장음표시 사용
651쪽
, 63 6 ' Tract. de Subali cientiarum.
contingenti in ideo opinabile erit contingens. Probatur antecedens ; Quod de his,quae possunt aliter se habere, non sit scientia, ineque intellectus,quia scientia,est de his, quae non possunt aliter se nabere:intellectus vero, quasi scientia quaedam immediata est:& sic definiti potest; Intellectus est certa cognatio immediata propositionis quod est, esse certam cognitionem , ex sola significatione terminorum habitam, sed certa cognitio ex terminis habita,non potest esse de re contingenti, nisi tantum de necessariae ergo repugnat,quod intellectus, & scientia fini de re contingenti. Consequentiam vero, quod de re contingenti sit.opinio,probat, quia si certa cognitio dari non potest de re contingenti,dabitur incerta. fallibilis. Hoe est talis; quae licet vera ene existimetur I tamen non repugnet ei stibesse falsum. Vnde inseri,sie esse definiendam opinionem: Muo est aeceptio, velexistimatioseu assensus immediata propositionis, is non neces ria. Et per primam particulam, mediata propositionis, distinguitur opinio a seientia ; quae est cognitio propositionis mediatae: αconuenit cum intellectu. Per secundam vero, nempe, Non necessaria distinguitur ab utroque,videlicet intellectu, M scientia quia verumque est de necessariis; ut probatum est. Sed Laee definitio opinionis,non traditur ab Ari .de omni opi- 3nione, sed solum de immediata. Datur enim mediata opinio, quae ex immediata colligitur, per euidentem, aut probabilem conse quentiam: vel ex propositione euidenti, per consequentiam non necessariam, ut Arist. docet in hoc eodem eap. Sed solum voluit immediatam definire i ut eum notum sit dari opinionem mediatam, definitione ipsa ostenderet, dari etiam opiniones immedia-ras,quibus assentitur intellectus probabiliter, ex sola notitia terminorum : sicut dantur propositiones necelsariae, quibus ex sola
notitia terminorum assentitur,assensu certo,ae necessario.
Sed contra differentiam probatam, inter seibile, & seientiam,& opinabile, & opinionem, proponit duo dubia in secunda parte capitis. Primum est,ad probandum, non disserant scibile, opinabile:quia saepe eontingit,ut quod unus scit, alter opinetur: ergo idem erit stibile,& opinabile. Respondet,quod de eadem resimpliei, aut incomplexa, possimi esse seientia, & opinio ; ut de homine. Non tamen de eadem re complexa I vide propositione. Nam de homine, potest esse seientia, & opinio, sed non de propositione : ut de hae fi Luὸd diameter sit commensurabilis, aut aqualis resta.opinio sorte este poterit,non scientia. Secundum dubium est: Quia sicut scientia proeedit ex imm diatis principiis, ad mediatam conclusionem , ita opinio potest procedere,ex propostione immediata probabili, ad mediata qua de ea colligit. Praeterea 3 sicut demonstratio,si procedat a causa, erit
652쪽
Tras. rae habitu principiorum. 63 I
etit propter quid:& si ab effectu,erit quia r eadem ratione opinio, si procedat ab immediata , continente causam conclusionis, die tur , propter quid: si vero ab ea . quae continet effectum , dicetur, Ila: ergo conueniunt in his duobus,scientia, & opinio: quare noni tinguentur. Respondet ι Verum esse antecedens , sed negandam ei se consequentiam, quia diuersus est modus procedendi utriusque. Nam scientia procedit per medium necessarium, hoe est , ex necessariis principiis , & per necessariam consequentiam: opinio vero , per medium contingens, hoc est, vel ex principiis non Decessariis, vel per consequentiam non pecessariam . sed probabilem : & hoe est, distingui essentialiter, per diuersa media asinseruiendi. Unde sequitur , lcientiae non posse subesse falsum ; opinionem vero falsam esse posse.
tribus agit Aristo. eap. praesenti, De Intellectu, qui est no principiorum. De Scientia, quae est notitia conclusionum : quae demonstrantur ex principiis. Et de Opinione, quam ab his differre docet. De quibus eodem ordine agendum nobis est,rede singulis singulos tractatus instituimus:in quibus ea quae neeeia saria uini ad intelligendam eorum naturam, & rationem, breuissime explieamus 3 visite melius possimus intelligere differentiam, quam inter ea posuit Arist. Et psimo de habitu principiorum quatuor explicabutur. Primum, An sit aioc est,an praeter potentiam i tellectivam,& species intelligibiles, per quas prineipia,hoc est,pr positiones immediatas apprehendimus,ponendus sit habitus , per quem facile possit intellectus iudicare de veritate eorum, eisdemque assensum praestare. Secundum, Quid sit habitin se. Tertium, An sit naturalis; ita, ut illum receperit anima, simul cum potentia intellectiva, dum ereata fuit a Deo: vel an aequisitus per proprios
actus. Ouartum, An sit unus secundum oeciem, pro principiis omnium scientiarum,vel diuersus pro diuersis principiis. An prser intellectum , θίperies intelligibitis, detur habitus principiorum. ε DRimo praesupponendum est tanquam certum in doctrina Ari- I stot.& in schola Peripatetica, aeuod in intellectu,θ voluntate,
dantur habitus virtutum moralium,-intellectualium.
Secundo praesupponendum est ; Hos habitus ponendos esse in i pollectu, dist ' ; 6 'e ἐν se 'elli Ubilib-. Quod eorum,& illa
653쪽
Tras. 1ese habitu principiorum.
Iectiua , ex qua uni ode sequitur apprehensio eius, quae est prima operatio Intellectus vel unio ipia est apprehensio. Vnde sequitur, species intelligibiles , solium ad apprehendum obiecta proxime deseruire. Sed elim post apprehentionem , sequatur iudicium de veritate , aut falsitate propositionum: in qua principaliter consistit secunda operatio intellectus : & in quo potest este aliqua indifferentia, aut etiam difficultas,ad iudicandum. additur alius ha-hitus ab Arist. & omnibus f solis exceptis nominalibus qui species ipsas intelligibiles , dicunt esse habitus : & ideo, nihil aliud praeter illas ad iudicandum ponunt. His supposuis ; Primum dubium est: rate peries intelligi-hites,per quas principia apprehendimus , necessarius sit habitus principiorum,ad iudicandum de veritare eorum:quod est eis assentire. Et
aest prima opinio Durati. in 3. d. 33. q. I. ad finem,& Soli I. lib. de Iustitia,& iure,q. .art. I. qui licet Labitus scientiarum, in intellectu ponant, praeter species intelligibiles , ad assensum cones usionum: nihilominus ad assentiendum principiis, nullum habitum esse ponendum asserunt:sed sussicere aiunt lumen naturale , quod est potentia ipsa intellectiva. Probant hoc argu . Ad operationes natura- τle in quibus nulla est indifferentia, vel libertas, non ponuntur ha hi tus, ut in potentia visua: imo nec in voluntate, respectu ultimi ianis,in quem naturaliter tendit, per amorem ; sed intellectus , naturaliter assentitur principiis, cum sint veritates immediatae ac necessariae : ita ut eis propositis, non possit non assentire: ita enim se habet ad illa: sicut voluntas ad vix una finem,uel visus ad colores: ergo nullo indiget habitu, ad eis assentiendum. Opposita sententia tenet , prater intellectum, o spretes intelligibiles,ρonendum esse habitum,ad assentiendum Irimis principiis inde moniserabilibus. Haec est expressa apud Atilio t. s. lib. Et hic. cap. 3 ubi inter virtutes intellectuales, quae sunt habitus superadditi potentiis, enumerat intellectum, qui est habitus principiorum. Et D. Thom. in Commentariis eiusdem loci declarat: non de intellecturro potentia, sed pro habitu superaddito potentiae, loqui Aristo t.
is verbis: Accipitur autem hic intellectin , non ppo ipsa intellectitia potentia, sieu pro habitu quodam quo homo ex virtute luminis intel- Iectin agentis, naturaliter cognoscit principia indemonstrabilia .Et r. Σ. q.' .art. I. inquit, Principia indemonstrabilia inspeculativis, non
sunt ipse habit- principiorum , sed seunt principia . quorum est habitu, quam sententiam sequuntur, Henricus quod lib. I 28. Cale.
I. 1. q. I I. art. l.& ibidem Conradus. Ferr. I. lib. contra gentes,cap. 4. Medina I. v. q. 49. art. 2. & moderni omnes. Et videtur nobis
Probatur primo: Necessitas p endi habitum in potentia: eir. 8ea aliquod o Piscium,est indiflei eius, ad bene, vel male operandum,
654쪽
Tract. I .de habitu principiorum. 63 9
randum, circa illuci: ut cum utroque modo possit Operari, deter. minetur ad bene operandum, per habitum. Nam habitus, ut vidimus apud Arist. in praedicamento qualitatis .est dispositis subiectL
per quam bene vel male se habet in ordine ad propriam naturam vel operationem sed intellectus circa primη principia, potest b: ne vel male operari:cὰm possit errare circa illa : ergo indiget habitu ad bene operandum:& ideo necesse est eum ponere. . Secundo: Quia si intellectus non indiget habitu ad assentiet', dum principiis: quia sunt euidentia, & naturaliter eum mouente sequitur nec indigere habitu, ad assentiendum conclusionibus. Probatur consequentia e quia habito assensu principiorum , euidentem Veritatem continet conclusio in eis contenta , & etiam
naturaliter mouet intellectum : sed opposita opinio ponit habitum pro conclusionibus: ergo necessario debet eum ponere circa principia.' . . Et ad argu .eius : Distinguenda est minor, quod intellectus naturaliter assentiatur primis principiis. Nam quantum ad specificationem , verum est quia supposita debita apprehensione eorum: si iudicium serat certa illa , non potest esse iudicium dissensus , sed assensus debet esse:quantum vero attinet ad exercitium,libertatem habet circa illa, dependenter a voluntate : & ideo potest assensum suspendere,ut superius probauimus, quam libertatem non habent sensus, nec voluntas circa bonum in communi: ideo non sunt capaces habitus.
Luidnam sit habitin principiorum, io ruratura is essentia habitus,ex proprio actu. θοbiecto,circa quod i l natus est , operari intelligenda est. Nam ah his sumunt speciem potentiae,& habitus,ut docet Arist.lib, x. de Anima,c. .Explicare igitur oportet: Quo m sit proprium obiectum huius habitusio quem habeat actum circa illud. proprium habitus, est euidens,& immediata veritas: siue uniuersalis sit illa, siue particu laris. Proprius modus : tendendi in obiectum , a quo formalis , Multima ratio habitus desumitur, est per immediatam comparationem ad ipsam veritatem euidentem, quam sine ullo medio respicit Vnde,sicut alij habitus intellectus,constituuntur & distinguuntur specie, per tale,vel tale medium assentiendi: ut scientia per medium demonstrativum: opinio per medium probabile . & fides pettestimonium : ita habitus principiorum, qui dicitur intellcctus,talis est in propria specie.& a caeteris habitibus distinguitur, quia per se immediate comparatur ad euidentiam veritatis. Vnde proprius actus eius est ne ullo medio ei assentire, sicut aetus scientiae assentire per medium demonstra: m. Definitjo igitur clusisis erim.mbitus principiorum,s vis atellectualis Iler quam potentia inteLyctius,
655쪽
s o Tracta.de habitu principiorum.
Lectiva,determinatur ad assensum principiorum perse euidentem, is Delia eundem eliciendum. In quo autem consistat haec facilitas,dicemus inferius.
An Mouus principiorum sit naturalis, vel aequisituι ab intellectu, ρεν proprios actus.
HAbito iam quod habitus intellectus sit, & quid sit: sequitur ri
tertium explicandum : Luonam modo generetur, aut fiat inmobis. Videlicet,an eum accipiat anima simul cum propria natura, in intellectu,dum ereatur a Deo: vel sicut in ipsa creatione, acci
pit intellectum sine ulla specie intelligibili, sed tanquam tabulam
xasam i in qua nihil depictum est, ut asseruit Aristot. eodem modo eum accipiat, sine ullo habitu principiorum. Nam de caeteris ha-hitibus scientiarum,& virtutum certum est nullum habere intellectum a principio tales habitus: Sc ita sient eos aequirit successu te Poris,per proprios actus, pari ratione acquirat habitum principi xum. Nam si cum intellectu eum accipiat anima,naturalis dicetur: hoc est,a natura inditus,si vero per actus eum acquirat:non natu-xalis sed aequisitus dicetur, sicut caeteri. Prima opinio affirmat, Esse naturalem, o nen aequisitum. Ita I I
videtur expressa apud D. Th. I. h. q. 9.artie. I.ad 3. ubi sic ait:.Puermon potesturi habitu intellect-principiorum,uel etiam lege naturari, qua ei habitualiter ines propter defectum atatis. Quibus verbis, habitum principiorum ponit in puero , nondum habente usum ra-llionis , & addit,non posse eo vii, propter desectum aetatis: ergo sentit inesse ei a natura, & non esse acquisitum per actus , & in L. d.2 4 q. 2.artic. 3. ad 3. Vocat eum naturalem, his verbis si Habitus naturalis nunquam amittitur, sicut patet de habitu principiorum. Et ratione probatur: Quia habitus aequisiti , sunt facilitates quaedam t& ideo ponuntur, ad vincendam difficultatem: quam habet potentia ad operandum, eirea tale obiectum , sed intellectus nullam habet difficultatem , in assentiendo primis principiis, praesertim uniuersalissimis, ut his; Quod libet est, vel non est.T tum est maius sua parte ; ergo neque aliquam aequitit facilitatem in assensu frequenti eorum : imo neque ea indiget. Probatur consequentia: Quia facilitas difficultati opponitur, & ad eam luperandam ordinatur, unde sequitur : vel non esse ponendum talem habitum,vel esse naturalem,&non acquisitum. Et talem eum appellat communis modus loquendi, fundatus forte in nomine ipsorquia intellectus vocatur: sicut potentia ipsa, in qua recipitur et quia naturalis est ei. Secu da opinio est, Caiet. I. 1.q M. ar I. d. I. Vbi negat esse 13 aequisitam: sic autem esse natura r et, ut eum non accipiat, , aut a
656쪽
Tra l. r. de habitu principiorum. 6 I
anima a principio, cum ipso intellectu: sed sicut intellectus nullam accipit speciem intelligibilem,dum creatur anima, & infunditur corpori: ita nullum accipit habitum : sed acquisitis speciebus primorum principiorum, per abstractionem intellectus agen iis, statim ait, profluere naturaliter habitum principiorum ac ipsa natura intellectus passibilis : cui tribuitur, ut statim per ipsum assentiatur eisdem principiis,apprehensis per species. Et hoc mo
do,ait, vocandum esse nainralem. Tertia sententia,asserit: Habitum prIncipiorum cum natura, ne
que ab eadem natura intellectus fluere , eo ipso , quod habet species principiorum, per quas ea apprehendit: sed esse acquisitum per actus ipsos: quibus intestectus assentitur principiis. Sicut habitus scientiae,
di virtutum, acquiruntur per proprios actus: ita Ferrar. 2. contra gentes, capit. 78. Et est communis modernoru & videtur nobis ve- rara tenenda. Probatur primo , expresso testimonio Aristo t. cap.
vlc. huius I. lib. ubi explicans modum , quo habitus iste generatur in nobis, ita ait, Neque itaque inseunt determinati habitus , neque ab I alii, habitibus fiunt notiopibus, sed assensu. Quibus verbis,docet non inesse nobis a naturameque ex aliis notioribus notitiis fieri, sicut habitus scientiae , sed per allensum immediatum veritatis per se . notae Quod est acquiri per proprios actus. Probatur deinde ratione . Q Iia natura non concedit rebus, nisi ea quae necessaria sunt adessenduin, & operandum simpliciter: quae vero ad melius vel facilius operandum seruiunt, acquirendaeis relinquit propria induli ria,& labore , tribuens principia, quibus possint operari,& operando ea acquirere:& hac de causa non concessit hominibus habitus virtutum : quia non requiruntur ad operandum simpliciter bona opera, sed ad melius, hoc est , cum facilitate & promptitudine operandum. At habitus principiorum, non est necessarius ad essentien/um simpliciter,primis principiis: sed sol sim ad assentiendum cum facilitate: ergo non est nobis a natura datus sed propria industria,& labore acqui situs .Probatur minota. quia assensus principiorum , non excedit facultatem
intellectus: sed is informatus per species intelligibiles, per quas apprehendit terminos, ex quibus principia fiunt, dum cognoscit significationem eorum: potest ipse propria virtute iudicare deveritate eorui quod est eis assentire : ergo ad assentiendum simpliciter, non indiget habitu. Probatur antecedens: quia principia sunt veritates quaedam naturales, per se euidentes: ergo sunt proportio natae lumini naturali, eiusdem intellectus : quare per propriam virtutem potest circa eas operari, per astensum.1 1 bed ut haec nostra sententia melitas intelligatur, & ut testimonia D. Tho m. iuxta mentem elus explicentur, notandum est;Luod licet habitus principita da, non sit nobu a natura datud, ma Limum , mn.
657쪽
o 2 nas. 1. de habitu principiorum.
tamen habet principium in natura ipsa , ratione cuius naturalis etiam aliquo modo dici potest. Quod non habent alij habitus. Vr enim superius dicebamus, propria ratio huius habitus sumitur , per immediatam comparationem : ad ipsam veritatemper se euidentem : quam nec respicit. neque attingit per aliquod medium, sed solum indiget notitia cetiuinorum : quam itam habet per species terminorum, ex quibus principia ipsa componuntur.Istae autem species, producuntur ab intellectu agente , & imprimuntur intellectui passibili , mediis speciebus sensibilibus obiectorum: quae vocantur phantasmata. Operatio porro sensuum,& eiusdem intellectus agentis: per quam emciantur species, naturalis est ,& sine habitu essicitur. I informatus autem intellectus pations per has species principiorum, & intellecta per eas significatione terminorum, sine ulla arte, vel industria, sine ullo medio, vel discursu , assentitur principiis: & per talem allensum generatur habitus principiorum : qui postea intenditur, & perficitur, per frequentem repetitionem eiusdem assensus. Et ideo, tam ex parte specierum, naturaliter produ 2arum : quam ex parte assensus principiorum , dicitur habitus iste naturalis : quamuis liber sit assensus , & ex consequenti , liberte producatur habitus per eum. Et tandem,quia allentus princi porum, & habitus ipse, producuntur sine medio, sine discursu, sine arte, solum per naturale lumen eiusdem intellectus: ideo non elt nomen aliud ei inditum, sed nomine eiusdem intellectus significatur: dum dicimus, este intellectum principiorum. Haec autem non habent alij habitus intellectuales , ut habitus scientiae. Is enim praeter operationem tutellectus agentis, praeter species conclusionis, quas in primit intellectui patienti, praerequirit artem per quam disponantur principia: prae requirit asseu sum eorum , tanquam medium sor male , quo intellectus aflentitur conclusioni: & per talem at Iunium generatur. Et ideo ne que habitus scientiae, neque alij smiles dicuntur naturales. Ex quibus intelligitur ; Vtrumque habere habitum principiorum :&quod naturalis sit, &qui d si aequisitus per propriosa -ctus: non tamen sicut aequiruntur caeteri habitus: sed sine ullo medio, sine ulla aette,vel industi ia, per solam virtutem naturalem utriusque intellectus, agentis & patientis, ac sensuum, quorum naturales operationes praesupponuntur. Et in hoc sensu loquitur D. Thom. dum vocat naturalem hunc habitum : vel dum clicit a natura haberi: non negans per hos modos loquendi, quod sit acquisitus per proprios actus:quia uterque sensus verus est ,& neuter contradicit alteri. Hunc autem esse sensum eius, colligitur euidenter ex proprio loco, ubi ex professo agit D. Thom. de hoe habitu inquirens, An sit naturalis, nepe I. 1 gr. I. artic. I. asseritque
658쪽
Tratis. de h abitu principisrum. 6 s
esse naturalem secundum inchoationem, quod non habent caetet i habitus:& nihilominus esse acquisitum, per operationem intellectus agentis,& len suum, praesuppositam ali nivi intellectus pastibilis , per quem proxime acquiritur. In quo etiam sensu, dixit Arist. ex sensibus. θ non a natura haberi hunc habitum.1ν In eodem etiam sensu, intelligitur aliud di stimonium D. Th. de puero : quem dicit habere hunc habitum : sed non uti eo propter defectum aetati . Intelligit autem eum habere secundum inchoationein:quia hoc modo e it naturalis: quem tamen non habet formaliter: quousque per primum assentum principiorum In eo generetur,& per sequentes perficiatur. Circa solutionem primi argumen. Asserunt modern: quidam: Non esse ponendum habitum : pro assensu principiorum uniuersalissimoruin, quae vocatur dignitates: quia cum sint nobis noti Gsima, absque ulla dissicultate eis allentimus : & ideo per frequentem astensum eorum , non acquirimus habitum. Sed solum esse ponendum : pro principi ri particularibus scientiarum quibus non facile assentitur inrellectLs, eum non sint adeo nobis nota: ideo facilitate acquisita pro iis indigemus : quae vocatur habitus. Et . haec sententia videtur mihi satis probabilis: quamuis etiam sit probabile: ruod in absenti ndo his principiis, nonnihil difficultatis habeat intel7 'πι, licet minus longe , quam in assenti Do principiis parrieularibus, Sc hoc satis est,ut in d;geat habitu ad assentiendum,& ut nouam acquirat facilitate per frequente repetitionem assensuv.r8 Et ex hae do strina respondetur ad argum. Concesta maiore, sed minori negara, quod intellectus nullam habeat dissicultatem in assensu primorum principiorum, & ideo nec ullam acquirat facilitatem , per reperitionem assensus. Nam experientia , docet oppositum & quod aliquam habeat intellectus dissicultatem. quam per exercitationem vincit: S ex consequenti, quod nouam aequirat facilitatem. Quid autem sit haec Dei liras: aut in quo consistat,diuersit modis explicatur ab auctoribus. Quibus omissis, dicendum est , Fa-eilitate non esse aliud, quam modum que am , per quem so entia efficitur expedita,at Iue prompta ad operandum altaque, et iam δε- lectatione operetur, quod non habet ex se,vel a natura:& hnoc modum tribuit ei habitus, tanto persectio rena , quanto magis intenditur, atque perficitur,per repetitionem actuum.
An habitus principiorum sit idem secundum speciem,pro omnibus principiisi vel diuersus pro diuersis.
DE distinctione speeifica huius habitus nihil inuenitur apud
auctores. Ideo sola ratione agendum nob4s est. Videt κr autem unum esse ponenirim pro omnibus, quod si e probo et Habie
659쪽
distinguuntur per diuersos actus; ut saepe diximus: sed habitus principiorum habet actum eiusdem speciei, circa omnia principia:ergo est idem secundum speciem pro omnibus. Probatur minor, quia actus huius habitus.est assensus principiorum:& assensus sunt eiusdem,vel diuersae speciei, per eandem , vel diuersam rationem assentiendi: quae est quasi formale obiectum eortim : sed eadem est ratio formalis astentiendi semper primis principiis ergo Omnes assensus sunt eiusdem speciei, & ideo idem quoque erit habitus , secundum speciem. Probatur minor: quia semper assentitur
intellectus primis principiis,sine medio, habita solum significatione terminorum: ergo semper eodem modo. Nostra tamen sententia duabus eon clxisionibus cxplicatur, hoe modo. Prima est, Habitus principiorum practicorum, is speculat/uo rum,specie distinguunturmquam tenet D.Tho. I. p. quaest. γ' .art. I 2, Et probat euidens ratio:Quia actus,& habitus distinguuntur specie,per diuersa obiecta: sed veritas practica,quam continent principia practica,& circa quam versatur habitus, tanquam circa proprium obiectum,est diuersa specie a veritate speculati uainum illa ex propria natura ordinetur ad operandum , haec Vero non: .
ergo distinguutut habitus isti specie. Principia practica sunt haec,& similia: Bonum est prosequendum , & Malum fugiendum. Virtus est amplectenda, & Vitium est repudiandum. Quae per se paretet ordinari ad operandum. Speculativa sunt: Τotum est maius sua parte. Homo est animal rationale:& similia, de quibus mani- .festum est nullum ordinem dicere ad operandum. , Secunda conclusio: Habitus etiam principierum s culativorum, Iodistinguuntur specie , secundum quod in diuersis materiis inueniun- rurahoc modo; ut habitus principiorum unius scientiae, distinguatur specie ab habitu principiorum alterius. Et si pro principiis uniuersalissimis, ponendus est habitus, pro diuersis etiam ponendus est habitus distinctus specie. Ita,ut alius sit habitus,per quem assentimus huic principio ; Quod libet est, vel non est, ab eo per quem assentimur illi , Totum est maius sua parte. Hanc cohclusionem si e probo: Habitus distinguuntur per diuersos actus, Machus sunt diuersi per diuersa obiecta : sed assensus principiorum unius hientiae, specie distinguitur ab assensu principiorum alterius :& assensus unius principij uniuersalissimi, distinguitur etiam specie, ab assensu alterius: ergo habitus etiam erunt distincti specie, Probatur mino m. auia diuersa principia,cotinent diuersam veritatem,quam respiciunt assensus, tanquam proprium Obiectum: ut diuersam veritatem specie continet, hoc principium:
Homo est animal rationale , ab illo , Natura est principium motus,& quietis. eius in quo est:ergo efficiunt assensus specie di
utinos, ta intellςctu; x diuersi assensus tessicient habitus etiam diuersos
660쪽
diuersos. Et idem exemplum adduci potest, in diuersis principiis uniuersalissimis. Et si dicas Distingui specie assensus. sed tamen pertinere ad eudem habitum: quia lupi actus in adaequati, respectu illius,ad omnia principia,& acs omnes assensus eorum se extendentis. In contrarium est, quod si distinguuntur specie: licet inadaequata, neces se est eos generare habitus partiales specie distinctos. inata quaelibet causa, producit effectum secundum suam speciem, s licet inadaequatum ) ergo a causis specie distincti, licet in adaequatis necesse est essectus specie diuersos clicet in adaequatos) procedere. Quare ia dabuntur diuersi habitus, salte partiales,specie distincti. Verum probatur, debς re distingui specie totali. quia habitus principi orti, non habet tanti extensionem,ac intellectus: ut possit
idem se extendere ad omnes veritates, nec habet maiorem extensionem : quarn habitus scientiae, cui proportionatur,ac necessario praesupponitur sed habitus scientiae,distinguuntur specie per diuersa obiecta formalia:ergo habitus principiorum, qui eis correspondent,debet etiam distingui specie, per diuersas veritates principiorum, circa quas versantur, tanquam circa propria obiecta. Ad argu. oppositae opinionis , neganda est minor:quod habitus principiorum habeat assensum eiusdem speciei, circa omnia principia: nam licet omnibus assentiatur, intellecta significatione terminorum sine medio, modus tamen iste assentiendi, S ratio formalis generi ea est: sicut etiam est generica in scientiis, allentire eqnclusionibus,per medium demonstrativum. Sicut ergo in scientiis,specie distineta est ratio allentiendi, secundum distinctam rationem principiorum,per quae assentitur intellectus conclusionibus, huius, aut illius scientiae:& sicut per hanc distinctam ratione specificam: distinguuntur habitus scientiae specie , ita in assensuerincipiorum distincta est ratio assentiendi specifica, secundum distinctionem specificam diuersarum veritatum , quas diuersa principia continent. Nam . tio assentiendi principiis, ipsam et veritas principiorum per semetipsam est, & non per aliud medium: diuersa igitur veritas immediata cum sit, diuersa etiam ratio asta sentiendi erit,& diuersum assensum secundum speciem efficiet: de diuersi assensus secundum speciem, diuersos habitus principio-
De habitu scientiae. 'c rea habitum scientiae explicanda sunt, An sitinae, sit, MI An sit is fluuiaribui, is contisontibus, atque entibus per