장음표시 사용
21쪽
ea bulum,si eius viinperspexeris ,proprii ope
ris rationem describit. Cum ergo omnis nostra de etorica futura sit disputatio, a nominis notatione , Ni er, Nim atque naturam
perspicue explicare posse in , nobis mitium capiendum fuit. Et mi a principio eum ingrediar docendi viam, quam in praefatione mihi tenendam esse proposui, non nullo asseram rationes , quibin hanc artem nusto sibi comnuenti nomine appellatam fuisse, demonstro Libro 3- bo . , Ni .Aristotelis prudenter scri- νς ς i reliquit , - solumfacile veritatem inu niunt , qui norunt dubitare: cum Neritatis imtiratio si dubitationis solutio. Neque enim scit, quo pergat, est an aliquid inuenerit, is, qui me dubitatione quaerit. Quod igitur haec facultata nominibuου non idoneis nominata Iu rit , his rationibu demonstro Trimum , apud omnes, tum Graecos , tum Latinos dicendi magistros, hac ars appellatur, Cie. in Rhetorica, a quodam verbograeco, quod tu O re , significate atqui hoc nomen, nullam cum re ipsa , Nel eius parte , Nel essem cognatior rem , acsimilitudinem habet, quamprofecto habere debet nomen convuenter impositum r quidem ars , quae bene dicendi praecepta d cet , nihil habet commune cum aquae , Nel f minis fluxu ; igitur Deinde,
22쪽
meinde, is quil est hac arte praeditis, ab eloquendo, Ni M. Tulliz scribit, eloquens, scuti ars ipsa, eloquentia , nominatur; quod elocutio huira artis praecipua pars esse put tur: Nerum, id, si spectare Nesimus, potius hic artifex , Inventor , ct ars ipsa Inuentrix no nanda esset ς cum Inuentio, Nig amores dicendi magistri docent , sit prima acprscipua hui- facultatis. particula: quod nos alio loco planius demonstrabimM. kn est igitur hoc nomeri congruenterpositum. Huc facit,quod Tidlira, ct quidam alij hu facultatissiri plores, suos libros, de Inuentione, inscrip si
runt. Et cur etiam non est ei impositum n men ab actione, qua una in dicendo domina tur , cui summiis orator Demosthenes primas, secundata , est tertias tribulit 'Fostea , in eo peccare Nidentur, qui de hac arte scriburit, quod multis eam nominibrus appellaresolent; cum Nnius rei, unum debeat esse nomen: qrare tot nomina , vel sunt supe uacanea, vel inepte posita . t Fostremo, ut multas alias rationes, quo possem asserre, omittam, nomina, qua hiacarti maxime propria esse censentur, conu
niunt etiam poeticae , cum ipsa quoque stra cultas dicendi, ct eloquentia quaedam: igitur
incongrue nominatur: cum nomen apte consi a tutum,
In orat. Hermoge. Cic. in Orata
23쪽
tutum, solummodo rei debeat conuenire , .it is ad quam nominandam fuerit impintua . . , huius quaestionis explicationem, cum nullast hic opinionum diuersitis,quaedamsuudamenta, Ni allatae rationes facilius dissoluantur , nobis ponenda sunt. Primum fundamefitum, in quo etymologiam, ac bum harum vocum , Rhetorica , ct Rhetor , explicuimus. Haec vox , Rhetorica, graeca est, qua tanquam sua , vita, alijs mu tis vitiumr Latini: ducta, ut non nucti obsei Matti trantur a verbo auitiquo , inusitato si , quod olim apud auctores Graecos , dicere , seu
. significasse, quidam scribunt; idq; H
fodi auctoritate confirmant: nunc vero idem quod , suo ,significat. .A quo verbo deflexa sunt haec nomina, ἔσua dictio,iocutio rid est , verbum: ,πορικώ, idest dicendi facu
tu , seu eloquentia: ρητωρ, θρ b. i. dictor, eloquens , vi Cicero vertit , ac dicendi praec pior: hinc etiam ρητορ ζω .i.dic', declamo, oro. Sunt tamen alty , qui ho voces a Nerbo εἴρω,
quod dicere significat, tu ου fusisse existiment:
Verum ,sue ab uno ,sue ab altero Nerbo oraginem trabere, quis dixerit, non magni refert. Quidam molentes nomen , Rhetorica , in latiani sermonem trosferre, dixerunt, oratricem , ct oratoriam csed prior appellatio mi
24쪽
UM apta esse videtur; cum, oratrix, potius foeminam orantem, quam arte- ipsam dem .gnet: altera Nero,cum potius adiectiu seu προ Quin α, positi vim habeat, persesola, non artem ip- libro x.
sam,sed quod ad atri pertinet significabit: cap- Ased si dicas Ῥis , faculi, , ct ars oratoria graeci vocabuli vim assequeris: quo modosspe M. TulliuῬ loquitur: ct Graeci non solum dia,cunt , Rhetorica , sed etiam, Ars Rhetorica . Vnum tamen est apud Latinos verbum , qui
quid Quinctilianus dicat , quod omnem graeci
verbi Nim complectitur, nimirum, Eloquen- tia; quae interpretatio non debet dura videri, cum M. TulliuSUinfuerit, ct bona aucto- Lib. I.
os utaritur omnes. Quod si a dicendo, liceret dicere, Dicentia, sicuti ab eloquendo Eloquen' h a iiitia , eiusdem verbi graeci significationem expri e5m. ad. Meres: sed nihil est necesse , ut nouumst se Herenis tur verbum , cum idoneum ab ipso latinae limgua parente iam factum, habeamu3. Illud tamen fatendum est, graecum verbum Ut tira esse , quam ullum latinum: quod in omni Libro t. fere artium ct scientiarum nominibu , ut CD cero scripsit , accidit. Rhetorica , di π est Rhetoritatine,eloquens, orator , dicendi magiser: ct rhetori- - . - - bcus , rhetorica , rhetoricum, quod ad arten
aecendi pertinet: τnde rationes , Opartitio-- 3 nes
25쪽
Cicero nes rhetoricae ; libri,ct loci rhetorisi dest or 1.... rhetorico more loqui, hoc est orato- . . Lib. . , ct rhetoricus, qui est ad dicendum aptus . de Ora. innumero multitudinis , Rhetorica rheto-- Cic lib. ricorum, pro ipsa arte , vel libris rhetoricis, ς kδ ψ oratori A dicimus. Quod aute ad huius πο- cis usum attinet , duobus fere modis haec vox Rhetorica, apud Scriptores, usurpari solei rinterdum ponitur pro ipsa dicendi facultate in actioneposita, quae is foro'concione Ne satur , quae proprie eloquentia nominatur. Ita Lib. i.de accepisse videtur M. Tullius, cum dixit, artia eloquentiam, rhetoricam appellari: dE pth ct Zenonissententia, Rhetoricam pa Lib. i. dilatatae similem essescripsit. Interdum υμ de Ioue. ro pro ipsa arte , qua bene dicendi praecepta tradit; qua qui est praeditus, non continuo est eloquens: ita accepit Tullius, cum dixit; Eum, qui rhetoricam scribit, de eius materia oepam
tibus scribere oportere. Eodem modo, Rh Lib. 2. tor , aliquandopro, Oratore, O Niro eloque 4ς ,-ca's, agit; quo modo accepit Tullius,cum dixit , orationemperpetuam, non
solum Rhetorum , sed etiam Philosophorum Lib. r. propriam esse: ct alio loco, cum ait, Rhetoris dς Inuta ossicium esse versari in tribus generabus caussarum: opaulo infra, pro Rhetore in eadem significatione, oratorem dixit. Aliquando pro
26쪽
dicendi magistro, quisolim artis praecept aut scrib4t, aut docet. Hac significatione idem auctor usus est, cum deridendos eos esse dixit,
qui Rhetorum praeceptis omne oratorum Nim, complexos esse arbitrantur. Ex quibus colli- gere licet, cautionem magnam in Graeco nis scriptis interpretandis, adbibendam esse, nequis pro arte, quae p cepta docet, eloquentiam , aut pro eloquentia artem ipsamponat: pro eloquente, eloque' itiae magistrum, O contra: cum Rhetor apud Graecos is interdum dicatur, qui apud populum conciones habet: interdum vero qui ipsam dicendi artempromtetur. Atque de his duabus vocibus hactenus. Secundum fundamentum,in quo explicabiatur, vis' us huius vocis, orator. t ergo Latini, rem quam tractamus vim racultatem, O artem oratoriam appellarunt; ita eum qui est bacficultate prseditus, Oratorem ab orando, seu, ab oratione in qua excellit, nomina runt. Orare autem apud latinos Scriptores,
interdum, idem, quo petere,significat. Quo sectum est, ut Legati, qui ad aliquid petendum mittuntuir, Oratores dicantur: ut missis aliis auctoribus, ex hoc Virgis loco , manifeste costigere licet. Tum satus Anchisa, delectos ordine ab
Lib. 3s de Oras suidas a Cie. iii
27쪽
Centu oratores, augusta ad moenia Regisl Ire iubet, ramis velatos Palladis omnes. ψ', Saepe etiam, orare, idem Mimat, quod dicere . O causio agere: Ῥnde caussam orare estpem orare dici us. Ex quasignificatione alia rasa - ta est Oratoris significatio; ut Oratos is ducitur, qui caussas dicit, qui in dicendo versatur rquod nomen varie a M. Tussio usurpatu fuisse . . inuenio. 2 lam interdum eos Tullius Oratores appellat, qui Ῥmbratilem quandam eloque , . tiam colentes, Nel historiam, Nel resphiloD-phicas ornate copioseq; scribunt , sed nullas in foro , vel concione , oesenatu caussas agunt. In Bruri us est hac significatione cum de Isocrate dis' ait, Magnus Orator, c perfectus magister quamquam forensi luce carBerit , intraq; D-rietes aluerit eam gloriam,quam nemo, meo iuLib.a.de dicio, spostea consecutus. Et Antonius apud Ciceronem, qualis oratoris, O quanti hominis in dicendo putas esse historiamseriberet 'Ditcrdum ero, quidem magis proprie, is dicitur orator, qui causi ad inforo tractat: ut fuerunt Demosthenes, Cicero, ct multi,quoruin Bruto princeps inter Romanos meminit Ora In Bru- gor. Hac significatione Uus est idem Tullius, ' cum de Thucydide loquens, ei m, Ni bonum
iii alii hi orta Priptorem laudatum fuisse,saretur
ιλ. sed nunquam es nEmeratus orator. - cura
28쪽
, eos , qui orationes scribunt , cir Hiis avndo tradunt , ab oratorum choro exclusit. Orator . itaque aliquarido, legatum interdum eum, qui ' priuatam eloquentia m colit, alias eum , qui
causso agit,designat. Prima significatio est a
nostro instituto aliena: secunda vero, etsi non ': si ita propria, tamen interdum a nobis usu oli Ipabitur: tertia ad institutum nostrum est ma-
es xime accommodata. Plutarchus autem exi- In pr simavit Oratorem dictum esse Arοτοῦς-blςm. ρ- a concitatione, animorum nimirum, or 'lg tionis, quod animos commouere , σorati eit. . in hominum mentes influere soleat. Fuit hoc Cic.lt 3.
i, oratoris nomen olim praeclarum, illustre,r , summi honoris, ct in omni bene insitura rep. i. semperstoruit. Contra vero, hoc nomen,cali fis sedicus, quiddam obscurum, illiberalis,ac sordiu dum semper significauit. Atq; haec de hoc no- i r
Tertiumfundamentam in quo breuiter nonis nullata alio perfringam huius artis appella-νt tiones. Solet igitur phsim a M. Tullio an bonis dicendi magistris appellari scientia , Ou ars bene dicendi; artificium, prudentia, fiscis G t- ,πirtus, ratio , doctrina , ct copia dicens di, eloquendi: ct denique, eloquentia , visr: atque faculto oratoria . Is vero , qui a banc u grtem profitetur, Rhetor, orator elaquens, T
29쪽
disertus: quamuis inter virum disertum Ohi. x. de eloquentem M. Antonius apud Ciceronem non
Ox t. nihil discriminisposuerit: interdum clamator, seu declamator: sed clamator, is proprie dici tur,qui intra domesticos parietes dias caussas exercenda eloquentiae caussa, agit. Quod a In Bru- tem Orator ct Clamator non idem significent, his merbis indicauit Tuillius: Ego tamen ita de unoquoque dicam , Ni inteffigi po1git, quem existimem Clamatorem , quem Orator fuisse. Solet etiam, qui in forum venit vocara Dona- Patronus ; quo nomine quiuis appellatur, cuitus ι He cau1sa defendenda mandatur: qua appellatione ςy ' continentur etiam θ , qui non sunt eloquentia ornati: qui, etiam cassidici,nominantur. Quφd autem Orator Patronus eandem omnino sesegnificationem non habeant , his Ciceronis vom In Bru- bis discimus,cum Bruto ait,Ῥt te eripias ex ea, ' quam ego conges in hunc sermonem turba patronorum. Denique a Graecis huius artisprofessor Sophista, ct Ecclesiastes, latine conia nator , dicitur: sed concionator is proprie nominatur , qui in concione, apud populum dicit. Verum de hoc nomine, Sophist aliquam to latius dicendum est, cum apud Scriptores
non raro usurpari leat. isophi alaphilosophorumscholis is dicitur. Fqui non veris,sed fucatis ph losophatur ratio- lnibus:
30쪽
η t Ugus: qui non νeritatem , sed veritatis um-j ita bra equitur: qui non est Neresapiens,sed a-pientiae nomen assectat s qui nihil de recta , sui, , Εἰ vel aliorum institutione cogitate praefigiator, i ambitiosis Masi Philosophi ct rerum v Cic.li x. i a rarum imitator, qui Philosophia abutitur: qui denique ostentationis, aut quaestus caussaphM, losophatur . At vero in Rhetorumctissibus, hista, is apud Graecos nominabatur , qui di
rino placet, is apud quem dicendi ars exerce- Victorit, a batur, declamandi usu: ita vi ,sit Suidas ilia dicendi praecepta tradere , Nel in eis sese exemcere. In quorum numero fuit Protagorasi
D, de quo meminit Gellius. D, Eumalo disci- Αu. h, pulo , qui de magna merce persoluenda pselu, ctus fuerat , si in arte profecisset, cum solutionem in longum protraheret , diem dixit: Et cum ad litem contesigniam in iudicium veni fi tunc ait magister discipulo , n poteris .a, , mercedempersoluas: im , si
fit, sententia erit a me, Nicero: sin a tritu vinces,
O te profecispe ostendes , ac proinde soluere debebis. Tunc discipulus magistro,sis tentia erit a me, non soluam: sin contra, nihil tibi expacto debebo, quia non profecero. Quam si, litem ices tanquam taexplicailem. intuin dEfinitica tam reliquerunt. Et hoc fortasse Sophista-m