장음표시 사용
581쪽
66 In lib. 1. de Posteriori resolui. p. I.q. s.
anodlim plurium , bene tamen per modum unius:& ita se habentassensus principiorum & conclusionis qui ordinati sunt, cum ille sit ratio formalis assentiendi huius. Dum ergo intellectus assentitur conclusioni, perseuerare potest, & perleverat in assensibus principiorum, quasi continuans eos : & ideo possunt esse causa efficiens assensus conclusionis. Quod vero unus actus Intellectus, non pollit clie causa alterius, negandum estinam saltem potest e se caula, , licet non sit eausa, Lua:hoc est,ratio formalis causandi, licet, non sit id quod causat: & ira assensus principio rum,est ratio formalis assentiendi, licet non sit causa,quae efficiata siensium conclusionis : sed hoc solus intellectus habet, ratione eiusdem assensus principiorum : & ideo assensus ille est efficiens, IO,assensus conclusionis, non efficiens, Quod: sicut veritas rei, eit causa efficiens intellectionis eius,tanquam sevo,non tanquaΙri Luod. Ad secundum : Concedenda est prima consequentia , quod asy' sensus principiorum sit causa aequivoca assensus conclusionis: quia specie distinctus ab eo; sed minor neganda, quod sola causa
uniuersalis,& remota sit aequi uoca: nam omnis causa,sive uniuersalis, siue particularis: proxima, vel remota, vere est aequi uocaz quia ratio cause aequivocae, non consistit in eo quod porticularis sit,uel uniuersalis, proxima,vel remota ,sed solum in eo , quod sie
distincta specie a suo effectu : quod patet: quia eo ipso, quod est
An assensus principiorum includatur formaliter in assensu conclusionis.
CErtum est, quod intellectus diuerso actu, atque priori, an N
sentitur praemissis,deinde conclusioni:& diuerso quidem numero, atque specie : quia principiis assentitur propter se. hoc est, sine aliquo medio: sed habita solum significatione terminorum. Conclusioni vero non propter se: sed propter principia, quorum accedit, praesupponitur assensui conclusionis. Quaestio igitur eis, An postquam intellectus habuit assensum principiorum,& accedit ad assentiendum conclusioni, sic ei assentiatur propter prin cipia , Ut assensum eorum iterum repetat: vel satis sit, ut dieatur assentire conclusioni propter principia , quod assensum eorum immediate habuerit absque eius repetitione : nam si primo modo fiat, includetur formaliter assensus principiorum in assensu conclusionis: si vero secundo modo , non includetur formaliter, sed solum praesuppositiue : quod est vere non includi formaliter, ,
sed praesupponi. Et prima opinio, quam sequuntur moderni qi dam, aenet Necessa
582쪽
necessario quidem Uupponi sed cum sit prior, realiter atquc speciegistinctus ab assensu conclusionis, non posse in eo includi formaliter. Probat testimonio Arist. Et duplici arg. Arist enim in libris priorum,agens de forma syllogistica,asserit , Medium bis summis dum esse inpra missis: & ideo non esse repetendum in cones usione,
sed in ea unam extremitatem prae alcaii de altera. Peccaret igitur syllogismus in forma: si medium ingrederet ut conclusionem. led hoc est necessarib concedendam,si assensus principiorum includatur formali ror in conclusione : ergo non potest includi. Minorem sic probo Praemisiae componuntur ex medio, & cxtremitati inbus : ergo si repetantur in alsensu conclusionis, medium erit necessario in cones usione repetendum sed non potest includi formaliter, nisi repetatur, ut per se est manifestum ergo falsum est, quod formariter includatur. Αsserit etiam Aristoteles cap. praesenti, agens de modo demonstrandi, nolit am conclusionis fieti ex praeexistenti notitia principiorum ; s ergo assensus principiorum praeexistens, est respectu assensus conclusionis; erit praesuppositus: & consequenter, non inclusus formaliter in eo : nam si formaliter in esuderetur, simul haberetur,& non prius. Primum arg. eiusdem sententiae est: quia si principia includuntur formaliter in conclusione; ergo eodem actu, quo assentitur
intellectus conclusioni , assentitur etiam principiis: sed assensus conclusionis,est scientificus, procedens ab habitu scientiae: ergo per actum & habitum scientiae assentiremus principiis . conseruens autem est falsum: quia assensus conclusionis est notitia iscursiua, assensus vero principiorum intuitiua,& sine discursu: ergo non potest iste formaliter in illo includi. Quod etiam probatur impol sibilem uia assensus principiorum , numero,& specie distinctus est, ab assensu conclusionis: ergo non potest includi in eo formaliter. Probatur consequentia, quia quae sic distincta sunt: non possunt formaliter se includere. Probatur secundo: Quia in syllogismo euidenti insertur aliquando conclusio vera,ex praemissis salsis. Vt patet in hoc: Omnis arbor est animat: Omnis homo est arbor: ergo, omnis homo est animal Si ergo praemissae includuntur in cones usione formaliter, falsum incluὸetur formaliter in vero:quod repugnat.Confirmari
etiam potest experientia. qu a in cones usione solum coniungitur una extremitas cum altera , nulla ibi facta mentione medis: coni ungitur ergo propter medium praesuppositum, non formaliter inclusum , sed ad summum virtualiter. Probatur conlequentia: quia formalis inclusio impossibilis est, sino formali ment Ione,
Secunda opinio; Affirmat assensum principiorum,non solum pra- supponi astensui conelusionis se ormaliter includi in eo Ita D. I h. I.
583쪽
In lib. I. de Poster. resoLCapa. q. 6.
λ. qu. 8.ar his verbi S. Primo aliquis intelligit, ipsa prineipia secun- ώm se ostmodum autem intelligit ea in ipsis conclusionibus, secun- sim quod assentit conclusionibus , propter principia. Idem etiam re-
Dexi q. la. ar. . D.Th sequuntur Capr.in I.d. v. l. I. In solutione ad arg. contia 4. conclus. Ferra. I. lib. contra gentes, cap. γ boncin. 6.Μςta. q. IO. Duran. in 38. φ3. ad 3. qui omnes docent, intelle- 3ticium eodem actu fieri in conesusionem , & principia, cum ei propter princip a attentiatur : quod aliter fieri repugnat, nasi assenius . principiorum includatur formaliter in assensu conclusionis. Deinde probatur hoc algu. satis cfficaci: Eodem actu fertur potentia qualibet in obiectum , & in rationem formalem eius; ut visus eodem actu fertur in colorem, & in rationem visibilitatis : aut
in colorem , & lucem , si lux se teneat ex parte obiecti in visione coloris. Et ratio huius euidens est quia ex obiecto, quod percipitur, & ex ratione formali illud percipiendi, constituitur unum Obiectiam totale, atque completum, tanquam ex Quoi di Quod; sed assensus principiorum, est ratio formalia obiectiva assentiendi coclusioni:ergo eodem actu fertur intellectus in conclusionem , quae est obiectiam , cui assentitur , & in principia, quae sunt rationes assentiendi: ed non potest ferri in principia eodem actu,nisi in obiecto eiusdem actus includantur sor maliter: ergo necessatium est formaliter includupraesertim cum assensus conclusionis distinguatur specie, a fide humana i& opinione,sbium propter diuersam rationem formalem assi nitendi:quae in opinione est, ratio probabilis, in fide humana. testimonium fide digni, in assensu scientifico. privcipia per se evidentia.
Probatur secundo, inductione, in actibus intellectus, & volun - talis mam in actu fidei, format: ter includitur testimonium fide digni:quia est ratio formalis credendi. t in actu voluntatis, per que
volumus media, includitur voluntas finisi tanquam ratio volendi media: ut in actu, quo volumus sumere potionem piopter sanitatem . includitur formaliter actus intentionis, quo volumus sanitatem:sed assint iis principiorum est ratio formalis, & actualis , propter quem assentimus conclusioni:ergo actu & formaliter includitur in assensu conclusionis. Sed ut veritas nostrae sententiae intelligatur, & argu . oppositae melius soluantur. Notar dum est : Principia , is conelusionem, σῆ nsus utriusique duobus modis considerari posse. Primo, in quantum intellect s assentitur Principiis per se, & ex sola cognitione
terminoriim:& conclutioni, tanquam alteri obiecto distincto: a oricoti siderando : q: od ei asseruiat ut propter principia: cum constet posse ei asleutire propter aliam rationem, ut propter' testimonuim fide digni, aut propter argumentiam probabile. Et hoc modo, nec praeatissae includuntur m conclusione , neu asscnsu eorum.
584쪽
Secundo modo con siderant ur,in quantum habent ordinem , ac δε- pendentiam intersese. nempe conclusio, ut ei assentitur intellectus,
propter principia:& principia, ut sunt causa conclusionis, taquam formalis ratio assentiendi:& haec dependentia,& hic ordo, essentialis est assensui conci usionis. Sicut ordo,ac defendentia assensus fidei ex testimonio , intr nsecus est ei. Euidens igitur est, assensum conclusionis, essentialiter includere ordine ni dependentiae, ad assensum principiorum, tanquam ad rationem formalem Obiectivam. Sed ubi clauditur formaliter ordo , clauditur ex consequenti illud ,ad quod ordo ipse terminatur: ergo in assensu conclutionis, clauditur etiam ex conserenti assensus principiorum tanquam terminus dependentiae essentialis: quam habet ab eo assensus conclusionis. Itaque assensus, non clauditur formaliter, aut essentialiter in assensu, cum distinguantur specie, & numerinsed ordo dependentiae unius ab altero , clauditur formaliter : α consequenter,assensus ipse,a quo essentialiter dependet. Unde Ordo dependentiar,tanquam quid intrinsecum , & formale includitur,alsensus vero, tanquam extrinsecum, a quo dependet, & ime quo idem ordo dependentiae essentialis,nec esse,nec intelligi potest. Verum actu includitur quia actualis est ordo: nec includiturve Quod, sed sol tim ut Quo quia solum, ut ratio assentiendi. Exe-plum huius possumus adducere in visione coloris, supposito quod lux sit necessaria ex parte obiecti ad videnduim tunc enim eodem actu fertur visus, in colorem,& lucem:non ira,vt lux sit, quod videtur, sed ratio formalis videndi:nec lux ipsa includitur in colore ipso, qui videtur : imo nec in obiecto actus videndi, tanquam aliquid intrinsecum sed quia color, ut est obiectum visus, habenessentialem ordinem dependentiae a luce. quia nec esse potest, nec
intelligi sine illa, propterea lux etiam actu includitur in obiecto
visionis: per quam videtur color , tanquam terminus actualis de pendentiae obiectivae. Sic ergo intelligendurn est,principia,& eorum assi nsus, includi in conclusione,& assensu eius:quia essentialis est ordo dependentiae ab eis,assensui conci usionis:& quia ordo
iste actu formaliter, & essentialiter includitur in assensu conclusionis,necesse est, principia etiam,& eorum assensum,actu formaliter includi:non, tanquam ei intrinseca, sed tanquam id, sine quo essentialis ipse ordo, nec esse potest, nec intelligi. Ex hac ergo doctrina : Respondetur ad testimonia Aristot. Ad primum quiderii: Concedendo , quod medium non debet ingredi conclusionem mec id sequitur ex nostra sententia, quod formalia ter ingrediatur: quia principia non ingrediuntur,ut Quod : id est, ut quibus assentitur intellectus, sed solum,ut Quo. Ideo non sane formaliter exprimenda, ut repete a in conclusione: sed lassiciet
585쪽
extremitates formaliter exprimere,aut repetere, atque coniungere,cum actuali dependentia 4 principiis:& consequenter a medio, ut formaliter includantur,licet non exprimantur: sicut in actu fidei non exprimimus testimonium,dicentes, noS credere propter testimoni uni fide digni,sed solum exprimitur illud, quod, creditur: ratione tamen actualis dependentiae ab eodem testimonio, inclusum censetur testimonium,licet non exprimatur. Ad secundum testimonium.Respondemus:Notitiam conclusionis fieri, ex
praeexisteti notitia principiorum:praesupposita quidem, ut Quod, 1ed inclusa in ea, ut ino. Hoc est, ut ratio assentiendi eidem conclutioni. Ad primum arg. Concedendum est, quidquid assumit: & concludit praeter ultimam consequentiam , quam hoc modo inserta ergo per actum & habitum scientiae assentiretur intellectus principiis. Haec enim neganda est quia principia,vel eorum assensus, non includuntur in astensu conclusionis, tanquam id cui assentitur ntellectus: ed tanquam ratio assentiendi: unde solum sequitur, quod per actum , & habitum scientia: assentiatua: intellectus conclusioni, propter principia. uod vero dicitur, Assensum principiorum specie, & numero distingui,ab assensu conclusionis Verum est: sed ex hoc solum sequitur,quod non possit in eo includi, tanquam aliquid ei intrinsecum, sed tanquam extrinsecum:line quo nee esse, nec intelligi potest essentialis ordo dependentiae, quem ineludit assensus conclusionis,ab eo. Hunc enim modum inclusionis, non tollit diffe- .rentia numerica,nec specifica,ut per te est manifestum. Ad seeundum; Concedendum est antecedens, neganda ron sequentia,quod falsum includatur in vero quia conclusio vera, non
sequitur ex praemissis; ut falsis,sed ut sic dispositis in forma syllogisti ea: quare solum insertur : quod illae, ut sic dispositae, includantur in assensu conclusonis, ranquam , Quo , modo iam explicato.
Ad confirmationem; Concedendum est antecedens, Quod solum in conclusione coniungantur extremitatcs,nulla facta mentione medii: sed quia coniunguntur per medium : hoc est , cum actuali,& formali dependentia abeo ecesse est, medium includi formaliter in tali coniunctione,quae est assensus ipse coclusionis: Veruntamen : quia non includitur tanquam Quod , hoe est, tanquam id cui assentiatur intellectus per assensium conclusionis sed tanquam duo,id est tanqua ratio formalis,& actualis alsentiendi eidem conclusoni ideo non exprimitur, nec expressa metio eius
fit, sed nec exprimi potest, absque peccato contra formam syllo. gibicam.
586쪽
In liba.de Posteriori reserui.cap. r. v .7. 37 Qv AESTIO VII.
An habito assensu praemissarum, assentiatur inte&ctus conclusioni in eodem instanti.
SI praemisse disponantur debito ordine, ii uem postular ars syllogiltica,ac de inon strativa : Certum est sensum maioris , ρνι- re ore Liberi pol quam sensus minoris, conclusionis habeatine
data uniuertatis propositio est , lub qua subsumenda est minor,
tanquam partacularis:&ex utra lire inserenda conclusio:Ideo non dependet ab allensu minoris,& conclusionis.
3 3 Certum est et am,quodsi non senιetur ordo disponendi prami π.etiam assensis minoris poterit haberi prius tempore , quam Uensis maioris,' conclusionis quia dum minor non subordinatur maiori: sine illa Hine potest. & si ita habeatur , non est necessarium , quod statim ex ea inseratur conclusio. Gratia exempli: Prvis tempor habere potest intellectus, hunc assensum maioris, omne animai rationale est risibile, quam habeat hune assensum minoris , Homo est animal rationale: & hunc assensum conclusionis , Omnis homo est risibilis. Potest etiam nullo ordine seruato , prius tem
pore habere secundum quam primum & tertium : de his igitux non potest esse dubium. Sed solum, An habitis assensibus,maiopis Θ minoris, d spositis, ct ordinatis, neeesse sit simul habere assensum conelusionis: vel prius haberi pastini isti, quam habetur iste.Et de proprietate natura , cer tum est, prius illos haberi: quia sunt eausa astensus conclusionis causa autem prior est natura suo effectu. Quaestio ergo procedit, de prioritate temporis, An possit intellectus habere aisensum maioris , & minoris , dispositis in hoe instanti & non habere in eodem assensum conclutionis: vel necesse sit,quod in eodem insta ii sequatur ex eis,& cum eis simul tempore habeatur. Et videtur non esse necessarium, quod habeatur in eodem instanti: quia intellectus non potest simul plura intelligere , ut docet Ariit. 2. lib.Top.cap. 3. loco 33.his vecti KContingit enim pinx se ire cogitare autem non. Per cogitationem, intelligens actuales cognitionem sed praemiisae, & concluso sunt plura:ergo non poterat ea simul, hoc ei , in eodem instanti intelligere. Et, si dicast plura quidem esse, sed habere modii unius: in quantum ordinata sunt in eodem syllogismo. Adhuc duplex est aliud impedimentu. Primum: quia poteth habere errorem contrarium conclusioni,& nimis radicatum in subiecto,per plures actus:tunc ergo no p terit statim euin expellere per assensum conclutionis:& ideo,ne e statim ei assentire. Secundit:quia capacitas intellectus , per quam poteli multa simul intelligere,finita est.ergo si numerus eoru quc
potest actu considerate , impleatur Per assensus Praemiisarum,
587쪽
non poterit simul habere assensum conclusionis,quoulque alium dimittar. Vera tamen sententia est, Assensum conclusionis in eodem insan ii sequi ex assensibus pramissarum. Cuius ratio est:Quia ut Aristor. docuit, cap. praesenti, ex terminis eorum fit, & in eis continetur virtualiter,tanqua in in causa,aut tanquam arbor in semine : adeo nullum pote sto este impedimentum: quin statim ex eis sequatur.' Ad testimonium Arist. Resi ondetur,intelligendum este de pluribus;vt plura sunt; hoc eli,diuersa δε nullo modo inter se , vel ad tertium ordinata: nam quae per modum unius inteliguntur, non dicuntur plura simpliciter sed unum:assensus autem p rq missarum, ψα conclutiones,per modii unius se habent: quia in eodem lyllogismo ordinati sunt,ideo iam ut possunt haberi ab intellectu. Cui non obitat impedimentum erroris: nam cum fortior causa sit demonstratio, stat im illum vincit atque expellit: & etiam si nimissi radicatus, non impediet assentum conclusionis, neque habitum scientiae:qui per illum producitur in eodem instanti, sed permanebit simul cum eo , quousque multiplicatis demonstrationibus omnino expellatur. Non enim repugnat, contrarios habitus remissos, simul permanere in eodem subiecto : sicili neque contrarias qualitates remissas; ut calorem, Ac frigus. Aliud denique impedimentum , de capacitate intellectus sanita scirca quod multa verba consumit Sotus. cap. praesenti difficultate caret: nam licet intellectus, duo, vel quatuor tantum diuersa simul possit intelligere,& unum, vel tria actu confideret: dum accedit ad constituen dam demonstrationem,poteritassensus praemissarum, & concluson is simul habere,cum modum unius habeant, licet sint tres.
Q V 2E S T I O VIII. An habitis assensibus praenisaraim, liberum sit intulectui assentire
conclusoni: υel necessessit assensium eius habere in eodem innianti. Duplex est libertas voluntatis, Contrarietatiso Contradictionis:& illa vocatur etiam libertas,quoad specificationem, hςc Vero libertas quoad exercitium. Libertas contrarietatis est posse Voluntatem actum booum,& malum habere, aut liuellectum assensum, vel dissensum. Et dicitur contrarietatis:quia actus bonus,& malus contrari j sunt, atque etiam assensus, & dissensus intellectus Specificationis vero : quia ab obiecto speciem accipiunta et i s. Libertas vero contradictionis est,posse voluntatem,vel intellectum exercere actum vel eum suspendine: luia habere actu, de
non habere , contradictorie opponuntur. Et exercere a mim, vel non exercere denotat exercitium porentiae. Intellectus autem, li
cet radicalem quandam rationem libertatis habeat: in quan
588쪽
tuto formalis libellas voluntatis originem habeat ab co, quod intellectus plura potest ei obiecta proponere, & ideo ipsa Opcrari v Iet circa v nutia, vel alterum ut sibi placuerit nihilominus tot malem libertat cm quae constitu in eo , quou eit velle se applicate ad operandum, vel uoi Iu Operari, tota voluntas habet: a qua cana participat intellectus, in quantum potest applicari ad intelligendum mona se, sed a voluta tale, dc etiam potest intelligendo diuerti, aut remoucri.
Quo supposito , quaerimus ; An habitis assensibus euidentibuι
maioris , o minoris post intellect- ρεν deperidentiam a voluntate assensum conclusionissuspendere: Ira vi in eodem instanti , vel non operatum, vel a Uoluntate Huertatur ad operan Am circa alitid obiectum diuersium, ab assensu conclusonis ; vel omnino διὸ cesitetur ad assentiendum eadem conclusoni. I Certum est autem nec cilitari, quantum pertinet ad specificationcm : ita ut non sit ei liberum a II mii e . aut dis L ntne . sed iii Operetur circa obiectum propositum, assentire debeat conclusioni,dille mire vero nullo modo pollit: quia ex alsenii blas priuci plorum veris & necesiariis, non pote it, nili assensus verus ac Ia cella in
rius procedere : ergo si procedat aliquis, at lenius debet ei se, di L. sensus esse non poteli. Nam sicut voluntas non potest odio piose qui bonum : ut bonum sibi r prasentatum: ita intelle eius, non potest disient ire veto ac nec ei lario ; ut tali sibi plorosito. uaritio igitur est: An possit non assentire conclusiqni ; Uel quod idem, Ut a sensum si spendere, re salari omnino ab operatrone, vel olerando circa aliud. Er est prima opinio quorundam modernorum, asserentium;
Nullo modo posse intellectum sus odere astensum conclosionis, sanecesserib eum elicere. Pic bani primo: udaia allentus principior .im sunt per se euidentes , S: ne celsar ij, & continent virtualiter assensum conclusionis: &.continentia quidem naturali: sicut semen 2 continet virtualiter arborem Sc arbor fluctum : ergo conuinditur ab eis intellectus naturaliter: ut allentiat concIusi cura e sed necessitas naturalis , non subditur libertati voluntatis ; ut patet in acta potentiae nutritiuae , quem n n pc test suspendere voluntas, quin cibum sibi applicatum conueitat in subitantiam viventis: ergo non poterit voluntas suspende ic actum intellectus , quan statim assen-xiatur conclusioni.
Secundo : Qu a sicut se habet in voluntate intentio finis ad electionem mea otum sic se habet in intellectu affensus principio-
e & cum eo tota schola:sed ce . tum eit apud omnes: quo d posita eLs Mac intei monetan .sd p. rico ei ante voluntate in ea ; non potest iuspendere actum elcch. onia, sed nece Ilitatur omnino ad eligendum
589쪽
dum aliquod medium , pro consecutione eius: ergo habito a sensu principiorum , & perseuerante in eo intest ectu,non potest ullo modo suspendere actum conclusionis.
Secunda opinio est opposita, quod adhuc positis assensibu3 pra missarum postis intellectus suspendere assensium conclusionis, rea ut a
voluntate diuertatur ad operandum circa aliud obiectum. Hanc sequitur iam maior pars modernorum , & continetur in doctrina D.Thom.& ideo a nobis tenenda est. Sed ut eam explicemus simul, & probemus,duo sunt notanda, ex doctrina D.Tho. ab omnibus iam recepta. Primum est , quod intellecim subditur voluntati; quantum ad exercitium actus : hoc est , quantum ad applieationem eius ad operandum , vel remotionem ab operatione hac, vel illa:ita docet D.Thom. I.2. qu. 9.art. I. ad 3. his verbis : Voluntas mouet intellectum, quantum ad
exercitium act- : quia θ ipsum verum , quod est persectio intellerem, continetur sub uniuersali bono,ut quoddam bonum particulare. Ex quibus dedueitur haec distinctio : Sicut bonum est duplex: ε 3 summum, π persectissimum, in quo continetur omnis ratio boni, quale est Deus; & Particulare , ac limitatum, quale est quodlibethonum creatum. Eodem modo duplex est verum , Summum , perfectissimum, contines omnem rationem veri,ut idemmet Deus:& Particulare, ae limitarum, quale est quodlibet verum creatum:
sue sit principium euidens siue conclusio ex eo deducta.Praeterea, Leut voluntas libera est circa quodcunque bonum parti culare,sine sit finis , siue medium,ita ut possit operari, & non operari circa illud r circa bonum vero summum, persecte cognitum : quale est Deus clare visus a beatis,nullam habet libertatem, sed omnino necessitatur ad illud diligendum. Eodem mndo intellectus, circa quodlibet verum particulare, liber est, per dependentiam a voluntate: ita ut possit applicari a voluntate, ad operandum cir- ea illud, & diuerti ab operatione : sed circa summum verum clare sibi ostensum , nullam habet libertatem, nec popest diuerti a voluntate . quin operetur circa illud. Et rationem huius reddit D.Thom.Quia quodlibet verum particulare,& operatio intePectus circa illud; est etiam particulare bonum : sed circa particu- Iare bonum quodcunque , non necessitatur voluntas, sed potest velle,& non velle illud; ergo libetumest voluntati,velle applicare intellectum ad opeiandum , circa quodcunque verum Particulare, vel diuertere illum ab operando circa illud: non tamen circa verum uniuersale,ac perfectissimum clare ei ostensum,qua- Ie est Deus in patr a. Quia omnis potentia, naturaliter determi- .
nata est ad operandum circa illud , quod persectissime continet omnem rationem sui obiecti: ita ut dum sibi offertur, non possit /wspendere operationem: sed Deus clare visus continet perfe-
590쪽
In lib. ρ. de Poster. resolutione,Cay. I. quaest. 8. 37s
ctissimὸ omnem rationem veri: ergo nec voluntas potest suspcndere actum propositum circa illud sibi ab intellectu , nec intellectus circa illud sibi clare ostensum. Quia sicut eli uniuersale bonum , sic operari circa illud est uniuersate bonum potcntiae:&ideo clare illud videre intellectum, summum bonum eius et t. &summum bonum voluntatis, & ita nec ipsa potest eum non diligere, nec diuertere intellectum a visione clara eiusdem. 3 Ex tota hac doctrina colligitur haec ratio emcaciter probans noli ram sententiam : voluntas non necessitatur ad op andum circa aliquod particulare bonum: ergo nec intellectus circa particulare verum. Probatur consequentia; supposito , quod Intellectus subditur voluntati, quantum ad applicationem , seu ςxercitium operandi : quia intellectum operati, circa particulare Verum , est bonum particulare eius, atque etiam bonum particulare voluntatis: ergo non necessitat voluntatem ad applicandum intellectum ut operetur eirca illud , sed liberum est ei eum applicare, aut diuertere. Conclusio autem demonstrationis, est verum quoddam particulare : ergo etiam habito assensu principiorum, non necessitatur voluntas ad applicandum intellectum; ut assentiatur conclusioni , sed potest eum diuertere ab assentiendo. 6 Secundo notandum est ex doctrina eiusdem D. Thom. I. R. q. O. art. I. & 3. deducta ex Aristo t.& recepta etiam ab omnibus: Luod potentia non est capax habitus, nisi in ordine ad obieci um, circa quod potest operari libere: unde potentia omnino nat I iis , nullam habens libertatem in suis operationibus ; saltem ex participatione voluntatis non est capax habitus: nec potest eum acquirere, quati tumuis frequenter operetur ut patet In potentia
visiva, quae non est capax habitus ad videndum, neque potest illum acquirere, per frequentes actus visionis. Sed intellectus,per aflensus principiorum, acquirit habitum, qui vocatur intellectus : & habitis assensibus principiorum, etiam acquirit habitum scientae, per assensum conclusionis, secundum communem tententiam totius Scholae: ergo aliquam habet libertatem in assensu principiorum : & eo habito , tu aisensu conclusionis: minima autem libertas est , posse assentire, & astensum suspendere zerg. negari non potest, quin hanc habeat. Ad primum am oppositae sententiae ; Concedendum est antecedens , cum consequentia: sed distinguendum consequens,quod conuincatur intellectus per assensum principiorum, ad astentiendum conclusiani: nam licet conuineatur quantum ad specifica-ρ tionem actus: quia non est ei liberum , si operatur circa conclusionem , elicere actum dissensus, sed necessatio assentiendum est ' ei; quantum ad exercitium tamen non conuincitur: quia intel lectus