장음표시 사용
261쪽
qdierit. nam haereditatis quoque ami1sae ratione esse habendam constat. items ex pari mularii Mnam, uel ex quadruisi equorum unum quis oeciderit,vel ex comoedis unus seruus Occisus fuserit. non solum occisi' aestimatio sed eo amplius id quoque computatur, quanti depretiati sunt qui supersu M. Liberum autem est ei,cuius serinus occisus fuerit o ex iudicio priuato legis Aquiliae, damnum persequi, capitalis criminis eum reum facere. Caput secundum legis Α- quiliae in usu non est. A R G V M.
Relidua quae praeter mortem serui aut qua drupedis, quae pecudum numero est rebus D stris animatis vel anima carentibus, damnatulata sunt, capite l. Aquiliae tertio uindicantum uapropter quisquis alteri utendo, frangendo, depascendo,secando,rumpedo,& id genus modis damnum fecerit, quanti ea res in diebus triginta rerro proximis plurimi lacrit, domino dare damnabitur.' Capite tertio de omni caetero damno cave
tur. Itaque si quis seruum, uel eam quadrupe
dem, quae pecudum numero est, uulneraueriti ue eam quadrupedem, quae pecudum numero noes,ueluti canem,aut feram h liam uulnerauerit,aut occiderit hoc capite actio constituitur Ineat eris quoque omnibus animalitas,item tu omnibus rebus , quae anima carent, damnum per
Iniuriam datum, hac parte uindicatur. Si quid enim EPum,aut ruptum, aut lacti; fuerit:actio ex hoc capite conHituituri. quanquam poterat sola rupti appellatio in omnes istas causas si Ic re. Ruptum enim intelligitur, quod quoquomodo corruitum est. Vnde non sol fami aut usta
262쪽
modo peremptabatque deteriorafacta, hoe ue bo continentur. Denique responsum est, si quis int mmε ' klimum uinum aut oleum id miscuerita quo nas ηςri ruralis bonitas uini,aut oleι corrumperetur, ex hae parte legis Aquiliae eum teneri. Illud palam est cui ex primo capite, ita demum quisque tenetur,s dolo aut culpa eius homo aut quadrupes occisua occisave fuerit: ita ex boc capite, de dolo aut culpa, ct de catero damno quenque teneri.ex hoe tamen capite no quanti in eo anno ,
t Nirq Ised quati in diebus triginta proximisi res fuerit oblitatur is,qui damni, dederit. At nec Plurimi quide uerbum adqcitur. Sed Sabino recte placuit,perinde tabendam aestimationem , ac setiam hae parte, Plurimi , verbum adis tam fuisset. nam plebem Romanam,quae Aquilio tribuno interrogante hanc legem tulit,contentami quod prima parte eo uerbo usa esset .iA R G V M.
Directi legis Aquiliae actio competit, si corpori a corpore damnum illatu sit: quod si a non corpore corpori utilis dabitur: sin autem neq; a corpore datum fit, neq; corpus laesum, in f ctum actioni locus est.' Ceterum placuit,ita demum directa ex haeleete actionem ese, si quis praecipue corpore suo
damnum dederit. Ideoque in eum ,qui alio modo damnum dederit,utiles a Itones darisolent,ue istis quis hominem aliensi, i pecus ita incluserit,ut fame necaretur aut iumentum ita uehementer egerit,ut rumperetur aut pecus in tantum exagitauerit,ut praecipitaretur. aut s quis alieno seruo persuaserit, ut in arborem ascenderes,uel in puteum descenderet,ct is ascenndo , set descendendo aut mortuus, aut aliqua parte corporis
263쪽
Ti TvL vs III Leorporis laesus fuerit: utilis actio in eum datur. Seds quis alienum seruum, aut de ponte,aut de ripa tu me deiecerit, ct issuffocatus fuerit: eo, quod proiecit,corpore suo damnum desse, non di*culter inresistipotesttideoque ipsa lege
Aquilia tenetur. Sed si non corpore damnii fuerit datum, neque corpus laesum fuerit ,sed alio modo alicui damnum eontigerit, quum non suffciat, neque directa, neque utilis lexis A quilia actio:placuit eum qui obnoxius fuerit infactum actione teneri e uelutis quis misericordia ductus, alienum seruum compeditum soluerit, is fugeret.
TI T. I PII. GEneraliter iniuria dicitur omne, quodno iure si pecialiter,alias columelia , quae a contemnedo dicta est, quam Grara JCριν appilant alias culpa,quam Graeci εσ-κλrlubeti dicunt scut in leae Aquilia damnum
iniuria datis accipitur alias iniquitas, se ιnia Llitia quam Graeci et νομιδεν κω et δικίαν uocant.cum enim Praetor uel Iudex nou iure contra quem pronuntiat, iniuria accepisse dicis uri A R G V M. Iniuria non sollim committitur in corpus, ut verberibus δε eulsatione: sed etia extra corpus ut conuitiis, famosis libellis pudicitia a tentata, alii'; modis innumeris. Iniuria autem committitur, non solἰm cum
quis pugno pulsatus,aut fustibus caesus, uel etiauerberatus erit .sed er si cui conuitium facti m fuerit,me cuius bona quasi debitoris, qui nihil deberet, possessi fuerint, ab eo,qui intestigebat nihil eg sibi Abere uel se quis ad infamiam ali
264쪽
cuius libellum, aut carmen aut bu/oriam serip a, vi serit,composterit,ediderit,dolove malo fecerit, quo quid eorum feret: sue quis matrefamilias aut praetextatum praetextatamve adsectatus fuerit, sue cuius pudicitia attetata esse dicεtuε ro denique aliis plurimis modis admitti iniu- riam mavissum est. AR G V M.
Quae liberis,uxori, aut nurui irrogatur inium, parenti marito aut socero illata uidetur: quo fit ut quandoque pro eadem iniuria pluribus personis iniuriarum actio competat: uiro tamen illata iniuria,uxori uindicare non licet.
Patitur autem quis iniuriam Don si lilm peri ε .E semet 'sum, sid etiam per liberos suos , quos iupotestate habet:item per uxore sua. id enim magis praeualuit. Itaqsessiliae alicuius , quae Titio nupta es,iniuriam feceris: non soli m filiae nomine tecum iniuriarum agi potest sed etia patris
l. a.D.e. quoqVe,se mariti nomine,Contra' aut e uiro iniuria facta sit: uxor iniuriarum agere nonpsis. Defendi enim uxores a uiris, non uiros ab uxoribus,equum est. Sed is socer nurus nomine, chjus, uir in eius potestate eLl, iniuriarum agere potest. Seruis autem ipsis quidem nussa inii ria feri intelligitur,sed domino per.eo eri uidetur: non tamen iisdem modis quibus etiam per liberos: σ uxores, sed ita, csim quid atrocius comissum fuerit, ct quod aperte ad contumeliam' domini respicitenetiui s quis alienu seruum atrociter verberaverit: ct in hunc casum actio proponitur. Ais quis seruo conuicium fecerit , t et pugno eum percusserit: nulla tu eum actio domino competit. Si comuni seruo iniuria facta sit, aequum est,non pro ea parte,qua domi
265쪽
τi Tufus IIII. 269- ex dominorum persona, quia ipsis hi iniuria. Quod s i sus uecti , tu seriis Titii est proprie
tur. Sed s libero homini, qui tibi bona fide se uit, iniuria fassast, nulla tibi a lio dabitur ,
sed suo uomiue is experiri poterit: nisi in contis meliam tuam pulsatus sit. tunc enim competito tibi iniuriarum actio. Idem ergo est, ct ira seruo alieno bona sie tibi seruiente ut toties admittatur iuiuriarum actio,quoties in tuam contumeliam iniuria ei facta sit. A R G V.M . Reiecta talionis poesia, quae olim iniuriosis tr .
rogabatur, hodie pecuuiaria tu. ponitur, ut scilicet tanti reus condemnetur, quanti iniuriam passus aestimandam duxerit, aut iudici taxantia quum uisum fuerit, quippe qui pro dignitate illius cui tufertur, pluris,minorisve iniuria
Paeua autem iniuriarum ex lege duedecim Tabularum propter membris quidem ' ruptum 'Vide Pratatio erat, propter os uerὸfactum, nummariae telum adpσοα eraut cons litutae, quasi in magna ueterum' *-x b paupertate. Sedporkὰ Praetores permittebant 'ipsi,qui iniuriam passi sunt, eam aestimare: ut iudex vel tanti rerum condemnet, quanti intrariam passus aestimauerit,uel minoris,prout ei uisum fuerit. Sed parua quaedam iniuriae , qua ex lege duodecim Tabul. introducta est, tu de suetudinem ab i. quam autem Praetores latro duxerunt quae etiam honoraria avellatur) io iusis s sequentatur. Nam seculatam gradum dignitatis,uitaeque bones atem, crescit,aut mi' nuitur aseimatio iniuriae, qui gradus condemnationis, Cr in seruili persona non immerito servatur, ut aliud in seruo actore, aliud in medii
266쪽
2 o INsTITV. LIB. IIII. actus bomine , aliud in uilissimo uel compedito at D E M climationis constituatur. Sed' ct lex Cornelia de iniuriis loquitur, Θ iniuriaris actione introduxit, qua competit ob eam rem, quod se pulsatum quis, uerberatumve.uel domum suam vi introitam esse dicat. Domu aute accipimus .
si e tu propria domo quis habitet, siue in condum: siue gratis, me bossitio receptus sit. A R G V M.
Atrox iniuria grauius punitur atrocem autε iniuriam ex facto loco persona,& corporis pax te,quae laesa fuit reputamus.. i ς Atrox' iniuria Hiimatur uel ex facto: ue o Eb. si quis ab alio uulneratus sit: velfumbus caesus. uel ex loco e uelutis cui in theatro, uel in foro , vel in conspectu Praetoris iniuria fom R. uel ex persua , ueluti sit m Tyratuε iniuriam passus fuerit ouel si senatori ab humili persona iniuria facta sit, aut parenti, patro-l Mογefiat a liberis uel libertis. Aliter enim s
nasoris, Cr parentis, troni urialiter extranei O humilis persona iniuria aestimatur. Nonnunquam ct locus uulneris atrocem iniuria facit,
velutis in oculo quis percusu fuerit. Parui aiatem refert, utrum patrifamilias, an mi amilias talis iniuria factast: nam ct hac aιrminiuria assiti abitur. A R G V M.
Illua iniuria aut ciuiliter, aut crimi naliter ulciscitur, ciuiliter, quand , micta iniuriatio adiudicatur criminaliter, si quando reus iudi- eis arbitrio extra ordinem puniendus comittitur, quo cassi procurator interuenire nequaqua d. l ν. g. potest, nisi cui iniuria persequitur,vel se deten posse.&l. Git,aut illiinris , aut ni perillustris sit.
37. D. eo. In summasciendum sit, de omni iniqria ,
267쪽
TITVLvs I III. araeum qui passus est, posse uel criminaliter agere,iael et uiliter. Et si quidem ciuiliter agatur aest matione facta secundis quod dictum est, parua
reo imponitur. Sinautem criminaliter Mycio iudicis extraordinaria poena reo irmgatum. hoc vi'
delicet obseruando,quod Zenoniana ' eonstit tio introduxit, ut uiri illustres, quique super eos sunt, Oper procuratores positim actionem iniuriarum eriminaliter,uel persequi Mel suscipere fecundum eius leuorem,qui ex ipsa manifestius apparet. A R G V M .
Etiam qui curauit, ut cuipiam per altu imi ria fieret, iniuriarum tenetur. Non 'sola,m autem is iniuriarum tenetur ,
qui fecit iniuriam, id est, qui percussit: uerum ille quoque tenetur, ' qui dolo fecit iniuriam, uel qui procurauit, i ut cui mala pugno percuteretur. IIee actio dissim Mutione abaletur , Oideo si quis iniuriam dereliquerit, Me est, 1 tim passus ad animum suum non reuocauerit , poste4 ex paenitentia remissam iniuriam noupoterit recolere.
do non ex dolo malo, sed mastis imperitia quadam,& minus provide delinquitur, quo pacto& iudeκ si per imprudentiam perperam pronuntiauit, facit litem suam, idest, damnu eius litis,ut aequitati iudicantis videbitur, laeso resa irare compellitur
l. non solum D. e. t continetur stiurauit, i. ex maleficiis f. si iudeX. D. 3 obl.&actia
268쪽
M IN S TITV. LI 2. I II Lex maleficio , neque ex contractu obluatus est, O utique peccaste aliquid intelligitur, licet per imprudentiam: ideo uidetur quasi ex maleficio teneri, O inquantum de ea re aequism religioni iudicantis uidebitur ae iam sustinebit. A R G U M. Si ex aedibus quas quis inhabitat, quippi alii
deiectiim,effusumve fuerit, quod transeunti danu intulerit, aut ea parte qua uulgo iter fit,aliquid suspensum habeat, cuius casus periculOrus f t,ex quasi delicto obligatus,poenas hic descriptas incurrit.
θά item is, ex cuius coenaculo uel proprio ipsi. is quo stra,vel conducto, uel in quo gratis habitat deieque. ctu effusumve aliquid est, ita ut alicui noceret: quasi ex mal tactoobligatus tui elligitur. t Ideor teneri autem non proprie ex maleficio obligatus intellividatur . gitur, quia 'ter que ob alterius culpam reuetur, aut serui,aut liberi. Cui ilis est is , qui iea parte,qua uulgo iter feri solet, id postubase
suspensum babet,quodpotest si ceciderii alicui
nocere. quo eas poena decem aureorum eo; tituta est. De eo uero, quod deiectιm effusumvet quanti ebi, dupli, quantum damni t datum v consti-
damnum tuta est actio. Ob hominem uero liberum occisum, quinquaginta aureorum paena const tui tur. Si uer. uiuat, noeitumque ei esse dicatur , quantum ob eam rem aequum iudici uidetur, actio datur. Iudex enim copulare debet merce es medicis praestitas, caeteraque impendia, quae tu curatione facin sunt: praeterea ope ras,quibus caruit, aut cariturus est ob id, quod
j inutilis est factus. si si tufamilias seorsum a pa
tre habitauerit, O quid ex coenaculo eius deiecti;, effusumve fuerit , si e p id positum sus eusumve habuerit,cuius casus periculosus est: IM-lia
269쪽
vLs II II. liano placuit in patrem nullam esse actionem , sed cum ipso flio agendum esse. Quod Θ iu f-lio familias iudice obseruandum es, qui litem suam fecerit. A R G V M.
Nauis,cauponar, &stabuli exercitio prς chus, si ij quorum opera utitur, furtum aut do damus Iuni, i l naui,caupona , ct stabillo commiserint, ex quasi delicto obligatus , eorum factum praestare debet. Item ' exercitor nauis, aut cauponae, aut sta V.l.6. si .
tali de dolo ' aut furto, quod in naui, aut cau- t damus pona, aut Rabulo factum erit, quas ex malefeio teneri uidetur: si modo ipsius nullum est ma-
Iescium,sed alicuius eorum , quorum opera na Dem aut cauponam auistabulism exercet t. lexere Cum enim neque ex maleficio , neque ex co- rettractu sit aduersus eum constituta hic t actio , 'baco aliquatenus culpae reus est, quod opera ma lorum hominum uteretur e ideo quas ex maleficio teneri uidetur. In his autem cas-bus infactim actio competit: qMabaredi quidem datur, a uersi s haeredem au-
270쪽
P.Prateio. I. C.auctore. Actio
Adnota Iertiam iuris ciuilis partem Quae actiones respicit, adgre litur Imperator , quas merito tractati ii obligationum postposuit, cum ab obligationibus, utpote a matre originem ducant. text. in . l. licet.g. ea obligatio. D. de procuratoribus.
SVpqrci,ot de actioniblu loquamur. Acilio' autem nihil aliud est, quam ius perse quendi in iudicio,quod ibi debetur.
A R G V M. Prima actionum diuisio,haec est,ut qua tam reales sint, quaeda.n personales . Personalibus etenim cum,eo eXPerimur,qui nobis aut ex co