Tusculanarum quaestionum Ciceronis ad M. Brutum libri 5. Cum scholijs Pauli Manutij

151쪽

iade se νο, ct carminibus edant, cantibine fora P in sua Repubι cognitru , qua de tuu um umore scripsit Alcaeus ἰ nam Vacreontis quidem to ta hesis est amatoria is mobrie vero omniant, 'grasse amore Myeginum Iberum . . apparet ex scriptis . atque horum omnium litauinosos esse amoris videmus ophilosophi sumus exorti. auctois quidem nostro Tli tone, quem non iniuria Dicaearchus ac Dis qui amoriaactoritatem tribueremus. Stoici veroo i ientem amaturum esse dicunt: ct amorem ipsum,coratum

ritu faciendae ex pulchritudinis specie definiunt. qui siquis est in reru ratura me solisitudine, fine desiderio , me cura, meo pirio Psit Ρηδ i vacat enini omishbi e i haec aliutem demidine onatio est . sin autem essaliquis amor,ut est terre quinihil absit,aut non multum ab insania; qualisis teucadia est : Si quidem sit quisquam deus. cui ego sum ad id erat Deis omnibus eurodum , quemadmodu- his

frueretur voluptate. Heu me infelicem. tr .nae: v. v M6..

nihil υerius probe. illa, sanus ne es,qui te ere lamentare

sic insanus suis etiam videtur. at quia tramita es

mundrim totum se ad amorem suum sublinuntium con uersurum putat: Venerem Uam excludit,ut iniquam Nam quid ego te appellem Venus deum prae libidine nerat curare quidquam quas Hroip-

152쪽

sothois prepter sibidinem tanta flagitia Odisat . sic igitur assem haec adhibenda curario est,.ri ei Hud,quod cupiat ostendatur quam leue,quam contem'

ne,adum,quam nihil sit omnino , quam facile, vel a se de ela comodo perfici, vel omnino negli, po scducendusest etiam nonnunquam ad acta studia, solicitu-

es,curas, negocia.loci denique mutatione,tanquan nonco arescentes saepe curandus est,etiam nouo quodam . ore veterem amorem tanquam clavo clariuum ei ciendum putant, maxime autem admonendus,

antus sit furor amoris: omnlibus enim ex animi per iti rebatio nibus est presectyn avehementio ut sitam, ipsa ita accusare nolis , stupra dico, ct corruptelas, OEd uteria, vacem denique, quo rum o u accinabilis est turpitudo :*Jνt baec onmtamus, perturbatio ipsa mentis in amore foeda per se estinam ut illa praeteream,

qua sint furoris: haec ipsa pilae sese quani bent lau,

Bellum pax rursum.incerta haec si tu psules ' a Ratione certa facere,nihilo plus agas, astam si des operam ut cum ratione infamas. haec inconstantia, mutabilitaus mentis quem non ipso pr i te deterreat ' est etiam istud, quod in omnii pe turbatione dicitur,demonstraridum, nullam esse nise opinabilem,n iudicio suscepta nisi volontariam. etensims naturalis amor esset, s amarent omnes, ct amare . tur,o semper amarent, ct idem marent,neque albιm pudor, ibim cogitatio, acium saleta. deterreret. In i

153쪽

R Iiar visio quamquam diu nrturbat animum, dubitationem

his lis non baboicuius impulsu existi etiam inter si trestauiutatum s homo te exuperauit isqua gentiu impudetis q. Gu autem malum te i . nosti, qua sequuntur,alterius enim ver bus intorquestur inter statres graRoma contumeliae; νt facile pareat Atrei fi Nessei, eius, qui meditatur poenam bi

uui ilitas acerbum cur contunda , ct comprimam quae igitur hae erunt molas P audi Thyestem ipsum: . Impius hortatur me fiater, ut meos malis fer

Manderem natos. i

eorum visicera apponis; quid est enim, quo non progre diatur eodem ira, quo furor e itaqueiratos p prie di. emus exim de potesate, id est de consesso,de ratione, demente ; borum enim p estis in totum animum esse debet bis autem sunt subtrahendi,in quos impetum cono' tur facere,dux ripsi colligant quid est autem se ipsuη col ere,nisi iussipatas animi partes rursum in suum locum cogere aut rogandi,orandis sunt, νt,si quam labent ulciscenta man, o ferant in tempus aliud , - emescat ira. deseruescere autem certe significat an dorem animi inuria ratioue excitatum. ex νο illud la datur e schisAE : qui cum villico factus set iratior , quo te modo inquit, accepissem y xus iratus riscn ubi sunt eryo i qhi iracundiam utilem dicunte potes tias esse ins M s' at naturalis est , in quidquam vi

154쪽

is etvs c. Ie potest secrendinis naturam , quod fit romanteriore ' quomodo autem, si natu alis Iessetira; aut aliis al, mayis iracundus esset , aut finem haberet prius, quina esset vitavlai cende birio: aut quanqα- 'teret, quod jesiisset per bram L lexandrum Alygem fidemus: qui, cum interemisset Ct 'fum Lininar in Dum,vix e misiss abstinuit: tanta etis fuit poenite di. quibus cogniti quis est qui dubiteta in hic quoque

motus anisi sit totus opinabilis , ac voluntarius' quis. enim dubitarit, quin aegrotationes animi, quasis saui, rit gloria cupiditas, ex eo, quod vanitaemnetur e res,ex qua avimus aegrota oriantur rundemtelligi debet, perturbationem quoque omnem esse in opinione: O

ffidentis,idest firma animico o,scientia quaedam est ,

o opinio grauis, Din temere assentiens: metus quoqtiees essentia expectati, ctis endretis mali . ess eses expectesio boni , mali expectationem esse neces e smettim . st igitur metus, Ite relΤquae perturbationes sunt in meso. ergo ut constarit ascientiae, cperturba No erroris est . qui autem natura dicu itur iracundi aut Misericordes, aut inuidi, aut tale quita sunt eius; nocteonstituti,quasi mada valetudine animi, sanabiles tamei . vi Socrates dicitur,cum multa in conuentu vitia collA.

Isset in eum Zonrus, ut feraturam , eius ex forma per*icere profitebatur, demus estis eateris, qui in iis Socrate ktia non agnoscerent: ab ipse autem Socratio jubleuatrus est, ct in i vitii inesse,sed ratione a se deiecta diceret . ergo ut optimaqusque valetudine se ictus,potes rideri alius, Vnatur aes asiquem morbum l

155쪽

piraehulier se avimus alius ad alia uaprop. qui

autem non natura sed culpa vitiosi esse dicuntur eorum vitia constant ex falses opinionibus rerum bonarum, celmalarum,ut si alicis ad alios motus, perturbationes . procliuior. inueteratio autem ut corporibus a ius de pessitur, sic inanimis quoque petitii batio uirius , re pentlaus oculorum tumor fanatur, quam diuturna lippitudo depellitur . sed cog ita iam causa perturbati , num, qua omnes oriuntur eae iudiciis opinionum, O vo-ἰ'ntatibus,sit tumhuius disputationis modus. scire amtem nos oportet,comestis quoad possut ab homine cogno

sci,bonorum est malorum finibus,nihil a philolobia pos

se aut maius, aut tibus optari,quam hac, quae a nobis hoc quatriduo lyutata funt, morte exim contempta , est dolore ad patiendum leuato adiunximus sedationem aegritudinis: qua nutrum homini maius malum es. eis enim omnis animi perturbatio grauis est, nec multum ae steri ab amentia: ta en: ita caeteros cum sentiri aliqua perturbatione aut metus, aut laetitiae. aut cupiditatis, commotos, modo, e r perturbatos dicere uolemus; at eos, qui se aegritudini dediderunt , feros, affictos, erumnosos, calamitosos laque non fortuito simis v, detur, ed a te ratione proposelum,ut separatim de aegritudine de caeteris perturbationibus di*utaremus ;in ea est enim fons miseriarum, caput. sed ct aegritu'dinis, ct reliquorum animi morborum una sanatio est, omnes opinabiles esse, τοluntarios eas resuscipi quΘdita rectum esse videatur, hunc errorem, quasi rassicem

156쪽

pollicetur. demus ergo nos huic excolendos. patiarnur nos sanari: his enim malis ii dentibus,non modo beati sed ne Iani quidem esis possumus. aut i ur negemus quidquam ratione confici,cum contra nihiι sine ratione recte eri possit:auticum philosophia ex rationum cotii latione conset abra,foe boni, o beati olamus esse omnia adiumen Moe auxilia petamus bene, beates ν,

157쪽

CICERONIS

TVSCVLANARV Μ

Quaestionum

Virtutem ad beate vivendum se ipsi

esse contentania. VINTVs hic dies, me in riet T cutimarum di*uta anum equo die est a nobis ea de re , quam tu ex omnibus meta e probas AZput tum: placere enta tibi admodum . Ebro, quem ad meacuratf me scripsini,cteae multis fermonibus tuis, virtutem ad beate vivendum se ipsa esse contenta m. quod etsi difficile est probatu , propter tam varia ct tam multet tormenta fortunae tale tamen est,ut elaborandum sit, quo facillas probetur: nihil est enta omnium, qua in Philosophia tractantur, quod grauius, magnificentii seque cicatur. nam cum ea casa impulerit eos,qui pri se ad 7b sophiae studium contulerunt, H, omnibus rebus pomaturis, tuos se in optimo visa statu exqui,

158쪽

rendo collocarent: profecto iste beate siueressi tantam iueo sudio curam, operam 1, p. uerimi, ju sub iis in uenta, perfecta vortiris est os μου id ad beate. um uendum in virtute fatis est: quis es,Pinon praeclare Oabistis positam, a nobis susceptam veram philosophandi arbitretur e sin tutem xjrtus subiecta Dis ris certost casis famula fortunis , nec tantarum

virium est,ut se ipsa tueatur ; vereor,ne non tam viri tis fiducia nitendum nobis ad spems beate vivenditquam vota iacienda videantur, equidem eos cUud, in quibus me fortuna vehomenter exercuit, mecum ipse consed ros, huic incipio sententia dissidere ; laterdum etiam hamani generis imbcissitatem, Matitatems extim

scere. Vereor enim natura,cu corpora nobis infirma dedisse iis , O morbos infanabiles, o dolores intolerabicis adiunxisse antimos quoque dederit ρο corporum do ioribus congruentes , separatim suis angoribua, Omolestiis implicatos . sed is hoe mei e castisto, qu)d ex

risiorum, nostra fortasse mollitie, u exi a viri te de virtutis robore ex Amor ista enim si modo est xlti virtus,quam dubitationem auunculia tuus,Brute, justusit; omnia,fra caderem hominem possunt,subter se habet ; eas despiciens casus contemnit humanos: copas omni carens, praeterse ipsam,nihil censet ad se per

tinere nos autem omnia aduersa tum venientia metu ozente tum moerore praefentia,rerum naturam, quam errorem nostrum damnare malumus. sed O hiaus culpa, caterorum vitiorum,peccatorum', nostrorum

omnia a pbila siphia petenda corremo est. emud in mmmcum a primis tempori a vinis Urixoluntas, δ

159쪽

dem portum, ea e quo e nus egressi, magna lactat; tempesu te comus M. ὁ ωra phi seophia virtutis indagatrix, expertriri, vitiorum, quid non modo nos, sed, nolao vita hominumme te sepotuinet' tu urbes pe per isti: tu disi tori omines in societatem viri conuoca-β : tu eos inter se primo domicili Ad de coniugiis,tum

Eterarum,er vocum communioneiunxisti: tu inventri xlegum,tu magistra morum,s dissi Masusii ad te confugimus: a te opem pet mn tibinos, Pt olea magna ex parte, sic nunc penitu , totos i tradisua. est aute unus dies bene , ct ex praeceptis tuis acto, peccanti immo rastati antepono s. cuius igitur potius opibua 'ν mur, quam tuis' quainvitae tranquilitatem largita no

bis es, O terrorem mortis fusta I. at philosophia γιdem, totum abest, vi perinde, ac de bominam es vit merita, laudetur, ut a multis etiam vituperetur vita perare quisquam me parentem hoc parricidio se in Oniare audet fotam impie ingratus essee, ut eam a cuset quam vereri deberet, etiam se iminus percipere potuisset.sed , ut opinor, hic error, ct haec indocto viuini is ossus caligo est, quod tam longe retro re licere non possunt, nec eos, a quibus vita hominum Parin

prono fit, fuisse philosophos arbitrantur. quam rem

antiquissimam cum videamus, nomen tamen esse conmtemur recens. nam sapientiam quid ipsam quis negare potest non modo re esse aritiquam, Verum etiam Πο-

ne ' quae diuinarum humanarumi rerum,tim itati: Tum causarum situm cuiusq; reic itione hoc Hlcher ωm uoum apud antiquos assequebatur. itaque O

160쪽

36o Tusci in Alsu. istos septem, qui a Graeci sapienses a nostris

habebantur, O nominilauitur,stmiatis ante seculis Lycnrgum,curus temporibus Homerus etiamfuisse,a μtehamcurbem conditam traiitur, etiam herescis aetas,hus Vl xem,ct Nestorem accepimus Osuisse, σhab iros esse sapientes . nec vero Atlas sustinere corium recIprometheus a us Caucaso,nec sellatus cepheus cum, xore, genero, filiis traderetur, Uisii coelestium diuina c vino nomen eorum ad errorem fabula triauxisset . a quibus ducti deinceps omne qui in rerum contemplati ne studia ponebant, sapientes er habeborer, ct ncmμnabantur sus eorum nomen usque ad Pythagora m nauit aetatem,quem,ut scribit auditor Flatonis ront

cus Heraclides,vir doctus in primis, Phitantem ferunt, venisse,eumi cum Leoiste principe Phliasiorum docte, copiose disseruisse quaedam: cuius ingenium, O et

quentiam cum admiratus esset Leon, quaesiuim ex eo qua maxime arte consideret: at illum, artem quidem

se scire nullam, sed esse philosophura: admiratum Leontem nouitatem nominis, quaesist, quinam essent phil*γphi, quid onter eos, ct reliquos interesset : Diha ram autem re Pondisse: similem sibi videri sitam hominum,est mercatum eum,qui haberetur maximo ludorsi apparatu totius siraeciae celebritate: nam si istic alij rurporibus exercitatis gloriamo nobilitatem coronae peterent,alij emendi aut vendendi quam, o lucro ducerentur,esset autem quoddam genus eorum,Hs vel in xime ingenuum,qui nec plausium nec lucrum quaererri,

sed νψcendi causa venirent,studissei per picerent,quidia returis quo modo item vos quas .η merca tussu