장음표시 사용
331쪽
nena pericolosa ed aspra guerra delia Magna seguisteit Duea e di sua initiata soste: e te quali per Ia gloriae la salute di Cesare i corpi vostri abbandonando, edalia nemica fiereZga dei proprio sangue, e di quel di1ei titili Iaseiandoli, dalle fatiche e dalle miserie delmondo vi dipartiste ; vedete uoi ora in che dolente stato iI vostro Signore h postor Io son certo che si: ecome quelle che se amaste, e da Iut soste sommamentepmate, tengo per sermo che misericordia e dolore dei supi duri ed indegni assantii sentite etc.
Num a Seriptoribus optima imitari . dumta aut debemus p
R. Non a scriptoribus solum, Sed a natura quoque, quam primi homines magistram et ducem habuerunt. Multa sunt in rerum natura, multa esse possunt indicta scriptoribus, quae tamen et dicere et imitari Possumus arte ea qua optimi vel similia vel aequalia dixero. Natura enim materiam suppeditat oratori, et poetae; ars quae semper una eademque est, vires ad exprimendum sufficit. Mors Laocoontis
materiem Graeco illi dedit, qui statuam morientis assabre essinxit: statua Virgilii earminibus: Virgilii carmina artem Danti Aligherio, ut tragicam Ugolini
mortem versibus pingeret. Ita per imitationem natura et ars potenter scriptorem adjuvant. Quid denique in imitatione animadvertendum estpB. Illuc respondet Fabius) intendenda mens, quantum fuerit in illis viris quos imitandos suscepimus
decoris in rebus atque personis, quod consilium, quae dispositio, . . . . quae ratio, et quam Varia narrandi, quae vis probandi ac refellendi, quania in assectibus omnis generis movendis scientia. Haec si praeviderimus et attente considerabimus tunc Veru
imitabimur. Qui vero etiam propria his bona asu
332쪽
cerit, ut suppleat quae deerant, circumcidat si quid redundabit, is erit perfectus.
CiCERO IN NARRATIONE ORATIONIS PRO ΜILONE. .
Milo cum in senatu fuisset eo die, quoad senatus dimissus est, domum venit: calceos, et veStimenta mutavit: pauli per dum se uxor, sit, comparat, commoratus di deinde prosectus est id temporis, cum jam Clodius, siquidem eo die Romam venturus erat, redire potuisset: obviam sit ei Clodius expeditus, in equo, nulla rheda, nullis impedimentis, nullis Graecis comitibus, ut Solebat, Sine uxor' quod numquam fere: cum hic insidiator, qui iter Did ad caedem iaciendam apparoset, cum uxore veheretur in rheda, penulatus, vulgi magno inpedimento, ac muliebri, et delicato ancillarum puerorumve comitata: fit obviam Clodio auis. fundum ejus hin sese undecima,. aut non ulto Seeus: statim compsares cum telis in hunc iaciunt de loco , superiore impetum: adversi rhedarium occidunt: cum autem hic de rhedar rejecta penula, desiluisset, seque
acri animo desin et tali, qui erant cum Clodios
gladiis eductis, recurrere ad GedaN, ut a te go Milouem aliorirentur, pM tu' quU hunc jam in tersectum putarent, caedere in spiunt ejus servos qui post erant: ex quibus qui animo ' fideli in dominumerant, et praesentia suerunt, saltim occisi sunt, Pa tim, cum ad rheda in pugnari et domino succur rere prohiberentur, Mitimemque ocelsum etiam ex ipso Clodio audirent, et ita esse putarent, fecerunt id servi Milonis c dicam enim non derivandi criminis cauSa, sed ut factum est neque imperante, neque Sciente, neque praesente domino, quod suos quisque Servos
Ioannes Franciseus Commendonus cardinalis, cum adhuc adesescens Palavii degeret studiorum causa, juvenis aequalis sui ob caedem Iactam capitis arce
siti causam apud praetorem agens, totam pro Milonis
333쪽
orationem pulcherrime imitatus est: quod ex narratione videro unicuique licebit.
Vanno i male avventurati giovani alia casa infelice, aneti ivi a sorte si abbattono come gli me no con ilcosluim,dello Studio la loro Sciagura. Ma non Si acquela da Severita Perche questo sola mente Si dica. Dieasi che minacciano d entrare: si pro vano e gii-dano a coloro che Prigioni si rendatio. Non pero sinqui lente di colpa: satio mille e mille volte Successo. Cho segue poli Da in siniti colpi si dilaudono, in olli ne sopportano, e graveme ite seriti Son da coloro, che Sen Za riguardo avere at numero di chi gli as- saliva, o alla piccolegeta det ri medio, ond'esser potevano Salvi, ii Oppo Piu presumo no delle loro larete di quello, che lor bene flava. Oh quanto qui doveria Oguu
desimo ripensare, di che potere Sia IO Sdegno, e Principalinente appresso di giovani armati, e aliora ossest, e quat furore presti it sangue che larga mente datio proprie serite distilla e ii vederci clavanti agit occhi ilne mico, ehe ci ha osseso, e mortal mente Os SO. Ne percio io non danno ii satio; e questo Solamente dico, che Se alcuno vive oggidi, ii quale osseso essendo, benedica chi Ι'ossese, battuto porga se umiI- mente ad un'altra percossa SOstenere, clic costui e Piuche u Omo, spirito divino, vero imitatore di Dio. Madeserta e salta questa via ormai, e segnata di rari vestigii ; ne h piu tanta persegione in terra. AvVenuedunque dopo molia Sosserenga, che piu della ragioue potu lo sdegno et ne si nega n satio.
Si vero cupis germanae imitationis exempla habere conser cum Ciceronis strio Ioannis Casae stTlum praecipuo in orationibus, et Conciones Quadragesi males Pauli Segneri cum Tullii orationibus: exordia expende, argumentationes, consutationes, amplifica
ti0Des, transitiones, perorationes denique, et tibi
334쪽
lateri necesse erii Tullium ipsum ita scripturum fuisse si Segneri aetato floruisset. Hoc satis erit ut omnibus via rectae pateat imitationis. Ne tamen exempla ex poetis desiderentur, nonnulla asseram, eoque libentius, quod ars in poetis latior est et magis aperta.
- S. IV. empla Poeticas Imitationis. catullus Thetidis, et Pelei nuptias divino carmine celebrans, Ariadnam in solo litore destitutam, et casum suum graviter conquerentem aptissime inducit. Quem postea locum Maro integrum in suam Didonem pari ratione ab amatore suo delusam longe transtulit felicius. Sane Catullum si solum legas, nihil melius desiderari posse videtur; verum si cum Marone conseras, vix iterum Catullum regustabis;
ita hic illi quasi tenebras olludit, atque luminibus
obstruxit omnibus. Horum autem similitudinem prius Videamus, postea vero carmina ipsa conseremuS. FOeminae igitur ambae sunt; ab iis ambae destitutae, alque delusae, quos pro maritis habebant, ac de quibus modis omnibus optime erant meritae r ambae hospitem fugientem execrantur; ambae in gra-Vissimo periculo derelictae, ambarum item querendi ordo, atque ratio. Siquidem modo surore percitas in desertores suos verbis asperis impotenter seruntur, modo ad preces remissas animos mi Serabiliter convertunt, idque per totam conquestionem, quasi vicissim repetitum, conservant. Postremo Ru tem ad execrationem, ad diras, tanquam ad eaU-
' Εx Ilvro a. de Imltatione Bartholom ei Biecti Lugiensis hunc integrum locum usurpavi, ut tanti viri auctoritas praeceptis fidem adderet.
335쪽
sas suae tutissimum praesidium, furentes confugiunt. Sed jam similitudinem utriusque, atque alterius imitationem ipsa carminum collatio plenius ostendat. Ariadna igitur statim sic in suum fugientem exardescit.
Siccine me patriis abductam, perside, ab oris, Perfide, desertam Iiquisti in litore, Theseu leuam iracundiam Dido et ipsa sie initio expressit:
Dissimulare etiam speristi, perede, tantum, Posse Delast tacitusque mea decedere terrai
Continuo a summa indignati0ne utraque, ut vides, suam querimoniam exorditur: altera, quod ab lari- , bus patriis abducta lam Iongo gentium iii solo litore destitueretur; altera quod, se inscia, ex urbe sua fugam moliri clamque de suo regno decedere suus sit ausus, gravissime indignatur; simul perfidiae utraque suum accusat; paulo piat tamen Ariadna a sui commiseratione hoc modo pergit querendo.
Nulla ne res potuit crudelis flectum mentis Consilium, lihi nulla fuit clamentia praesto, - Immite ut nostri vellet mitescere sectus ZAt non haec quondam nobis proinissa dedistL Voce mihi, non hoc miserae spe are tu has, Sed connubia laeta, Sed optatos Hymenaeos.
Quam eamdem commiserationem, atque eodem loco Dido non omisit, cum et ipsa Sequitur z. γNec te noster amor, nec te datss dextera quondam, Nec moritura tenet crudeli lanere Dido 8
Hoc autem addit Dido, quod longe cum re commodius convenit, Aeneam non solum in se, sed in suos, atque adeo in se ipsum crudelitatem suam exercere, qui se cum Suis per liremem certissimo mariS Pe-
336쪽
riculo obiectare non dubitet. Id autem his exequi.
tur versibus: Quin etiam hyberno moliris Sidere classem, Et mediis properas Aquilonibus ire per altum Crudelis rouin etiam pergit ab incerto loco, quo Aeneas appulsurus est, ejus perfidiam graviter exagitare, sic
dicenS: , . Quid St. nou arva aliena, domosque Ignotas Peteres, et Troia antiqua maneret Troja per undosum Peteretur classibus aequori
Quae duae . partes, qu0niam nullo modo Catullo conveniebant, propterea Sunt OmiSSae. Sed vide rursus, ut ad preces, ad lachrymas se totam convertat, di
Me ne sugisl per ego has IachiFmas, dextramque tuam te, Quotido aliud mihi jam miserae nihil ipsa reliqui, Per connubia nostra, per inceptos Hymenaeos Si bene quid de te merui, fuit aut tibi quicquam
Dulce meum, miserere domus labentis, et istam oro, si quis adhuc Precibus locus, .exue mentem.
Plane tota loci eii imitatio: sed quod potuit amplius Maro, id acute, et vidit, et praestitit egregis. Pactos
tantum Hymenaeos suo obiicit Ariadna; Dido vero per eos ipsos Aeneam rogat, hac horum etiam Voluptato eum artificiose tentat; si possit commovere. Quae vero Sequuntur, meritum continent: et ipsa quidem a Catullo sumpta, sed non ad Catulli tamen Ordinem de Scripta, in quibus quidem exprobrandis ea item animi alternatio servatur, qua supra amantem assectam esse demonstravimus. Sensim enim eXProbrando iterum ad hospitis nomen exarsit, neque mul to post sedatior, atque remissior facta in commiser tione acquievit. Catulli autem hi sunt versus.
337쪽
Iam iam nulla viro iuranti foemina credat, Nulla viri speret sermoves esse sideles: Qui dum aliquid cupiens animus praegestit apisci, Nil metuunt jurare, nihil promittere parcunt; Sed simul ac cupidae mentis satiata libido est, Dicta ui hil metuere, nihil periuria curant.
Quam sententiam Maro tribus verbis divinitus ah-sorpsit, cum ait: Nusquam tuta fides. . Post perfidiam, ingratum etiam suum Ariadna accusare, atque illi nominatim praestita ossicia exprobrare his verbis non omittit: -
Certe ego te in medio versantem tyrbine lethi Eripui , et Potius germanum amittere crevi, Quam tibi sallaci supremo in tempore deessem, Pro quo dilaceranda seris dabor, alitibusque. Praeda. nec injecta tumulabor mortua terra.
Quam partem Maro quoque paucis, sed quam plenissime absolvit ad hunc modum:
Rectum litore, egentem' L .' Excepi: regni demens in parte incavi; ' . Amissam classem, socios a morte reduxi.
Ubi autem Ariadna fratris mortem, quam amatoris, se maluisse dicit, ac pro tanta in eum fide se relictam esse seris, avibusque dilacerandam, misere conquerituri Dido Νomadum Regum, LibScae, ac Tyriae Gentis in se odium; deinde pudicitiae violatum nomen, postremo mortum ipsam obiicit. Rus
Te propter Libycae gentes, Nomadumque Tyranni odere, insensi Τyrii, te propter oumdem Extinctus pudor, et qua sola sidera adibam Fama prior. Cui me moribundam deseris, hospes 3
Ariadna item ab usque natalibus Theseum impietatis nota prosequitur his verSibus. - -
338쪽
Quaenam te genuit sola sub rupe leaena 3 Quod mare conceptum spumantibus expuit undis ΤQuae Syrtis' quae Scylla rapaxῖ quae vasta Charybdis lTalia qui reddis pro dulci praemia vita tDido vero haec ad eum modum in Aeneam iracundo evomuit: .
Noe tibi Diva parens, generis nec Dardanus auctor, Perside, sed duris genuit te cautibus horrens Caucasus, Hyrcanaeque admorunt ubera tygres.
Hactenus per gravem negationem hic essicit, quod ille per interrogati0nem acriter conquestus est; cum neque tamen ab ea abstinuerit diutius, Sequitur enim:
Nam quid dissi inulo i aut quae me ad majora reservo trium sietu ingemuit nostro I num lumina sexit Z Num lacrymas victus dediti aut miseratus amantem est 'Quae qui non facit, is merito omnis impietatis accusandus est, quique magis diris seris, quam,humano. patre et Salus, et altus dignus est ut credatur. Quod item in mercedi se loeo dictum osse constat, quasi- qui tot ac tantis beneficiis acceptisin' suo tanto dolore nullum misericoxdiae signum
) Tassus noster. hune Iocum aemulatus est:
339쪽
suum postea Ariadna conqueritur jam longe sugam arripuisse, cum ait:
Die autem prope iam mediis versatur tu undis, Nec quisquam apparet vacua mortalis in alga.
Quod nec Dido omisit. Ita enim et ipsa conqueritur:
Litora deseruere, latet sub classibus aequor, Adnixi torquent spumas, et caerula Verrunt.
Solitudinem Dido omisit, quae domi apud suos re- Iinquebatur; celeritatem autem navigationis altero . 'quoque adauxit Versu. , Ariadna item in prima caussa detestanda Sic Versatur ty Iuppiter Omnipotens, utinam ne tempore primo Gnosfia Cecropiae detigissent litora puPPes, Indomito nec dira ferens stipendia tauro rariesidus in Cretam religasset navita funem, Nec malus hic celans dulci crudelia forma ,
Consilia, in nostris requiessct sedibus hospes. Dido vero id ipsum ad hunc modum imitata eSt. . Felix, heu nimium felix, si littora tantum
Nunquam Dardaniae tetigissent nostra carinae.
Catullus omnia Ariadnam his versibus desperantem
inducit: ' Nam quo me reseram ' quali spe perdita nitar' Idaeosne petam montes' ai. gurgite vasto Discernens ponti tfuculentum dividit aequor. An patris auxilium speremi quemne ipsa reliqui Bespersum juvenem fraterna caede Secutal . Conjugis an sido consoler memet amore, Quine sugit lentos incurvans gurgite remosyΡraeterea litus , nullo sola insula tecto, Nec Patet egressus, pelagi cingenti hus undis, 'Nulla fugae ratio, nulla est spes, omnia muta, omnia sunt deserta; ostentatit omnia Iethum.
340쪽
Quam partem eo in loco estinxisse Maro videtur,
cum ait: En quid agam i mrsusne Procos irrisa priores Experiar 8 Nomaduinque petam connubia supplex' Quos ego sum toties jam dedignata maritost Iliacas igitur classeu atque ultima Teucrum Juva sequari a
Et quae Uquuntur. Quae omnia Didoni haud minus erant tuta, quam quae sibi obiectabat Ariadna. Hoc in Marone erat amplius,' quod indignatione rem ad- auxit, quam Ariadna tantum nebiliter, ae misero
Catullus tandem suam ad diras, ad execrationes perduxit, his versibus: .
Quare facta virum muIctantes vindice poena Eumenides, quibus anguineo redimita capillo Frons expirantis praeportat pectoris iras, Huc, huc, adventate, meas laudite querelas, QuaS ego, vae miserae, extremis proferre medullis. Cogor inops, ardens, amenti caeca furore, Quae quoniam vere nascuntur Pectore ab imo Vos nolite pati nostrum vanescere luctum, Sed, quali solam Theseus me mente reliquit, Tali mente, Deae. lauestet Seque S OSque.