장음표시 사용
421쪽
entitatem relationis ab entitate funda meatunam rationes adductae,satis vrgentes sunt. Dubium de separatione relationis a fundamento.
CIrca solutionem secundi arg.dubitatur: An posito fundamento
relationis in utroque extremo, sic uenefariis consurgat relatio, ut e per potentiam Dei abstiniam, imperiri possit talis consecutior an postquam iam est in viroque extremo posita, pessit ab eis separari,ita,υt permaneant duo alba eiusdem gradus mtensonis ,sine rein
latione similitudinis. Et prima opinio tenet: Nec posse impediri, quin sequatur , nee postquam iam est in extremis, separari ab eis: ita nonnulli ex modernis. Et quod impedixi non possit, consecutio eius,polito funis tamento in utroque extremo, probant: quia intelligi non potest, quod unus homo genuerit alterum , qum ille sit patet, & iste filius si uterque permaneant nec possunt intelligi duo alba in eodem gradu; quin intelligantur similia. Ergo fieri non potest,
quin ire Iatio sequatur posito fundamento, in utroque extremo.Quod vero postquam relatio iam est in utroque extremo, non pollit.ab eis separari ullo modo, probant hoc argu.Relatio , non est aliud , quam ita se habere unum extremum ad alterum, praesupposito fundamento; ergo est modus relativorum:sed modus non potest esse separatus a re,cuius est alioqui iam non esset modus , sed res : ergo nec relatio poterit separari a fundamentis in
Nostra tamen sementia est:qudd supposita distinctione ex natura rei, inter relationem, & fundamentum : quam defendimus, separari potest relatio ab eo, etiam posto in utroque extremor ita ut impediri possit a Deo,ne sequatur in extremis,atque etiam postquam in eis reperitur, in eisdem este des nai:non quidem sine tis existens in rerum natura,sed extrema sine illa. Probantur duo priora hoc arg.Relatio est entitas ex natura rei distincta a fundamento;& non pertinet ad essemiam eius,aut exintremorum,in quibus est ergo etiam si naturaliter sequatur ex eo, iam posito in utroque extremo, non implicat contradictionem: quod talis consecutio impediatur. Aniscedens ux nostra senten . tia est manifestum, quia relatio non solum est enti as distincta a fundamento,sed rationem etiam tarmalem,& praedicamentalem habet ab eo diuersalmergo nulla est repugnantia, quin impediatur a Deo eonsecutio eius, ex fundamento in utroque extremo posito:sicut non repugnat, propriam pallionem distinct.,in realiter ab essentia; a qua procedit; ab ea non procedere ut risibilitas ab essentia hominis. Et eadem ratione probatur, quod postquam in eis repetatur,possint sine4Iὲλ permanere. i
422쪽
o 6 cap. .de ad aliquid quaa i .
Sed quia duobus modis intelligi potest. Quδd ab eis separetur: i
Primo, ita, ut sine illis permaneat in rerum natura, acque etiame . trema sine illa:vel secundo non sic, sed ita,ut relatio destruatur, aut desinat esse: & extrema sine illa permaneant. Dicimus ergo hoc secundo modo posse ab eis separari, non primo. Probatur primum : quia non est de essentia extremorum,& habet distincta entitatem relatio ab eis:ergo non repugnat,quisd a Deo destrua tur,permanentibus sine illa extremis. Probatur secudum:quia relatio cst modus extremorum,per quem taliter se habet unum, in ordine ad alterum:ergo intrinsecum est illi aetii reserre vuum ades rerum:& id co repugnat permanere in rerum natura , quin actu
referat; qWia si separara ab eis daretur,nihil referret ad aliud. Ad primum arg. oppositae opinionis:Distinguendum est ante cedens:quia duo alba esse similia , duobus modis intelligi potest, formaliter,aut fundamentalitam si separetur ab eis relatio, intelligerentur similia fundamentaliter, non formaliter in quo nulla est repugnantia: & eodem modo generans ,& genitus, quasi infundamento proximo intelligerentur,pater,& filius, non sor--
litera' Ad secundum: Concedendum est antecedens, quod relatio sit modus extrenuerum:ex quo solum sequitur, quod ipsa non possit efIe in rerum natura sine extremis:non tamen,quod extrema non possintelle,sine illa.
An relationi conueniat habere contrarium.
DVo restant dubia, circa duas proprietates relativorum:quarum prima est: aeuod in eis reperiatur contrarietas. Videtur enim Aristo. sibi contrarius in hac proprietate. Nam capite de quantitate, negat expresse, aeuod relativa habeant contrarium capite vero praesenti, tanquam proprietatem tribuit illis,gubdeontrarium habeant. Et videntur eam haberet quia simile,& d nimile , contraria sunt: & etiam aequale, dc inaequale, & sunt relati
Prima opinio, est Toleti in expositione textus, qui hac distin- εια ctione utitur: Relativa dupliciter considerari possunt .Primo, forma liter, prout relativa sunt. Secundo, materialite pro fundamentis relationum,ut duo alba considerantur in quantum similia , & inquantum alba: & sub prima consideratione , inquit, non habent contrarium,bene tamen ratione fundamenti, habere possunt, &dum Arist.negauit habere contrarium, formaliter locutus est:sed dum eis tribuit contrarietatem, loquitur fundamentaliter: natu
hoc modo contraria sunt dissimilia, ut album,& nigrum. Nostra
423쪽
Nostra tamen sententia est Propriam contrarietatem po conuenire relativis, nec formaliter, nec ratione sundamenti, sed immpsopria , pro quocunque genere oppositionis, etiam formalitet eis conuenit. Probatur, quod non conueniat eis sormaliter propria contrarietas,hac ratione, Contraria sunt qua sub eodem gen re maxime distant, is ab eodem βubiecto mutuo se es ellunt: Ergo contraria, ut talia sunt, sor maliter, dc expresse respiciunt subiectum , circa quod se expellunt: sed relativa, ut relativa, non respiciunt formaliter,& expresse subiectum, sed terminum:ergo, ut relativa non lunt proprie eontraria. Quod vero,nec rationesundamenti, probatur : quia licet fundamenta aliquorum relatiuorum contraria sint,vi albedo,& nigredo; quae sunt iandamenta
dissimilitudinis, tamen per accidens se habet contrarietas ad rationem dissimilitudinis. Probatur euidenter : quia sola diuersitas specifica, sine ulla contrarietate, fundat relationem dissimilit dinis : ut albebo, & nigredo; vel alia quaecunque contraria, quae: at fundamenta dissimilitudinis at eodem modo eam fundaret, quamuis contraria non essent,per solam disserentiam specificam: ergo contrarietas per accidens etiam se habet ad iandandam relationem, & ideo, nec ratione fundamenti per se considerari, velut fundamentum est,conuenit relationi. Ad Aristotelem vero; Respondeo, non esse sibi totrarium:quia capite de quantitate, secundum propriam sententiam loquitur,
negans , Quod νelativis aliqui sit rentrarium e praesenti vero cap. tribuit eis contrarietatem, non quod sentiat ,eram esse proprietatem eorum, sed ut ostendat definitionem antiquorum, minita bonam esse:cum ex ea sequatur,ascidentia absoluta,in quibus reperitur contrarietas, esse relati :& relativis aliquid esse eontrarium : quae eum sint falsa, sequitur non esse bonam desnitionem illaminec est verum , quod veris telativis aliquid fix contrarium: nec ex propria sententia id aliquando docuit Aristot. Quod denique impropria contrarietas, pro quocunque genere oppositionis eis conueniat, ut relativis, evidens est:cum relatio formaliter sumpta, includat oppositionem relativam , quae est unum genus ex quatuor oppositionibus. '
An relativa sesipiant magis, is minus. Dubium hoc de solis relativis secundum esse,& praedicamentalibus, procedit. Et ratio dubitandi sumitur ex Aristotela qui asserit: Proprium esse relatimorum, seusicipere mugis minus. Et ne videretur alicui,eum no loqui de velis relativis, atque is propria lententia, sed ex sententia antiquorum,& secundum defini- Cc Φ
424쪽
tionem eorum, ponit exemplum huius proprietatis, in simili, Zedimunili:quae sunt vera relativa,& praedicamentalia. Prima opinio,distinguit relativa : Nam alia sunt sirennom esse,qine proprid pertinent ad hoc praedicameluum:alia secundum di-ἀci, quae vere sunt absoluta amen includunt quosdam respectus
secundum dici,tanquam complementum essentiale : & illa prio ra non sulcipitant magis de minus : haec vero suscipere possunt Ita Albertus Mag. tractatu de praedi eamento ad aliquid, cap. 3. Et huius sententiae videtur esse D Thom. cap. I 2. quaest. 82. ar. Vuam etiam sequuntur alij,qui aiunt secundum veritatem , non suscipere magis,& minus unum relatiuum, sed secundum opinionem vulgi aliqua suscipere: ut aequalia,vel similia appellari solent, quae licet verὸ aequalia, aut similia non sint, parum tamen a vera aequalitare,aut similitudine distant:& quo minus distant, eo dicuntur magis aequalia,aut similia. Ita Cante rus in expositione huius proprietatis. . Probatur primum , quia suscipere magis 3c minus prouenit ex maiori, vel minori admixtione contrarij; ut illud dicitur magis calidum , quod minus habet de frigiditate admixta : illud vero minus calidum, quod plus habet frigiditatis admixta sed vera relativa praedicamentalia , non habent contrarium, ut probatum est dubio praecedenti aergo non suscipiunt magis & minus. Secunda opinio, Distinguit relationem, ex parte sui: aut, ex parte fundamenti: & ex parte sui, negat veram relationem huius praedicamenti suscipere magis, de Hinus: sed ratione fundamenti uiscipere eoncedit. Ita Caietanus,Sotus,& Toletus, cap. praesenti Q, id probatur experientia. Nam dum albedo intenditur in inextremo in quo erat remissa, consequenter fit magis simile ait ri, in quo est intensa:ergo albedo quae est fundamentum similitudinis,per se suscipit magis,Zc minus,& eius ratione similitudo.&eodem modo,dum aliquid est alteri inaequale,quo magis aufertur de quantitate eius, magis inaequale essicitur, 3t hoc est, relationem inaequalitatis, minorem fieri,tatione sundamenti.Sed addit haec sententia non esse necessarium, ut relatio suscipiat magis& mi n us: ratione fundamenti,quod fundamentu suscipiat triagis& minus: nam quantitas,ratione cuius inaequalitas maior est,uel minor, non suseigit magis & minus: sed ratione fundamenti dicitur relatio suseipere in hoc sensu: quod non potest suscipere. . nisi aliqua variatio fiat ita fundamento, quaecunque illa sit: unde magis & minus , distinguenda putat Caietanus:quia vel sumun- . tur Physicλ& hoc modo non fiunt,nisi per admixtionem contrari; : aut Logicὸ , dc sie sumpta, in eo tantum consistunt, quod est aliquid praedicari de alio,cuhis adverbiis magis,& minus, undecunque id proueniat. Et Physice,quidem sumpta,non conueniunt verὰ
425쪽
verὸ relationi:Logice vero conuenire illi pollunt. t di Haec tamen distinctio,confundit potius rem,quam eam expli cat: quia praedicationes Logicae , in re ipsa debent fundari: ergo nunquam poterunt, magis & minus Logi ce sumpta,conuenire r lationi, nisi ratione fundamenti realis, & Physiici: quare si Physice sumpta , nullo modo ei conueniunt , nec Logice poterunt ei
Nostra igitur sententia , hac distinctione praesupposita explicanda est:Magis, is minus, duobus modis acci iuntur. Communitera 9 Proprie. Communiter quidem . pro magis aut minus perfectum, magis aut minus proximum, vel distans: unde cum perfectio maior,vel mIqor, proueniat ex fundamento, ab eo proueniet magis& minus, in relatione improprie surriptum. Proprie vero, accipitur, magis & minus,prout ex maiori, vel minori intensione procedit. Nunc vero duabus eonclusionibus explicatur. Prima est. Relationibuου predicamentalibus f de quibus solum loquimur 9 non conuenit ratione sui magis, aut minus suscipere , proprie , nec improprip. Probatur haec conelusio: uia experientia constat,relationem ratione sui, non mutari ab eo statu in quo emergit,nisi aliquo modo varietur fundamentum:& si hoc in uariabile permaneat: nunquam ipsa vamatur,nec magis & minus suscipit:ergo non conue
nil illi ratione sui. us Secunda conclusio:Matu Θ minus propriὸ, se improprie sumpta,
conueniunt quibusdam relationibus ratione fundamenti: non tamen omnibus. Probatur utrumque, in relationibus primi generis: nam quaedam dicuntur magis & minus inaequalia, magis, & minus similia: sed hoc non conuenit illis ratione sui:ergo 'ratione funda-
meti:& similitudini quidem, aedissimilitudini propriesquia qualitates,in quibus fundantur,hroprie sescipiunt magis & minusivi
calor,albedo,& nigredo.Quando autem dicimus: his telationibus conuenire magis & mimis,ratione fundamenti: sensas est, quod aliqua mutatione facta in fundamento, semper eis comieniat: αhaec mutatio, potest esse in fundamento remisso, & in relatione intensio quia fundamentum absolutε intenditur,cum sit qualitas: relatio vero,non nisi comparatione alterius. Quod vero no con- neniat hoc,nisi quibusda relationibus, primi generis; manifestum est, quod solum illis quarum fundamenta mutari possunt. - 1- Αd Arist.vero respondetur quod dum relationibus tribuit pro prietatem suscipiendi magis & minus, etiam de praedicamentalibus loquitur,non tamen intelligit eis conuenire ratione sui, sed ratione fundamenti,ut explicatum est;nec etiam intelligit eis adhuc in hoc sensu conuenire,quarto modo,cum constet, non om nibus conuenire, neque etiam solis:quia praecipue conuenit qualitatibus. Proprietas vero, conueniens relativis praedicamentali
426쪽
4ro Cap ade qualitate, rex.exposuis.
bus,quarto modo,est, se simul natura,ct cognitione ita ut qui desinitiue cognoscit umim,necessario debeat cognoscere alterum. Sed dicet aliquis:Suscipere magis & minus procedit ex maiori vel minori admixtione contrarij: sed dictum est, relativa, nec ratione sui,nec ratione fundamenti habere contrarium:ergo nec ratione sui nec ratione fundamenti conueniet illis suscipere magis & miniis Respondetur , Quod ratione sui neutrum illis conuenit,sed ratione iundamenti non repugnat eis conuenire secundum. icci no conueniat primum,etiam ratione fundamenti:quia Contrarietas fundamenti, per accidens se habet ad illas relationes,in quibus posset esse contrarietas,ut ad similitudinem,& dissimilitudinem c vi probatum est in primo dubio ) Maθis,& minus lex parte fundamenti,non se habet omnino per accidens, ad magis,& minus relationum ed quasi naturalit ex eo sequitur. Exeo Vero,quod relativa carent contrarietate omnibus modis, solum sequitur, quod non possent rationesii suscipere magis, Sc
. Continens praedicamentum Qualitatis.
ualitatem vero dico secundum quam, auales, ruidam e se dicuntur, &c.
b TNtentum Arist.capite pra seqti est,explicare naturam, & essen- ritiam qualitatis:quam numerat quarto loco ante sex alia pCedi- eamenta:quia accidens intrinsecum est,sormaliter inhaerens substantiae:& ideo persectius Uliquis,quae magna ex parte,in quibusdam extrinsecis denominationibus consistunt. Diuiditur caput in tres partes. In prima, definit qualitatem . abstracto , & connu-- merat quatuor eius species subalternas; quas ideo genera vocat. In secunda parte,definit qualiratem in concreto, hoc est,ier ordinem ad subiectum,quod denominat.ut per illud magis nat manifesta. Et in tertia,tres proprietates eius assignat. Delinitio qualitatis est haee: Qualitas est qua quales esse dicimur ut albedo , aqua albus denominatur homo, & ideo qualis; quia si interroges, qualis sit homo λ bene respondebitur,si dicatur,esse album. Prima spccies qualitatis et Habitus, ct Distositio. Habitus sie definitur: Es qualitas dissicile mobilis a subiecto ; ut habitus virtutum & scietatiarum,. Diipositio vero : Lualita, facile mobiliis a
427쪽
cap. Lis qualitate, rex.expositio. Arr
subiecto, ut calor, quem ignis producit in aqua , iacile ab ea
2 Secundum genus qualitatis est, Naturalis potentia, ct impot-t1.3. sectindum quam naturalem habent inclinationem,uel aptit dinem aliqui, ad aliquem acuim,aliquodue exercituum ut ad pugnam , veb ad luctam, & dicuntur pugillatores. Alij vero inepti sunt, aut impotentes ad eundem adium. Dicitur autem naturalis: quia ab ipsa natura habetur,& non est aequisita per actus : nam si talis esset,potida erit habitus,aut dispositio. Tertium genus est, Pasito,aut Pasiibilis qualitas Sc haec est qualitas, ta causare pallionem in sensu ; vel quae est enectus passionis permanentis:vt qualitates tangibiles, quae causant sensatione in tactu; ut calor,& frigiditas,& ue de aliis:& albedo, quae causatur in cera, ex nimio calore solis dicitur etiam passibilis qualitas: quia est effectus illius impressionis, quam Sol causat in cera: &permanens quidem,quia albedo producta incera,no statim transit, sed permanet in ea. Passio vero dicitur qualitas, si sit effectus passionis cito transeuntis: ut rubor causatus in facie ex verecundia , & quia passio non est qualitas permanen , non denominat subiectum tale simpliciter,sed passum secundum eam : unde a rubore causato ex verecundia non dicitur homo rubeus, sed rub rem passus,& sic de caeteris passionibus. . 3 Quartum genus quali ratis est,' Forma is Figura ἱ ut rectitudo, curuitas,statua,aut cathedra,formae, ac figurae dicunxur & species huius generis. In secunda parte cap. definit Arist.qualitatem in coneret ,ho modo:Quale est, quod secundum qualitatem denominatur,ut album. o dulce. In tertia parte,enumerat tres proprietates qualitatis: quarum prima est , Lualitacem habere contrarium : ut calori contrariatur frigiditas : nec tamen conuenit omnibus qualitatibus proprictas haec,quia plures sunt non habentes contrarium, ut lubrum, pallidum,& alij colores medij. Secunda proprietas est,Suscipere magis se minus cluddi cum procedat ex maiori aut minori admixtione contraru necesse est, habentibus proprie contrarium conueniret sed nec omnibus qualitatibus conuenit hoc: quia plures sunt non suscipientes magis δύmimis ; ut figurae,& similes . . 'Tertia proprietas qualitatis est,aeuo secundum αam res dicari intur similes aut dissimiles ct secundum albedinem, dicuntur corpora smilia. Haec aute proprietas,quarto modo conuenit qualitati.
quia omnibus qui itatibus solis,& semper conueniti
428쪽
An qualitas sit supremum genus huius predicamenti:-diuersa
qualitates, enumerara ab Arist. diuersa Jecies eius.
VT melius intelligatur quaestio, explicandae sunt diuersae ac-
ceptiones qualitatis:quar omissis aliis) tres sunt, ut colligitur ex Arithoi.cap. praesenti,& s. Metaph. ca. I 4. Qualitas in generali , significat determinationem . seu modificationem 'hi antiar& ideo prima acceptio eius,est: pro quocunque determinante aut modificante aliud: quod non solum conuenit.nmnibus accidentibus, sed etiam substantiis,aut disserentiis earum. Secundo modo, accipitur pro forma quacunque accidentali , quae secundum pro- prium modum essendi modificat , aut determinat substantiam:vt quantitas, relatio,ac caetera accidentia:& haec etia acceptio communis est. Tertia vero propria, pro forma , nori solum secundum communem rationem accidentalem determinante subiectam, sed propria r ita ut per eam , tanquam per formam sibi inhaerentem, tali. modo se habeat lubstantia ; ut formaliter denominetur, non extenta,non relata ad aliud sed qualis:quia ad quaestionem de ea factam per quale, proprie respondeamus per talem formam: ut si quaeratur,Qualis sit substantia , proprie respondemus,esse albam, aut calidam , & ideo formae istae accidentales proprie dicuntur qualitates. Et secundum hanc solam acceptionem, non secundum duas alias, sumitur qualitas ab Aristotele, capite praesenti,Mdistinguitur a caeteris praedicamentis: de qua quaerit titulus quaestionis: An sit supremum genus huius praedicamenti, o qualitates
particulares enumerata ab Arist mera mecies eius.
Prima opinio tenet, Qualitatem se acceptam,non esse verum g Inus quod diuidatur in illas qualitates enumeratas ab Atiliot.tanquam in veras species: sed tanquam analogum in sua analogata, vel tanquam res in diuersos modos. Primum astumat Simplicius cap. praesenti,& ptobat ex codem Aristotele , qui priusquam illas
qualitates enumeraret,sic loquitur:*t autem quatit s eorum , qua multipliciter dicuntur. Secundum vero tenet Scotus capite praesenti,uu est. 3 6.& in 4.dist. c.quaest. Io.6.Sed tune est dubium. & etiam Probat testimonio Aristotelsi, qui postquam enum rauit Omnes lias qualitates , dicta, Fortasse quidem alius qui φιam modus apparuerit qualitatissed fere qui maxime dicuntur,si sunt. Probat etiam ratione: uia esse nativalem potetiam, Vel apu- γt adinem acquisitam , esse causam , vel eluctum passionis, diuer-.sas habitudines quali ratis ad subiectum sigroitant accidentales tamen , & quasi extrinsece denominantem quia extrinsecum eliqualitari parum aut multum durare tu subiecto, caulam esse , aut
429쪽
Cap. Φ. de qualitate, teκ. expositis. 4r 3
effectum passionis. Vnde eiusdem speciei sunt, rubor causatus ex verecundia, aut ex alia causa permanenti: & quod amplius est,eidem qualitati omnino inuasiatae . conueniunt isti modi: ergo non sunt d: Ferentiae essentiales, sed accidentales. Probatur hoc vitimum antecedens: Q uia idem calor si cito transeat, erit dispositio, si multiim duret in subiecto, erit habitus,& ut virtus naturalis ignis. ad eatefaciendum , erit naturalis potentia,& tandem , in quantum causat passionem in sensum tactus , aut productus est per motum
calefactionis, erit passibilis qualitas: ex quibus considerationibus,
Huic opinioni, addunt Boetius & Simplicius, cap. praesenti,diuisionem qualitatis in hos modos, aut in sarcanalogata : non esse suffieientem : quia alia dantur membra huius diuisionis, ab Arist. praetermissa: quod sic probatur: Pulchritudo. ti simitas, sunt qua litates, & non pertinent ad aliquod membrum ex his quatuor:cum nee sint habitus , aut dispostiones : quia non sunt acquisitae , sed naturalesmuc potentiae. aut impotentiae: quia non ordinantur ad. actus aliquos exertendos: nee passiones, aut palIibiles qualitates: quia nec per se sunt e flectus passionis,nee eam in sensu causata nec tandem sunt forma , & figura e quod de sanitate patet& depul chritudine probatur, quae magis,& minus suscipit;cum dentur quidam pulehriores aliis . figura autem & forma. id non habeant.
Communis sententia a nobis tenenda, duo asserit. Primum; stualitatem verum genus ese. 'pκemum huius praedicamenti, diuisium in particulares qualitates , enumeratas ab Arιstotele , tau quam in verm species: contra Simplicium . & Scotum: Secundum, Diuisionem ei in in quatuor illa membras ieientesm esse.rta ut nulla datuν υera qualism qua sub eta non comprehendatur, contra eundem Simplicium,& Boetium. Haec est expressa sententia Arist. non solum tu hoc op sect. s. Metaph cap. I . & recepta ab uniuersa schola: quae praedicameo tum qualitati distinctam ab aliis,cum eo ponit sed impossibile est constituere praedicamentum qualitatis, ex alio genere , & in ahis speciebus: ergo qualitas in communI, pro genere sul emo recipienda est,& inseriores illae qualitates, pro veris speciebus Minorem probo,quia nec ab his autoribus, contrarium opinantibus mecab alio exeogitatum eit aliud genus mec aliae species. Nihilominus probatur ratione:Quia communis conceptus qualitatis abstractus ab illis, praedicatur de singulis quiddeatiue,& vni-u E: ergo est genus, vel species respectu illarum: Speςies esse non potest, quia non habet genus aliud supra se M. goom genus.
Probatur anteeedens e quia negari non potest, quid talitias csse has praedicationes: Habitus est qualitas, Naturalis siotentia, esit
qualitas, elim eis couqemat definitio qualitatis, tradita ab Aristot.& aequa
430쪽
Ee aequaliter ess conuenit, sine attributione unius ad aliam et ergo est praedicatum uni vocum,& quidditativum. Quod autem qualitates illae distinguantur specie , non est minus manifestum et quia ratio formalis habitus, valde diuersia est a naturali potentia r &haee a serma,& figura,led diuersae rationes formales,constituunt,&distinguunt, diuersas species: ergo speeie distinguuntur illae quatuor qualitates, sub communi genere qualitatis. Probatur tandem , quod sufficiens sit diuitio qualitatis, in has Squatuor species,ita ut nec plures sint, nec pauciores; ratione D. Thom.quam adduxit lx.quaest '.amc 2 Ratio int seca, propria qualitatis . est esse determinatiuam substantia, secundum modum accidentalem quali ativum eius: sed modus ille quali fic tiuus iubstantiae uatuor modis tantum potest se habere,in ordine ad substantiam: ergo quatuor tantum species pollunt sub eo distingui. Probatur minor: quia vel qualitas inhaeret substantiae
eam disponens,ut bene, vel male se habeat , ut est primo inse: &cum haee sit prima consideratio substantiae: haec erit prima species qualitatis,quae est habitu is dispositio, ita disponens substantiam. Seeunda consideratio substantiae est, in quantum est principium
operationis : cum unum quodque si propter suam operationem. Et ideo secundus modus qualitatis, est a rere substantiam tan- suam ρrincipium operationis. & haec est secunda species naturalis potentiae. A substantia autem habente iam potentiam operandi, 9 statim procedit tertio modus, continens actionem, & pallionem: quia motus, ut procedit ab agente,est actio:& ut recipitur in pastior est passior qualitas,ut acquisita per motum,est tertia spccies, quae vocatur passio,& passibilis quantitas. Nam si habeat modum permanentis,est passibilis qualitas: si vero cito transeat,est passio. Vltima consideratio substantiae est : ut iam extensia per quantita tem' de ita uualitas inhaerens ei, ratione quantitatis , constituiti quartam speciem: quae est forma, & figuramam figura vel est terminatio quamitatis , vel ex terminis eius resultat. Et ad hos quatuor modos,ebnsinuentes quatuor species, facile reduci pota sunt omna ualitates; ve constabat ex solutione argumentorum. Hoc totum es notandum , quod argumentum hoc sumit sum- cientiam harum specierum , aut ex praecipuo, cui conuenit specialis illa ratio qualificandi rubstantiam , aut ea primo: unde est necessarium, quod in omnibus quae sub tali ratione eomprehenduntur , tepidatur illa ratis. Exempli gratia : Prima species ia-mitu ex modo affici edi substantiam, ut bene,vel male se habeat,seeunddm p ripa m nacuram : quod solum habent habitus, aut dispositiones naturales,quae primo conueniunt substantiae corporeae, ut sanitas, aegritudo , & similes e non tamen habitus,aut cis. positiones libere asquisita: sed cum omnes conueniant in ratio. ' ne ba