장음표시 사용
251쪽
ctim res ad eum perferre utrum furti Anseruieorrupti iudicio te matur Titius An neutro ' Et cum nobis super bae dubitatione suggestum es , 'O antiquorum prudentium super hoc alterca . 'tiones pro 'eximus,quibusdam,neque furti,neque ferui corrupti actionem praestantibus, qui bufllam furti tantunimodomo, huiusmodi callia ditati obviam euutes , per no=ram decisionem sancimus uonsolum furti actionem,sed ser u a inui eorrupti contra eum dari licet enim is serμμ Eois. deterior a solicitatore minime factus est, O
ideo Don concurrant regulae, quae serui corrupti actionem introducunt: tamen consilium corruptoris ad perniciem probitatis ferui iutrodum. Lut sit ei paeualis actio imposita, tanquam sere ipsafuisset seruus eorrupti suae ex huiusmodi impunitate ct in alium ferui equi facile po set corrumpi, tale facinus a quibusdam perpetretur . Interdum etiam liberorum hominum
furtumst: uelutis quis liberorum nostrorum , qui in potestate nostra sunt, subreptui Deri quisque Aliquaudo autem etiam suae rei furtum quis 'committit . uelutis debitis rem,quam creditori piguoris causa dedit, subtraxerit. A R G V M.
Furti quoque actione tenetur non modb quilaratur,verum etiam qui opem dc consilium ad id patrandum praestat .eademq; poena qua surcondemnandus est qui si consilium tantum de
Interdum quoque furti tenetur, qui ipse fur vide.l. ἔtum non fecit: qualis est is, cuius ope,m consi- furti. D. lio furtum fastum eZl. In quo numero est,qui t i eod. .
bi ni mos excu pit, ut alius eos raperet, aut tibi obliteri up alius rem tuam exciperet: aut ou ea
252쪽
oues t s,uel bouesfugauerit,ut alius eas acciaperet'. Et hoc ueteres scripserui de eo,qui pau-uo rubro fugauit armentum. Sed s quid eorum . 1 ε sit, petr i sciuiam , Cr non data opera, ut furtum admitteretur a Ium est: in factum actio dari debet. At ubi ope Maini Titius furtum fecerit. ambos rii tenentur . Ope ct consilio eius quoque jurisi admitti uidetur , qui scalas forte fenestris supponit,aut ipsas fenoras uel ostium est ringit,ut alius furtum faceret: quive ferramenta ad efinge dum,aut scalas, ut feneHris
Ivpouerentur, commodauerit, sciens cuius rei gratra commodauerit. Certe qui nullam opem
ad furtum faciendum adhibuit , sed tantum consilium dedit, atque hortatus est ad furtum faciendum,non tenetur furti. A R G U M. Si quid filius patri furto subripiat,surtum saeit,idq; furci iuna efficitur: & ea propter inusucapi bile: filius tamen furti conueniri minime potest: opem autem & consilium illi prae stans,p γtest. l. 17. . Hi ,qui in parentum uel dominorum po te
state fiunt , s rem eis subripiuiit, furtum quiadem faιiunt, res tu furtiuam causam cadit uec ob id ab uti usucapi potest , antequam ira domini potestatem reuertator ) sedDrti actis non nascitur: quia nec ex alia ulla cauo potest inter eos actio nasci. Si uero ope ct conflio a terius furtum fanum fuerit: quia utique fu
tum committitur,couenienter ille furti tenetur: quia verum eZLope ct consilio eius furtum D ' is cuiv ctum esse. Furti autem actio et competit, cuius
D. eod. interest rem saluam esse, licet dominus non sit. I taque nec domino aliter copetit, quam si eius interst
253쪽
intersit rem non perire. Vnde constat creditorem de pignore subrepto furti actione agere posse , etiam se idoueum debitorem habeat quia expedit ei pignori potius incumbere, quam in personam agere adeo quidem, ut quamuis ipse debitor eam rem subripuerit,nihilominus creditori competat actio furti. A R G V M.
Qui alienae rei custodiendae cxactam curam praeliare tenetur ut puta sullo & sarcinator re- iitrio sublata cotra furem experiri possunt: modo integrὸ soluendo existant.
It em si fullo pollienda cura lave, aut sarci' '. itaque
nator sarcienda u timeuta mercede certa con D. eod.
fituta acceperit,ea furto amiserit: ipse furti babet astionem, non dominus: quia domini nihil interest eam rem non perire, quum iudicio locati a fullone, aut sarcinatore rem suam
persequi possit. SEd O bonae fidei emptori subre
pta re,quam emerit,quamuis dominus non sit,
omninoi copetitorti actio, quemadmodμm ct ' omni-ereditori. Fulloni uero, e sarcinatori ne a liter modo furti actionem eompetere placuit, quam se soluendo fuerint f. hoc est si domino rei aestimatis-nem soluere pusirit. Nams soluendo non sui: tunc quia ab eis suum dominus cosequi nonpose sit; ipsi domino furti competit actio quia hoc casu ipsius interest rem saluam esse. Idem est, ct si in parte soluendo fuerit fullo aut sucinator. A R G UiΜ.
Qui E duabus experiundi uiis alterutra elegerit, ita demum alteri renutiasse uidetur, si scies prudensq; plures sibi competere,alteram inte-tarit: quod ii aut noscius, aut dubitans egerit, nihil prohibet,quin iam instituta actione omissa, sibi competentem proponat.
254쪽
de fullone,ct sarcinatore diximus, eadem,ct ad eum, cui commodata res est, transeferenda ueteres existimabant. Nam ut ille fullo mercedem accipiendo, custodiam praestat: ita. ia, is quoque, qui commodatum utendι t causa ac- cepit Jimiliter necesse habet custodiam praestare Sed noΠra prouidentia etiam hoe in nosms decisonibus emendauit, ut in domini uoluutatest siue eommodati actionem aduersus eum, qui rem cemodatam accepit mouere desiderat: me, furti aduersus eum, qui rem surripuit: ct a terutra earum electa, dominum non pose ex paenitentia ad alteram uenire actionem.sed siquidem furem elegerit taliam, qui rem utendam
accepit,paenitus liberari .m autem commodator ueniat aduersius eum, qui rem utendam aecepit ipsi quidem nullo modo competere posse aduersusserem furti a Bonem. eum autem, qui pro re commodata conuenitur , posse a lucros forem furti habere actionem ita tamens dominus siens rem essesubreptam aduersus eum, uires commodata fuerit,peruenit: sim autem n
lum esse stius O dubitans rem esse surreptam, i apud
eum commodati a Bouem instituerit e postea autem, re comperta,uoluerit remittere quidem commodati actionem ad furti autem actionem peruenire tunc licentia ei conceditur O aduersum furem,uenire obstaculo nullo ei opponendo, quoniam incertus constitutus mouit aduersus eum, qui rem utendam recepit commodati actionemens domino ab eo satisfactum fuerit. tunet omni- etenim omnino 'furem a domino quidem furti m odo actione liberarie suppositu autem esse e quiprore i commodata domino satisfecit: quum ma
nfestissimct sit etiam s ab initio dominus actio
255쪽
nem fommodati iustituerit, ignarus rem esse subreptam poHea autem hoc ei cognito, aduersus furem transiterit,omnino liberari eum , qui rem commodatam aci eperit quemcunque cause exitum dominus aduersu urem habuerit: eadem d sinitione obtinente siue in parte siue infolidum soluendo sit is,qui rem commodatam acceperit . Sed is apud quem res deposita est,custodiam non praestatsed tantum tu eo obnoxius
est, si quid ipsa dolo malo fecerit. qua de causas res ei subrepta fuerit quia restituendae eius
rei nomine deposti non tenetur, nec ob id eius interes rem saluam esse furti agere non potest sed furti actio domino competit.
In summa, sciendum est, quaestum esse, an impubes rem alienam amoueri furtum faciat s
Et placuit, quia furtum ex astfectu fuerandi eonstat,ita demum obligari eo crimine imp berems proximus ' pubertati sit, o ob id iu- iesistat se delinquere. A R G V M.
Duplum aut quadruplum quod in furti actionem venit:ad poenae persecutionem tantum pertinet,ctim prςterea res ipsa furto subtracta,aut a quocunque possestore per rei vindicationem, aut ab ipso fure eiusq; haerede per condictione furtiuam extorqueri queat.
Furii a liosi e dupli , siue quadrupli, tantum ad poenae persecutione pertinet. Nam ipsius rei persecutionem extrinsecus habet dominus , quam aut uindicando , aut condicendo potest auferre. Sed rei uindicatio quidem aduersius pos
sessorem est, με sur ipse possidet sue alius quili
256쪽
16o INSTIT. LIB. IIII. bet. tori dictio autem aduersus furem ipsum ba redemve eius licet non possideat,competit.
cutio. Quisquis res alienas rapit, non tantum furti obnoxius est, sed etiam ut bonorum raptorum actione conueuiri potest:que intra annum a comissa rapina in quadruplum, post uero in simplum datum ita quod in quadruplo etia rei persecutio contineatur: eius enim triplum in poenam, simplum vero in rem computatur.
OV mi res alienas rapit,tenetur qui deeria furi i quis enim magis alienam re iniitis domino coirectat, qisam qui rui rapit sideo, re Ie die&ιm est eu improbu D- rem esse sed tamen propriam amonem eius delicti nomine Praetor introducit, quae appellatur vi bonorum raptorum: ct es intra annum quadrupli ροβ aunum,simpli: quae aectio utilis eΠ, etiam se quis unam rem licet minima,ra uerit Quadruplum autem nou totum poenalest, cutio actio ue furti manifesti diximus sed in qua druplo inest is rei persecutio:ut poena tripli sit, sue comprehendatur raptor in iis, delicto fuenon. Fcidiculum enim est, leuioris conditionis esse eum qui vi rapit, quam qui clam amouet. v R G V.M.
Si quis rem suam,aut qua suani opinabatur, penes alium constitutam, uiolenter aut rapue rit, aut inuaserit, is si dominus sit,a dominio cadetis non sit,post rei restitutionem , eiusdem quoq; aestimatione uim passo praestare cogitur.
Ita tament competit haec actio, s dolo malol quia ta quis rapuerit. Nam qui aliquo errore ductus , men ita rem suam esse existimans, ct imprudens iuris, eo animo rapuerit pluas domino liceat etia per vim
257쪽
TITVLV s III. 161 vim rem suam auferre a possessoribus absolui,
Lbet. Cui sellicet coueniens est, nec furti teneri eum,qui eodem hoc animo rapuit. Sed ne, dum
talia excogitantur, inueniatur via, per quam raptores impune suam exerceat auaritiam: metius diualibus consitutioitibus' pro hae parta si qui prospectu est ut nemini lierat ui rapere uel rem ἴmobilem, uel se mouentem, licet suam eandem vi. rem existimet.sed si quis contra statuta princiapum fecerit:rei quidem suae dominio cadere sis autem aliena ressu post restitutione eius etiam κιyimationem eiusdem ei praestare. Quod non solum in mobilibus rcbus,qua rapi possimi, constitutiones obi inere tensuerunt sed etiam in in- . Masonibus, quae circa res solifunt, ut ex has causa ab omni rapina homines abstineant .
Is cuius interest rapina facta non suisse,quaquam dominus non sit, ut bonorum raptorum actionem mouere potest ut id scilicet co sequatur,quod sibi abesse docuerit. San e in baca Itone non utique expectatur, , in
'rem in bonis actoris esse nam siue in botii, sit, hῆς P ς siue non : s tamen ex bonis si, locum hae actio habebit. Quare siue locata, me commodata, siue etiam pignorata , siue deposia si res apud
Titium c ut intest eius eam rem per uim nodi arrio elutis tu deposita re culpam quoquatromis eme bono e postideat, me usuns .
ctum quis habeat in ea,vel quid alivd iuris , ut intest eius non rapi: dicendum est ei competere hanc actionem, non ut dominium accipiat ,sed
illud solum, quod ex bonis eius qui rapinam passus esLid erὶ, quod ex subLiantia ejus ablatum esse proponatur. Et generaliter dicendum est, ex quibus
258쪽
a. 62 IN ST IT V. LIB. IIII. quibus causis furti actio copetit i re clam factae
tex eisdem cui sis omnes habere hac actionem .
Τ I T. III. A R G U M. Primo legis Aquilia capite cautum est, ut
qui alienum seruum aut quadrupedein quae eorum numero est, quae gregatim pasti consueuerunt iniuria occiderit, quanti ea res eo anno retrorsunt plurimi fuerit,tantum domino praest re cogitur.
DAmni inhitria actio constituitur per Ie
ge Aquilia: cuius' primo capite cauta est,ut si quis aliensi bomine, alienam equadrupedem , t quae pecudum numero sit,ini via occiderit,quanti ea res in eo anno plurimi fuerit, tantum' domino dare damnetur. Quod autem non praecise de quadrupedesd de ea tantum, quae pecudum numero inrcauetur,es pertinet, ut neque de feris beri sineque de canibus 'euutum este intelligamus: sed de iis tantum quae gregatim proprie pasci dicsitur quales sunt equi, muli asini oves, boves, caprae . De suibus quoque idem placuit. Nam Cr sues pecudum appellat ione continentur: quia O bi gregatim pascuntur. Sic denique y Homerus in Odussea 'aii sicut Aelius Marcianus insuis Institutis- .nibus refert Δ11- τονγε συερ ι , οι δέ νε
A RAE V M. Qui casu occidit.I. Aquilia no obligatur: qui autem dolo aut culpa, obligatur. Iniuria aute occidere intelligitur, qui nullaiare
259쪽
rure oecidit. Itaque qui latronem insidiatorem occiderit, non tenetur, utiques aliter periculi effugere non potest. Ac nec is quidem hac lege tenetur, qui casu occιdit: si modo culpa eius nulla inuen atur na alioqui non minus ex dolo quam ex culpa qui que hac lexe tenetur. Itaque s quis dum iaculi, ludit, uel exercitatur,transi untem seruum tuum ιυiseerit,demguitur. Nam si id a mitite in eo campo,ubi solitum est exercitari , admissi in est : nulla culpa eius inteligitur , salius tale quid admiserit culpa reus est. Idem iuris est de milite , sin alio loco, quam qui ad exercitandum 'militibus d linatus est, id admiserit. Item se putator ex arbore deiecto ramo seruum tuum transeuntem occiderit:s prope viam publicam , aut uicinalem id factam est, neque proclamauit, ut casus euitari posset:culpae reus es 3.seds proclamauit, nec ille curavit praecavere.' extra culpam est putator. Aeque extra
culpam esse intelligitur s seorsum a uia forte,
uel in medio fundo caedebat , licet non proclamauit equia tu eo loco nulli extraneo ius fuerat versandi. A R G V M.
Imperitia culpae adscribenda est: quo sit, ut qui onus peritiae & uiribus impar subierit, si ob eius imperitiam uel imbecillitatem quid damni datum sit, culpae reus dicatur.
Praeterea s medicus 'qui seruu tuum secuit,
dereliquerit curation m elu, .m ob id mortuus fueri feruus, culpae reus erit. Imperitia quoque culpae adnumeratur: uelotis medicus ideos r- Dum tuum occideris,quia male eu secuerιt, aue perperam ei medicament ι.1m dederit. Imstetu
i cauere'. qua M ctione g. 6. D. e. oc
260쪽
tiaran retinere non potuit,si seruus tuus oppressus fuerit, culpae reus est mulio . Sed ct si propter infrmitatem eas retinere no potuerit, cta alius firmior eas retinere potuisset: aque culpa tenetur . Eadem placuerunt de eo quoque, qui cum equo ueberetur, impetum eius aut propter insemitatem,aut propter imperitiam suam retinere non potuerit. Α R G V M. Poenales actiones in delinquentis haeredes
His ause uerbis legis. Quati idi eo in anno plurimi fuerit. illa sententia exprimitur ruis quis hominem tuum, qui hodie claudus,aut
mancus aut luscus erit,occiderit, qui in eo anno
integer,aut pratiosus fuerit, vo tanti teneatur , quanti hodie erit, sed quati in eo anno plurimi fuerit . qua ratione creditum est poenalem esse huius legis aestionem: quia no solum tanti quisq; Obligatur,quantum damni dederit,sed aliquando longe pluris. Ideo, consat in haeredem eam actionem non transere, quae transtura fuisset, ultra damnum nunquam lis aesimaretur.
In lege Aquilia non modi, illud damnum perempti corporis ςstimatur: sed eo amplius quicquid perempto eo corpore damni patimur, Due in admittendo,siuein non acquirendo consistat.
Illud tib ex uerbis lais sed ex interpretatio neplacui non solum perempti corporis aestimationem babendam essessiecundum ea , qua dixi mussed eo amplius, quicquid praeterea per toeo corpore damni nobis illatum fuerit: uelutis seruum tuum haeredem ab aliquo institutum, ante quis occideris,quam is ius, tuo haereditate adierit