장음표시 사용
81쪽
meris omnibus absolvam, iam modo ostendam . Sed antequam mala, eorumque medelas singillatini tradam, de eorumdem causis saltem frequentiori-ribus quaedam breviter praefari, non alienum puto . Supremus rerum Moderator ita humanum corpus componi, & conformari voluit, ut quo se reficiat, eodem tempore deteratur ; ipsaque vita , quae hominem vivificat, ipsum tandem ad exit i. um deducat;& quemadmodum natura, supremi Numinis lege, aliis quibuscumque rebus, sic vitae hominum terminum fecit. Proinde partes , quas nutritio quotidie rellituit, aut paulatim se ipsas deterunt, aut sensim sine sensu naturam immutant; Ex quo ligamenta, & cartilagines, membranaeque teneriores in ossium naturam tractu tem poris converti videntur .
Quis inter Medicos est, qui saepius aut aliorum observationibus non didicerit, aut propriis oculis non viderit, nonnullas in humano corpore Partes, quae, instar glutinis, mollissimae esse solent in infantibus, quando adolescit aetas, paulatim indurari, usquedum in senibus saepe cartilaginum consitiente in naturam, non raro ossium duritiem obtineantὸ Id olim vidit immortalis Harvejus quodam in paupere agrigola, nomine Thomas Pari, in saluberrimo Salupiensi agro nato , qui ad annum usque centesimum, ct trigesimum rusticis rebus
82쪽
o fram dando vixit; Sed tandem oculis captus post alios duos , & viginti annos aetate potius , quam morbo oppressus occubuit. Clarissimus ana thom lcus, corpus hujus senis suo cultro dissecuit; & cum caetera sana reperisset, solum cerebrum firmissimum, & ad tactum solidissimum observa. vit . Adeo canaliculos cerebri, qui cceteroquin mol lissimi este solent, nedum in pueris , & adolescentibus, sed in viris quoque rubustioribus, longa dies, variusque labor induraverat. Jacobus quoque Sehucaerus Medicus doctissimus, & in experiundo accurat i ssimus senis cuiusdam nomine qui jam novem , & centum annos expleverat, corpus suo cultro subjecit, disectoqe cadavere , lienis membranam eXteriorem ma culis Variolarum pustulas referentibus, quae quae cartilaginae erant, obsecam , primo vidit: deinde sterni prominentias cum ipsis costis continuas , &plane osseas deprehendit . Mox valvulas semit unares praesertim arteriae aortae cartilagineas esse, in Venit ; tandem cerebri membranas triplo fere solito crassiores, & pene osseas esse, observavit . Tantum iuris habet in humanis corporibus longe vive di conditio, tantaque secum recedentes anni
Cum ergo .per inevitabiles vitae actiones fibrae , se a prima humani corporis stamina , quae in ad O. Iescen
83쪽
lescentia mollia sunt, & laxa , ingravescente aetate paulatim exsucca sant, & duri sima ; exilissima vasa invicem concrescant, & obtrudantur, maiora fere impervia appareant, ipsaque tandem liquida aut prorsus stagnent, aut lentius suant ; fieri inde necesse est , ut prima ciborum coctio, at que ligestio in stomaco debilitari, chylificatio in chylo petis vasibus perverti, sanguinis elaboratio in cordis thalamo minui, secretio humorum in glandulis vitiari, spirituum animalium limpidissimus succus in cerebro foedari , eorumque su-Σus, atque refluxus per organa vitae minui , &praepediri, ac tandem amissi reparatio deficere incipiat . Unde . . . . . circumsilit agmine facto .
Cum igitur senilis aetas haec vitia secum asserat. quae a virorum , & adolescentium costitutione dis sona sunt, longeque dissita, clare inde intelligitur, quae mala senibus quodam veluti iure propria sint,
quae Uero aliena ; nec non unde ea , tanquam ex fonte, originem hauriant.
Si quae igitur genera morborum in senes incidunt, ut plurimum esse solent, respirandi dissicul. tas, nervorum resolutio, aqua intercus, sto machi debilitas, cibi nausea , & vomitus, malus corporis habitus, virium deiectio, corporis consum-- Ε a ptio,
84쪽
piso, eiusdem aliquando nimia obesitas, cutis puritus, extremitatum refrigeratio, longa oculorum, & aurium vitia, nunc vigilia, nunc sopor, modo alvus soluta , modo stricta nimis, urinae dissicultas , ant urinae in voluntaria excretio, podagrae dot res , febres nonnullae, praesertim intermittentes , ct catharales, denique animi aegritudines molestis. simae,& inter caeteras maxime quae HypocOndria, & quae tristitia dicitur. Haec sunt, testimonio Hippocratis, qui in facienda medicina immortale nomen sibi conquaesivit , praecipua senectutis mala. Non quod alia quoque malorum genera minime patiantur Senes ; sed quia per haec aegrotant frequentius, & pereunt. De his ergo , ut distinctis capitibus agam, instituti ratio postulat; Et quoniam ratione aetatis diversae causae sint perpendendae, variaque symptomata insurgant, varias quoque curandi vias aperiam, ut quantum per salutarem artem fieri possit, infirmi senes ad sanitatem restituantur.
Rei dissicultas qualis, & quanta sit, nemo est , vel parum in Medicina versatus, qui non penitus intelligat, cum doctis aeque, ac indoctis notum sit, auxilia quot, quamque multa medica Disciplina suppeditet ad faciendam sanitatem , quando natura viget; quam vero pauca, cum ipsa languet,& deficit. Pueros itaque, adolescentulos, & Vi-
85쪽
. Θros Medicina sacile servat, quia in iis natura firma est, & valida; Senes seque non servat, quia in istis infirma est, & imbecillis. Quibus breviter animadversis, iam a respirandi dissicultate , quae
senibus interitum , incommodaque multa frequentius afferre videtur, promissi operis capiamus eaeordium
spirandi dissicultas dicitur;quae, prout se iu- tendit, varioque gradu invalescit; varium quoque nomen sortita est. Si enim modica sit Disphonea; si vehemens , Asthma ; si vehementior, graeca voce appellatur . Cum morbus iste a plurimis causis, admodumque variis ortum habeat, vari as quoque curationes exigit, quas eo ordine subnectam , quores ipsa postulabit, ut majus lumen dispositio as
Conilanti naturae lege pectori munus incum, bit, ut suo dilatationis motu Pulmonum dilatationi spatium impertiatur, & suo compressionis, eos placide comprimat. Saepe autem evenit, praeser-
86쪽
7otim aetate provectioribus, ut hoc pectoris munus, vel a strictura spasmodica nervorum , Vel a tenaci materie vesiculares pulmonum plexus in farciente, vel ab aliquo in vitae organis vitio , veluti an euri Dinate , aut aliqua polyposa concretione non raro interceptetur : Ex quo fit, ut respirationis nego tium pari modo intercludatur .
Si a spasmodica nervorum strictura spirandi dis
ficultas originem habet, eo maXime innotescit, quod sine riscosa Platerie , aut serosa colluvie vesiculares pulmonum plexus in farciente, spiritum quo vita ducitur, aegre senex agat, & saepe cum sibilo elidat, propter angustiores Vias, per quas
libere alias evadebat . Sensus tunc quoque, Zona ad instar,abdomen, ipsumque thoracem valde confringentis , & urinae frequens expulsio, velut aque purissimae e rupe scaturientis,morbum comitantur. , cum ita sint, aeger protinus subveniendus est , ne morbi vis invalescens , artis auxilia deludat. Statim ergo, ac fieri potest, sanguinem elici oportet, qui iterum eliciendus est, si vis orbi non remittat. Id autem animadversione dignum puto, quod in quibuscumque senum anfectionibus, quoties sanguinis detractio praescribatur , an vires id serant auxilii genus, diligenter perpendendum sit: Nam saepe morbus sanguinem petit, debiliores vero vires recusant . Si vero vi
87쪽
7: morbi aeger in suffocationis sit discrimine , etiam.
si vires delicere videantur, sanguis tuto emittitur: Saepe enim fit , ut post sanguinis detractionem vires insurgant Deinde caput in leolo , prope que erecta cervi ce ponere, multum admodum prodesse poterit . Ita enim spiritus sacilius ab imo pectore redditur, nam sanguis , alij que humores minori copia ,& impulsu ad cava pectoris deserentur: quod facilius eveniet, si tunc quoque pedes ad genua usque in aquam tepentem immergantur, & in ea
diu , multumque detineantur . .
Potiones sub tepidae ex floribus Malvae , I bea dos , Altheaeque radicibus paratae tunc quoque identidem adhibendpe sunt, nam cutem , pulmonesque relaxando, fit quoque , ut vis morbi aliquantulum relaxetu p.
Saepius etiam iuvat, blandis lotionibus, alvum sol vere, siquidem injectu mi in intestina receptum facit , ut superflua eliminata materie, morbus fiat levior . Idem adjumentum sperari licet, si nitrata ,& frequenti potione adhibita urinae viae reseratae serum eliminent. Potus ergo copiosus, & frequens dandus est , praesertim ex sero caprino, qui alvum , S urinam leniter movendi miram virtutem habet. Ubi per haec auxilia vis morbi non declinet Epι spatica cruribus applicare oportet, quae malum ,
88쪽
aut tollent , aut lenient: habeat enim hu)usmodi auxilia singularem virtu tem spasmos consopiendi, didum cruciant, ulceraque movent in cruribus, a pulmonibus, quibus arx vitae sedet, effrenes spiritus, eorumque violentiores motus ad partes inseriores revocant, magnumque levamen asserunt.
Si vero quae hactenus proposui, vel in cassum adhibita sint, vel parum proficiant, ad Laudanum ,
tanquam ad sacram anchoram, confugiendum puto .Quippe multa experientia compertum est , hoc remedii genus in convulsivis pectoris assectionibus , miraculi ad instar,opem , levamenque conferre: Non nullosque ipse vidi iam sine spe in extremis labo.ntes, sola opii virtute convaluisse . Praeter spasmodicam affectionem, spirandi difficultatis in causa quoque este solet viscida humo rum colluvies, quae pulmonum vesiculares plexus unde quaque in farciendo eunti, & redeunti aeriliberum iter denegat Catharri copia, viscidacue eius natura, compages pulmonum iam debilior in senibus, necnon assiduus a tussi labor morbum longum faciunt, &periculo plenum. Ideo inter senes, qui asmathehumido diu laborare consueverunt, non paucos invenies , qui eo tandem suffocati pereant. Medici munus cst malo opportune subvenire ;Praecipua autem praesidia in tenui victu, & in co
89쪽
pioso mellito, sub tepido, & aromatico potu: in blanda corporis exercitatione , aut nec uentiori frictione sacile inveniri possunt; Quoniam in his incidendi, attenuandiqne viscidos, & lentescentes humores maximam Virtutem esse, iam multiplex experientia edocuit. Neque haec tantum remedia salubritatem faciunt: Infusum quoque hysopi, haeder e terrestris , aut salviae montanae , si ex melle Hispanico subealidum. bibatur, adiumento erit praestantissimo. Quoniam eius ope impacta materies meabilior facta sensim sine sensu expurgari incipit, ex quo solet aeger spiritum trahere, et reddere commodius. Alia quoque remedia sunt adversus hiusmodi vitium , de quibus fusius dicam , quum de catharricuratione paulo inferius agam. Modo vero de respirandi difficultate . quae principium ducit ab aliquo vitio, quod in magnis arteriosis vasibus, vel circa ip sum cordis thalamum suam sedem habeat aliqua
Id vitii genus JIm tunc existere, clarε innotescit,
quum nec alta voce loqui , nec per ardua deambulare, gradusque ascendere , necdum lecto supini recumbere senes valeant, quin non ingentem cor dis succutionem , gravemque in respirando difficultatem patiantur: suffocationis sensus fert assiduus , inordinatus arteriarum motus , earumque
90쪽
que constans, vehementiorque pullatio morbum facilius detegit. Huiusmodi vitium vel praestantissimis artis auxiliis vix leniri potest, tolli penitus non potest. Si enim aliqua polyposa concretio morbi causa est ,
haec ut pluriamum ad funera usque senes comitatur. Si vero sit aquosus humor in thoracem effusus , quum vix fieri possit, ur reabsorbeatur , tandem ad exitium deducit: si vero denique Aneuris main causam morbi venerit, non raro inopinato, disrupto , scilicet, arterioso vase , Arangulat, senesque opprimit . Quae quum ita sint, medici munus erit, ut si minus aegros integrae valetudini restituat, saltem interitum retardet, morbumque, si non sanet,
saltem leniat, quod a nullis medicinae auxiliis etiam valentioribus, sed a sola recte vivendi ratione sperari iure potest . Qua propter victus sit tenuis, simplex , eaque materie, quae facile in substantiam edentis immatari possit; aqua pro potu sit: vinum enim omnino interdicere oportet , et quaecumque spiri tota sint, quoniam haec exagitandi sanguinem vim
Ccena prandio parcior sit, et si fieri potest, simplicior: itaque cibis, quibus bene valentes utuntur , subiti tui possunt oya sorbilia, lac Asilainum ,