장음표시 사용
641쪽
6is Tradi e Subab.scientiarum.
q. s. asserenti Scientiam sub alternatam, ese unum perse, asque distinctam a bubalternante:quia differentia quam obiectum eius addit , supra obiectum subalternantis , non est accidens commune,
sed propria passio eiusdem obiecti subalternantis: ut visuale , inquit,non est accidens commune linea: Dd propria passio eius: luia linea est quantitatis:&quantitas est per se sensibilis,ut docet Aristol. 2. lib.deianima: ergo linea est per se visibilis, ita ut visibilitas si propria eius passio, ex subiecto autem , ae propria passione , fit unum per se,& non per accidens. sicut fit cx subiecto, & accidenti
communi, ut ex corpore,& albedine.
Haec tamen sententia falsa est:& ut talis refutatur a Caiet. cap. 26 praesenti. Probatur euidenter, quia duo. quae asserit, lunt aperte
salsa. Primum: quod visuale sit propria passio tinea, ut eli obiectum
feometriae. Nam Neometria eit scientia mathematica, abstra-oens a materia sensibiluergo agit de linea, ut abstrahit a materia
sensibili: sed visuale est conditio per se sensibilis,cum dicat respectum ad visunu ergo euidens est non conuenire lineae, ut in obisiectum geometrian.quate falsum erit,quod conditio , quam aἐdit perspectiva supra geometriam , sit propria passio obiecti geometriar. lino etiamsi concederemus , esse propriam pastionem eius, falsum est. Secundum, quod afferit , essicerrvnumper se cum lineau quia propria passio verum accidens eli,& extra essentiam subiecti: ergo si accidens commune non potest facere unum pςr secum subiecto, nec poterit accidens propium emcere unum per se cum eo. Quia non mintili risibile,constabit duplici ente in actu,nem pe subiecto,& accidente,quam album. Et tandem:Si conditio adis dita obiecto scientiae subalternatae, sit propria passio obiecti sub- alternantis, ad eandem serentiam periinebit cum eo. Probatur consequentia : quia propria pallio obiecti alicuius scienxiae, probatur de illo in eadem scientia,cuius est obiectum Nostra igitur lententia in prini is asserit: Conditionem , quam Taddit obiectum silentia 'baltern/ra , non esse propriam passignem obiecti subalternantis, sed accιdens commune. Obiectum tamen includens talem conditionem, ut lineam visivalem,dupliciter sumi posise. Vnum modum, prout includit utrumque, per modum aggregationis. Et hoc modo euidens est, quod ut unum per accidens: δέ non possit esse obiectum scientiae. Quia ut sic sumptum , non habet
unam naturam,vel essentiam, sed duplicem essentiam : nec unam
delanitionem, nec determinatas passiones,quae de eo probari pota sint. Alio modo sumitur prout includit υnum cum ordine ad aliud: vel ut determinatum per illud ; aliud vero ut determinans. Et ita est unum per se,non entitate,sed ordine, quae unitas lassicit ut de
uiri possit,& per se considerari ab una scientia,& ut determina-
642쪽
Trae. de Subal. scientiars. m. 6 17tae passiones de eo probari possint in ea. Et hoc modo consideratur obiectum scientiae subalternatae, ab eadem : quare ut unum
Ier se, ex quo habebit illa , quod sit una scientia perde. Et ideo ex
ac parre, non erit impossibilis subalternario scientiarum. Secundum argumentum soluitur alia disti iustione : Nam conditio, quam addit obiectum scientiae subalternatae, duobus modis sumi potesti vel, ut est accidens obiecti subalierna tuis , et inhaerens:vel, υt per se eonsideratur, a tali scientia , & primo modo , solum accidentaliter illud determinat,vel contrahit, sicut quodlibet aliud accidens subiectum , cui inhaeret. Secundo vero modo, contrahit illud per se ad considerationem talis scientiae: quia linea per se cousideratur a perspectiva, ut visualis est. Itaque , licet visuale si accidens lineae, ut sumitur secundum propriam entitatem , vel essentiam : tamen ut ad obiectum perspectivae pertinet, per se coniungitur cum visuali: quia per se consideratur a tali scientia, in ordine ad visuale: vel ut per talem conditionem determinatur. Vnde quamuis linea : quae ess obiectum geometriae secundum entitatem, liolum distinguatur a linea visuali , quae est obiectum perspectivae,etiam secundum entitatem sumptae, accidentaliter : ni Lilominus si utraque sumatur , ut per se consideratur a sua scientia, per se, & essentialiter distinguuntur : vel ut uno
Verbo dicatur , solum distinguuntur accidentaliter in esse rei: inesse vero obiecti es lentialiter,& per se:& ideo possunt distinguere scientias specie. Ad formam ergo secundi argu . distinguenda est minor secundi syllogismi, quod obiectum scientiae subalternatae , solum distinguatur accidentaliter ab obiecto subalternantis . nam in essς rei accidentaliter solum distinguitur, sed in esse obiecti scibilis, per
talem scientiam , essentialiter. Et ideo scientia subalternara non accidentaliter: sed essentialiter distinguitur a subalternante. Pro solutione terti; notandum est: Quod ex duobus , quae includit obiectum subalternatae scientiae, nempe , obiectum sub- alternantis,& accidentalem conditionem superadditam, primum ac praecipuum est obiectum : conditio vero, quasi limitario eius est, per quam determinatur : & imperfectior quidem , quia materialis , atque sensibilis : obiectum veto subalternantis, ut magis a materia abstractum , perfectius est. Et ex hoc sequitur ratione eius candem scientiam esse subordinata ira superiori,& v cari subalternatam, & non ratione conditionis: quod ex alia conditione colligitur euidenter: quia principia subalternatae scientiae, superior probat a priori: potius, quam illa sciciaria, ad quam conditio pertinet. Et ideo potius illi subalternatur ἰ quam huic. Cratia exempli: Obiectum perspectivae includit lineam &con- Rr L
643쪽
ditionem visualist ex quibus linea est primum, & principale, ratione cuius subordinatur geometri aer est etiam magis abstracta a materia, & quia demonstrare, propter quid, conclusionum , potius pertinet ad illam scientiam , quae magis abstrahit a materia sensibili; cum seientiae respicientes materiam sensibilem, ab effectu potius demonstrare soleant: hine est, quod perspectiva potius subalternatur geometriae:quam philosophiae naturali.
Hoe est enim principium perspecturae, Visio facta secundum li- , oneam rectam,s perfectissima: quod licet praesupponat aliud ,per se
notum in philosophia, nempe agens naturale fortius agit in proximum, quam in remotum: tamen a priori demonstratur a geometria:quia linea recta est perfectissima,& breuissima. Ad sormam igitur arg.neganda est consequentia, quod non sit maior ratio, propter quam icientia inferior masis dicatur subal ternata uni,quam alteri scientiae: quia cum obiectum superioris scientiae sit primum,quod includit, & ratione cuius subordinatur
scientiae superiori,agenti de illo, ad quam etiam pertinet probate a priori principia eiusdem scientiae inferioris: potius quam ad aliam scientiam ad quam eoaditio pertinet:ideo potius illi,quam
liuie subalternatur. Ansubaltematas eientia, existensfinesubaltem test vera scientia,velpotius opinio.
Ρ supponit titulus 'uaestionis tanquam certum , quod scientia subastemata, possi esse separata a scientiasubaltemante, dc romnino sine ea esse:quod constat experientia,cum plures cognoscamus musicos, ignorantes Arithemeticam. Q rit autem hoc supposito,An musica in hissis vera scientia,velsolum opinio. Et prima sententia tenet, Non esse mentiam , sed opinionem: ita , t soncinas 4. Metaph. quaest. 9. quem sequuntur plures moderni: quorum haec est ratio:)ita ut docuit Aristo. ι. cap. huius libri; ut aliquis habeat scientiam alicuius conclusionis , necesse est,quod principia sint ei certa,ita,ut ex terminis ea eognoscat;vel si demo- strabilia sint, sciat ea redueere ad prima indemonstrabilia:&qui hoc non scit, cinquit Aristor. non habet demonstrationem,nec scientiam conelusionis: atqui principia scientiae subalternatae non sunt immediata,sed demonstrabilia, per scientia subalternantem, quam eum non habeat musicus,nescit ea reducere ad immediata, sed solem ea eredit propter testimonium Arithmeticorum : ergo non habet scientiam conclusionum eius,sed opinionem.
Secunda opinio est aliorum; D sed vera sit scientia. qu is impersecta, Et ratio horum est opposita:quia si non esset scientia,sed
DPinio, maxime hos esset propterea, quia is qui eam habet sino
644쪽
Tract. de Sabait eientiarum. i 629
Iubalternante, non habet certitudinem principiorum , sed fides humana potest esse certa, propter frequentia testimonia; ut patet in hac propositione, Roma est cui,licet multi assentiantur, ibi timpropter rei timonium eorum, qui eam viderunt, tot tamen testimonia multa plicantum ut certum effetant assensum eorum a cuius
signum est,quia nemo est qui dubitet de veritate eius. 31 Pro explicatione nostrae sententiae,notandum est, Duobus modis posse contingere,quod scientia sub alternata sit sine sub alternante. Primo; Ita, ut principia eius solum sint accepta per testimonium habentium scientiam subalternantem. Secund6; Ita ut etiam sint ab eo,qui habet eam sine subalternante nota, per experientiam euidentem multorum singularium : ex quibus colligitur euidenter, experimentum uniueriale principiorum. Hoc supposito; Tria asserit nostra sententia. Primum est: Siu sub alternata scientia ne sebalternante existens t vera scientia siue non, certum est, non esse actu,Θ formaliterseientiam sebaltematami prouisie habetur,sed solism materialiter. Quod sic probo. Scientia dieitur subalternata quia subordinatur subalternanti, a qua principia eius accipiunt certitudine,& euidentiam requisita ad veram seientiam : sed scientia inferior existens sine superiori, ut sic existens,non subordinatur actu superiori scietiae.nee ab ea participae euidentia suorutprincipioru:ergo non est actu,& formaliter scientia subalternata: sed solum materialiter, δc quasi in potentia: in quantum cum ea coniungi potest; in eo. qui utramque habeat. 3 3 Secundum, quod asserit,est, Lubdscientia siubalternata. Mesub- alterinante ,erat vera scientia clieis imperfecta,) si et,qui eam habuerit , nota sint principia per experientiamaerobatur hoc: Quia tunc erunt certa, atque euidentia principia:ex quibus per demonstrationem a posteriori, colligitur euidenter conclusio: quae ex sequenti erit certa,& euidens c per consequens,vere scientifica. Tertio dicimus , Quod si principia eius solum eognoscantur per te simonium eorum, qui habent subalternantem scientiam,non erit vera scientia sed opinio. Et hoc probat emcaciter argu.primae opinio nis,quam in hoc sensu veram esse existimamus. Arg.vero secunda
opinionis nihil probat: Quia testimonium humanum, per se
quendo,non pote lenerare assensum certum,cum non repugnet
ei subesse salsum. Quod vero per frequentiam testimoniorun sublatum sit actuale dubium,per accidens est:quia hoc no obitate assensus illius propqfitionis,Roma est, ab intrinseco est ineertus: Ze eui potest subessi salsum. Ex eo igitur non potest per se colligi certa conclusio, nisi ratione quadam materiali, & accidentali. Per se autem,est incerta: quod repugnat scienti .Quemadmodum dicimus,Conclusionem non esse per se, & formaliter certam nec
645쪽
6 3 o Trasi de Subali. scientiarum.
s. ientiscam , quae colligitur per aliquam consequentiam, sol omite cestitiam in his , aut illis terminis: quod est, esse neces lariam
solum materialiter, formaliter vero,& per se incertaminum in sinarii forma,possit dari antecedens verum,& consequens falsum. An scientia subalternata,intra proprios limites, demonseret pro-
. pter quid , vel solum quia. IAm hoc intelligitur de scientiasubalternata , non sine subalternante: sed illi actu coniuncta in eo,qui habet utramque et M tunc habet statum scientiae subalternatae, de qua quaerimus , Anantra proprios timites, hoc est,inquantum solum se extendit, usque
ad pi incipia a se indemonstrabilia:sed quae possunt demonstrari a/ priori,& vere demonstrantur a subalternante: cui quati continuatur:an,inquam, intra hos limites,vmu habeat demostrationes eropter quid,per quas demonstret a priori suas conclusiones, ex propriis principiis: vel solum dicatur demonstrare ea, quasi per de- monitrationes, quia. Exempli gratia. Haec est conclusio perspecti-u.e scientiae, Res ad maiorem istantiam visia minor apparet, quam famet exstat in se. Perspectiva eam demonstrat per hanc, Res a longe visa, minori,aut acutiori angulo mouet potentiam: & ideo apparet minor. Sed illius secundae propositionis,per quam probat
primam , nescit reddere causam:eam vero reddit geometria:quia angulus eo est acutior , quo magis protrahitutaeile vero acutiorem est esse minorem.
Et idco res visa ad maiorem distantiam,minori angulo mouet 3 potetiam. Quaerimus crgo, An demonstratio illa, perquam perspectina probae, quod res a longe visa minor apparet: quia minoriangulo moKet potentiam, hoc est enim intra proprios limites dononitrare suas conclusionec sit demonstratio propter quid,&a priori vel solium demonitiatio,quia. Prima opinio eth Soti,& Veneti clip. praesenti,asserentium.vere demonstrore , propter quid, intra latitudinem propriam: quam tamen sine limitatione , videtur tenuisse Albertus Magnus tracta a. de usa principiorum cap. . ubi negare omnino videtur,quod propriapi incipia subalternatae scietiae,demonstrentur ascientia subalternante. Qina cum subalternans abstrahat a materia sensibili ,&pa incipia tubalternatae respiciant materiam sensit,ilem , non pO- teli se extendere, aut deicendere ad illa demonstranda. Quod si verum eth non solum intra proprios limites demoni trabit, propter quid, suarum conclusionum, scientia subalternata, sed omnnno. Nam si principia eius non demonstrantur a subalternante, neque ab alia,erunt prorsus indemonstrabilia:ex quibus perinde demonstrabit subalte nata proprias conclusiones, atque qu libCealia scientia etiam subalternans.
646쪽
Tract. de Subal t. sicientiarum. 63 IProbatur haec sententia. Primo. Quia scientia subalternata, licet non reddat causam primam suae conclusionis: ec demonstret illam, usque ad principium primum, roddit tamen causam proximam eius ergo eam demonstrat a priori, per causam proximam: ut patet in exemplo designato. 3 Et certe si sola scientia subalternans demonstraret a priori coclusiones scientiae subalternatae, solus Arithm. diceretur Musicus:& solus Geometra,per spectivus. 2Sod patet esse salsum. Probatur consequentia quia sciens, & scientia, denominationem accipiunt a conclusionibus; quas demonstrant:cum in eis consistat,uera, dc propria rario scientiae:ergo sicut dicitur philosophus,qui scit demonstrare conclusiones philosophiae ita dicetur perspectiuus,qui scit demonstrare conclusiones perspectivae : praesertim si a nullo alio demonstrentur, sed ab eo solo. Secundo:Quia. si scientia subalternata non demonstrat 1 priori suas conelusiones, maxime id facit,quia non reddit causam earum , usque ad primam , sed solum reddit proximam,relinquens primam reddendam a subalternante: ted hoc est imposIibile: ergo non est negandum. quod demonstret a priori suas conclusiones. Probatur mino : quia si hoc ita esset, sequeretur subalternantem
demon 'rare a priori principia subalternatae: & ideo principia
subalternatae esse conclusiones subalternantis. Quod repugnat fieri propter duo. Primuin , Liuia subaltemans abstrahit - materia sensibili: principia vero subaltet natae, respiciunt materiam lensibilem:ergo repugnat:quod haec illis coniungantur , in eadem demonstratione:coniungi antem necessarium est, si sunt conclusiones per illa demonstratae. Secundulii . Quia si principia inserioris essent conclusiones superioris,non essent distinctae scientiaeaustrior & inferior, sed eadem essicerent.Probatur consequentia: Nam conclusiones ad eam scientiam pertinet, in qua demonstrantur:sed principia inferioris, sunt conclusiones de monitratae a superiori rerio ad hanc pertinebunt,& non efficient scientiam subalternatam distinctam. . Secunda opinio; Negat si alternatam, aut si siciter demonstrare propri s conclusiones a priori, aut etiam intra proprios limitos e sed solum auxilio superioris,& ut cotinuatur cu illa, veras demostrationes efficere posse. Haec est comunis,qua tenet D Th. in Comm. huius c.Sonc. . Met.q 9. Caiet.tract.de subalternatione scientiarum circa finem, Lovanienses, &Tolet .an expolitione huius cap. Et videtur nobis indoctrina Arist. necessaria,& in ratione vera.
Probatur primum:Quia Arist.cap.praesenti in principio, docet expresse, diserre demonurationem quia, edi propter quid, in diuersis mentiissuialter turquia monitiatio,propter quid, pertinet ad Rr Φ
647쪽
scientiam subalternantem et dem onstratio vero,quia, ad subalte natam. Quae differentia, non potest esse vera,si scientia subalternata demonstrat proprias conclutiones demonstratione, propter quid,etiam intra proprios limites:vel etiam reddens causam proximam earum, licet non primam. Nam si hoc verum est,ad eam pertinebit demonstratio propter quid, & non quia.Praeterea loquens Aristot.de utraque scientia in particulari, & voeans subalternantem Mathematicam,& subalternatam sensibilem, quia it Iaabstrahit a materia sensibili, haec vero respicit illam ,expresse docet : subalternatan i solum demonstrare , quia.ad subalternantem vero pertinere demonstrationem, propter quid, his verbis: Nisenim, ipsum quidem sensitivorum oscire, ipsum vero rapter quid,
Secundum vero, quod vera sit nostra sententia, probatur hoc argu. Vt aliquis habeat scientiam alicuius eonclusionis, & veram demonstrationem eius, necesse est, quod praemissis assentiatur ex sola notitia terminorum:vel si demonstrabiles sint,eas seiat redux cere usque ad principia omnino indemonstrabilia: alioqui si sieeas reducere nesciat, non habebit veram demonstrationem cones usionis,ne:c veram scientiam eius.Sed principia propria scientiae subalter ty,per quae demonstrat suas conclusiones,non sunt immediata; sed demon it rabi lia: eum possint demonstrari a seientia subalternante ; ergo non fiet vera demonstratio alicuius conclusonis ex eis, nisi ab eo,qui sciat ea reducere usque ad prima omnino indemonstrabilia, per veras demonstrationes.Atqui sub alternata scientia, ntra proprios limitesi nestit ea sic reducere, utpplet , a solaque subalternante reduci possunt: ergo subalternata intra proprios limites, non potest veram demonstrationem propter quid, suarum conclusionum efficere, nisi auxilio scientiae subalternantis aut in quantum eum ea continuatur.
Sed ut explicemus, quonam modo fiat continuatio haec, quo 'etiam modo demonstrentur a subalternantemorandum est,Quod in quacunque demonstratione,necessarium est medium coniungi ea emtremitatib in pramissis; ut ratione talis coniunctionis,extremitates ipsae colungantur in c6elusione:& hoc est fundamentu totius artis demostratiuae. Vt osteditur in hae demonstratione:Omne animal
rationale est risibile: Omnis homo est animal rationale; ergo Omnis homo est risibilis. In qua animal rationale, quod est medium,eoni ungitur in praemissis cum homine,qui est maior extremitas,& eum risibilitate uae est minor & virtute huius coniunctionis,eoniunguntur homo,& risibile in conelusione.
Secundo notandum,Medium in demonstrationeropter quid,et
tinera m am eonclusionis Inde sequitur non posse scientiam sub-
648쪽
Trin.de subabscientiarum. 63 3
alternantem demonstrare a priori principium scIentiae subalteruarae,per medium sibi proprium nude acceptum t hoc est, in propria abstractione a materia sensibili consideratum; sed neeesse est, ut tale medium coniungatur extremitatibus, ex quibus constavprincipium eiusdem subalternatae scientiae demonstrandum, tanquam cones usio ; alioqui non erit medium. 4 Sed extremitates eius respiciunt. materiam sensibilem : ergo necesse est medium scientiae subalternantis, quasi descendere ad materiam sensibilem,ad eamque determinari; ut per talem coniunctionem eum extremitatibus in praemissis, emciat ut coniungantur extremitates ipsae in conclusione : & ita conclusio ipsa, quae principium est subalternatae scientiae,a priori demonstretur. Et talis coniunctio medij eum extremitatibus, ex quibus constat principium scientiae subalternatae demonstrandum, est continuatio inferioris scientiae eum superiori: in qua continuatione consistit formalis ratio subalternationis. Quae omnia hoc exemplo fiunt manifesta.Principium scientiae subalternatae,nempe perspecti uanquod ipsa,nec scit,nec potest demonstrare intra proprios lia mites,est hoc:Res a longe videtur sub minori, vel acutiori angu- Io. Demonstratur autem sie , a scientia subalternante , nempe ageometria:Res quae videtur sub angulo magis protracto, viderux sub angulo minori, nam angulus magis protractus acutior est, εc ideo minor: sed res visa a longς videtur per angulum masis protractum, aut longiorem ut est manifestum ι ergo videtur sub angulo minori. Ecce medium geometricum, nempe angulu ma-g s protractum,esse minorem,quod non posset demonstrare pri cipium illud perspectivae nisi eoniungeretur cum extremitatibus, ex quibus componitur, videlicet eum re a longe visa,& cum minori angulet: εc nisi ita coniunctum effaeret cum eis utramquo praemisiam eiusde demonstrationis per quam demonstraretur idcprincipiu, tanquam conclusio composita ex eisdε extremitatibus. Et eece continuatam scientiam subalternatam, eum subalter. nante,in eadem demonstratione,per tales coniunctiones. Continuatiuum autem, est medium scientiae subalterna tis, ut coniunctum in praemissis eum exrremitatibus , ex quibus componitur, , principium seientiae subalternatae,per illud demonstratum. Et continuatio haec, non tollit distinctionem utriusque scientiae,ut statim probabitur.
Ex his intelligitur,primo, quomodo sit possibile,qu d seientia
subalternans,probet per demonstratiosi a priori, principia selentiae subalternatae,etiam si abstrahat a materia sentitat, & priueipia probanda eam respicianti id enim facit, per unionem propribr dij, cum extremitatibus pri eipli probandi, cum quibus con-
649쪽
iungitur in praemissis & per coniunctionem , quasi descendit , de
contrahitur per eas,ad materiam sensibilem:& per talem contractionem continuatur cum ea.
Iam ergo soluuntur facile argum.oppositae opinionis. Nam ad 433 ramum; Concedimus antecedens,quod subalternata scientia reddat causam proximam suae conclusionis: sed negamus consequentiam,quὀd demonstiet eas intra proprios limites.Nam ad veram demonstrationem, non lassicit reddere causam proximam,sed requiritur reddere omnes causas,usque ad primam alioqui non habebit certum assensum praemissarum , cum nesciat eas reducere
, sque ad principia per se nota , & inde monstrabilia : & ideo nec
labebit veram scientiam conclusionis,nec veram demonstratio-
Ad aliud vero, quod additur in eodem argum . nempe, solum Arithmeticum esse musicum,& solum geometram,perspectivum: si hi soli demonstrare dicuntur a priori conclusiones musicae, &perspectivae, negandum est , quia principia alicuius scientiae, per quae demonstrantur eones usiones eius non pertinent ad habitum talis scientiae, sed ad alium distinctum, qui dicitur habitus principiorum : & ideo nec suscipiunt denominationem scientiae: nec ea habent denominationem a latentiis. Principia autem scientiae subalternatat,quae demonstrantus a scientia subalternante , comparantur ad principia eius,per quae demonstrant ui,tanquam conclusiones eorum:& ideo non pertinent ad eam , sed ad alium ha bitum inferiorem, qui est scientia subalternata. Quare nec Geometra denominatur perspectivus, nec Arith - 44' meticus denominatur mu cus, sicut nec conclu: lones musicae,dicuntur geometria,quamuis verum sit, non denominari musicum vere scientem, nisi simul sit Arithmeticus: nec scientem perspe- , et iuum,nisi simul sit geometra.
Ad secundum ; Concedimus primam & secundam conseqUentiam, quod principia subalternatae, sunt conclusiones subalternantis,negamus tamen , quod non possint eis coniungi in eadem demonstratione. Nam licet principia subalternantis , abstia hant a' materia sensibili, determinari tamen possunt, & quasi contrahi, per principia subalternatae, ad contaciendam eandem demonstra-rsonem : ut explicatum est. Per hanc autem unionem principiorum unius,cum principiis alterius;Vt conclusionibus eorum, non
tollitur distinctio utriusque scientiae: sicut per unionem principiorum cuiuslibet scientiae, cum conclusionibus eiusdem , in eisdem demonstrationibus, non tollitur distinctio habitus scientiae, ab habitu principiorum .Praesertim cum semper scientia subalternata,& subalternans, habeant diuersa obiecta, & diuerso modo a materia abltrahentia,ex quibus distinctio habituum aperte colligitur.
650쪽
Trac, de Subali. sicientiarum. 63s
gitur. Et si aliquis quaerat ; Quid ergo, aut quomodo dicendum
est,demonstrare scientiam subalternatam, intra propriosa imites, aut quomodo loquendum Z Respondeo ; Si intra proprios limites , accipiatur praeci se, nullam demonstrationem propter quid, habere posse, neque etiam, lula, neque aliquam posse demonstrare conclusionem. Vnde neque esse scientiam,hoc modo sumptam: quia sub hac praecisione accepta,nescit demonstrare propria principia,vere demonstrabilia:ergo non habebit certum assensum eorum:& ideo,non poterit certam conclusionem , aut scientificam colligere.De demon strati one vero, a uia certum est, eam non habere, sub ratione formali scientiae subalternatae: quia ut talis est, non procedit ab effectu, sed a causa. Solum igitur demonstrat suas conclusiones,demonstratione propter quid,auxilio subasternantis I Vt continuatur cum ea, quare solum hoc modo est vera 1cientia subalternata.
TEX. ARISTOTELIS. Scibile autem,ct scientia disserunt ab opinabili, di opinione, quoniam scientia quidem uniuersalis.
INtentum Arist. in hoc eap. est,distinguere scientiam ab opinione 3 poli quam scientias distinxit inter sese , in his capitibus intermediis,a decimo usque.ad hoc vigesimum sextum. Dividitur autem in duas partes. In prima; Asserit,ae probat scientiam,& lcibile , distingui ab opinione Sc opinabili. In secunda ; Duo proponit dubia in contrarium solui. Conclusio Arist. est haec:Scientia, o stibile ex una parte. disserunt ab opinione, opinabili,ex altera. Quam probat hac ratione: Scientia versatur circa uniuersale,& necessarium : ergo scibile est uniuersale, &. neceilarium : opinio vero circa contingens, & sae
Pe particullire , aut eriam lingulare et ergo lopinabile est contingens , & particulare : ergo diuersa en icientia ab opinione : dcicibile ab opinabili. Antecedens probat, ex parte scientiae , quia vi cap. 2. dictum est , Scientia est de his , qua non possunt aliter se habere: Ergo de necessariis , quia necellarium est , quod non potest aliter te habere. Praeterea: Scientιa es dehtis . quae sunt de omnι, per se, edi uniuersaliter, aut secundu quod ipsum: ergo est de uniuersalibus. Probat deinde idem antccedens , de opinione,& opinabili. Nam quaeda ait vera sunt in extitit natione,quae in re possunt esse vera, aut falla:de quibus non est icicti ameque intellectus, qui est notitia principiorum : ergo de his erit opinio : Sccum pollinc aliter se habere , quod eli esse contingentia: erit de