장음표시 사용
101쪽
NOMEN CLATOR Irriguo nihil es elutius horto
Meminerit demum agricola , quemadmodum temperato cibo potuque ipse ad bonam valetudinem proficit, sieagrum , vineam , hortum sebria commoda que irrigatione laetari , immodica infirmari atque deficere et ad morbosam enim sitim pertinet vulgatum illud plui sunt potae, plus sitiuntur aquae . JucERuM. Harro . Mensiira agraria. Continet pedes ducentos & quadraginta in longitudinem , centum & vi ginti in latitudinem. Dicitur a jugo, quoniam, uno boum jugo acto , sc terra exarari potest in dies . JuauM. Plin. Dicitur de vite transversa, nixaque duplici pedamento, ad similitudinem jugi bovini apud aratores. JuMauruM. Dicitur de animalibus, quae magna mole, &validis viribus praedita, operam suam arando & vectando agricolis praestant, cujufinodi sunt muli, equi, asini, boves &c. Plerique vocis originem a juvando trahunt, quoniam labores rusticos adjuvant. Alii a iungendo deducunt, quia aratro & vehiculis jumenta jun-- guntur . Addit Gellius vehiculum ipsum appellari iumentum; sc enim scribit l. a. c. I. Iumentum nonsium, Agniscat quod nunc dicitur , sed sectabulum etiam , quos junctis pecoribus trahebatur . ob auxilia operibus rusticanis a jumentis praestita non tum condita est ars vete . Tinaria , quae veAuris praeel , sed institutum etiam Romae Collegium Iumentariorum, ut constat ex veteri in-- scriptione apud Fabretium t LOCUM SEPULTURAE DONAUIT COLLEGIO IUMENTARIORUM. Addo , ipsis jumentariis additum curatorem & praesidem ,
Super jumentarium appellatum , ut legitur apud Suet nium in Claad. c. a. , ubi vide notas Casaiaboni. JuNCEruM. Varro. Locus juncis consitus .
JuvaNcus. Bos juvenis; nec proinde a juvenili aetate diei -- tur , sed a juvando, ut docet Varro. Idem Scriptor quatuor bubuli pecoris aetates distinguit. Sunt enim primum vituli , mox juveaci , postea novelli , postremo vetuli
102쪽
vetuli boves. Iuvenci interdum agro arando junguntur, ut assuescant. Caeterum ad eum laborem , ut segetes abunde proveniant, jungendi sunt boves majores.
AEOR. Exercitatio gravitate, vel ansiduitate molestiam pariens . Dicitura labe , quoniam vires dissipat & labare cogit. Durum labor asperumque nomen , sed post primi Hominis lapsum nostro generi necessarium , Iidemque , si rem ipsam ingenue fateri
volumus , vitae humanae administer iapater . Quidni vero i cum nonnis labore habitemus, vesicamur , vestiamur, omniaque vitae munera transgamus . Adde torpentem calorem , sopitosque spiritus labore excitari, discutique humores noxios, non secus aeventilatione in areis frumenta expurgantur. otio sane R desidia , ut situ stagnantes aquae , putrescunt corpora, utque serrum morsu rubiginis , corroduntur. Neque
vero alimenta solum , & reliqua vitae sebsidia labori a cepta referri aequum est, sed meminisse in primis oportet effati Euripidis, qui laborem patrem gloriae nuncupavit . . Quomodolibet enim quispiam sui nominis memoriam propagare eontendat; sive bellicis , sive litterariis disciplinis, rerumque urbanarum administratione, ad id non nisi labore auspice est connitendum. Dantra
Disse V Masro , che feraendo in pluma ,
In fama non si sim , πὸsotto eoure es a la quat, ebises vita consuma , Colai sesula in terra di se laseia , fumo in aere, od in aequa laschisma. Divinae nimirum selum modo naturae est, sine labore &M a las-
103쪽
Iassitudine bonorum omnium possessione laetari: mortalium vero nemini citra defatigationem quidquam egregium consequi licet. Mirari contigit mihi, inter consertissimam illam Deorum turbam , qui cultum , aras,& pulvinaria apud Romanos invenerunt, locum Labori nullum fuissse ; cum caeteroqui in Uia Labicana Fanum Quies habuerit: Lip. i. q. Cum hare agerentur, jam Consul Labicana adfanum Euietis erat. Sed & Uirgilio sue- censendi non semel impetum cepi, qui Laborem Fami , Morbis & Egestati a clatum ad Orci vestibulum relegavit. Actum profecto non incuriose solum a Romanis, . sed a Virgilio etiam injuriose cum labore, cujus tam
ampla , tam copiosa in nostrum genus beneficia atque is promerita recensentur . Ut enim milia faciam quae apud innumeras artes alias a labore in Rempublicam commoda
proficiscuntur, a solis agrestium ministeriis tot in nos adjumenta derivantur, ut eidem non laute solum large 'geque vivendi, sed vitae ipsius causas debeamus. Proseincto si sationem , insitionem , pastinationem, terraeque
. ad culturam exercitae genera universa accurate numeres
atque perpendas, continuo intelliges nullum agricolis quiescendi spatium relictum ; nullam anni particulam a
pervigili & laboriosb opere vacuam superesse; ut plane
labor in re agresti curanda imperium quoddam regnumque obtinere videatur. Nusquam certe aptius, quam isthuc reseras catenatos illos, quos Martialis memorat, exant Iandos labores, quorum alii ex aliis sit binde nectuntur, seseque numquam intermissi stidoris dispendio excipiunt . At inquies , praeter emolum ζnta proventuum , sitio agrorum cuItores compendio quaestuque non carent. Nam &vivitur parvo bene, ut refert Horatius ; & a quaesita
post laborem se me, sitique cibus potusque dulcior redditur . Dantes PMg. Can. 22.
104쪽
Somni vero delinimenta nihil praesentius, quam lassitudo ipsa parit atque commendat. Neque enim , ut idem Horatius testatur, ---, leves somnos timor, aut cupido --ω-- sordidus aufert ;Sed potius; ut idem Uates alibi cecinit , --somnus agrestum Lenis virorum non humiles domor sidit, umbrosamque ripam , Non zep ris agitata Tempe. Nam quod attinet ad nobilium urbium magniseentiam ,& marmoreas Patriciorum domos , earum aspeetu aegrescunt potius & perturbantur agrestes turbae ue nimirum , assuetae liberiore aere, Iratente circum caelo, & camporum amoenitate laetari. Dant. Parad. Cant. 26.
Uera quidem sunt isthaec, quibus assentior eum Horatio, qui procul negotiis agentes rusticos prolixe dilaudat ; dccum Uirgilio, qui eosdemi ,-fortunatos nimium, iussi bona norint;
pronunciavit. Neque enim illud ago, ut de eorum vita minus commode senticii dum esto evincam , cum illam ,
plurimis Scriptorum praeconiis illustratam , &apud clarissimas nationes nobilium virorum usu fuisse nobilitatam, mihi sit testatissimum . Sed nesue inficiari quemquam posse contendo, unam omnium esse laboriosissimam, . eamque ob causam de Reipublicae felicitate quam praeclarissime meritam . Propterea quemadmodum Campania a Latinis Provinciae felicis appellatione in lignitur , e denique ab Italis nuncupatur , Terra di Lavoro ; non a simili modo de universa rusticorum exercitatione, vitaque judicandum este existimo; ut eadem sorte sua quidem selix , caeterum laborum gravitate & assiduitate prae caetetis impendio exercita censeatur
105쪽
Laaxuu . Cno. Vas amplum , quo e lacu vinum transferritur ; item quo e torculari fluit oleum expressium. Labrum a lavando dicitur. Est autem proprie margo, &extrema ora fluminis, sontis , rivi et atque hinc oris, aliarumqtie rerum extremitates, quae aqua, vel alio humore perfluuntur, labra appellantur. Labrum idest vas aeneum ad ingressum Tabernaculi testimonii legitur Exod. c. 3o. I 8. Facies labrum aeneum, cum basi sua , ponesque illud inter Tabernaculum tesimonii er ADareo :ino vase adumbratur ablutio a peccatis, habita per Divinum Sanguinem Christi Domini. Laa ausca . Colam. Vitis agrestis & erratica e dicitur alabris , nempe extremitatibus , idest sepibus agrorum, ubi nascitur. QEidam a sapore acerbo deducunt.
Lac . Virgil. Succus maternorum uberum , quo primum animalia nutriuntur . Ex Graeco dicitur a candore. Non
ex agris selum prognatum , sed ex ipsis pastorum & rusticorum manibus expressum habemus vitale hoc & sine rum alimenti genus. A laetis copia indicatur terrae sertilitas . Hinc apud Hierem. e. ri . terram laete & melle manantem , exponunt Interpretes sertilissimam . Laemuliebre omnium perseetissimum , tum caprinum , deinde ovillum, postremo vaccinum amrmant Scriptores . Caprini praerogativam extollunt Mythologi, qui Iovem e dem nutritum memorant. Nutriciam ejusdem Capram in
Caelum Astronomi transtulerunt. Locum in Inseriis praecipuum lae olim habuit: Hetu. rid. 3. Infertinus tepido spumantia Umbia Iacte , Sanguinisinsecti pacer σι, snimamque sepulcro
Lnr MEN. Ain. Fimus , qui agris iacitur; sic appellatus , quoniam segetes laetas secit. Vide Fimus. LAcκANuM. Idem ac olus: a sessione apud Graecos dictum; quoniam nasicitur in Q lo, fossione ad id parato. Horat. Ad porri ct ciceris refero , lachanique catinum. Sic enim legendum, non autem Laganum , ut in eum
106쪽
Iocum Horatii habet Acron . Est autem Laganum pastil- Ius esculentus vulgo , qui butyro recenti, & caseo raso aspergi Elet. Ab eodem Acrone sic describitur rLagana sunt qucdam quasi membra lae ex farina aqua , quc jure pingui co D, cdi coseo , Upere, croco , nnamomoque conditae in cibis dantur. De iisdem haee habet Uet. Dietion. Fiunt lagana de pasta, quasi quaedam
membranulae, quae quandoque in oleo friguntur , ct posea melle condiuntur; quandoque prius in astus coqua tur , postea in oleo friguntur . Caeterum quemadmodum vox Laganum barbara est, sic placenta eo nomine indicata posterioribus selum , ut opinor, saeculis est cognita. Ex eadem farina, parique conditura fiunt etiam pastilli rotundi, quos Itali vocanti Decaronι: quod genus cibi non habet apud Latinos singularem appellationem . Vox Italica Maccarome, si a Graecis origo accersatur , beatum quidpiam sitnat.
Lac strua . Vide Plantatio .LacruasIA. Vide. Lappa . Virg. Herba ex genere tribulorum, cui ab apprehendendo ex Graeco nomen; quoniam recurvis aculeis
hamata vestes apprehendit, eisque se pertinaciter innectit. Eadem segeti infesta : M. MIsa tenax segeti crescere lappa solet .
LATIvuvnIuu . Plin. Magnus fundus . LAu RaruM . Plin. Locus lauris constus . Lachalu M. Apud Varronem idem est ac legumen. Uide Legumen. Lacutius . Qui mercede conductus, vel in rei collectat par- . tem vocatus olearum baccas, vel simile quidpiam colli-- git . Quam caute , & honeste, bonaque fide se leguli gerere debeant, Cato praescribit per haec verba: oleamne Arietito , neve verberato iij su Domini , aut eus dis. oleam qui legerint, omnes juranto ad Dominum veIcusodem , sese oleam nonsyrripuisse. Curandum proinde legulis, ne ita arbores quatiant, ut serculi abscindantur ,
107쪽
tur; posterique anni fruetus pereant. Mores colligendi pro regionum usu calleant, & diligenter observent. Stipendio pacto augeri rem suam satis habeante ditescere Dominorum damno, asportatis domum baccis, omnino caveant; Iucrumque esse non modo consteteratum , sed vel turpissimum putent. LEGUMEM . Virgil. Quod e terrae frugibus nascitur, s liquis involutum; cujusmodi sunt pisia , fabae, lantes &c. Dicitur a legendo, quoniam non secatur, sed vellendo legitur . Cibus est admodum tenuis & frugalis, parum ad alimoniam & virium firmitatem , plusculum ad corpulentiam faciens. Idcirco praeter leguminum naturam contigit, ut Daniel, & socii, cum iis vescerentur, adhuc formosiores conspicerentur pueris Regis Nabuchodonostris, qui cibo regio utebantur. Daniel. cap. I. 8. &seq. Tenta nos obfero fervor tuos diebus decem , ct dex-tur nobis legumina ad vescendum, aqua ad bibendum :eontemplare sultus nostros, ct vultur puerorum, qui vescuntur cibo regio; , sicut videris, facies eum fervirtuti. qui audito fermone fifuscemodi, tentavit eos die-ὼus decem . Pos dies autem decem apparuerunt vultus eo rum meliorer, di eorpulentiores strae omnibus pueris , qui vescebantur tibo regio . Adhiberi olim moris erat legumina in coenis feralibus, tempore lugubri, & ad evocationes vita stin horum . Cum enim cibus sit qui probe implet, sed nutrimenti parum apportat, emortualibus timiis epulis congruens aptusque censebatur . Eodem edulii genere utimur, cum stilemne jejunium dierum quadra-- ginta e ritu Catholico continuamus pinnas , & mortem
sanctissimam Christi Domini, nostrae salutis pharmacum, in ejusdem fine commemorantes . Quinimo idem. cibus ad vescendum alicubi dispensetur, quo die Defunctorum orthodoxam Fidem profitentium, memoriam pie sancteque recolimus. Nec tamen omittam perpendere, vilia caeteroqui legumina plurimi apud Romanos fuisse habita .
Rem testatissimam faciunt illustres Familiae Pi 'num, Fabio rum aDisiligoo by Corale
108쪽
biorum, Lentulorum, & Ciceronis, quae apisis, faba, lente , & cicere sibi cognomina asciverunt ; nihil minus praestantes ea frugalitate , & moderationis exemplo, quam virtute militari Asricani illi, Asiatici, Britannici,& Numantini, qui provincias ipsas domitas suo nomini
indiderunt . Laus . Legumen notum . Isidorus sic appellari putat, quod lentus sit cibus humidusque. Alii lentem, quasi lenem interpretantur. Favet iis Plinius, qui eo edulio aequanimitatem in generari scribit. Meo suffragio utrumque etymon recidit ad leguminum omnium naturam exprimendam, quae fiunt esca tenuis & moderati alimenti. Laudatur ab antiquis magnopere lens AEgyptia . Hrg. Georg. I. Nee Pelusiaeae euram aspernabere leuiis. Item Martiat.
Accipe Niliaeam , Pelasga munera, laniem. Famigeratissimum praestitit hoc genus leguminis infelix Esau, qui primum geniti iure se abdicavit, ut ejus esiupotiretur . Genes e. 23. 3o. Et sic accepto pane, o lentis edulio , comedit m bibit, ct abiit , parsistendem quod promigenita vendidisset.
Lapoa RiuM. Teste Varrone, olim locus erat concIussis , ubi sisti Lepores alebantur . Transiit postea ea vox ad signiscationem consepti omnis generis animalium . Luax-. Plin. Corticis arborei tunica interior , quae carni, idest ligno adhaeret. In arborum ac praecipue palmarum
soliis scripsere primum Veteres . Hrg. de Sibilla I. 6.--- α-- quae rupe sub ima
Fata canit, fovissique notas ct nomIna mandat. Foliis libri successerunt. Plin. I. I 3. II. In ρalmarum foliis primum scriptitatum, deinde in quarundam arboram Iibris. Arbores autem erant papyrus , quae tamen magis proprie frutex est, in aquis Nili stagnantis proveniens ;& tilia, cujus arboris libri philyrae appellantur . Libris arborum tabellae ligneae successerunt, in quibus cera illitis stylo scribebatur. Inventae pol modum membranae,
109쪽
idest ovillae pelles , pilis deterss. Persiai.
Quibusdam praeterea animalium intestinis ad seribendum usi. Hinc Homeri Ilias , & Odyssea intestino draconis
exarata legitur apud Zonaram . Postremo ad linteaminati carbasa est deventum , quae concerpta , dc aquis mace rata , atque contusa, materiam ad scribendum admodum mundam de perpolitam ab aliquot iaculis ad verte
tem aetatem magna copia subministrant. Lin IazuM . Pallad. Locus liliis consitus. Liruas. Vide Terminus.
Lia a. Apud Columellam idem est ac porca, idest terra editior inter duos siulcos. Lirare autem, seu liras sacere , est aperire siulcos, in quos ex porcis aqua defluat , quod fiebat tertia a ratione, jaisto semine; quae aratioli ratio dicebatur. Vide Deliro . Loti rure . Frumenti abortus . Nascitur ex tritico & hordeo, corruptis seminibus ob uliginem, vel immodicos per hiemem imbres. A Uirgilio infelix dieitur, idest inso eundum . Sed & vitiosum morbosumqtie est; capiti praesertim propter inductam gravedinem; ac interdum stuporem , maligne noxium .
Loga. V ide Vindemia . LucuERATIO. Opus laboriosum , & proprie rusticum , quod fit ante lucis exortum , vel deficiente luce. Columella lucubrationes rusticas sedistinguit in antelucanas & v spertinas e Item ad lucubratIonem vespertinam palos decem
conficere, totidemque per antelucanam lucubrationem .
Per usurpationem postea sectum, ut studioserum seriptiones lucubrationes dicerentur ὁ Opera nimirum nocturnis vigiliis elaborata iaLucus. Per antiphrasn a nonnullis dicitur, quoniam propter arborum opacitatem non lucet. Trahunt alii contra a crebris luminibus, propterea quod iis illustraretur: nam religionis ergo lumina & faces ibidem accendebantur ex ritu veteri Ethnicorum. Proseisto incaeduus habebatur
110쪽
AGRI CuLTu RAE. Iucus , & manu consitus , idemque religiosus & sacer, Numini cuipiam dicatus, vel consecratus cineribus vita' sunt torum; ac proinde prope delubra & sepulcra passim locabatur. Hinc Servius in notis ad Virgilium observat, ubicumque legitur lucus,apponi continuo consecrationem:
Hlumni Turnus ferata valle sedebat.
Idem indicatur Deuteron. I 6. aa. Non plantabis lucum , omnem arborem Iuxta altare Domini Dei tui. Adde Ciceronis testimonium pro Milon. - Hos enim , Albani tumuli, atque lues, vos , inquam , inploro atque obte-sor . Licet autem luci non ement caedui , licebat tamen amputare ramos se perfluos , & succidere Qlguritos. Hoc enim ipsium ad cultum religiosum pertinere opinabantur , ut perennes essent arbores, sub quarum umbra moris
erat convenire populum , ibique largiter perpotare is, choreisque & cantibus indulgere. LupERCALIA . Solemnia erant apud Romanos festa , a Romulo instituta in honorem Lupat nutricis olim suae, dc Panos , pastorum Dei. Celebrabantur a pastoribus , capra immolata , variisque ludis exercitis . ΑIii advecta r putant haec sacra in Latium ab Evandro ex Arcadia; Romulum vero addidisse mactationem canis , quod animal. esset Lupis infestum . Vide Ovid. Fas. I. a. Lupetuus . I.egumen notum , insigniter amarulentum . Zeno, ut Athenaeus narrat, interrogatus, cum admodum severus esset, cur in convivio hilaresceret, respondit, lupinos etiam natura amaros , aqua persessis dulcescere .
Plinius author est, Lupinos ita circumagi, ut die nubilo iis utantur agricolae ad horas dignoscendas. Disant aera Lupinis adagium est ex verse Horatii: docet sistaaveris distare plurimum. Oritur ab usu Ueterum , qui in Comoediis , ut indicat Plautus , lupinis maceratis pro nummis utebantur. Caeterum Lupini vilissimum sunt edulium , austerique saporis aerimonia merito a Uirgilio