Tusculanarum quaestionum Ciceronis ad M. Brutum libri 5. Cum scholijs Pauli Manutij

131쪽

telligatur ad aegrotandum proremitas. sed bycis bonis reb- , quod alij ad alia bona sunt aptiores , facilit.σs nominetur; in malis procliuit, , ut significet lapsionem, in neutris habet superius nomen: quo modo autem in corpore morbin, aegrotatio,invitii , sic in ani mo. Morbum appostant totius corporis corruptionemr egrotasionem Zorbum cum imbecillitate: Visit - , cum partes corporis inter se diffisi ni. ex quo prauiatas membrorum, distortio, deformit . itaque illa duri morbus aegrotatis , ex totius.νalet dinis corporis conquassatione , O praeturbatione gignuntar. vitium te integra maletudine i una ex se cernitur. sed in ant mo tantum modo cogitatione ps' vinus morbu ab agri tatione sciungere. vitiosita. ratem est habitin, aut affectio in tota vita inconstans, a seipsa dissentiens. ita fit, ut in altera corruptione optritonum morbin e ci tur , O aegrotatio, in altera haesisiantia, O repugnan . tia: non enim omne vitium partes habet dissentientes.

ut eorum , qui non longe a sapientia absimr: Uictio est ista quidem mcrepans a se ipsa, dum est iinpiens , sed

Mn Gorta, nec praua. morbi autem o aegrota es partes sunt vitio talis Uedperturbationes semine eius m partes, quaestio est: vitia enim affectiones sunt m

nexies , perturbationes autem mouentes, ut non possint assectionum manentium partes esse . atque ut iumesis attingit animi naturam corporis similitudo , sco in bonis: sunt enim is co ore praecipua, pulchritudo, Vires, valetudo, firmitas , velocitas: sunt item bianimo , corporis temperatio , cum ea congruunt later

se Z qu.bM constranM Uanitas sic animi dicitur, cum

132쪽

quam ali' ipsam temperantiam dicunt esse, alis obiram perantem temperantia praeceptis, o eam subseque rem, nec habentem ullam Jeciem suam ,sed , me hoc, siue illud siti m DFesse sapiente est autem qHaedam an,

i sanitra, qua in insipi rem etiam cadat, cum curar one medicorum perturbatio mentis aufertur . O vicorporis est quaedaM apta figura membrorκm, cum c loris quadam suauitate, eas dicitur pulchritudo disic is animo opinionum, iussissiorΗms aequalitas, ct constan'ti cum firmitate quadam, sabilitate virtutem sib- sequens, aut virtutis vim ipsam continens, pulchritudo Nocatur. item' viribus coeporis, neruis, Gicac, tuti semicis, initibuae quoque verbis,animi vires nominantur. velocitas eΗtem corporis,celeritas appellatur; qua eadem ingenij etiam laus habetur, propter antis; multarrem rerum breui tempore percursionem. istud animorum,corporumi dissimile est,qu)d aurit Hientes morbo tentari non poseunt,corpora possimi: sed corporum sensiones sine cupa accidere poseant, animorum mm item. quorum omnes morbi, est perturbationes ex aspernatione rationis eueniunt: itaque in homor,

ius solum existunt: nam bestia si nile quiddam st-ciunt, sed in perturbationes non incidunt. inter acutos autem, o hebetes interest, quod ingeniosi, ut aes C rinthium in eruginem, se illi in morbum inciduntiar s, ct recrearitur otia a hebetes non item . nec vero in omnem morbum, ac perturbatwnem animadingeniosi cadit: non enim multa gerata, O immania: quaedam aretem humanitatis quoque habent primc

133쪽

QE: L I B E R II II. 1330eci. ,'in misericordia, aegritudo , metuN: motationes autem, O morbi animorum dissicilius euelli pose se putantur, quam summa illa Nitia, quae virtutibus sunt contraria: morbis enim maaeentilis, Nitia subla

ta esse non possunt, quia non ta celeriter sanantur, quam illa tossuntur. habes ea,quae de perturbasionibus enucleate di putant Stoki: qua gica appellant; quia sperantur subtiliusΨ quibus,quon iam tanquam rupulosis cotibus enauigabit oratio, reliquae dijutati nis cursum teneamis: modo satis illa d lucidae dixerimus pro rerum obscuritate. A. Prorsua satis e sed se qua diligentius erunt cognoscenda, quaeremus alias:

nunc vela, quae modo dicebata, expectamin, cu

sum . M: Quando ct alijs locis de virtute diximuου, saepe dicendum erit pleraq; enim quaestiones, quκ ad vitam more s pertinent, a virtutis fonte ducuntu quando igitur virtus est assectio anisi, constans, cor ueniens , , laudabiles siciens eos, in quibu est, ct ipsa per se sua 'onte, separata etiam xtilitate, laudabi-

lis: ex ea promisecuntur honesta voluntates, sentenna,iniones, omnisi recta ratio: quamquam ipsa vicua breuissime recta ratio dici potest.huius igitur virtutis contraria est mitiositas: sic enim malo, quam masitiam appellare ea , quam si ci κακία appellant: nam in litia certi cuiusdam vitis nomen es, vitiositas omnium ex qisa cogitantur perturbationes, quae sunt,πt paulo ante diximus turbidi animorum, concitatis motu aue si a ratione, ct inimicissim mentis, vitas tranquilla. et

important enis aegritudines anactatis, atque acerbass, a

rimois affligunt, ct debilitant metu. ijdem in t

134쪽

mant appetitione nimiae Para tum cupissitatem, tum Elidonem dicimus,impotentiam quandam mimia temperantia, ct moderatione plurimum Hssidentcnta. quae siquando adepta est id, quod ei fuerit concupitum: tumia fert alacritatem,ut nihil esse constet, quod agat, ut iste, qui voluptatem animii nimiam stimmum esse errorem arbitratur . eorum igitur malorum in a virtute posita sanatio est . quid autem est non miserius solum, sed Iesus etiam, O deformius, quam aegritudine quis affictus, debilitatus' iacens ' cui miseris proximus est, is, qui appropinquans aliquod malu metuit, exani, tusspendet animi. quam vim significantes mali, poetae impendere apud iurimos saxum Tantalo faciunt, ob scelera,animi h impotentiam,est superbiloquentiam.ea communis poena stultitia est: omnibus enim quor mens abhorret a ratione semper aliquis alijs dolo alijs terror, pendet . atque ut hae tabificae mentis perturbationes sunt aegritu inem ico, metum sic hilariores ilia, cupiditas avide semper aliqrid rapetens, inanis alacritas,id est latitia gestiens non multum disserunt ab eram- tu: ex quo intelligitur,qualis ille si,quem tum modera

tum anas modestum, est temperantem, adira coni amtem conrimentemque esci us . nonnunquam haec eadem vocabula ad sta litatis nomen, tanquam ad caput, referre volumus. quod nisi eo nomine virtutes coni,nerentur nunquam iliud ita peruulgatum esset , ut iam prouerbi' locum obtineret, hominem fruget omnia recti facere. quod idem cum Stoici de sapiente dicunt,nimis admirabiliter, nimisque magnifice dicere videntur ergo is, pisquis est, qui moderatione, O corsantiae quie-

135쪽

puetus a no es sibis ipse placatua, vi neque tabescat molestiis, neque frangatur timore, nec sitis iter quid petens ardeat desiderio, nec alacritate futili g silans d liques at; is est sapiens, quem queritara; is est beatra ,

eui nihilsumanarum rerum aut intolerabile ad demi tendum animum,aut nimis istabile ad efferendi vide- .ri potest . quid enim videatur ei magnum in rebus humariis, cuiate itas omnis, totiust mundi nota sit magnitudo e nam quid aut in sudqs humanis, aut in tam xigua vita breuitate magnum sapienti videri potest, qui semper animo sic excubat , ut ei nihil improuisum acc, dere possit,nihil inopinatum , nihil omnino nouum j atque idem ita acrem in omnes partes aciem intendit, ut

semper videat sedem sibi ac locum sine molestia, atqueataore iuuendi, ut quemcunque casum fortuna invexerit,bunc apte O quiete serat. quod qui facit, non agnitudinesolum vacabit sed etiam perturbationibus reliquis omnibus. his autem cures animus perfecte atque affolute beatos escit: idems concitatus, ct abstractus ab integra,certas ratione,non constantiam silum amittit , verum etiam sanitatem. quo circa m Usct enem uata putanda est Peripateticoram ratio, o oratio qui perturbari animos necesse csse dicunt ,seda bibent modum quenda , quem νltra progredi non Norteat. m dum tu adbibes vitio 'an K tum nullam ε si, inon parrire rationi' aiu ratio parum praecipit, nec bonum istud esse, quod aut cupias ardenter, aut adeptus te servi insolenter e nec porro malum, quo aut oppressus taceas , aut , ne opprimare mente v ia con stes j eas omnia aut nimis tristia, aut nitariis lata errore fieri j qui si

136쪽

Tvs C. Ah set i error stultis extenuetur,'die, H cu res etae isneat, aliter ferat inueterata, aliter recentia, sapientem ne attingat quidem omnino. etenim quis erit tam

dem modus Me ' quaeramus enim modum aegritudinis, laqua operae plurimum ponitur. aegre tulisse P. Rutilium tris reptissam consulatus, scriptum apud Fannix es : sed tamen transisse modum videtur, quippe qHob eam causam a vita recesserit. moderatius et tur ferre debuit. quid, i,cum id ferret modice mors liberorum accessisset j nata esset aegritudo noua ,sed eamodica ma gna tamen secta e siet accesso: quid se deinde dolores graues corporis, si bonorum amisso, si caecitas, si ext Eum,se pro sugulo maris aegritudines accederente sunt Ua ea fieret, quae non sustineretur, qui modum igitur Mitio quaerit, similiter rarit, ut si poste putet ex , qui se d Leucade praecipitauerit sustinere se, cum V iit e vi enim id nonpotes, c animus perturbatus, ct incitatus ne cohibere se'potest, nec, quo loco vult inm, sere omnino: quae crescentia perniciosa sunt, eadem sunt Ῥitiosa notaria.aegritudo aut caeteras perturbati nes a limata certe pestiferae sunt: igitur etia suscepta contismo k ma a pestis parte versantur etenim ipsaese

impellant, ubi semel a ratione discessum est; ipsas sibi

imbecillitasqndulget , in altumque prouehitur imprudens,nec reperit locum consi redi, quamobrem nihil in terest virum moderatas perturbationes approbent,mmoderatam iniustitiam, moderatam ignauiam,moderarum inte perantiam . qui enim Ῥiijs modum apponitis partem suscipit uitiorum. quod cum ipsum per se odiosum est, tum eo molestus, quia sunt in lubrico

citataque

137쪽

i mes in procliue labuntur, sustineris Ala modo ptissent . . a id, quod i dou Peripatetisi per-mnationes istas,quo nos extirpandas putamus, non modo naturales este dicunt ,sed etiam νtidier a natura datas e quorum est tam oratio. Primum multis verbis fracundiam laudant cotem fortitudinis se dicunt,mutiroque, O in hostem, ct in improbum ciuem veheme liores iratorum tapetus esse leues autem ratiunculas

eorum,qui ita cogitarent: praelium rectum est hoc fieri: conuenit dimicare pro legibus, pro libertate, pro patria. haec nullum habent vi , nisi ira excanduit fortia ludo . nee vero de bellatoribus solum dissutant imperiarseueriora nulla esse putant sene aliqua acerbitate is eundia. oratorem denique non modo accusantem, sed ne defendentem quidem probant me aculeis iracundiae. qua etiam se non adsit, tareen verbis atque m tu simulandam arbitrantur , ut auditoris iram oratoris incendat actio. virum denique videri negant. qui irasci nesciat . eam quam laκitalcm nos dicimus, νι tiosio lentitudinis nomine appellant.nec vero solum hanc

libidinem laudant est enim ira, ut modo diffiniui, vis,scendii labido I sed illud ipsim genus vel libidisis, vel

cupiditatis: ad summam utilitatem esse dicunt a nat

ra datum : nihil enim quemquam , nisi quod bbeat. praeclare facere posse . noctu ambulabat in publico Them istocles, quod somnum capere non posset q-rentibus , re1pondebast : e Icladis trophata

8 somm suscitari. cui non sunt auditae i Ghenis vigiliae e qui dolere se aiebat , si quando opificum antelucana iactus esset industri , . philosophis

138쪽

mque ipsius princpes nunquam in Maiis tantuproer .s me flagranti cupiditare secere potuissent.

timas terras lustrasse Pythagoram. Democrithm ,

Ilatonem accepimus: ubi enim quid esset quoddisci ρου

set,eo veniendum iudicauerunt. nam putamus haec st

ri sine summo cupiditatis ardore potuisie 'ipsam et

redinem, quam nos ut tetrant,ct immanem beluam fmpendam se dis ii non sine mina vissitate a natura dcunt constitutam, ut homines castigatronibus , reprehensebus ignommiis assici se in delicto dolerent, i uni ira enim peccatorUti data videtur eis, qui ct igno- met, est infamiam ferunt sine dolore murderi est melius conscientia , ex quo est illud e vita ductum ab Afranio. xia cum isolutus situs aeu me miserum,dixisset umseuerus pater, Dummodo doleat es uti doleat quod iubet. quo quoque partes aegritudinis utiles esse dicunt , misericordiam ad opem ferendam ct calamitates bombnum in ignorum sableuandas: ipsum illud aemulario trectare non esse inutile; ctim aut se nori idem videat, confecutum, quod actum; aut alium idem,quod se: m rum veros quissustulisset.omnem vita dissigentiamo lata fore,quae summa set meis, qui lcges , qui magistratua,qui paupertatem,qui ignominiam,qui mort m , qui dolorem timerent. haec tamen is disputant, ut res canda esse fiteantur,euelli penitud dicant nec posse,nec Ma esse: νtis omnEbus ferὰ rebus mediocritatem esese optimam existiment. quae cum Exponunt e rubi et tibi videntur, an asiquid dicere e A. Mihi mero dicere: itaque expecto, quid ad isa. M. 4 pertim

139쪽

fortasse sedatad am r. vuesne, quanta fuerit apude cad icos verecunasia e planὰ enim dicunt quod ad rem pertineat. Peripateticis r ondetur in Boicis. gladientur illi per me licet; cui nihil es necesse,n si ubist istud, quod verisendissimum videatur, inquirere quid est figitur, quod occurrat in hae quaestione d qua post aς tingi aliquid verisimile, quo longius mens humana pro gredi non potesse definitio perturbationis. qua recte

aerionem Num puto. ita enim desinit, ut perturbat sit aduersa ratione contra naturam an si commotio et breuiua,ut perturbatio sit appetitra vehementior:ν hementlar autem intestuatur is,qui procul absit a naturae constantia.quid ad has definitiones phsm dicereti qui haec pleraque sunt prudenter, acuteque disserentium. Eta quidem ex rhetorum pompa, ardores anim rum, tesque virtutum, an vero vir fortis, nise stomachari coeperit, non potest fortis se e gladiatorum id quidem quanquam in eis ipsis vi mra sepe consta

itiam. colloquuntur,congrediuntur, quaeruntur, aliquid

postulant, vi magis placati, quam irati esse Udeautur. sed in tuo genere sit sanὰ Pacideianus alsiquis hoc am-mo,Nt narrat Lucilius.

Occida illum equidem,or xinca,si id quantisinquiti Verum istud credo fore in os priud accipiam ipse, suam Itidui in stomacho sura,ac pulmonibus sisto.

Odi hominem: iratus pugno: nec longiuύ quidquam Vobis, qudm dextrae gladium dum accomodet aetera que adeo studio,atque odio illi ,efferor ira. at sine hac gladiatoria iracundia videmus progredientem apud Homerum Aiacem multa cum hilaritat Cia.

140쪽

eum deputuaturus edet cum Hectore. cuius, 2 fAmpsit ingressio latitiam attulis Ioclys,terrorem autem hostibus : ut jum Hectorem, quemadmodum est apud. Homerum,toto pectore trememtem prouocasse ad pu- vam poeniteret. atque hi collocuti linter se, priusquam manum consererent leniter quiete,nihil ne in ipsa qui dem pugna iracunde, bioseve fecerunt.egone Torquarum quiuem illam, qui hoc covomen inuenit, Patum existimo Vallatorquem detraxi ; nec e Marcellano upud Clastidium ideo fortem sui , quia fuerit iratus ricano quidem, quia notior est nobis propter recentem memoriam,vel iurarepossum,non illum iracundia tum iusta matum fuisse, cum in acie M. Asemon Telignum scuto protexit, gladiuntque hosti in pectus infixit.de L. Bruto fortaspe dubitarim,an propter in Lium odbum Uranni frenatius in Goatem inuaserit:vi, deo misim Nira que comminus ictu cecidi se contrario. quid ieitur buc adbibetis iram j qn fortitudo,us insavim re coeperit impetus se os non habet e quid ' Herculem, quem in coria ista ipsa,qua νοs iracundiam espe vultis limsulit , fortitudo, iratum ne censes confuse cum Erymanthio apro; aut Leone 2 emaeo e an etiam Theseusta carathoni tauri cornua comprehendit iratus' vide, ne fortitudo minime sit rabios sitque iracundia totale hitatis. que enim est illa fortitudo. qua rationis exper. U.contemnenda sunt humanae re egligenda mors est. patibiles o dolores,o labores putandi. haec cum conisi tuta sint iudicio,atque sententi tuin es robusta ista, sabilis fortitudo. ius forte quae vehe enter, acrit cr,

a nose fiant, iracunde foris pica ui . mibi xero n