Tusculanarum quaestionum Ciceronis ad M. Brutum libri 5. Cum scholijs Pauli Manutij

71쪽

este Deum: multos possim bonos viros nominare, qud complures annos doloribus podagre crucientur maximis. sed homo cautus nunquam terminat nec magnitudinis, neo

diuturnitatis modum,υt sciam quid summtim dicat in dolore,qiud breue in te ore. omittamus igitur huc nihil prorsws dicentem: cogamus1 confiterinon esse ab eo doloris rere media quarenda, qui Glorem Malorum omium main,

mum dixerit. quamuis idem forticulum se in torminibus, in stranguria su a praebeat. alsiunde igitur est querenda medicina ; O maxime quidem, si, quid maxi e confreta' neum sit, quaerimus ab iis, quibus, quod honestum sit,

sum uno bonum; quod turpe, summum videra re maritum. his tu praebentibusgemere , O te iacture non audebisi profectonquetur enim eorum voce virtus ipsa tecum. tan cum pueros Lacedaemone,adolescentes Olympiaea urba

ros in arena videris excipientes grauis as plagas, O forentes silentio; si te forte dolor aliquis peruesterit,ex maliis ut mulier e non constanter, Osedate ferrae serra hompotest: natura non patitura audis . pueri ferunt gloria ducti,serunt pudore atq' multimetur in tamen ver ur, ut hoc quod a tam muttis, ct quod tot locis perseratur,natura patiatur e illa vero non modo patitur,verum etiampostulat: nihil enim habet praestantius: nihil, quod magis expetat, quoem bonestatem,quam laudem; quam dunitatem, quam decus. hisce ego pluribus nominiibus unam rem declarari volo, sed νtor, ut quam maxime significem, pluribus. volo autem dicere illud homini longe optimum esse,qu)di'. sum sit optandam per se, a virtute proint , vella ipsa virture situm, sua θοnte laudabile: quod quidem citius dbera ODRquam summum bonum. atque ut baec de ho-

72쪽

nesti , sic de turpi contraria. nihil tam tetrum, ditat tam aspernoendum,nihil bo ne indi us quod si tibipersuasumes; principio enim dixi i plus in dedecore mali fibi videri,

quam in dolorer reliquum est, ut tute tibi buero, quamquam hoc nescio quo modo dicatur , quasi o simus , Hester imperet , alter pareat: non inscite tamen scitur: esserum an us in partes distrabulas duas, quarum altera rasionis est particeps, altera expers. cum igitur praecipi tur, ut nob metipsis imperemus, hoc praecipitur, utra eoerceat temeritatem. est in anistis omnium ferὸ nasura mori quiddam demissum,humile, enervatum quodam modo, en languidum, se niihil esset aliud, vibilesset homine d formius sed praesto est domina comesum, reoria ratis,qua eonina per se, progresses us,sit perfecta virtus laedit imperet alii parti animi, quae obedire debet,id videndum est viro. quonam modo. γαρ velat seruo dominus, νelut imperator millisi,velut parens filio. si turpd est illa pars ani geret,qua dbi esse mollem; si se lumentis munebriterilacrymisi dedet,vinciatur,oe costringatur a m cor- , propinquorumi custodiis saepe etiam videmus sinios podore , que ratione nulla vincerentur . ergo hos quidem , HAmulos, vinclis,ac custodis arceamus.qui autem erunt simmiores,nec tamen robustissimi, bos admonitu sim id opore bit, H bonos mites, reuocatos dignitatem tueri. non nrmis

in Pgiptris iste sapientissimus Graecia saucius lamentatur. vel modice potius: Pederent,n inquilo ite, oe sedaton,

fu, ne succum arripiat mrior dolor. i. Pacuvius hoc melius,qiam Sophocles. apud illum enis perquam febrsiter Vlyxes lamentatur in vulnere: tamen

huic let iter gementi illi ipsi, qui Ierunt saucium, personae

grauit

73쪽

L i a E R II. graustatem intuentes non dubitarunt acere , - quoque m es. Quanquamgrauiter cernimus ictum,

Consuetus marmis suum agere.

intelligit poeta prudens ferendi doloris consuetudinem esse

non contemnendam magi iram. atque ille non immoderate magno in dolore, 'tinete, tenete,oppri nite cus . 2 Odate.heu, ferum me, excruciori . sincipit tibi: deinde illico desinit. . a. - Operite, abscedite, iamiam Y 2 iI brattite: nam attacta oe quassut . Seuum amplificatis dolorem.

Vides ne, ut obmutuerit non sedatus corporis ,sed castigartus misi dolor ἰ itaque in extremis P tris adisi quoquobiurgatiis , moriens, conqueri fortun aduersam,non timentari decet. Id miris oscium fletus muliebri ingemo adestus. huiua mimi pars ista mollior rationi sic paruit, ut seuero imperatori miles prudens. in quo viro erit perfecta sapientitar 'uem adhuc nos quidem videmus neminem: sed phili sopborum sententiis, qualis futurus st, s modo aliquando fuerit, exponitur9 is igitur, si ea ratio, quaerit meo perti ct atq; absoluta,sic isti parti imperabit inferiori,ut iustus parens probis filijs:nutu,quod volet,conficiet,nulla labore, nulla molestia: eriget ipsosedi citabi binstruet armabit, si tanquam hosti,sic obsistat dolori. quaesunt ista arma e con tretio, confirmatio,sermo , intimres , cum ipse secum, ue turpe quidquam languidi , non iuris . obuersentur Pecies

74쪽

V Tusc. Qv fri ecies honestae animo: Zeno proponatur Eleates; qui per-psis cst omnia potius, quisv consitos delenda oranssides indicaret. de Anaxarcho Democrito cogitetur; qui eum in manu Dpri, J Jocreontis Regis incidisset, nultam gora suppl=cij deprecatus est, neque recusauit. Catinus Indua,i doctis ac barbarin,in radicibus caucasi natua,sua volun- . late ν/κvs conbustus est nos ,s pes condoluit, si dens ,sed fetc toti dolere corpus, ferre non possumus: opinio est nim quaedam foeminata,ac leuis,nec in dolore magis,quam eadem in voluptate; qua cum lique1cimus. fu usi mosi, tia, apis aculeum sine clamore ferre non possumus. α ν ro C. e carius rusticanua vir sed planὰ vir, cum se car

tur vi supra dixi,principio vetuit se ausi virime quisquaam te . inarium solutus dicitur esse se rus . cur ergo postea

alij P viluit auctoritaύ. vides ne igitur opinionis esse non niture malum ' tamen fuisse acrem morsum dolori idem artus ostendite crus enta alterum non praebuit. ita Otulsit dolorem ut vir, ut homo natiorem ferre sine causinecessiria Noluit. totum igitur in eo est,ut tibi liveres.ostendi autem,quod esset imperandi genuU.atque haec cogitatio ,

quid patientia, quid fortitudi ne, quid magnitudine animi dignum sit,non solum mimum comprimit, sedimum etiam dolorem nescio quo pacto mitiorem rarit. ut enim sit in

proelio, ν ignauuύ miles, ac timiduου ,simul ac viderit ho-- sem abiscto scuto fugiat, quantum possi, ob ea s c.

fam pereat nonnumquam, etiam integro corpore; cum

ei, qui steterit, nihil tale Gemeris r sic qui doloris Oeciem ferre non possunt, abiiciunt se, atque ita affωιῶ eram L nattiacent; qui autem restiterunt, cedunt saepi e superioressuistenta quaedam am m. siturines cum corpore.

75쪽

st onera eontentis corporibus facinus feruntur, remissis primunt: semissime animuis intentione sua depellit pra- sum omnem ponderum ; remissone autem sic Ῥrgetur, Nisenequeat extollere. O se verum quaerimis .in omniibus .inciis pessequendis animi es adhibenda contentio.eas foti osci, tanquam custodia . 'd hoc qu idem in dolore maxime est prouidendum, ne quid abiecte, ne quid ii ide,

quid .aucine quid seruisiter, muliebriter Ne faciamus is primius refutetur, ac rejriatur Philocteteus ille clamor. ingemiscere nonnunquam viro concessum estis , raro; -- latus ne muneri quidem. hic nimirum est fletus, quem duodecim tabula in funeribus adhiberi vetuerunt.nec vero

quam ne ingemiscit quidem vir fortis,ac sapiens,nisi forte vi se intendat ad firmitatem , ut in stadio cursores ex Gamarit quamma me possunt . faciaret idem, cum eum emtur, athlete. les vero, etiam cum feriunt aduersarii in latiandis testibus ingemseunt: non quod doleant ammouefuccumbant; sed quia in profundenda voce omne corpus intenditur, venit plaga vehementior. quid equi volunt exesa are maius, num satis habent latera, fauces, singuam intendere,ὰ quibus elisi vocem, fundi videmus'

toto corpore,atque omnibus ungulis, i dicitur,contentioώνocis asseruiunt. genu mehercule e M. -atonium vidi, cum contentet ebro se lege Naria diceret, terram tange- re.ut enim bausta lapid3m,oe reliqua tormenta telorum eo vitiores emissiones habent,quo sunt contenta,atque adducta vehementius: sic vox,sic cursus,sic plaga hoc grauior,

quos missa contentius . curus contentionis cum tota fisins gemitus in dolore ad confirmandum animum Nalebit, utemur ; m erit ille gemitus lamentabilis, s imbecillus ,

76쪽

s abiectis, s flebilis; et qui se dederit, vix tam viri μxerim. qui quidem gemitus si leuationis aliquid afferret ,

tamen videre us quid esset fortis, O animo si iuri. cum vero ni lar im uas doloris, cur stustra turpes esse Misemus e quid est enim fletu muliebriviro turpiuθ e atque hoe praeceptum, quod de dolore datur, patet latior omnibus ienta rebus, non solum dolori, simili contentione animi r sistendum est. ira exardescite libido concitatur. in eandem arcem toU iendum est: eadem sunt arma sumenda. sed quoniam de dolore loquimur, ista omittamus. ad feren migitur dolorem placide sedate, plurimum proficis to tolectore, ut scitur,costare, qu id honestum sit .s vara enim natur H antedixi, ossicendum est enim sepiuυ

Rodiosis , appetentissimii bonestatis . cuius si quasi tu

men aliquod a exerimus, nihil est, quod, ut m potiamur, non parati simus Oferre, E perpeti. ex hoc cursu, anque impetu animorum ad veram laudem, atque honest tem illa pericula adeuntur in praelijs.non sentiunt viri forates macie valuera, vel sentiunt, sed mori malunt,quantantillum modo de dignitatis gradu dimoueri fulgentes μυ-dios hostium videbant Decis, cum in aciem eorum iis

bant. his leuabat omnem vulnerum metum nob ititomor tis, ct gloria. num tum ingemuiue Epaminondam puto , cum vni cum sanguiκe sitam effluere sentirete taperan tem enim patrium Lacedaemoni s relinquebat, quam acco

perat seruientem. haec sunt solatia, haec fomenta summorudolorum dices,quid in pace equid domi e quidla lectulo PM Thilo ophos me reuocas, qui in acieU non saepe prodeunt .d quibus homo sanὰ leuis Heracleotes Dioni 'cum a Z n e fortis esse idicisset,a dolore deuictus essen cum ex

77쪽

.t I B S 77r Sus laborare ipso in eiulatu clamitabat, Hlsa esse illa, quae antea de dolore ipse sensisset.quem cum Cleanthes conadiscipulus rogaret , quodnam ratio eum de sententiari ala ei; respondit, a,cum tantum operae Philosophiae diassem,dolorem tamen ferre non postsem, satis esset argumen rhmalum esse dolorem, plurimos autem amos in piatosophia eo sumpsi, nec ferre possum:malum est igitur dolor . tum Cleanthem,cum pede terram percussiset, versum ex

Epigonis ferunt dixisse,

Audis ne haec .Amphiarae sub terram abdite eZemonem signficabat: a quo illum degenerare dolebat . at non noster Podoni sar quemosaepe ipse vidi,ct id dic quod solebat narrare Pompeius se,cum M'odum venisset decedens ex Syria,audire voluisse Psidonium sed cum audiuisset eum grauiter esse aegrum,qu)d vehementer eius artiri laboraran voluisse tamen nobilissimum philosi bum visere: quem ut vidisset, ct salutauisset, honorificii vembis prosecutus esset, molestes se dixisset ferre quod eunta non poset audire; at ille,tu Nero,inquit,potes; nec committam νt dolor corporis striat,ut 'stra tantus vir ad me venerit. has narrabat eum graviter, copiose de hoc imso, nihil se bonum, nisi quod honesti esset, cubantem dia putasse: cun , quasi races ei doloris admouerentur saepe si xisse,ni hilagis doloriquamuis βωlestus nunqua te esse confitebor malum omninos omnes clari .nobilitati tib

res congeminendo fiant etiam tolerabiles videmus ne, apud quos eorum ludorum,quigymnici nominantur,magnus honos se nullum abi's, qui id certamen descendant, deuitari dolorem ' apud quos autE venandi, equitandi laus viget, qui hanc petessim nullum fugiunt Linem quidde nostris

78쪽

nis est, per quam non cucurrerint ij, qui haec olim punctis sngulis colligebant e itaque, semper se ricamus Socratia cum Xenophontem in manibus habebat . cuius is primis Dudubat illud quod diceret, eosdem labores non se aeque graueis imperatori, militi, quia se honos labore leuior Ieceret imperatorum . sed tamen hoc euenit,ut in vuti sus,insipientium opinio vadeat honestatis, cum imam videra non possint. itaque fama o multitudinis iussicio mouentur ut id honestum putent , quod a plerisque laudetur. te autem ,s in oculis sis multitudinis, tamen eius iudicio sare

nosim,nec,quod ista putet,idem te putarepulcherrimunt

tuo tibi iussicio est utendum. tibi se recte probanti placebis,

tum non modo tu te viceris,quod paulo ante praecipiebam, sed omnes, Oormia. hoc igitur tidi propone, O amplitu-ῶnem quasi quandam exaggerationem quam alti mmam animi,quae maxima e net contemnendis, di piciendis doloribus, am se omnium rem pulcherrimam, eos

pulchriorem, si vacet populo, neque plausum captaris se tantum ipsa delectet . quin etiam mihi quidem laudabiliora videntur omnia, qua sne venditatione, O me populo te se fiunt: non quo fugiendus si omnia enim benefacta in luce se coilocari volunt sed tamen nullam theatrum vi tuti conscientia maius est, atque in primis meditemur illud, ut haec patientia dolorum, quam I eiam animi intentione

dixi ese firmandum, in omni genere se aequabilem prinbeat:saepe enim multi , qui aut propter victoria cupiditatem,aut fropter glorii aut etiam villas suum,ct liberi rem tenerent,vulnera raceperunt fortiter,ct tulerunt, ibdem omissa contentione dolorem morbi ferre non possunt: neque

79쪽

nequo enim istum,quem sicile tulerunia ratione aut sapieuitia tulerant, sed studio potius, gloria Itaque barbari quidam , ct immanes ferro decertare acerritae possunt, aegrotare viriliter non queunt. Graeci aute- homines non satis animosi , sed prudentes, ut est captus. bolpinum, satis hostem asticere non possunt; sed iidem mombos toleranter, atque humane ferunt. at Cymbri, ct Celtiberi in pro Eo exultant, lamentantur in morbo inihil enim potest esse aquabile, quod non a certa ratione proficiscatur. sed cum video, eos, qui aut studio, aut opiniona secantur , in eo persequendo , atque adipiscendo., dolore non Hangi: debes exsimare aut non esse malum dolorem, aut etiam s quiue quid a perum, alient se a natura sit,id appellari placeat

malum, Mntulum tamen esse, ut a virtute ita obruatur, ut nusquam appareat. quae meditare qμ o dies, Oniactes; latius enim manabit haec ratio, aliquantc malorem locum , qua m de Nno dolore,occupabiti. nam si mnia

fugienda turpitudinis,adipiscendis honestatis causa fari mus,non modo stimulos doloris , sed etiam fulmina fortunae contemnamius Icebit , praesertim cum paratum scindex hesterna di*utatione perfugium , vi enim scui nauiganii , quem praedonesinsequantur, deus quis dixerit , ejce te denari, praesto est qui excipiat , vel delphinus , ut e G n seramnaum , vel equi Pelopis illi Neptunis, qui per undas currus su*essos rapuisse dicuntur , excipient te , O, quo velis, perferent , omnem omittat tam

rem: sic vetentabus asteris o odiosis doloribus , si tanti non seqvi ferendi sint; qu) si confugiendum, des.Hac seiaboc tempore putaui esse dicen fed tu fortasse insem

trana

80쪽

8o TVSC. QVAEs T. tentia permanes. ά. Minime vero; mei biduo durerem rerum, quo maxime timebam, 'ero liberatcm metu. M. CraNer adcli 3dram: siceranduximuis tibi hoc video nonpoisse d herii. A. Ita prorsus. istud quin demistemeridiem,hoce dem tempore. M. Sic seriemus,tuisso optimis di sobseque-