장음표시 사용
571쪽
sum indivisibile. Fides etiam humana,dum dicimus,Homini fide digno credendum est:ergo vera sunt quae ab hoc homine, fide
ligno,dicuntur, Secunda opinio asserit,m olum ad mentim humanassed etiaad mentiam angelorum se extendere, or in ea veram esse. Ita moderni quidam: qui hanc sententiam ita probant: Quia Angelus cognoscit effectum per causam e vi quod homo si risibilis: quia est rationalis:& cognitio causae,est prior cognitione effectus, sicut causa est priot effectu:ergo cognitio effectus fit in eo,ex prae- exiliemi cognitione causae. Praeterea Angeli inferiores illumi- Carur a superioribus: & illuminatio non videtur esse aliud quam manifestatio veritatis,quam superior cognoscit,& ignorat inse-. xi ergo cognitio inferioris angeli,fit ex praeexistenta cognitione superiori . Nostra sententia,& communis omnium sere expostoru Arist. 8in hoc capite, his conclusionibus explicatur. Prima: Non inrasisti--r propositio Ars.de scientia angelorum ,nec in ea potest habere veritatem. Vt hanc explicemus tque probemus simul, notandu est: Aliud esse cognosicere, quam vnMm sit ab alto,aut ex a lio, vel propter alistinct aliud habere cognitionem unius x eognitio: se alterius piimum mon dicit distinctam cognitionem virtuaque, nec ullamam perfectionem ex parte cognolcentis, sed per unam & eandem cognitionem, potest utrumque cognosci,cum illo ordine, aut dependentia, qua secundum se habent:& ita cogno' cuntur a Deo, &ab angelis,causa , & effectus quicunque. Ita, ut per unam simpli-ccm cognitionem ,vriumque cognoscant:& qu i in unu habet esse ab alio: sic etiam cognoscunt essentia quamcumque & omnes passiones ab ea procedentes. Habere autem cogni ione unius,eX c
gnitione alterius,dicit distinctione cognitio im,& causalitatem, non soluin inter obiecta cognita, sed etiam int aer cognitiones ipsas , ita ut una sit causa alterius in aliquo gent ae : & haec est na xima imperfectio:quae solum reperitur in cog nitione nostra dincursiua,per quam succestiue plura cognoscimuis:&cognitio unius
sequitur post aliam, & sit ex alia, & noc est fi xii ex praeexistenti cognitione , ut asserit propositio Arist. Ex hac ergo verissima doctrina probatur ia au; Nullum iudiciu sintellectus diuini, aut angelici ; fieri ex praee x istenti cognitione.
Quod sic probo: Iudicium intellectus fieri ex praeexistent I cogni-xione dicit distinctionem cognitionum.qui. i eadem cognitio nodicit ut fieri ex seipsa : sed Deus, & Angeli, i ion cognoscunt effectum,& causam distinctis cognitionibus: et .vo cognitio effectus in eis non sit ex praeexistenti cognitione cai dae. Quod vero dicitur, Angelum cognoscet te effectum per causam. Distinguedum est,nam ex parte rei cognit verum est;quia Veret cognoscit
572쪽
eognoscit Angelus, essectum habere esse a causa, & propter eam este: ted ex parte cognitionis, non est verum: quia cum cognitio caulae,& effectu, sit eadem , non est verum , quod cognitio unius fiat ex cognitione alterius:hoc enim distinctionem cognitionum dicit,quae non reperitur in Deo,nec In angelis, respectu causae,&effectus. Et quod de scientia Angelorum dicimus, eodem modo intelligendum est de scientia infusa primi Parentis,quam habuita principio,quo factus est a Deo. io De illuminatione vero; Coneedimus,quod cognitio inferioris angeli, fiat ex praeexistenti cognitione superioris: propositio ramen Arist. intelligitur in eodem intellectu,non in diuersis. Secunda conclusio: In opinionibuου non semper est verum; quod una cognitio fiat ex alia si ut allerit prima opinio εοῦ sed siolam ea quae. habetur per discursum. Probat ut haec Conclusio: Quia opinio non solam habetur per discursum , ex propositione euidenti, sed dan tur etiam opiniones per se notae; hoe est,per te probabiles : sicut principia scientiarum per se euidentia: & in eis non habetur unai cognitio ex alia, sed ex sola notitia terminorum e ut hπc propositio,Mater diligit filium suum per se est probabilis: dc non quia colligitur ex alia,sed sola significatione terminorum habita, ne cessario iudicat intellectus esse probabilem ergo in his opinionibus,non fit cognitio ex praeexistenti alia cognitione, verum hoc ipsum ex professo explicabitur in eap. 1 f. huius lib. II Tertia conclusio: Alsensu fidei humana, non fit ex praemissoti cognitione. Probatur haec etiam, contra Sotum : Quia formalis,dc proxima ratio assentiendi in fide , est testimonium fide digni,perquam rationem distinguitur ab opinione. Huius enim alsensus; vel habetur ex sola notitia terminorum ι vel colligitur ex ali assensu euidenti,per consequentiam probabilem: ergo asienius fidei, non fit ex alto,nec per discursum,sed ex solo testimonio habetur sine discursu: quare non fit ex praeexistenti cognitione. Et quod de fide humana dicimus , eodem modo intelligendem est, de fide diuina, & de reuelationibus Proph tarum. Ad arg. vero primae opinionis: Respondeo, Assensum opinionis , habitum per illum discursum, fieri ex praeexistenti cogηitIOne, sed non omnem assensam opinionis, haberi discursum . Vt probauimus:& ideo non semper neri ex ptaeexistenti cognitione.Quod vero assensus fidei humanae fitat per illum discurrum negamus. Immediate quippe habetur ex testimonio fide digni aliasu fieret per illum diseursum,opinio esset,non fides hamana. Ex his tribus conelusionibus, sequitur, propositionem Aristotelis uniuersaliter esse veram, in omni scientia, humano more acquisita,& in opinione , quae habetur per discurshm tantum. Et ideo seruum eius hune esse, Omne iud cium intellectu ,per dis di, sum
573쪽
fum habitum, siue euidens sit, vel probabileseri extra senti aliquo iudicio intellecim, ex sola notitia termrnorum habito: vel etiam per discursum, redueibili tamen ad iudicium aliud, ex sola notitia terminorum habendum.
An de subiecto sit prasipponendo actuata existentia. DVas praecognitiones assignauit Arist. nempe , An res sit. & IvQuidsit, & utramque habendam esse docuit de subiecto vel obiecto,circa quod versatur scientia, & huius ratio est manifesta: quia si subiectum non habet esse , nequeo habebit essentiam , aut quidditatem:& ideo nee proprias passiones:quae de illo probentur in seientia.Nee denique Labebit definitionem quidditatiuam,perquam probenturaquare si non sit,non poterit esse obiectum scientiae. Esse autem ivt modo loquimur non eli aliud, quam existentia in rerum natura. Sed haec duobus modis habetur, Acta quidem, dum res et: stit extra suas causas .vel Potentia, dum non est extra
illas sed in virtute earu,a quibus produci potest. De existentia autem subiecti possibili nemo dubitat,quin sit necessario praesupponenda : quia si non possit ullo modo eam habere, reputabitur ensimpossibile,sicut C simaera:quare no poterit de illo haberi scientia. Ideo solum quaerimus de existentia actuali: An necesse sit da subιecto pracognostere. quodae ust in rerum natura, vi de illo habe turficientia:veis sistat prasupponere, quod eam possit habere. Et prima opinio a firmat; Necessarium esse quod o ubiecto pra- i 3 supponatura alti existentia .non quam semper habeat, sed saltem temporibus a natura statutis r ut de rosa, actu non existente, habetur scientia in hyeme : quia praecognosti mus illam habituram tempore veris. Si vero eam suo tempore non esset habitura, non posset de ea haberi scientia. Ita Caiet. cap. praesenti ,&Tolesus, quaest unica ad s. Et probatur testimonio Arist. id expresse asserentis, lib.2. huius operis,textu 8. his verbis r Lucrere autem Luid est, non habentis Quod es,nihils quarere. Quasi dicat, non esse quaerendam definitionem eius, quod non habet existentiam:quia non potcrit inueniri:& ideo nec poterit esse obiectum scientiae. Probatur etiam ratione r Q a ab eo quod res est, vel non est, propositio dicitur vera , vel falsa: id est,ab eo,quod actu existit: vel non existit: ergo actualis existentia subiecti, temporibus saltem , quibus eam accipere potest a causis naturalibus, fundamentum eli omnium veritatum, quae de illo possunt cognosci inscientia. quare necessario erit de illo praecognoscenda. Secunda opinio est opposita; Quod non sit necessario praee gnoscenda actualis existentia subiecti,temporibus etiam a natura statutisι
574쪽
In lib.de Posteriori resolutione, CV. tiquast. e. y s 9
salutis: sed licet eam nunquam habeat, nec habiturum sit, posse haberi scientiam de illo , si praecognoscatur,quod eam habere possit. Ita Sot.quaest. l.de praecognitis; ubi docet,quod dum Aristot. ait de subiecto praecognoscendum esse, An sit. hunc leuium tenet. Id est, An sit verum ens, habens saltem esse possibile in suis causis. Ratio huius sententiae est : Quia sussicit subiectum habete esse possibile in suis causis: ut veram habeat desinitionem .vcrasque pastiones: quae de illo possint probati in stientia : ergo sum cit hoc de
illo praecognoscere. Nostra sententia duabus eones asonibus explicatur. Prima est: Intrinseca ratio sicientia , non petit actualem existentiam subiecti:
ideo non est necfari. praeognoscenda de illo, sed suspicitpraecognoscere
existensiam possibilem. Probatui hoc arg, Scientia ex propria natura est perpetua re circa obiectum necessarium,& perpetuum debet versari: sed actualis existentia,nec semper e uenit subiecto , nec necessario , sed modo quodam contingenti, cum passim res eam amittant, dam corrumpunturi ergo non habetur scientia de subiecto; ut actu existente etiam statutis tempori bos. Nec erit necessario praecognoscenda actualis eius existentia , sed sussiciet praec gnoscere possibilem. Haec est contra Caiet. i s Secunda conclusio , Ut habeatur sicientia δε aliquo subiecto a nobis, imperfecte cognosentibus,necesse est quod habuerit aliquanis acrualem existentiam , non quocumque tempore a natura statuto, sed velfemA. Haec ex parte est contra utramque opinionem. Et proba- 'tur hac ratione: Impei secta nostra cognitio habetur per sensus:e go non possumus habere scientiam de aliquo obiecto; nisi per aliquem sensum illud percipiamus: sed sensus non pereipiunt .nisi res actu existentes: ergo necesse est obiectum aliquando habuisse actualem existentiam ; ut notitia eius scientifica ad intellectum perueniat mediis sensibus. Quod vero in temporibus uatura statutis,eam habeat,necessarium non est : cum possit per eam, quam semel habuit, modo scientifico a nobis cognosci. Vtramque conclusionem nostram tenet Ferrar. I.hb.contra gentes,cap. εις.
Ic Testimonium vero Aristot. pro sententia Caiet. adductum , deesse possibili intelligendum est: quod lassicit; vi quidditas eius m- ueniatur Uel. si de actuali intelligitur , de modo quo a nobis acquiritur scientia,loquitur in eo Arist.non de scientia secundum rationem intrinsecam.
Adarg. vero eiusdem sententiq;Distinguendum est antecedens: Nam ab eo, quὁd res est, vel non est,id est ab eius existentia poΩsibili accipitur veritas propolitionis seientificaemon ab actuali:& illa est fundamentum sussiciens veritatum totius scientiae. Argum.vero pro sententia soli; needendum est : quia solum
probat , sussicere existentiam possibilem subiecti praecognoscere ad
575쪽
ue so In bb. t. de Posteriori resolutione, p. r.quaest.I.
ad intrinsecam rationem scientiae: ut asserit prima conclusio nostra: sed ad imperfectum modum : quo eam nos communiter acquirimus, necessarium est, ut eam habuerit aliquando, & aliquando de illo fuisse praecognitam:vt probat conclusio secunda.
An de subiecto pracognoscendum sit quid rei, vel solum quid nominis. I Duplex est definitio. Una per quam explicatui estentia rei: αhate vocatur definitio rei, vel quid rei 3 ut animal rationale. Alia est definitio , seu potius explicatio vocis: ut dum dicimus; magnanimum esse, magnum habentem animum : vel infinitum;
quod nou habet finem. Et haec dicitur definitio nominis, vel quid κοminis: quia quidditas nominis, videtur esse significatio eius, per eam explicata. Et haec, non est dubium , quin sit necessario praeis eognoscenda de subiecto scientiae: nam si ignoremus, quid signi-fieet haec vox, homo, non poterimus habere de illo veram aliis quam notitiam , nec scientiam. Sed quaestio procedit de defini
tione , quid rei, aut quidditativa subiecti ue An sit necessario pra-
Et prima opinio asserit e Non esse necessa-o praecognoscendam, sed sine eius notitia,posse haberi de re scientiam. ita Tolet. ubi su- .pra probat hoc modo : Quia ad demonstrandum effectum per causam mon requiritur praecognoscere quid sit causa, & quid e fectus , sed solum quod effectus procedit per se a causa : ergo non requiritur praecognitio , quod quid est. Unde Astrologi demonstrant lunam eclipseri, per suam causiam , ignorantes definitionem lunae δι eoelorum et & Mathematici multa demonstrant de figuris,& numeris,ignorantes definitiones eorum. Vt autem quid sit tenendum in hac quaest.decernamus : Notan. 1 3 dum est; Duplicem esse demon Zrationem , Lura , Propter quid. Demonstratio propter quia: est illa, per quam demonstramus estectum per suam causam: & talis ςst haec: Omne animal rationale est risibile : omnis homo est animal rationale : ergo Omnis ho- uio est risibilis. Demonstratio Luia, est, per quam ex opposito de- monstramus causam per effectumue ut si dicas: Omne illi bile est admirativum : omnis homo est risibilis: ergo Omnis homo est admirativus. Praeterea demonstratio Propter qui adhuc est duplex, Vna , per quam demonstratur propria passio de subiecto : & talis est prima, quam adduximus; tales etiam sunt plures in scientiis particularibus, demonstrantibus passiones de subiecto: ut in Meta- physica , & utraque Philosophia Naturali, & Morali. Alia es, inoua demonstratur cffectus per causam, cuius non est propria pastio: &talis est secunda demons ratio adducta et tales etiam sunt fere omnes demonstrationes Mathematicae. Nam istae scientiae
576쪽
In lib. 3Me Posteriori resolui. CV. t. q. r. F 6 I
non tam demonstrant pastiones de subiecto , quam ratio jes quasdam figurarum , & proportiones numerorum , pollerior ulla
His suppositis tribus conclusionibus explicatur nostra seri entia. rima eth: Pracvmtiones,jordo quo habenda seunt de Abie Io, pasoue. eisque, qua Uocantur precognita , non habent stetim toaemonstrauone Lis a s I solum in demonstratione Propter quid. Probatur testimonio Acis t. qui cap. 2. huius i. lib. asserit , de modo sciendi apo Iteriori, hoc eth demonstrationem Qu a , nondum se fui ne locutum , sed nec locuturum usque ad decimum cap. v bive iamque demonstrationem dui inguit Ergo regulae in hoc capite traditae de praecognitionibus, & praecognitis , solum intelliguntur in processu demonstrationis Pi Opter quid; ut etiam ollendunt exempla omnia ab Axili. :dducta. Probatur citam ratione: uomam per demonstrationem Quia saepe demonstratur desiuitio , vel essentia rei , per propriam passioncm : ut ostendit haet demon Latio : Omne risibile est animal rationale: Omnis homo est risibilis : ergo Omnis homo est animal rationale. Aliquando etiam probati solet , quod subiectum sit, quando non e it adco inaniscitum. Sed id quod demonstratur, RΘn potest praesupponi, aut praecognosci: ergo in demonstratione
Quia, non est praecognolcenduin de stibiecto , an sit, neque quid sit, sed sufficiet praecognoscere quid nominis. Secunda conclusio: In demonstrationibus etiam Proster quid, inquιbus non demonstra turpropria passio de siubiecto . sed Ufoctio de sua causa, non est ureesarib racognscendum quid rei de subiectivsed sufficit praecos nostrae proprium conceptum eause, ae dependentia esset usab ea, seu rationis , per quam demonstratur Uf. cfre .probatur : Quia in his definitionibus, non sumitur pro medio demonstrandi definitio subiecti, sed solum depcndentia per sc est ecfusa causa: ergo non requiritur pHecognitio illius: sed huius sussiciet. Tertia conclusio: in demonstrationibu robantibus passionem δε subiecti , necessario praecognoscenda es definitio quid rei : Haec est etiam mani se ita : Quia in his demonstrationibus , definitio quid rei as Limitur pro medio: ergo eit altera praemisiarum : sed praemissae praecognoscuntur ad inserciam conclusionem: ergo ne cense est qiud rei de subiecto praecognoscere. Et in liis dumostrationibus intelligitur praeceptum Arist. de praecognoscendo quid rci,
de subie sto: ut docet expresse D. Tlio. I. p. . I. art. T. ad primum: ex quo desumptae sunt omnes tres conclusiones nolirae, quas tC-net etiam Caiet. cap. praetenti. Ex quibus intelligitur , regulas' Arist. de praecognitionibus , & praecognitis , secundum proportionem intelligendas esse , in diuersis demonii rationibus. - Ιsa vide lubiecto praecognoscendum sit, quid rei, atque etiam , quid
577쪽
s G1 In lib. I. de Poster. resolui. yta. q. .
nominis in his demonstrationibus , quae probant passionem Gesubiecto: in aliis vero, in quibus ratio posterior , vel effectus pertationem priorem,vel causam probatur, solum conceptus causae,& dependentia eius ab effectu est praecognoscenda , verum quid nom nis in omnibus. Argum. vero Tolet. solum probat non e sse necessario praecognoscendum quid rei de subiecto , in demonstrationibus probantibus cflectus per causas, vel rationes posteriores per priores: quod concedit secunda conclusio nostra : ideo nihil eicit con
Annacognitiones desubiecto assione,is principio, haberi debeant
ante demo rationem: υel etiam in demonstratione ipsa.
VT intelligatur titulus quaestionis; Explicandum est: QIid 2I
sit ab qu ia praecognoscere de aliquo e & qua necestitate haberi debeam praecognitiones istae; de tribus praecognitis, Pracognoscere aliquid de Aliquo , est, priusquam de illo disputetur . vel probetur unum aliquid , aliud distinctum cognoscere, vel praesupponere; quod non probatur, sed tanquam certum praesupponitur. Gratia exempli : M derrionstrare velimus de homine , quod sit admirativus , aut risibilis pr i usquam intellectus assentiatur conclusioni , oportet. ut intelligat hominem esse : & etiam quid sit, quid nomen risibile significet. Ni si cnim haec cognoscantur , non poterit intellectus praemissis assentiri, nec ex eis inferre conelusionem. Et haec est necessitas praxognoscendi. An vero haec plaecognoscenda sint, antequam formetur demonstratio : vel satis sit, dum praemissae disponuntur, & eis assentitur inici lectus ea pro- cognoscere,de hoc est quaest. Circa quam prima opimo tenet, Ante totam demonstrationem, necessariὸ e se praecognoscenda : & non sum cere in demonstratione ipsa. Ita Tolet.quod probat testimonio Arist. qui exempla posuit in illo principio uniuersalissimo; aodlibet est, vel non est:& in unitate , quae est principium numeri, pro subiecto. In triangulo vero, pro passione de quibus euidens est cognosti ante totam demonstrationem : ergo intellexit Ariae praecognitiones ante de- . monstrationem habendas esse,& non in demonstratione ipsa. Probat etiam ratione ; Quia praecognitiones, & praecognita, praesupponuntur scienxiae acquirendi' : sed ad acquisitionem
scientiae pertinet tota demonstratio, cum scientia acquiratur per eam : ergo ante de in onstrationem necessario habendae sunt praecognitiones. Pro solutione quaest. notandum est, Praeognitiones. Θ precognita , duobus modis considerari posse. In communi , o in sarticulari. vel in exercitio , aut apprehensione uniuer
578쪽
In lib. 1. de Poster. resolui. cap. l. q. .. 363
sali: ut si dicamus, Priueipium esse ; Totum est maius sua parte:
Subiectum Uero , unitatem ; & Communem passionem 3 triangulum figurae. Haec enim vix, aut nunquam ingrediuntur demonstrationem , sed tanquam communisi ima exempla, & quasi speculativa afferretur.Subiectum vero,passio &princisium accipiuntur in particulata , pro his , quae ingrediuntur demonstrationem, ia pertinent ad particulares scientias : ut Subiectum in scientia de homine,est homo. Passiones, quae de illo probantur , sunt admiratio, di risibilitas. Principium,per quod probantur , est eius definitio. 3 duo supposito,duo afferit nostra sententia. Primum est: Pra- θροισιoneso praecognita sub uniuersali ratione considerata:ante deis monstrationem haberi: Secundum, Si considerentur in particulari. hoc est, ea quae pertinent ad particulares scientias, possunt quidem ante demonstrationem haberi, o communiter ante illam habemtur: hoc tamen non est necessarium ad assensum conclusionis,nec
ad acquisitionem scientiae, ed in demonstratione ipsa haberi possunt,simul ac intellectus disponit przem istas,& ei sassent it ur. Haeceil communis sententia , quam tenent Themillius, in sua Paraphrasi, super t. lib. Posterior. cap I. & 2. D. Tho. Caiet. Venetus, Solus, & caeteri cap. praef. Et pi imum non oportet probare ; cum
illud concedat opposita sententia: sed probatur secundum hac. ratione ; Praecognosci dicitur illud , quod non probatur per demonstrationem sed praesupponitur ante assentum conclusionis. Sed ea quae cognoscuntur in praemissis demonstrationis, & non ante demonstrationem integram , non probantur per demonstrationem, sed praesuppotiuntur ante astensum honclusionis: ergo Vere,& proprie die untur praecognosci: & lassicit ad essensum conclusionis,& acquisitionem scientiae;quod intra demonstrationem praecognoscantur. Quod vero communitec praesupponantur demonstrationi, manifestum est: vita experientia constat, fece semper nos ea cognoscere, antequam formemus syllogismum demonstrativum: sed contingere post et unum vel alterum eorum
non esse nobis cognitum:& tunc sufficere inter disponendas pra missas,illud percipere, Testimonium Arist. pro prima opinione nihil probat contra nostram: Quia Aristor. in communissimis praecognitis, exemplam uit, quae cum demonstrationem vix, aut nunquam ingrediantur,ante illam habendae sunt eorum praecognitiones. Ad arg. vero; Distinguendum est antecedens: nam per acquisitioneni scientiae possumus intelligere, constitutionem totius demonstrationis: & tunc negandum est: quod ante acquisitionem scientiae necessario debeant haberi praecognitiones. Vel solum assensum
579쪽
stio inentiae: nam praemista potius sunt principia acquisitionis,
quam acquisitio: N. In hoc sensu magis proprio , concedendum est antecedens: quod ante acquisitionem scietitiae haberi debeant: sed ex hoc non sequitur .quod ante demonstrationem , ut per spelt manifestum.
in genere causa Vficientis,vel sotitim materialis,
QVaestio haec fundamentum habet in propositione uniuer-1ali Arili, allerentis, Doctrinam, vel dismptinam . qua est iu- au ιιι D conclusionis , eri ex praemissenti iudicio praemisserum , vel prιncipiorum. Vnum autem fieri ex alio , aliquod genus causae denotat Et poteli denotat e materialem, ut dum dicamus, donui fieri ,ex lignis,& lapidibus: vel cognitionem intellectivam , ficti ex sensitiuauioc enim materialem quoque causalitate denotat. Quia cognitio sensitiva concurrit ad intellech i uam,determinando materi4m , v et obiectum circa quod versari debeat. Et potest etiam denotare causam, cientem : vi dum dicimus, caloiem fieri ex igne, aut ab igne , ideo quaerunus , Anassensus conclusionis fiat ex Uu principiorum in genere causa efficientis, et materialis tantum. Et quod materialiter ex eo fiat certissimum est : quia conclusio compoRitur ex term nis praemissarum,nepe ex maiori ,& minori cxtremitate: & praeterea determinatur per assensum principior in quia ex talibus princip is, tales conclusiones deducere potest intellectas , & non alias diuersas. Haec autem ad genus caulae materiai s pertinc synanifestum est. Sed, An pratergetius cause materi alii, scιens quosve rest naeur iv.eis: ita ut astensus praemissarum sint cause esticientes assensus conclusionis, de hoc est quaestio. Circa quam es, prima opinio Durandi negantis eis es ιentiam, in z. d. ι. q, 2, ad quamu propter haec duo argumenta. Primo: Quia causa efficiens agit, in quantum est actu in rerum natura nam quod non est . nihil potest efficere : sed dum intellectus aia sentitur conclusioni, iam non sunt astensus principiorum : ergo non possunt cise causa efficiens eius. Probat minorem e quia intellectus non potest simul habere plures actus, vel astensus: sed ivnum post alterum: ergo dum habet assensum conclusionis.iam transiuit assursus praemiliarum : quare non poterit elle essiciens Causa eius. Et uniuersaliter loquendo unus actus non potest habere virtutem effectivam alterius.
Secundo: Alienses principiorum, cum per solam notitiam ter iminorum habeatur, specie distinguitur ab assensu conclusionis, qui habetur per medium demostrationis:ergo si ille sit causa em
580쪽
non potest esse causa aequivoca : ergo nec erit em ciens. Probatur minor. quta causa aequivoca ei vnruersali Si& remota, ut coelum, vel Sol: aisensus autem principiorum , est causa , articularis ια proxima conclusionis evi per se est manascitum: ergo non eliaequi uoca.
7 Secunda opinio est opposita; Quod ast sus principiorum, non
solismsint causa materiatis conclusionis: so etiam usitiens: hanc tenet expresse D. Th. cap. praesenti, lect 3 ubi asserit, esse sententiam Ari t. i. lib. Physic. & I. lib. contra gentes. c. p. II. ratione . ubi eum exponit, & sequitur Feria atque etiam Gabriel q. 8 prologi dub. 2. Sosus q. i . huius capitis,ad 1. Toletus in expositione primi textus, notab. 3. Et haec est vera & tenenda.
Probatur duplici arg. Primo: Qina illud quod constituit potentiam in actu primo , concurrit cum ea eicienter ad ac uiri secundum: ut species coloris, tanquam virtus eiusdem coloris,
qui est obiectum visus, constituit potentiam vi sitia ira in actu primo ad videndum:& ideo e ncurrit em cienter cum ea ad visione, quae est actus secundus; sed per species pi incipiorum,Sc assensuimeorum conitituitur intellectus in actu primo ad astentiendum conclusioni: ergo assensus eorum concurrit em cienter ad asten sum conclusionis. Minorem probo: Quia intellectus nudus, ironesi tussiciens, neque completa causa assensus conclusionis, nisi informetur per assensum principiorum: ergo assensuv i e concurrit,per modum formae determinantis inti l lectum, & constituentis ipsum in actu primo ad asseia sum cones usionis :ud forma determinans , atque constituens in actu primo, est causa efiiciens Operationis: ergo assensus principio tuit concurrit esse cliue ad allensum conclusionis. Secundo: Ratio formalis obiectiva est causa em ciens actus , ut patet,inpetu videndi: cuius ratio forivalis obiectiva,est vi bilitas eiusdem coloris,& ideo em ciens causa. Item in fige humana. cuius ratio sor malis obiectiva , est testimonium fide digni: de ideo em ciens causa actus credendi: sed ratio formalis obiectiva , propter quam assentitur intellectus conclusioni, eli allensus principiorum , ut docet expresse Arist. cap. sequenti Et pi obat euiden sratio: quia propter principia alsentitur intellectus conclusioni: emgo erit causa efficiens assensus conclusionis. Ad primum argv. Durandi: Neg nda est minor: quod dum intellectus amentirur conclusioni, non pei maneant aflcnsus principiorum. Et cum dicitur intellectum non posse simul habete plu- , res assensus : dis ingliendum est: quia duobus modis pollunt se habere plures asstensus, vel per modum plurium , quando non sunt inter sese ordinati, vel per modum unius, quando sunt ordinati. Intellectus ergo non potest habete plures ad cuius per