장음표시 사용
171쪽
Caput III. De Sputo sanguink. Esc
quasvis sanguiniS per lota consueta eVacuationes , criuore per alias vias fluente saepe suppleri. Si gibba ha patis pars instammatione acuta , aut chronica affecta sit, facile in consensum trahit pulmones, atque sanguis ad eos ex jecore pulsus in transitu fit spumosus. Duos casus a se observatos affert Martianus a): ipseque duos ex hepate dolente ubertim per pulmones effuso sanguine interiisse memini. Sed multi in te ''reunt, inquit Duretus , non omnes, quoniam si validarum MVirium beneficio ventum sit ad vigesimum diem manente Diebre , suppuratio fit, unde nonnulla spes affulget salti-Dtis b . ' ci
Conducit autem talibus sanguinem ex pulmone rejicsen tinus si ab initio curandos stiscipias, ut o venae de mani ous sanguinem emittant, ct diaeta 2 aua quam siccissimus ea anguis samus flat s). i. in sanguinis Sputo Venae sectionem celebrare so-Ιitus Μedicos fere omnes in suas partes traxit d). An ex bra-Cnio vel pede sanguis mittendus longe discutit pro variae Auctorum diversitate Sennertus e). At sanguine i nodice, Inqu1t Martianus , symptomatis loco fluente, sanguinem ul- rius m1ttere praeter Hippocratis institutum esse ; & si per liu)usmodi evacuationem aegrotantes non insigniter laedi DconSpiclantur, quia Sanguinem in pauca qua iditate extra Dexistimo D. Igitur haec via calcanda. Si plethora adsit cum metu superventurae inflammationis, sanguis, adhuc eo
myttζndus; sin minus aliis auxiliis res
est agenda: ita tamen ut Venae Sectionem in cr oris SPuta
d) Vide Galen. lib. s. Methodo
172쪽
1 6 i Lib. V De Morbis pectoris.
Neque enim omne sputum sanguinis sequens habet sputum purulentum, sed quod malignum existit, tale autem est magna ex parte quod ex pulmone educitur a). Post sanguinis sputum Sequi puris Sputationes antea exHippocrate adnotavimus, sed id etsi perpetub timendum, non ubique evenire hac sententia edocemur. Cum igitur malignum fuerit sanguinis sputum, quod ex aegri habitu, febre, inflammatione, dolore, destillatione, tussi, aliisque id genus symptomatibus cognoscitur , puris Sputum inde se qui consuevit; quod si secus fiat, curationiS Spes esse potest nisi fluxus cruoris nimium perseVeret, nam si semel 1,aut bis contingeret, puris sputum sequi non esset opus b ,
Neque ignorari oportet , eis quibus fluere sanguis solet aut quibus spina dolet, coxaeve , aut post cursum vehementem, et ambulationem , dum febris absit, non esse inutile sanguinis mediocre profluvium c).Μortonus, in obserVandis naturae operibus accuratissimus , optime distinxit accidentalem ab habituali. 'nguinis sputationem. Igitur qui sanguinem expuendo rejicit ob nimiam vociferationem , exercitium , aut Ob SuppreSSal haemorroides , vel narium haemorragiam , ut Dureto contigisse scimus d), ex accidenti, ut ajunt, id malum patitur , quod utile & innoxium interdum esse experientia constat. At qui ob radicatum & habituale in visceribus vitium manat ex ore cruor , aut celeriter per Syncopam interficit: aut per puris,steinde etiam tabis generationem, aegros consumit c.
Nos vero suores sanguinis alios dicimus juges, alios dim/s
173쪽
shnnus intercapedinatos, ordine servato , aut inoriinatos a). Observatum est, inquit Sennertus , interdum per inter 31Valla quaedam sanguinem e pectore quasi critice sine Om- incommodo rejici, & a retentorum menstruorum ma- 'His , atque aliis , quae ex sanguinis copia pro 'eniunt, in 1 commodis liberare b .' Sunt qui singulis annis , ut de Volusio Saturnino narrat Plinius c , aut Statis temporibus San guinem spuunt, ioc ad longam senectutem perveniunt. Ex his quae sanguinis fluxum comitantur & consequuntur: ut aphorismo primo diximus, ejus utilitas aut damnum cognosci potest. Qui hac de re Medicos UratistaWienses conSulet, laboris non poenitebit d). Si cruoris rejectio bonis aegri rebus fit, totum opus relinquendum naturae a Sarcina SeSeeXOnerantiS ; si forte curationem postulat, paucis remediis ea tentanda , inter quae corticem peruVianum caetera quae cumque antecellere cum Mortono existimamus c.
DLeura apud veteres Graecos latus, eostasque Significat, x scilicet spatium quod ab alis ad diaphragma extendi tur 0. Nostrates Anatomici partes continentes proprias thoracis Vocant. Hippocrates aliique Graeci quemcumque dolorem earum partium pleuritidem nominare conSueverunt. Invaluit postmodum usus apud Medicos, quos propterea risu dignos appellat Petitus g), pleuram appellandi membranam fortem & tensam quae interius costas succingit. Nullibi, quod sciam , apud Hippocratem & Galenum pleurae nomen
D Pollux tib et .segm. I 6 tom. I. pag. 23 . ct alibi passim. Ruff. Ephes. de Appellat. pari. corp. lib. I.
cap. II. Cael. Aurel. lib. 2. aclit. morb. cap. IS. pag. ΙΙΟ.
174쪽
'1 64 Lib. II. De Morbis pector h.
pro ea membrana sumptum inVenire licet. A Galeno, Areataeo , Aureliano, id est, succingens vocatur a . Qui igitur eam tunicam pleuram appellant, pleurit idem vocant dolorem pungentem cum febre acuta eX hujus membranae inflamatione natum, ita ut ex Galeni obser Vatione quinque phoenomena apparere debeant, quorum praeSentia morbum hunc necessario demonstret b). Sunt haec : dolor pungens in lateribus : febris acuta : difficilis respiratio: pulsus durus tussis. Posteriores Graeci & Arabes , imo & nostrorum temporum Medici fere omnes ab hac Galeni observatione ne la tum quidem unguem discesserunt. Haec dicta sint, ut Tirones Hippocratis placita de pleuritide non confundant cum nostrorum dictatis, magno sorte aegrorum detrimento, cum facile omnis lateris dolor pro pleuritide habitus ansam erroribus in medendo praebeat. Ut ergo omnis dubitatio tollatur , ex communi Μedicorum sensu pleuritidis nomine intelligendus: Morbus acutus in flammatorius pleurae , hoc est membranae costas subcingentis , dolore pungente , febre , ct respirationis di ictiliate conjunditus. Quod si in lateribus dolor adsit, aut sine febre, aut Sine respirationis noxa, ut malum acutum non sit, non jam pleuritidis hodierno more, sed doloris lateris nomine distinguatur. Divisio commutissima plet ritidis est in veram seu legitimam, & non Veram seu notham. Veram appellant quam poSita definitione comprehendimus non Veram quae etsi latuS Occupet, non quinque memoratis phoenomenis conjungitur. Sed haec divisio tam longe abest ut rem illustret , quin potius obscurat. Pleuritis communi Medicorum post Galenum calculo, ut proxime dixi, perpetuo Vera esSe debet, alioquin non pleuritis, sed dolor lateris est. Neque id ultro , & Vocibus attentis tantum constituimus, sed pro malis inter Se discernendis, cum plurimum differat quod pleurit idem omnes vocant a reliquis lateris doloribus , ut Verum Sit omnem pleuritidem cum late ris
a) Galen. de Art. curat. ad Glauc. lib. 2. cap. 2 ct de Anatomi c. administrationib. lib. s. cap. 8. Aret. de Caus. 9 sign. acut. lib. I. cap. IV.Cael Aurel. de Morb. acut. lib. 2.
175쪽
rIs dolore conjungi , non ex adverso lateris dolores omnes esse pleuriticox. Dum igitur Hippocratis de pleuritide die tata percurrimus , pars ad pleurit idem de qua loquimur, pars
ad dolores laterum referenda ; quod cum non fecerint plures Scriptores, qui omnia ad pleuritidem indiscriminatim contulerunt , nec certa , nec debita fide fundata dogmata obtrudere visi sunt. Unus pro omnibus exemplo sit Baglivius. Congessit hic Auctor aphorismos de pleuritide plures ex Hippocrate , Ballonio, Dureto. Neque probe distinxit cuinam malo congruerent; inde nata Vana Spes Medicinae studiosorum, cum credentes de aegris pleuriticis certas habere observationes , in ipso praxeos exercitio inculpati falluntur. Altera pleuritidis divisio est in humidam quae sputationibus, & sic cana quae sine sputis cursum peragit. Caeteras divisiones in benignam & malignam : epidemicam & sporadicam : prima riam & secundariam, aliasque hujusmodi, utpote omnibus morbis communes , omittimus. Sed silentio praetereundae non sunt divisiones pleuritidum a Bianchio adductae in ria Hepatica, dum scilicet pleuritidem ait esse inflammato riam, catarrhalem, mixtam Seu lymphaticO-Sanguineam, spaS- modicam , stomachalem Seu Verminosam , hepaticam , bilio-Sam , quas Sigillatim percurrit , notisque non contemnendis illustrat. At reipsa omnes hac non pleuritidum, sed humo rum , partium assectarum , & symptomatum hujus morbi differentiae sunt, cum pleuritis perpetuis characteribus , quae cumque demum illa fuerit, stipata esse debeat. Accedit, quod excrementa in hoc malo per sputum rejecta non causa' sed plerumque morbi effectus eSse solent, atque adeo non ejus diversitatem , sed Varios laedendi modos demonstrant.
Idem judicium esto de differentiis pleuritidum quas adducit
de sauvages in Nosologia, quod non modo de hac affectione, sed de caeteris ab hoc Scriptore, alias laudando, propositas , ut plurimum Valere censemus. Pleuritis morbus est in1ntem perte , & organo Vitiatis , ut de omnibus inflammatio nibus in Pathologia monstravimus: ac lices Verum sit, non ubique tumorem inflammatorium in pleuriticis adesse, tamen
Phlogosim saltem reperiri in dubium est. Pars affecta in hoc
morbo est pleura i Sicut in laterum doloribus musculi pec-
176쪽
toris, cartilagines costarum , articuli ossium esse soIent. sed cum pleura internas Omnes thoracis Partes investiat inde fit ut modo pars Superior afficiatur , modo inferior: interdum
diaphragma, non raro mediastinum: nunc anteriores nunc Posteriores partes morbus occupet: neque in uno tantum loco subsistat, sed Saepe Vagando magnaS miraSque muta
Inter causas occasionales pleuritidis maximum locum pI thorae deberi observationibus conStat, cum Uideamus, Hippocrate etiam monente , robustos homines & exercitatos focilius pleuritide quam debiles corripi, ex eaque interi re a . Obtructio partium pleura obductarum viam facillimam pleuritidi parare solet. Ex humoribus crudis, serosis pituitosis, biliosis , sensim circa diaphragma , costas, articulationes, in ipsaque pleura collectis nullo negotio fit con estio pleuritidi inducendae opportuna. Si igitur his accedat dia-
thesis, qua collecta excrementa inflammationem, acrimoniam
corruptionem, in his locis adquirant, hunc morbum inde sequi necesse est. Hac speciali diathesi fit, ut humoribus in pectore congestis alii in asthma, alii in pleuritidem , alii
denique in varias respirationis laesae affectiones incidant. Ne que inutile erit monere eos pleuritidi opportuniores esse quibus latus, aut nativa constitutione, aut casu, Vulnere contusione , Vel alio quoVis modo imbecillum est, cum morbi omnes , quibus humorum fluxio conjungi consuevit, partes infirmas occupare soleant. Inter cauSas efficientes omnium potentissima est aer, cum qualitatibuS manifestis, cum maxime viribus occultis pleuritidem creans. Incipiente vere pleu-titides communes eSse, omnibus notum eSt. Forte agitatio cum calore ab aere inducta humores dispositos inflammat, morbumque producit. Si quis post Vehementem laborem, corpore cum sudoribus excalefacto , aurae frigidae sese committat , aut aqua frigidissima sese ingurgitet, celerrime inpleuritidem saepe lethalem illabitur. Sel vis aeris occulta cernitur in epidemicis constitutionibus pleuritidum , quas in alieno solo ex optimis Scriptoribus, in proprio sat frequenter a Hppocrat. Coac. Dum. lib. 2. cap. 16. Scut. 29.
177쪽
ter Invit 1 videmus . Diaeta improVide obserVata malum libesaepe excitare conSueVit. Nimius alimentorum , Vini, & veneris usus: Violentae exercitationeS : Sanguinis suppressiones: humorum ad cutem prorepentium retrocessus: idque genus
alia tam prompta sunt ad generandam pleiiritidem, ut frequentissime homines in hunc morbum his de causis incidant. Neque est quod immoremur in tradenda Vi pathematum animi ad pleurit idem creandam, cum ob iram , laetitiam insolitam , metum, & stuporem subitaneum , id mali genus quosdam perpeti, quotidianis ObSer Vationibus videamus. Pleuritis viros potius quam foeminaS, juVeneS quam senes , fortes magis quam languid OS , rarenter admodum pueros , adoritur. Nullo non tempore , Sed praesertim sub hyemis finem , & veris initium invadit. Interdum antecedunt lasa situdines , ciborum fastidium , frigora inSueta , solitae sanguinis excretiones suppressae, aliaque id genus incommoda; saepe autem subito & inSperato ingruere consuevit. Sub ipsis initiis aeger frigore & tremore totius corporis rigorem Medici vocant) corripitur, quem Subinde febriS sequitur acu ta, dolor latus infestanS, nunc Superne, nunc inferne modo fixus , interdum VaguS, pungens tamen ac veluti 'locus affoctus intendatur : respiratio parVa & celer: ex longis intera vallis tussicula, primum arida , dein cum sputationibus variis.
difficilis super latera jacendi positio: Vigilia: corporis siccitas: lingua albescens cum pallore : urinae flammeae: pulsus durus. Crescente morbo praeter haec omnia, facies cum hilaritate rubescit: Sputa aegre eXeuntia , Sanguinolenta, sub- flava, aliquantulum SPUmOSa, nec ordinem nec tenorem seria
vantia , sed alias alia adVenientia ac recedentia: linqua exsiccatur: febris remittit horis matutinis , caetera int diuir. 'sudor inanis urina frenquenter atque paulatim mingitur res piratio difficilis: decubitus supinus: sitis: oculorum ruiso quibusdam flavedo. Pleuritide ad statum accedente omnia haec ad summum Uigoris apicem perVeniunt. Respir tio non
n1Si erecta cervice , aut Saltem aliquantum ele Uato corpore fieri potest: tussis crebrior cum copiOSi Ore Sputatione dolor minus infestat, sed febris aliaque mala ingra Vescunt pulsus inaequales, celeres, duriusculi: lingua resiccata: somni
178쪽
,όs Lib. V De Morbis pectoris.
enues: inquietudo cum anxietate: articulorum frIgidus toriapor. Affectio haec aut in mortem, aut salutem , vel in alios sese mutans morbos terminatur. Igitur pleuritis in statu consa. rituta aegrum ad interitum ducit, quoties praeter dicta mala nimium aucta, sputum Supprimitur: aut naVum , viride, vel nigrum expuitur : Si facies Sit tristis, livescens cum guttu ris stridore : sudor adsit circa caput & frontem: mentis alie natio cum somnolentia: Spiratio celerrima : pulsus inordi natus, nunc vacuus, nunc deficiens: corporis gravitas: altavus liquidis fluens excrementis: Stertor ex imo pectore in guttur gurgitis modo aScendens : his enim omnibus , aut magna ex parte concurrentibus , cita & ineVitabilis mors ex
pectanda est. Quod si pleuritide increscente , & ad statum properante sputum ex facili ejiciatur, Sitque album , modice
tenax , & spumosum, leVe ac aequale ut coctum vere dici possit: venter biliosa foeculenta cum tolerantia excernat: spiratio libera : dolor imminutus Sic Ut aeger leviter ferat morialium : neque sitis adSit, nec in Pectore Strepitus : ad haee somnus , Sudor, urinae, probae Sint: totumque corpus aequali calore temperatum , ac molle, in Sanitatem tendere credendum. M orbi in quos pleuritis transire Solet, sunt peripneumonia, & suppuratio , quae a GraeciS emplema dicitur Er o dum pleuritide ex augmento ad statum tendente , aegrigenae rubent, dolor ex acuto & pungente fit gravis & ob lusus , respiratio nimium offenditur, Omniaque Symplomata, per Ipneumoniam adeSSe Indicium est. Sed ubi hujus' morbi dolores non conquiescunt, neque miSso Sanguine , neque sputorum eX creatione, neque Victu , neque fomento, aut medicamentiS, cum tamen non lethaliter affec- 'tus aeger videatur, scire licet suppurationem fieri, quod magis elucescit, si intra dies quatuordecim malum sputis non Vincatur , dolor permaneat, ac febris inordinatis motibus exacerbetur. Omnis pleuritis morbus est acutus, magiS aut minu S pro aegri, temporis constitutiones, symptomatum Varietate. Neque unquam periculo caret: maximeque perniciosa meminis uterum gerentibus, dc quibus secundo jam tertiove recurrit, esse consueVit. Omne tamen morbi hujus discrimen fere maximum eSSe Vel Septimo , Vcl nono , aut unde-
179쪽
Oaput IV. De Pleuritide. 1 6 9
cimo die solet. Idque non omittendum, ut ex recentiorum observatione constat a , pleuritidem & peripneumoniam. Si mul decimam partem complere eorum morborum , qui in
In curatione pleuritidis, instituto Victu tenui & tem p rante confestim ad Venae sectionem recurrendum , nulli enim auxilio hoc mali genus nisi sanguinis extractioni cedere solet. Igitur primo die, nulla interjecta mora, Sanguis educendus, idque repetendum usque in diem quartum juxta morbi Vehementiam , aegri vires, caeteraque a Μedicis in Venae sectionis usu contemplanda. Quid significet, a quibus
causis fiat crusta alba in sanguine pleuriticorum apparenS, satis in Physiologia monstravimus b . ExtrahendUS ergo Sanguis ex brachio lateris affecti; observationes enim practicae Satis docuerunt in inflammationibus quarum 'iS partium Venas parti affectae vicinas esse secandas, ut malum in ea con gestum dissolvatur c). Scio equidem magnam hac de re sub initiis saeculi decimisexti excitatam esse contrOVer Siam : aliis, Graecorum, ex Vena proximiori: aliis, Arabum, e X Opposita Sanguinem educentium , partes Sequentibus. Hanc disputationem pro tuendis Graecorum partibus exagitavit Petrus Brissolus Gallus in Academia Parisiensi, doctissimorum hominum parente faecundissima, atque summis inter Medicos excitatis dissidiis res tandem eo devenit, ut liberum cuique fuerit Graecorum , aut Arabum sententiam, pro Suo quisque
arbitrio , sectari. Dignus est qui de hac re legatur Renatus Moreau Parisiensis, qui doctrina & eruditione praeclarus Brissolum defendit & illustrat in dissertatione de Missiones rvtiinis in Pleuritide. Michael Hieronymus de Ledesina, qui
graece & latine , ut si quis alius, intelligebat, primus fuit qui in Scholis Valentinis Graecos , Arabum jugo ex cusso, in
Scenam induxit, non solum in quaestione de qua loquimur sed in Medicinae fundamentis superstruendis, indeque fac tum , ut Academia Valentina Graecos Medicinae Parentes tan-Y quam
180쪽
1 o Lib. V De Morbis pefloris.
quam Magistros ad juventutem medicam erudiendam summa cum laude , & aegrorum utilitate Susceperit a). Interea non defuere inter nostrates, qui arabum , longo saeculorum inter Valo agitatam , sustinuere doctrinam , inter quos non in fimum occupavit locum Georgius GomeZius Toletanus intractatu ea de re edito ; multaque Veterum , tum Graecorum, tum Arabum eruditione, referto. Horum omnium labores auctoritati veterum elucidandae unice intendebantur , cum non quid agendum experientiae praescripto, Sed quid Graeci aut Arabes senserint , quaereretur. Sed cum experientia Satis innotuerit Venam ex ipso latere dolente sectam certius juvisse , propterea mi SSionem Sanguinis ex ea efficiendam inpleuritide censemus. Circa medicamentum purgans in hoc morbo dissident inter se gravissimi ScriptoreS , cum in eo ad infernas costas & laterum mollitudinem descendente , ca
rharticum praescribendum moneat Hippocrates b . Sed eum locum non esse intelligendum de pleuritide , de qua hic loquimur , sed de laterum doloribus, is Se Sententiae sensus declarat. At vero cum ea quae illammantur, ex Hippocratis praescripto, medicamento purganti educi nec possint, nec debeant sine magno discrimine c , neque cathartica in
febrientibus locum habeant donec remiserit febris d), inde quivis intelliget hujusmodi medicamina nullum unquam inpleuritede locum habere. Specifica adversus hunc morbum virtus in mandibula lucti piscis , dentiS apri, sanguine hirci , aliisque id genus medicamentis , commentitia est. Ni
mitis quorumvis remediorum USUS ma Xime noXius, ne ex
ceptis quidem diluentibus, emollientibus, & expectoranti
bus , natura enim non minuS medicamenta quam alimenta coquere debet ut sint utilia, ipSaque morbo gravata, impotens omnino est ad remediorum farraginem Sustinendam,
a Brissorus. eam doctrinam propagare coepit. anno I I . in Gallia. Ledes ma-I 46. in Hispania. Gomerius scripsit anno I S9.