장음표시 사용
401쪽
Allobrogum et Hetruriae Principibus trastit Joh. Boterus. Et in plerisque Germaniae Principum ditionibus arma perite tractare docenturi subjecti; maxime ad usum bonabardae, certus nitrati pulveris, & plumbi, ex quo ferales illi globuli funduntur, modus certis temporibus distribui solet. Belgis denique foederatis hodieq; ulitatum est cives in op
dis de munitis locis una cum mercenario milite excubiis admovere ; quo proditiones impediantur, di omne periculum , quod a peregrino milite imminet, amoveatur. Sed haec exempla a superioribus toto coelo differunt Nec enim aut Venetis, aut caeteris jam dictis Principibus commune cum Romanis aut turcis institutum est, cc sectari gloriam, eXrendere imperii terminos, bellum ex bello serere, nunquam otium velle ; sed ad defensionem , t qualecunq. auxilium comparatum es stud subsidium: quod tamen plerumque vanum existit. Plebs enim, quantumcumque armorum usum didicerit, & multi plicatis cohortibus impleat campos , par illis nunquam erit, qui tot r vera pericula ve satitimere desierunt. Et hoc ipsum ad terrorem
erit, quod timida pensatione aciei et veri Martis discrimina a fictis certaminibus, &umbratili militia longi Time differre animadvertent. Palatino Comiti subjecti populi tota
402쪽
3so NOTAE POLI TIO M. celebrabantur. Nulli minus ad restituendum animi habuerunt. Nempe, aliud est, bene ad metam collimare, aliud hostem ferire. Verum enim vero, quamvis quae hactenus disputata sunt, satis armoru studium in Rep. egregium esse afferant : tamen & alia indiversum argumenta exemplaque sunt, quibus
armorum tractationem civibus commissam
parum tutam esse ostendi potest. Iis qui prudenter condere aut stabilire regna student,h duo videntur praecipua: primum, ne populus in Principem facile possit insurgere; deinde, ne, si obsequii vincula emolietur,ad insaniam
vires accedant, furorque militiae vinculo fi metur. Utraque cautio intervertitur hoc armandorum civium consilio. Nam & irati nihil prius videbunt, quam datura fiduciam a ma ; & ubi arm* rapuerint, secura erit, aut non nisi magnis laboribus sedanda rebellio. Inde, quod in Gallia armis & militar us exercitiis in nobilitate tantu retentis 3 in plebeio ago ocio emollita, opificiisque & quaestui dedita,antiqua gentis ferocia defecit,singulari Regum studio factum eme scribit Guicctardinus; a his.) ne tamarrebris a furioso populo conspirationibus seditionibusque peterentur. Cyrus omnes gentes, quas suo imperio subjecerat, sublatis armis ad fundarum usum coegit , quod hoc armorum genus maxime se
403쪽
AD CORNEL. TACIT. 3prricus Ostrogothorum & Italiae Rex tutissimupaeis stabiliendae modum ratus est , Romanos caeterosque Itali et populos armorum exercitio arcere sortini. mativola 2 histisen. Sane civilium bellorum curandorum necessaria medi- ina est, civibus arma adimere. Quod Romanis quocue in usu fuit, Dio 42. & P.; .et4 cap. i Et Senenses cum diverso conlilio institissent, ruerunt. Anno a nato nostro Ser-Vatore cIIcc, XLv. cum inter nobiles familias sepius in ipsa Senarum urbe ad arma & caedes ventum esset: Novem - Virum magistratus infelici aeque ac imprudenti consilio ex sangulis urbis regionibus quarum tres erant quadringentos selegit, quibus Tonam, arma, re insignia publica dederunt; addito praecepto, ut ad prςconis vocem aut notarum 1Onum omnes sub signis confluerent, accepturi magistratus imperia. Sed consilium, quod ad 1edandas turbas, Marma nobilibus excutienda
comparatum erat, in exitium Rei p. vertit. Hoc enim instituto mucrones, qui in holitura ora intentari debebant, in Nobilitatem , alteram civitatis partem versi civilem languinem tape hauserunt: M tamdiu armatae plebi cum nobilibus, post A inter se dissensiones, certamina atque caedes exercitae; di ei cuncta discordiis civilibus fessa sub imperium acceperunt. OHani Malavolt. 8.hist Sen. Nimirum non ad omne momentum
404쪽
plebs arma; da est. Auctoritas enim & potestas quaecunque in multitudinem collata, nunquabene de feliciter usurpata fuit Turbas parturire facile, iis autem excitatis occurrere summi laboris est. Sed quando superius, potentiam Romani armis omnia debere diximus, nunc quoque exitium illi Rei p. ex arm is prove ni siedicemus. In ordinanda, & bonis legibus instrutuenda civitate duorum temporum haberi ratio debet bellorum & paci . ut & ab externa vi tuta esse,& civium inter se concordia constare post t. Verum Romanorum instituta propius
inspicienti manifestum est, unum illa finem atque scopum habuisse, imperii amplitudinem. Inde bellum ex bello excitabant &,ut in hostes militem haberent fortem, & periculo
rum contemptorem , exercitia armorum, divirtuti militari premia instituebant. Sed ut assuescierent cives justitiae, temperantiae modestiae aliisque virtutibus civilibtis.quibus in pa-
concordes oc tranquilli viverent, nullis aut paucis provisum erat legibus. Ut inde Tacitus 3. Anival) duodecim tabulas finem sequi Juris fulse,& securas leges adipiscendi illicitos honores, aut pellendi claros viros, aliaque ob prava per vim latas esse vere dixerit. Numa quidem Pompilius, cum omniaRomuli instituta ad militarem virtutem spectare videret, religione Sc cerimoniis Deum,aliisque civilibus virtutibus feroces animos imbuere tenta-
405쪽
vat: sed praevaleb t militare populi ingenium,
dc majores radices egerat armorum amor
quam ut nudis legum in charta scriptarum verbis tolli posset. In quo illud a Numa imprudenter omissum est. quod non, ut Lycurgus apud Spartanos, legibus latia earum assue- :tudinem di ad illarum praeseriptum civium educationem conjunxit, chartis eas inscii psit se contentus. Quid enim vanae leges sine moribus proficiunt Z Lycurgus parsimoniam junsit, existimans laborem militie a sidua frugalitatis consuetudine faciliorem fore. Iuvenibus non amplius una veste uti toto anno permisi; nec quenquam cultius quam alicrum progr - di, nec epulari opulentius, ne imitatio in luguriam verteretur. Fundos inter omnes aequaliter divisit; ut aequata patrimonia neminem, potentiore altero redderent. Convivari omnes
publice jussit, ne cujus divitiae vel luxuria iaocculto essent. Rempub. ita ordinavit, utSen
tus, Populus, Reae mutuo respectu se intra praescriptos sibi terminos continerent. Haec de similia instituta civium mores ac educationem .ia rempub. spectantia non chartae inscrupta, sed sine scriptura rethris inclusa, ut neces sarium carmen a pueris edi lcebantur, Zc in animis potius exarata , quam membrana accit ratissime servabantur. Romae autem, quis moralis virtutis, ta civilis honestatis, artiumque pacis curam fuisse deceret, ubi ad honor
406쪽
3 et a P ὀ Lietica plerumque provehebantur, non qui justitiae, quique vitae in nocentia insignes; sed qui belli
scientia praecellebant, & magnis negotiis pares erant Z Quis Syllam aut Marium bene so matae Reip. cives dicat λ' Nunquam quidem Roma etiam bonis civibus caruit. Habuit Camillos, Decios, Fabricios,alios. Sed id tantum inolumus, non eam Reip. conditionem
fuisse, ut illi meliores Remp. gererent.Quippe cum in universae plebis manu esset, facere imperatores, aliosque creare magistratus; impetu, de consilii inopia plerumq; peccabatur. ambitus quoq, potentiorum cuncta turbabat. Porro ex eo, quod alibi docuimus, immode- ratum gloriae desiderium in libera Rep. civibus timendum; manifestum est, quantum a perfectione Reip. Romanae forma abfuit.
Qiijppe ad imperii magnitudinem tendenti bellisque perpetud implicitae magnos in civi- 'bus suis, & gloriae cupidos animos nutrire necesse fuit. Quae res a libertatis cura plane abhorret. Inde Venetiis vetere instituto invaluit, ut quemadmodu navaliu armoru suprema authoritas penes patricios est, qui posita toga arma induti patriae operam suam pra stant 3 ita quae ad terrestrem militiam spectant, exterorum ducum,quorum spectata in Remp fides, atque eximia virtus praeclaris . facinoribus em i net,imperio fidei atque curae committantur. Crediderim non tam confi-
407쪽
lib quam casu primitus invectum hunc morem. Quippe ante haec tempora, qui in Italia vel amplitudine familiae illustres, vel militari disciplina clari erant, affinitatibus, clientelis atque amicitiis fulti, quoscunque manu promptos , & ingenio ad militiae munia obeunda idoneos existimarent ad se trahebant, ut in eorum manibus,quicquid vel peditum vel equitum roboris erat reponeretur. Hos Principes sac Resp. magna plerumque vi auri illectos annuisque stipendiis obstrictos ilitiae suae praeficiebant : illoru ductu atque auspicio limites
non tuebantur modo, sed & aliquando provehebant. Inde Picinini, Ssortiae, Fortebracii, Carmaniolae fluxere; qui egregie militiae muneribus functi memoriam in omnem posteritatem propagarunt, & humili loco, abjectis
parentibus orti, virtute sibi ad summos honores, atque imperia gradum fecerunt. In ea tempora cum Resp. Veneta incidisset, ubν ad terrestre quoque imperium animum appulit, a Procerum Rerum publicarumque, quae tunc in Italia florebant, exemplo non abhorrens externos duces ad sua stipendia accivit. . Quod quia salutare Reip. esse animadverterunt Veneti, etiam hodie servant 3 accedente
ea quoque ratione qudd cum illi pacem inter cives, concordiamque & aequalitatem semper, summo studio aluerint, quieti publicae perperam consultum existiment, civibus tantu au-R 6 ctori- i
408쪽
choritatis impertiri, exercitus subjicere, sum-mς reru praeficere, ne dominandi assuetudine capti, clientelis, atque amicitiis nixi, A populari aura inflati opibus ac imperio in publicam ψlim perniciem abuterentur. Iola Boter. I b. I . est ep. Ven illud etiam dignissimum obseryatione est quod, cum Romani trophaeis memoria suam ad posteros celebrar permiserint, ipsiq; statuas ex aere aut marmore, quibus aliorum quoq; virtutem tanquam gloriae stimulis excitarent, bene meritis civibus erexerint, Venetis tamen diversum placuisse. Quanquam enim in ipsa urbe Coleono Bergo-mati, S. Patavii Galam elae Narniensi equestres ex epe statuas, virtutis testimonium potuerint; tamen eunde aut similem honorem nulli suorum civia quantumvis egregio de patria merito habuerunt. Porro popularis imperii necessaria lex est, temporarios habere magistratus: ut quia ad naturalem, in qua creati Ihmus homines,paritatem quam proxime accedit ib- la Reip. forma recedentibus aliis a Reip. gubernaculis, aliis locus detur. At Romae contra
hanc legem quam sepe potentum ambitio peccavit Z quotios ante tempus legibus concessum honores & magistratus incapacibus 'collati ξ quoties, ut bellis felicitero coeptis iidem nec mutati praeessent, prorogati ultra tempus magistratus ξ Nimirum contemptae
Ioges , &. paucorum ambitio qui plebecular
409쪽
AD CORNEL. TACIT. 39 gratiam aucupabantur, Omnia poterat: adeoque inter externa populi Romani incrementa, inter egregias illas victorias & triumphos, quibus captivi Reges ducebantur, quibus in majorem quotidie molem excresccbpt prodi
giosa illa potentia; domi la in ipsis visceribus
tam vasti corporis latens oriebatur malum, nimii civili spiritus, vivida ic maJora quam quaelibertas ferret, ingenia bellis suetae,& inde feroces atque turbidae naturae: cum quibus diu colitustata sanior Rei p. pars tandem impar morbo misere concidit. Constat igitur inde , Romanos bellorum quidem veteres. virosque fortes, sed ad pacis tempora neque legibus neque assuetudi ne institutos fuisse. Ut nemini 1nirum videri debeat, Rem p. illam bellis tantum quetesivisse imperiit, tantarnque gloriam, contra, cum pace gaudere deberet, velut ferrum rubigine obsitu omnem amisisse splendorem : adeo ut, ubi primum cesserunt minaeho st iles, caedes 8c bella inter ipsos cives existerent. Quocirca non injuria mihi Scipio Nasica excidium Caiahaginis. dissuasisse videtur : quod conjicere potuit civitatem ad belli tantum munia institutam dc factam in pace otioque ruituram. Quod non eum sensum habet, quasi pax sua natura rebvspub. interitum asserre soleat. sed noverat homo prudentissimus Romanae Rei p. labem dc
unperfectionem , quae paci tolerandae impar
410쪽
398, NOTAE POLI acri erat. Si veris non minus civilibus quam militiae institutis florui siet Resp. si excisa Carthagine scivisset arma ponere: poterat id esse via
ad veram felicitatem, summumque bonum civile, non ad interitum. Et profecto, ex hactenus dictis manifestum est, non pacem, non
ocium,sed bella & arma veram fuisse civilium
dissensionum causam. Haec civiu quorundam ambitionem foverunt,haec nimias opes atque potentia privatis contulerunt, haec civitatem infactiones diviserunt,deduxeruntque ad rui- . nam. Et quomodo verum esse potest,pace commisse Romam, quam novit nunquam Z csim
Iani templum paulo minus septingentorum annorum spacio non nisi bis claudi potuerit ;semel post primum bellum Punicum; iterum ab Augusto post devictum navali praelio Μ.
Antonium. Certe Sparta octingentos annos
libera vixit, non armorum gloria, sed pacis institutis: quod in dissertationibus Politicis satis ostendit Paulus Paruta. i. disc. s. Et quod Venetae Reip post mille ducentos annos illapsa mala sunt, quibus perturbata atque eversa Roma est, quae ferocibus nationibus gentibusque perdomitis, post aequatum orbi terrarum imperium, intestinis civium odiis concidit, optimae & perfectissimae Reip. constitutioni, quae pacem, non arma, quietis conservationem , non imperii amplificationem