio ex tinctura lapidis haematitis , lamdano Sydentiam ii, seu, ejus loco , pillulis Nicolai contra B Xum Ventris in pulveris formam redactis, additis syrupo symphiti, & aqua nucamentorum salicis , quae efficacissima est ad sanguinis impetu exilientis fluxum comprimendum, plurimum Valet. Imo & corticis peruviani cum laudant modica quantitate permixti usum , sanguinem nimium fluentem
a) Hippocrat. lib. q. Aphorism.
c Hippocrat. lib. s. sphorism.
169쪽
cohibere novim tis. Hinc Ele tuarium peruvianum adstringens Fulleri medicamen esse in sanguinis sputo utile , experti asserimus. Sed alterum curationis genus extra Omnem Urgen tiae metum , in die tae regimine potius quam medicamento rum usu consistit. Danda ergo opera eSt, Ut aeger parcisSime ciboS assumat, ut plet horam vitet: deinde obstructio, in- Solationes, exercitia Vehementi Ora , Venus, ira Vinum, aliaque hujusmodi prorsus cavenda. Praeter haec necesSaria fiunt quieS, Securitas, silentium. Caput recte tondetur : facies saepe aqua frigida fovenda. Sed inimica Sunt acriora omnia, item calida fomenta, conclave calidum & inclusum, multaque vestimenta corpori injecta. Si cruor propter ruptionem Venarum fluat, aut apertionem , lac palum proficit, quin potius obesse Solet, noxium enim est iis , qui multum profundunt sanguinem a j ; at iis , qui ab erosione laboranr , magnum praesidium esse solet. Omnium Vero remediorum maximum sanguinem spuentibus est loci aerisque mutatio, iisque per hyemem locis maritimiS , per aeStatem mediterraneis opus est b . A qua frigida in sanguinis sputationibus ex usu esse consuevit, sed sic libendum ut sciamus huic morbo sitim pro desse c . Quod si necessarium sit ad remedia ransire, fu-g1enda imprimis Sunt nimium adStringentia , eaque prae Scribenda, quae blande temperant, & modice constringiint. Althaea, SD raphilum, Vinca pervinca, sanicula, hyperigum, itemque quae vulneraria dici apud pharmacopolas solent, levi decoctione ex aqua Simplici praeparata , eX USu CSSe con Sue-Verunt. Nec S1lentio praetereunda juscula ex praedictis her-D1s carnibusque juniorum animalium parata , praesertim ubieros1o morbum foVet ue atque meminisse oportet, VeriS tempore aut . autumni Venae sectiones primum, deinde per plures dies continuata supra posita medicamina ad impediendum sanguinis fluxum plurimum POSse.
b Cels. de Medicin. lib. q. c. q.
170쪽
Sanguinem expuentes j Uat esse febris expertes , ac tussire IeUiter atque dolere , ipstim Gero Utitum crassescere ad dies bis septem. Sed febricitare multum , itemque tussire atque dolere, tum sanguinem subinde noUum expuere , calamitssum a . Pulcherrima sententia , cujus veritarem in seipso, jam ab haem Optysi desperato, salubriter expertus est celeberrimus DuretuS. Igitur sanguinem expuentes non febricitare , liberos ab ulcerationibus , & inflammatione esse indicat: modica tussis cum leVi dolore non multum molestiae partium Spirabilium : sputum demum temporis progresSu craSSeScere , coc'tionem : quae omnia sanabilis sputationis cruentae Signa Sunt. Sed mirabilis naturae ordo hinc elucet, dum per dies quatuordecim expurgat quod in pectore stabulatur , atque Primis diebus sputum sanguine tingitur , sensimque deposita cruoris miscella tunc demum ad decimum quartum omnino deficit. Ergo in curatione id agendum , ut adstringentibu S fortioribus materia in pulmonibus non includatur, quin potius blandis concoquentibus, & expectorantibus natura juVanda. II. uicumque spumantem expuunt sanguinem dextroque laborant hynocondrio , ὰ jecore spuunt, multique intereunt b). Etsi Hippocrates verissime dixerit: Qui sanguinem spumosum expuunt, eos ex pulmone ejicere c) , tamen malum ad pulmones aliunde irruere, omnino certum est. Jam Vero consensum mirabilem partium praesertim Vicinarum non eSt quod hic repetamus, cum in Physiologia satis monstraVeri mus d) ex Hippocrate confluxum esse unum , conspirationem unam , conSentientia omnia, ut mirum non sit, Suppresas
. a Hippocrat. Coac. Duret. lib. 2.
b) Hipp. Coac. Duret. lib. 2. cap.