De consequenda, et producenda senectute disquisitio.

91쪽

aut lenis ex Amigdalis dulcibus emulsio, quae absque gravi stomachi labore non solum vires repitarant, verum etiam singulari virtute somnum , &quietem asserunt, humorum acrimoniam retundunt, sanguinisque motum violentiorem reprim Unt. Praeterea danda opera est, ut quiete corpus, &2 Lus fruantur . Propterea violentae exercitationes cavendae sunt, & quae senum animos exaspera re possunt, ab eorum . notitia removeantur, quum

nihil magis corpus exagitet, sanguinemque in mo' ius violentiores adigat, quam illae pertu ibationes, atque aegritudines, quas animi pathemata medici Vocant, praesertim si inordinatae sint. I andem in gravi respirandi dissicultate, a qua periculum intendat, ne senes inopinato Vita prisventur, ad venae sectionem etiamsi vires deficere videantur , sedulo confugere, necesse est . Si en in in his rerum angustiis sperari. quidquam potest ,

id a sola sanguinis missione sperari jure potest et Quae opportune adhibita tape facit, ne extemplo

ab impetu humorum arteriosa vasa disrumpantur , neve circulus sanguinis ab aucta mole alicuius polypo e concretionis omnino interceptetur. Itaque vim morbi reprimens, mortem quodammodo

retardat, longiusque Vitae spatium concedit.

92쪽

De nervorum resolutione prvorum resolutio morbus quoque fami- liaris senibus est, & fere semper discrimine plenus; nam quos semel offendit, aut subito occidit, aut paulatim consumit, donec ad exitium deducat . Et quoniam nunc totum corpus, nunc dimidium , nunc ejus partem infestat, modo Mρο- plexia, modo Tara sis , nunc Hemiplegia , nunc Par legia , vocibus a Graeca lingua petitis , appellari consuevit. Sed licet nomen varium sit, idem tamen morbi genus est, eademque natura . Itaque varia denominatio mali intentionem denotat, non varietatem . Causa quoque eadem fere semper est : vel enim lymphae, vel singuinis copia cerebrum, nervo ne laedens, in crimen adducitur. Sed quia saepius sine ullo sanguinis , aut lymphae peccantis Vestigio cerebrum in sen4bus a poplexia correptis repertum sit, id tanquam certuma aliqui habent, quod in rore illo, qui nervos irrigat, vitium frequentius sit, & vera causa morbi; quorum sententiana non longe a veritate abesse existimo .

Nervi profecto , dum a cerebro, spina lique medulla

93쪽

Iulla exeunt, vagina adura matre accepta inveniuntur, rosque subtilissimus inter hanc, et illos defluit, qui eos lenit, et emollit. Si ros ille copia, et indole benignus sit , nervi officio suo

facile funguntur; si vero ratione aetatis, aliave ex causa a benigno statu re cedat, nervorum actionem aut laedi, aut saltem minui necesse est: ex quo resolvuntur artus , modoque motus, et sensus ab ipsis in integrum , recedunt , modo uno ablato, alter superest, prout , videlicet, magis, aut minus nervi benigno rore privantur . Qtii nervorum resolutione correpti mortis discrimen evadunt, multa toto vitae spatio incommoda pati solent: medii enim inter salutem , et aegritudinem positi toto fere corpore tremunt, balbutiunt, vix propriis manibus cibum capere, vix baculo innixi deambulare possunt , uno verbo . Et vultu morbum , incessuque fatentur. Sed corporis damno maior dementia, quoniam fere semper attoniti fiunt, & tanquam sulmine tacti, perdunt aliquando memoriam , & non raro perpetua mentis hebetudine afficiuntur. Spirant adhue, hoc habent vitae,sunt caetera lethi Is morbus omni fere praesidio maior est, et aegrotus , si senex sit, non liberatur morbi magni tudine , ait Aretaeus aetatis mderia oppressus ttamen ars aliquando non supervacua visa est ,

94쪽

ea propterea auxilia modo aperiam , quae sin minus sanatione in , saltem levamen a morbo promittunt . Si ergo nervorum affectio adeo gravis non sit,

ut subito aegrotum occidat, sic occurri illi potest. Illico sanguis mittendus est , sive lympha sit, sive ipse sanguis in causa morbi: ut per id auxilium depletis vasibus , humor minimis cerebri vasculis sta.

gnans, per circulationis legem in magna vasa iterum redeat, in girumque agatur . Prudentiores medici, neque parca, neque nimis larga manu emitti sanguinem suadent di sed il-Iustris Coleus auctor est, ut etiam in aetate pro vectioribus liberaliori manu detrahatur di & cujusdam senis iam fere octuage uarii exemplum profert, a quo uncias fere trigintas sanguinis una' tantum Vice extraxit, eumque ad vitam, praeter spem omnium, hoc solo praesidio, sed repetito ad duas alias vices, restituit. Coleus tanta audacia nobilitatus propriam experientiam celeberrimi D. Gia. bonsauet horitate firmavit. Sed id perpetuum non est: constans autem esse solet, ut pro habitu corporis , viriumque robore maiori, vel minori co-Pia sanguis emittatur . Nonnulli Medicorum in ea sunt opinione, quod ex arteriis, quas temporales, aut ex venis, quas

Ipsi appellant, tutius, majorique leva-

95쪽

mine, quam ex reliquis vasis sanguis detrahi possit. Sed Morgagnus praeclarus in re anatho mica vir ex venis occipitii sanguinem feliciori trahendum exitu opinatur, propriaque experientia tentur, se in plurimis, praesertim senibus maxime periclitantibus cum magno levamine id auxilii genus expertum fuisse . Neque id sine ratione est. Quum enim venae occipitales cum venis, quae intra cranium sunt, immediate conqexae sint, ill is per incisionem depletis , venae quoque, & arteriae cerebri, .ut cito depleantur, necesse est. Neque sussicit ad morbi levamen, ut satis sanguinis extrahatur; id etiam opus est, ut qua fieri possit,

' superflui humores a cerebro , nervorumque Origine removeantur . Itaque praeter remedia purgativa,

quae per os offerri possunt, ut alvus subducatur, clystheria saltem bis in die injiciantur quae pro vario morbi gradu, aut leniora esse debent, aut acriora. Urina quoque opportunis auxiliis clicienda est, sicut enim in viris per sudores , aut alvi fluxum , ita in senibus per urinam maxima morborum pars solvi solet. In nitro , & uellis praeparatis , in raphanis, & in omnibus bulbis vires latent singulares ad urinae vias reserandas.

Si per haec subsidia aeger sublevetur , illum cito ad corporis exercitationem redire , opus est, quae non solum vires roborat, & spiritus excitat, sed

96쪽

superflua quoque e corpore eliminat. Si vero eo pervenerit imbecillitatis, ut exercitati Cnem,in qua maxima spes curationis est, minime ferre possit, danda frictionibus est opera, quoniam h e exercitationis vicariae sunt. Itaque poterit saepius in die laneis pannis totum corpus, sed praesertim cervicem, &dorsi spinam , ubi quoque nervorum origo est, leviter , sed diu perfricare. Tunc membrum, quod reliquis infirmius est, quotidie quoque , sed acrius perfricetur . Idem si fieri potest per se, aut saltem ope servi, saepius moveatur, ut vi quadam ad consuetudii rem redeat .

Vertebras insuper, & membra omnia , quae imbecilliora sint, aut linimento Fulleri , aut quavis alia volatili unctione perlinire, non alienum erit. Nihil porro his unctionibus praestantius exeogitari potest, vel ad discutiendos lentescen tes

humores , vel ad excitandos fibrarum motus, quOties aut solida debitum elaterium perdiderint, aut fui da concresse endo moram patiantur. Eadem ratione lini mentum anti paraliticum, quod in sua Pharmacea celebris Bomε descripsit, non sine laudis spe , usurpari posse existimo.Quum morbus adhuc diu, multumque producatur, ulcera per epi spatica in cruribus , aut in occipitio, applicato igne excitentur, quae aperta, &ia sanata diutius servare expedit. Hac enim via su

reris

97쪽

8I pervacua materies, quae Intus laesura erat, uti. liter est inditur, quod plus adiumenti afferre solet, quam alvi ductio, aut venae sectio repetita, quoniam superflua jugiter eliminat, quin vires labefactet. Ad Thermas longiori morbo affectos mittere in monumeotis non vulgarium Medicorum commen datum reperio . Sed nonnulli valentissimi Medici id auxilii genus improbant, inter quos Richardus Mead, qui multos auctoritate, & doctrina antecellit, se nonnullos novisse affirmat, qui dum vana medicorum spe delusi ad Thermas Batthonienses profecti essent, ex aqua calida egressi, mox iterum apoplexia correpti fuere , Operiere, quum ergo hoc auxilium modo in laudem, modo in vituperationem veniat, sapientis viri consilium erit, non nisi maxima cautela, praeviaque Medicorum consultatione illud adhibere .

Tutiori spe usurpari potest ignis, qui Electricus dicitur, quod praesidii genus si non proderit, nihil damni praestare poterit; & aliunde plurimis laudibus, praesertim a Philosophis, adversus hanc aegritudinem extollitur; & non dubiae fidei experimentis constans est, eventum laudibus, concepisque opinioni respondisse. Q uid plura Z-nativam praestantissimi Medici adeo extollunt, ut ad columnas Herculis

98쪽

non plus ultra iam tota, quanta est , Medicina

pervenisse videatur. Haec vero, similiaqne remedia passim in usu in adhibere prastici solent: Sed raro priconcepis opinioni respondent: adeo in Medicina, etiam ubi perpetuum sit, quod feri debet, non tamen perpetuum est, quod consequi

convenit.

Tandem, si spes nonnulla producendi vitam haberi potest , eam non tam a remediorum farragine, quam a dieta, rectoque victus regimine obtineri posse existimo, itaque cibus parcus adhibeatur, eaque materia, in qua parum sit alimenti, ex oleribus ergo, pullis, piscibus salubrioribus ,& volatilibus optimε parabitur, pro potu ordinario aqua dari debet, ex qua Sassaperilla , Lignum SanIIum , aut Arnice fores efferbuerint . A qua quoque, in qua ferrum ignitum sepius extinctum sit, potui convenit. Vinum morbo alienum est, Si vero stomachus id requirat, parum dari oportet, praesertim Hispanici, aut Canari ensis, ut eo ventriculus roboratus frigidos humores concoquat, spiritus excitet, viresque foveat, & re,

.creet.

q. III.

99쪽

De aqua intertute, seu de Hydrope On minori tristitia, mentisque sollicitudine in diram Iidrvem senes incidere reformidant, quam in violentam nervorum resolutionem, quoniam si parens medicinae Hippocrates istam sanari impossibile esse assirmat, illam, non nisi Deorum ope eliminari posse, Aretaeus magni nominis in arte medica vir sua auctoritate de. fendit. Neque mirum videri debet, senes in hii. iusmodi vitium fraequentius incidere, modo quo ascitide , & modo an arca inci, habent enim ut plurimum solida elaterio , & fluida debita compagine destituta, a quibus omnis hydropis species originem ducit; idque sine contentione ulla assi r- mare licet; quis enim est, vel rudi oris ingenii, qui non videat, si unum , aut alterum in corpore contingat, serosam sanguinis partem a propriis receptaculis facile elabi, atque vel in aliquam cavitatem majori copia , quam quae absorberi pos

sit, effundi, vel intra laxam cellularem solido rum texturam facilὰ subsistere λ Unde hydrops in promtu est, quae licet nomine, & sede varia sit,

una tamen, eademque origine est.

100쪽

Quam dissicile sit huic morbo mederi, a amsuperius Aretaei auctoritate declaravi: si vero aliqua affulgeat sanationis spes, eo cura Medici, diligentiaque omnis tendere debet, ut superfluus stagnans aquosus humor aut absorbeatur, aut eliminetur: deinde, ut solidis, firmisque partibus depe ditum elaterium restituatur: postremo, ut abolitae vires reparentur. Primum obtineri potest ope eorum, quae urinam movent, aut alvum subducunt , veluti sunt aquae omnes acidulae, sales aperientes, necnon

spiritus subdulces, aut nitri, aut salis marini. selli quoque praeparati urinae vias reserant. Idem praestare solet brupus Therebynthicus, aut solliticus; sed potentius istis vesicam ad urinas I adigit syrupus, qui ex Colchico, bulbo videlicet

prima anni aetate per prata luxuriante, paratur . Praesens etiam remedium cognovimus radicis., quam medici Calagulam vocant, ea in America plurima nascitur, & non sine profectus sph usurpari potest, singularem enim, mirabilemque virtutem habet, tum ad viscidos , stagnantesque humores resolvendos, tum ad urins vias reserendas . Si vero adeo copiosa aut intra abdominis ca. vitatem, aut per totum cellularem conteX tum , aquarum effusio sit, ut parum levaminis ab iis auxi