장음표시 사용
101쪽
que tali inessionem in An area fieri, praestant L simi Medici consiliant: & methodum prudentiorem , multasque cautelas proponunt, ut optatus
finis obtineatur. Quae, quum ex propriis sontibus melius hauriri possint, ad eos accedere prudentis est, quum occasio id requirat. Iis prospere adhibitis , deperditum elaterium Q. lidis Medici recto consilio reddere conantur. Itaque repetitis, assiduisque frictionibus languentes fibras excitant di deinde amaris, & robaerantibus praesidiis laxatum viscerum tonum repa zant. Ob eam causam vel Decocturn Chinae cha- libeatum , vel vinum austerum, ex quo Marru bium album, I eobarbarum electum, & centaureum
minus infusa sint, adhibetur. Alia quoque iis similia passim praescribi solent, sed quum haec
praestantiora sint, reliqua consulto praetermitto. Quorum loco de recta vivendi ratione potius dicam, quae quum in omnibus morbis, in hoc maxime est convenientissima. In primis a nimio potu abstineat aeger, ne su perfui aquosi humoris cumulus augeatur; carnibus deinde parcε utatur: haeque potius assae sint, quam elixae . Radices raparum sub cineribus actas, earumque decoctionem in deliciis habeat: radiclitarum quoque succo, seu ctibusque horeis delectetur. Vinum morbo non omnino alienum est,
102쪽
sed ea natura esse debet, ut vires facile reparet,
urinamque moveat . Tandem quotidiana exercitatione , aut saltem frictione corpus movere, animum vero a curis, molestisque cogitationibus re-Vocare , expedi t-
g. IV. De Stomachi debilitate . Duo sunt, quibus maxime senes somachi
causa laborant , debilitas , videlicet .& nausea cum quomitu. Modo de debilitate, proximiori capite de nausea, & vomitu age.
Debilitas stomachr facito innotescit; si habbtu A corporis malus sit, si satus continuo erum. pant, si murmurent intestina, si assumpti cibi acescant, aut corrumpantur, si lingua gustu amaxa sit, si nausea accedat, quae quum homo, non patiatur. is firmi stomachi est. Si senes ista crucientur modo, curandum primo est, 'ne cibum, plurses intri diem immoderato capiant, neve vinum, aut alia spiritosa largius bibant; quod tunc maximo concupiscunt , quum stomacho laborant Sed hoc pacto quaerea do auxilium promptius exitium inveniunt; quoniam
103쪽
niam stomachus imbecillis non copia cibi, sed frugalitate roboratur: Vinum que, &quaecumque aliae spiri tota potiones, si pleno ore hauriantur,
calorem naturalem extinguunt, non excitant ; su D socant, non fovent.
Egris huiusmodi sine ullo sanitatis discrimine proderit deambulatio ante cibum , maximeque si
aut equo , aut curru corpus moveatur. Post deam.
bulationem , aut equitationem proderit cibus simplex, & tenuis, succo citri, & grato cinnamo mo conditus. Tunc aqua bibenda est frigidissima, cui adiungi potest nonnihil vini hispanici, aut malvatici . Nihil porro vino senum stomacho salubrius est, si parce bibatur: si large , nihil perniciosus . A cibo meridianus somnus stomacho laborantibus convenit, mox t terum deambulatio, quae neque sudorem, neque lassitudinem faciat ede inde totis noctibus conquiescere , plenoque somno indulgere oportet . Hactenus victus ratione contra stomachi imbecillitatem pugnatum est: modo remedijs quoque pugnandum , ut reciproco adjutorio eam facilius Vincamus . Non ergo prorsus inutile erit salviam , men tham, absyntium, corticem citri primo ma-nε, jejunoque ventriculo masticare, salivamque
deglutire; sed his praeferri debet Perruvianus cortcx , & lignum Masi dictum, quod ex Suri-F q. nam
104쪽
nam ad nos traducitur, balsamico quidem, Zcro. boranti spiritu, si quae alia, plena sunt. Tinctura quoque stomatica, quam Endiburgensis Pharmacopea parare docet, cum laude adhibetur. Martem insuper, aut succo ex pomis solvere. aut in subtilissimum pulverem super porphyreticum marmor redigere , Medici amant, &vel simplicem, vel cinnamomo, & nuce aromatica permixtum imbecillitate stomachi laborantibus prες cribunt: quod remedium 'prqstantissimum esse adversus eam, & a maioribus accepi, & ipse longa experientia comperi . Id etiam a primae notae Medicis commendatum reperio , ut aqua videlicet , in qua ferrum ignitum lapius extinctum sit, pro familiari potu adhibeatur. Sulphur profecto serri, quod aqua permiscetur, adeo stomacho amicum est, ut eum sensim roborando, tandem ad pristinum, integrumque robur restituat.
q. V. De naissea O Vomitu. Oui stomachi imbecillitate dili, multuminque laborant, cibos fastidire tandem incipiunt, acceptosque non retinent, sed multa pi
105쪽
tuita,acidaque colluvie permixtos vomitu eiiciunt. Q iod pessimum aegritudinis genus cst: praesertim quo grandior aetas sit, desinit enim ali corpus, brevique lapsu temporis tabe consumitur, & it Σdelicit velut lampas, quae consumpto oleo exting litur. Quoniam obturata vasa lactea , & vi morbi quodammodo occlusa , c hilo ingressiam negant, ex quo sanguis renovari non potest; Itaque blan da sua, benignaque indole orbatus corpus non nutrit, sed destruit, febriculamque saepe movet, quae non nisi consumpto corpore , omnique naturali calore extincto cum vita desinit. Venienti morbo protinus occurrere Medico in cumbit: quum enim vitium radices egerit, multumque invaluerit, ex praecipiti senes levare non facile poterit. Ad ultimum verum discrimen illos pervenire conspiciet, quum non solum caro, &quidquid ex ea paratur, sed panis etiam ipsis in fastidio sit; vomitus item, si non sola pituita,
sed atra quoque bile permixtus moveatur, senes jam in extremis esse, denotat. Prima Medici cura sit, ut stomachus a supere fua pituita, mordentique acido protinus liberetur. Danda idcirco aqua est, in quana leviter infusa sit, quae syropo scillitico permixta jejun8 bibatur, ut ita stomachus ad vomitum adigatur: idque saltem tertia qnaque die per
106쪽
s ohebdomadam fieri oportet, ut eius salutari auxῖ-lio superfluus, corruptusque humor eiiciatur. Quum corruptae materiae satis effusum sit, danda opera est, ut stomachus consistat, ad satum que sanitatis redeat: itaque ea offerre opus est, quae stomacho amica sint, ut cibi sunt, qui olim in delitiis esse consueverunt, aut quos tunc avidε appetunt, etiamsi non probatae qualitatis sint. Halicem ergo, Ternae quoque parum: aliaque
iis similia, quum stomachns appetat, & facile re tineat, id omne primum ipsis offerendum est. Si vero adhuc fastidio laborent, multi cibi
mensae apponantur, ut varietas eos recreet, &paululum ex singulis degustando, famem vitent; Inter amicos quoque epulari non raro salivam movet , sed & vina offerantur, quae gratiora & odore , & sapore sint, & quae singulari virtute roborandi stomacsum laudantur, inter quae Hispa- vicum , Cyprium, & Canari ense primas habent
Aqua pro potu ordinario danda est, sed frigidissima, & in qua ferrum ignitum ste pius extinctum sit: ita enim aqua ferri sulphure imple
tur, quod stomacho valde amicnm est. Sorbilla quoque exhibere oportet, praesertim quae ex Cinnamomo, & succo Mali Medici, aut citri para ri solent: fructus etiam, praesertim horei stomacho
107쪽
cho grati sunt, &salutares: saponaceo enim succo, quo exuberant, Viscidos humores attenuant obstructa viscera reserant, pilorique callositatem, quae saepius morbi praecipua causa est, si recens sit, destruere , si vetus, saltem imminuere possunt. Post cibum sceniculum saccharo obductum ma sicare, salivamque deglutire gratum erit, & salutare; item corticem citri pari modo obductum, continet enim cortex iste , ipsumque faeni cui uni quantitatem olei essentialis, quod ii, ingestum stomachum recreat, fibrisque deperditum elateri uin restituit. Solet potio parari ex china torrefacta, quae
instar castὰ a prandio quotidie sorbillanda est,
nam magnum levamen praestare usu repertum est. Non solum enim virtute sua stilica fibras in sto. macho roborat, verum etiam acidum spontaneum corrigit, & emendat .
Idem praestare solent Salas ab Intiorum, ceg. laurei minoris, & aliquae Terrae alcalescentes, praefertim , si volatilibus remediis permixtae in usum adhibeantur. In iis vero, similibnsque remedistandiu insistendum est , donec omnis causa imbecillitatis tollatur ; Si enim senes sedulo, constanterque non fuerint adiuti, in discrimine sunt, ne
Tandem non siue spe laudis praescribi poterunt
108쪽
terunt solia trifolii arborei odoroferi, quod ger. minat in America, &Indi Culeu, Bolanici vero
Horaleam americanam vocant, roborant enim stomachum , nauseae medentur, a petitumque movent; qua propter in tota Indiae meridionalis plasa, sed praesertim regno Chili maximi haben . tur . De hoc arbusto, ejusque virrutibus accurata descriptio nuper edita fuit a praeclarissimis viris D D. Philipo G igli, & Gaspare Xuares, qui nonnullas plantas Americanas, ut sibi oblectamento, aliisque profectu sint, maxima diligentia, & non sine levi impensa, Romani soli incolas faciunt.
De malo corporis habitu. Tomachi imbecillitati iungitur malus corpoγ- ris habitus , quoniam ex ijsdem principiis oriri videtur, neque a curationis modo separa
Huiusmodi corporis vitium,quod cachezia nomiis te lippis, atque tonsoribus notum est, vultus praesertim detegit, nam qui eo laborant, adeo pallidi sunt, ut vultu essigiem mortis quasi proferant. Mala haec corporis coiistitutio a. stomachi imbe-
109쪽
cillitate , destruetaque ciborum digestione ortum, ut plurimum ducit. Iis enim vitiatis, vitiatur quoque chylus, a quo sanguia, totaque filuidorum inacia facile descedatur. Interdum quoque a soluta humorum indole. eorumdemque nimia evacuatione principium habet, quod secum discrimen maius involvit, quia imbecillia corpora nimiam qualemcumque evacuationem diu sine vitae periculo ferre non possunt.
Cachexiae 2 nimia humorum profusione productae auxilio sunt remedia, quae illam vel minuant, vel reprimant. Deinde ea cibi, & potionis genera, quae, quod amissum cit, restituant: adeoque iusculis praesertim capi, ovis sorbillibus, gelatinis, similibusque auxiliis aegri nutriantur. Vinum moderatum sit, vires reparat: si immo. dicum , profluvium promovet.
Si a stomacho imbecilli, malaque ciborum di
gestione vitium oriatur, licet Violenter non Occidat, sed levius initio videatur, non ideo parvi faciendum , nam saepe etiam exigua scintilla magnum solet excitare incendium . Ut ergo periculum omne tollatur, illa cura cum profectu, banaque spe adhiberi potest, quam superius dixi, quum de stomachi . imbecillitato verba feci.
110쪽
D malum corporis habitum virium des x et io proxime accedit, de qua, iuxta propositas mihi dicendi leges, protinus verba fa
Virium defectis, quae saepe animi, & corporis summuni languorem consequitur, collapsae, infirmaeque constitutionis vitium esse assuevit. Quum autem senes propter multam aetatem iam ferξ omnes imbecilles sint, nihil mirum videri debet, si in hoc vitium facile offendant, a quo iam ipsis pernicies imminet. Sed praeter multam aetatem, mala digestio a numia ciborum copia, etiam in hujusmodi aegrituadinis causam venit: quapropter quum morbi duplex principium esse possit, quod toto coelo diversum est, duplicem quoque curandi viam osten
Si multa, aut prava ciborum copia, qui concoqui, digerique non possint, vires pessum det, languoremque faciat, in promptu esse solent: sensim torpor, nausea, Comitus , flatus, imi ventris dolores, sensus ponderis circa ostium ventri
culi, sudor quoque frigidus cum frequenti animi deliquio , & immodico alvi fluxu : Quae om-