De consequenda, et producenda senectute disquisitio.

51쪽

Helmonsius, qui oninibus aevum longissimum facile pollicebatur, vix sexagesimum aetatis annum attigit, ad quam aetatem etiam rustici inter compotationes facile veniunt. Ipse quoque Paracelsus vanissimae iactantiae vir, qui Nestoris annos ope suae panaceae cunctis promittebat, quum vix aetatis septimum supra quadragesimum superasset, evivis discessit; quare ita merito a lepido Poeta deridetur .

Si praecox medici mors scandala praebet, oportet Scandala praebuerit mors, Paracelse , ti a ; qam dum nestoreum promittis pluribus avum, Ipse prius latho praeveniente , cadis Ridiculum medicum l. sit Cis Panacea senectam conferat ut reliquis ne moriare prius. Qtiem in super ad vitae diuturnitatem protrhaxit illa celeberrima olim sanguinis transfutioλ Eam faustu eventu , finxerunt poeue, in Asone Iasonis patre tentasse Medeam , quae, quum venefica es et insignis , stricto recludit. Ense senis jugul Am, veteremque exire cruorem

Passa , rest let luccis : quos postquam combi.

52쪽

. Membreque luxuriant i stin re irattir , ct Olim Ante quatuor denos nunc se remininiscitur anxθs, Dissimilemque animum subiit , atate reli Ia. Inde forsitan in spem vanam deducti nonnulli medicorum sanguinis translationem excogitarunt, inter quos primas habent Dionysius, ct Loverius ;qui plurima pericula in brutis tentarunt, quae quum fauste cessissent, in hominibus etiam experiri ausi sunt. Tota Europa magno cum plausu excogitatum excepit, sed praesertim Gallia , adeo ut regalis Academia scientiarum , severioris iudicii schola, specie veri decepta , non solum ad multa mala per- sananda, sed etiam ad neoterismum , hominis videlicet renovationem , sanguinis translationem multum conferre posse, acthoritate sua sanciverit. Inde , credula nimis, multa cxperimenta tentavit; sed alia inutili, alia nefasto eventu cessere ; hominem quoque perpetua amentia laborantem, admcntis integritatem huiusmodi auxilii ope redige re aggressa est , qui, quum per plures dies inutili ter vexatus fuisset , licet in omnibus ut primum insaniret, in hoc solum sapere videbatur, quod IIartirem regiae acaderatae scientiarum se diceret. Postquam incauti, & curiosi medici humanum corium dilacerando nonnullos laetho dedere, audax,

cruentumque tentamen regio decreto damnatum

fuit, quod primo in derisionem abiit, & modo ex

53쪽

hominum memoria pene evanuit Non dimi mili plausu nostra hac aetate excipiebatur illud chimicorum , seu inflammabilis aer , cujus ope audax Japeti genus aereum iter tentavit. plurimique visi sunt vias aetheris facili volatu per

currere .

mos aliquis tremula dum captat arundine pisces, ut pastor baculo, stizaque innixu arator Midit, ob stupuit: quique albera carpere possent credidit esse Deos.

Sed non contenti homines volatu audaci gaudere , caelumque stultitia petere , diuturnioris elatis, immo ipsius immortalitatis cupidine laeti, cogita. runt quoque humanam novare naturam, & quae iam labescebat, in robuiliorem aetatem redigere , aereque fixo ad hunc finem in au Xilium vocato, varia pericula tentarunt, scd quum umbram pro Iunone amplexi sint , eventu spes evanuit. Haec , A similia excogita vana semper , & inutilia deprehensa sunt; Unctionum contra, balneorum,& frictionum usum ad decrepitam aetatenae multos reduxisse , praeter sapientium medicorum auctoritates, multae rationes, nonnullaque experimenta ad evidentiam fere demonstrant, & primo: quantum conferat ad vitae diuturnitatem ι leo

inungi praeter iam laudati Verulam ii sententiam , quae maxima est in medicina , exemplo Democriti Q 3 con.

54쪽

confirmatur, qui interrogatus ab amicis, quum jam nonum supra centesimum annum ageret, quo vitae genere ad tantam diuturnitatem pervenisset, intus melle , foras Oles , respondisse, ni emo

riae proditum est . Idem Pollio Romulus , ut Plinius narrat, responsum dedit Imperatori Augusto

roganti, quanam ratione jam centenarius tantum

animi , & corporis vigorem conservaret. olei profecto inunctio mirabili sua virtute tensa remittit, dura emollit, nimisque rigida humanae machinae flamenta laxat, & mulcet. Nihil inde mirum, si Oleum disponat corpus ad vitae diuturnitatem ; impedit enim fibras duriores fieri , aut exsiccari, coque senectutem necessario retardat, quae sapientium iudicio in universali siccitate , & rigiditate

solidorum maxima ex parte consistit. Melli quoque singularem virtutem adesse ad producendam vitam, testis est Atheneus qui, Cyrnos Corsicae accolas ideo esse longaevos asserit, quoniam mellis cibo utuntur assidue , neque id mirum videbitur, quoties mellis virtutes dignoscantur.

enim est mel Nisi plantarum quemadmodum apud praeclarum de Haen legimus mitissimus Iuccus , sapo mollis acescens, omnis putredinis debet. lator , concretum biliosum , in lammitorium , viscosum solvens , nemini, nisi debilius acido laborantibus insensis m . Hoc alimentum olim , teste Pli-

55쪽

39 Pliuio , in delitiis hominibus suit . ut valetudinem

conservarent, & diuturnitatem vitae consequerentur , dignumque esset, ut in delitiis hac nostra quo. que aetate haberetur; sed jam fere ponitus obsole. vit. Balneum quoque, quod eii alterum ex Verulamio ad Senectutem praestidium , in desuetudinem abiit: quod olim apud Antiquos tum Graecos, tum Romanos , luxuriae praeter tim causa magno in usu fuit: Eoque libentius utebantur, ut corpus videlicet abluendo , morborum causas rς- pellerent . Apud Romanos eo balneorum processit usus, ut iam abusus videretur. Agrippa in AEdilitate sua centum septuaginta extruxit: Plinius scripsit suo tempore fuis e sine numero . Cassiodorus as .mat , mirabili magnitudine cfla constructa ; & Ammianus in modum Provinciarum aedificata , Mille, I. sexaginta Cellas ex marmore factas Diocletiam balneum continebat; Neque tot, pene que infinita lavacra Romanae luxuriae satis fuerunt . Inde in privatis quoque domibus stru ebantur : & ita magnifice, quemadmodum Seneca ait ,, ut pauper

sibi uideretur , O sordidus , nisi parietes msignis, pretiosis orbibus praefulserint; nisi Alexandrina marmora Humidicis cructis distin ta sint: nisi vitro

asconderentur camera . . . Visi aquam argentea

Episthomia funderent is Nostra vero aetate balneo-

56쪽

yorum usus pene desuevit; serὁque nullus est . qui absque medicorum consilio, strictiorique praecepto accitus ad lavacrum accedat, sed ubi lavari possit,

saepe nescita lavacra enim nostra aetate aut nulla sunt, aut rarissima: utinam dies, ct labor mutabilis vi referat in melius .

Balneum opportune adhibitum multa ab aliis remediis minime speranda, aut petenda producit; corpus enim sordidum detergit , siccum humectat, calidum refrigerat , rigidum emollit : deinde

fui dorum acrimoniam corrigit, vitia emendat,

artuum lassitudines tollit, dolores mitigat, vigiliisque laborantibus dulce somnum conciliat. Quae, quum ita sint,iure deduci debet, summum , praestantissimumque auxilium inde capi ad vitae diuturnitatem . Hujus rei non ignari primi medicinae parentes, se abluendi usum magni semper habuerunt. morum praescrtim balneum , ait Baglivius, pro retardanda senectute adhibitum, incredibile est, quantum mihi arrideat. Sed sapienti pauca . Quemadmodum singularem balnei virtutem, ita quoque praestantissimae fri Itionum vires ad producendam vitae diuturnitatem non ignorarunt ipsi medicinae Parentes. Praeter Hippocratem, Democritum, & Asclepiadem , qui vere Patres med ἱ- cinae habentur, Aretatis Capadociae medicus omni laudis commendatione major, & latinissimus Cel

57쪽

Ius mirum In modum eas commendat . Tandem Galenus , qui aetatum omnium medicos hac in re facile superavit, de frictionum usu , & viribus in egrum librum conscripsit , & cui sexui, cui aetati, cui temperamento, qualis, & quanta coa-Veniat , accurate edocuit. Praesidium ipse praestantissimum esse ad vitam producendam inde maxillae deduxit, quod frictio opportune adhibita fui ditatem liquidis , d firmis partibus robur tri-bKat , calorem foveat, spiritus recreet, vires restituat , corpora nutriat, eaque ad faciliorem insensibilem perspirationem disponat. Senectus autem , ut Sanctorius sapienter animadverit, diis duci potest , si corpus reddatur perspirabile. His praestantissimis praesidiis , quae breviori, &clariori modo adumbrare conatus sum, adiicere coronidis loco non alienum putavi notitiam arbusti americani mirio persimilis, fructu ras emaceo, quod in Peruviana regione praesertim vivit, & vulgo coca dicitur. se quam, ut ait illustris Acosta hispaniarum Plinius iure merito appellatus , Indi propter admirandas virtutes maximi extimant. Folia huius arbusti, vel decoquendo instar The, vel masticando, &salivam deglutiendo , si in usum familiarem adhibeantur , mira certe producent, roborant enim stomacham, sitim , ct famem sedant, morbos depellunt, aetatemque longe producunt,

58쪽

tem manipulum gustarit, eo die certe duplum ite κconficere poterit , Tot , tantaque beneficia Indisere omnes experiuntur, sed presertim Guagiri, qui in regno Santa ride degunt, & qui in I eruvio improbo labore metalla effodiunt. Utinam in Europa aliquando tandem adeo salubris , fereque mirabilis actu ili usus admitteretur, quod, ut maxime opta adum , ita non prorsus dissidendum existimo . Clarissimus quoque vir D. Antonius Julianin libro , quem nuper edidit,cui titulus o La perta de la America proveniente de Santa Marta, , eiusdem opinionis esse videtur; ait enim laudatus aucthor. Puede ser que a la coca , como a las demas cosas uegue su tiempo , F con las noticias. queCoi a dar de sAs admirabies Qirtudes , F efectos, se introdusta la moda no vana, no inretit, ηο perniciosa a las casas , ' personas, como Otras que

Cienen de allende, sino moda fana, utili ina . protecbosissima a la salud, di fuereta dei cuerpo , Ilarga conservation dei indietiduo . , , Si quis forsitam uberiorem notitiam de Coca, eiusque virtutitibus desiderat, auctoris librum pervolvat; nos iam modo ad tertium disquisitionis caput acce

damus .

59쪽

DE CONSERVANDA

SENECTUTE

PARS TERTIA

presidia in medicina sint, quorum constanti usu senes possint diu O Iane , quantum

humana conditio ferre potest, valetudinem conservare. Aturalis hominis aetas, ultra quam pro-- - gredi mortalibus raro licet, non aequo pede decurrit, neque uno spatio concluditur, sed modo crescit, modo consistit, tandem decrescit, & perit, aliaque aetas ex alia oriri videtur. Homo inde non per saltum, sed gradatim, sem sim quesne sensu ab ortu ad interitum tendit. In primo vitae curriculo , quod ad quintum, dc vigesimum annum natura producit, semper aliquid roboris corpori , ipsique animo accedit ..Ab hoc anno usque ad quinquagesimum homo consistit, soret, &viget: hinc iam Se pectus incipit, quae circa sexagesimum ut plurimum maturescit. Deinceps per

sngulos dies aliquid homo deperdit, donec pau-

60쪽

latim toto se corpore exsolvat, extremamque diem obeat . Ex ore enim dentes sensim delabuntur , ex

capite crines decidunt, aut moestia canities me Π-

tum , & c. aput insciti manus , ct pedes tremunt, labra, & lingua balbutiunt, obstupescit auditus, oculi in voluntarie lacrimantur , humor e naribus guttatim stillat, gente flaccidae peridetit, articulationes prominent, facies defaedatur rugis; & ad te ueram corpus, aqua genitum est, tan quam ad eam brevi rediturum, incurvatur . Inde illa ouerela Bar-

silai, quum a Davide ad regiam mensam invitaretur, , Inspice senum oculos , attende ad auditus organa , vide quam omnia debilia sunt se In adeo dis. simili , tamque plane vario humenae vitae spatio anni, diesque mortalium diversa nomina sortiuntur. Modo enim cl)materici dicuntur : ut apud Codronchium legimus, qui de annis , diebusque cly- matericis commentarium evulgavit) modo scalares

appellantur, natalit j , fatales , ct de cretordi sed

inter omnes sexagesimus tertius androdas graeca voce, latina vero heroicus, seu maximus nuncupatur : quoniam observarunt antiqui, nescio, an super iliciosius, an verius, homines, quum ad hujusmodi aetatis annum venerint , aut interitum, aut nefastum eventum , qui omnem substantiam vi.

tae frangat, & debilitet, incidere. Huius obser. vationis manifestum, Si satis antiquum testimoni uni