장음표시 사용
51쪽
eo MMENTARII. 4rmeatus, eo quod superiores Caeli, cu mul tosint mai res, longe quoq; plus spatij occupent, quam tres illi inferiores, qui sub Sole sunt.
Dux & princeps ,& moderator Luminu a
reliquorum &c. IN his tot nominibus quae Soli tribuuntur, non
seu stra nec ad laudibus pompam, lasciuisse videtur oratio: Sol enim Dux dicitur, eo quod omnes lumi- sol quare Din. minis sui maiestate praecedat, uniuersaeq; naturae dominatum habet. ut tradit Plinius lib. 2. cap. 6. Prin- Plinius.ceps, quia ita eminet, ut propterea quod talis solus ap Sol quare Prinpareat sol vocetur. Moderator reliquorum dicitur , ζ'p' quia cursus recursusq; aliorum ipse certa spacij desi- d. tibi umi
nitione moderatur : Nam certa spacij definitio est, num reliquoad quam cum vnaQuaeq; erratica stella recedens a Sole rum. peruenerit, tamia ultra prohibeatur accedere,agi. retro videtur: & rursiis cum certa partem recedendo contigerit, ad directi cursus consueta reuocatur. : ita Solis
vis & potestas, motus reliquorum luminum constitu. ta dimensione, moderatur. Mens mundi appellatur , Sol quare vita sicut&lcor caeli,eum nuncupauere Phy siet, ob id sciti m M cet,quod per hunc quasi omnia quae fiunt,diuina ratione fiant:Tum quod natura ignis semper in motu, perpetuo agitatuq; est. Et haec de nominibus Solis dicta 1umclaut. Eadem sere lib. r. Tusc. quaistionum ha- bet Cicero, cum ij s. quae hic recensentur . De Sole rima. . ear Plinius lib. x. cap. s. sic scribit: Sol Planetarum mea ερ ψἰς dius fertur amplissima maSnitudine ac potestate, nec , temporum modo terrarumq;, sed siderum etiam ipι γγ rum,caelit rector: hic lucem rebus ministrat, aufert ;
tenebras . Hic reliqua sidera occultat,hic vices tempo rum, annumq; semper renascentem, ex usu naturaes, perat, hic caeli tristitiam discutit, atq; etiam nubilia , humani animi serenat&c.,, Et Verg. 6. Aeneid. Titaniaq; astra ,, s piritus intus alit, totamque infusa per artiis. M Mens agitat molem & pleno se corpore miscet ace, De hoc quoque Timaeus Platonis agit pluribus. - Tanta'
52쪽
42 GERARDI Vos s II Tanta magnitudine ut cuncta sua luce compleat ac luitret &c.
DE Solis magnitudine varij varia senserunt, dum alij hanc, alij illam soli adsignarint magnitud1
nem. Vnde de Solis magnitudine quarto Academica Cicero in Aea. rum Quaestionum sic loquitur Cicero: Quid potest dςm. elle bole maius, quem Mathematici , amplius duodeviginti partibus, confirmant maiorem tota terra. Quantulus nobis videtur mihi quidem quasi pedalis. Epicurus autem, poste putat etiam minorem esse cum quam videatur, sed non multo&α Physicos, Geome iras, & Astrologos, qui de bis & similibus agunti consulere licebit.
. Cuncta sua luce compleat ac lustret &c. O Mnia plane Astra a Sole suum lumen accipere de
minat. per idem illud lumen suos producere effectus ire Plato in Tim. instriora,docere nititur. Idem adstruit Plato MAhistbi. ' naagnus ille rerum indagator Aristoteles, veritasq; rε ita se habere confirmat: Neq; modo Lumen, Sol reliquis sideribus suppeditat, sed & virtutes ossiciaq; praeis scribit. Vide Plin.
Hunc ut comites consequuntur, Veneris alter, . . ' alter Mercurij cursus &c.
Comites Solis H Ene dicit ut Comites, est siquidem instar Regiet Edi di* Μ' do aut principis alicuius undiq; suis Comitibus atq; nobilibus circumsepti. Nam quem madmodum ille, ita hic undiq; Planetis tam superioribus, quam in f rioribus circudatus est, supra se Martem, Iouem, atq; S turnum, sub se vero Lunam, Mercurium, Ven remq; habens.
V Enus ex ortu suo genitalem illum spargere diei.
tur rorem, quo non modo terrarum, sed & animantium stimulat conceptus; estq; conspicua magnitudine
53쪽
lugine & luce ita magna ut ad vesperam Lunae, mane vero Solis sit comes: Sequitur enim occidentem Solε& Hesperus dicitur,praeuertit Orientem, & Luciser nominatur, graecis φωσφορος. Atq; ob id modo quodam Venus quomoIoquendi, Venus dici solet Solis Coniux: Memadmoααο, 'dum enim Coiugis ossicium est, suo marito indiuidua societate adhaerere,ita quoque Venu s perpetuo solerii solem sempet sue oriatur siue occidat comitatur , 1e illi Comitem comitatur Vs, indissolubili quodam nexu praebens, & est tota femi- n.
neae naturae: Praeterea,sicuti Sol vitalem dat vivetibus calorem, ita Venus suo concursu vitalem humorem
adsert, atq; ita pariter vitam dant conseruantq;, non se icus quam ad prolis generationem simul cooperantur Vir & mulier. Signiseri ambitum peragere dicitur , Veneris Ambitricenis & duodequinquagenis diebus, ab Sole num- tus . .
qua absisteas partibus sex , atq; quadraginta longius, Hut est in Timaeo .
MErcurius exiguum test astrum, si cum Venere Mercurius. alijsq; comparetur,acuto & radiante lumine, natura prorsus Veriatili & Varia, Planeta per se neq: bo. nus neq; malus, sed sua natura inclinatnr ad Planetam cui coniungitur, neq; aliorum malitiam lenit, temperatue: sed cum bonis bonus, cum peruersis peruersus, & quia superiorum planetaru viribus potestatiq; obsequitur semper, factum est, ut hunc deorum mini- Mereuri u Postrum nuncuparint Poetae. S ubelle autem sere semper tae Deorum finsolet solaribus radijs, a quibus non longius 28. gra νςrunx mini Hbuc recedit hinc ab Astronimis vocari sistet conue- vieinitis Metnienti nomine graeco id est radians:Circumfer eurii est sole. 'tur autem teste Plinio nouem diebus ocijore ambitu Ambitus Mese per orbe M qnam V en us . curia .
In infimoq; Orbe, Luna radiis solis succe
se conuertitur &c. IN sima omnium Sphaerarum quae mouentur sequitur enam ianc secundu Tullium Nona Tellus quae semper
54쪽
44 GER A R D t Mo ss II Luna, eiusque semper est immobilis est Lunae, quae ex senillil p Iant
PLDP ιςxλῆς - luminis habet, sed totum mutuatur a Sole, estq; solida moles, admodum densa, tota leuis ac tersa, ynde fit L. - it Vabratum in se a Sole splendorem quia asperitatis' -/. 7,. n:hil habet ubi haereat)refundat reuibretq; , haud secus quam in gladijs atq; armis prami tentibus fieri conspi'. cimus. Est autem Luna, frigida & humida aqui cunctisq; humidis dominans; V nde etiam causta esse dici Lunae e Mi - tur Physicis, accessus & recessus fluxus atqό resul iis
maris, multarumq; aliarum aquarnm,accretioni S atq; decretionis. minimo tempore suum cursum motumq; Luna eur reli- absoluit. Ceterum quod nostro adspectui maior r 'quis Planetis liquis P lanetis ac S tellis apparcat, in caussa est, eius isi' vicinitas; nam infimum caelorum Lunam continet. De natura ac conditione Lunae, plura videre licebit.
Plin. apud Plinium, lib. 2. Nati hyst. cap. 9. x eodem lib.
Infra autem iam nihil est, nisi mortale atq;
caducum, praeter &α ' . CVm bactenus de superioribus illis Sphaeris orbi-.busq; caelestibus, & de his quae illis competunt egerit iam de ijs quae in terris sunt subiecta his,quaeq; illorum quasi virtute sunt suffulta, agere instituit: Ca-
In Mudo mor- duca autem ea atq; mortalia ait omnia, praeter homi-aalia omnia , num animos. Sequitur igitur . Ireter nominu
Nam ea quae est media dc non a Tellus, neq; mouetur, & infima est &c.
- . . Phaera quae a Cicerone ponitur Nona & vltima, est i immobilis . Terra, quae in medio torius x niuersi. a prouidissimo illo rerum creataru moderatore Deo,col locata est: Circa quam veluti centrum immobile,omnes Sphaerae superiores, alia quoq; tria Elementa volu uuntur atq; mouenturiNam, Sicuti in corpore Sphaerιco,quod mo
55쪽
iri mouetur circulari,omnes partes ut docent Phy sici mouentur circulariter, solo ipso Centro circa quod
caeterae mouentur partes,permanente immoto: Ad eundem quoque modum,Terra quae totius Mudanae Sphaerae est tamquam Centrum, in medio totius Universi consistit, immobilisq; permanet, Est S Terra infima, Terra Infimaru bene quidem, nam quod rationem obtinet Centri, est. etiam medii rationem sibi vendicat; In corpore aute Sphaerico,illud solum esse constat imum ac infimum , quod est medium,ergo Terra infima est, 1od Si verunt, consequitur ut cum Tullio loquar Omnia in ea inutu suo ferri pondera, Semper enim suapte vi ac na- tura deorsum,id est in Terram,corpora mouentur grauia. De his latius Aristoteles lib. 2. de caelo cap. 2. Aristotis S lib. eodem cap. 13. Plin. lib. 2. nat. hystoriae cap. 69. dc Ouidius is . Metamorp.licuius locus uti pulcer - ita lectu dignus est de lege naturet corporibus imposita terraeq; grauitate, in quam sua spote labuntur grauia.
Quis hic inquam, quis est, qui complet aures
meas tantus & tam dulcis sonus &c.
Postquam Cicero de MunJralis machinae Sphaeris
egit,deinceps exeiuscemodi Sphaerarum impulsuam; motu, inter se Concentu sive Harmoniam quamdam mire suavem auribusq; gratam nasci docet, cum Pythagora atque Platone: quorum ille primus inter Graios hoc ipsum mente sua concepit,& compositum quiddam de Sphaeris illis caelestibus sonare, propter necessitatis rationem quam intelligentiam nuncupare solent Prisci quae a caelestibus corporibus non si paratur, intellexit, quae tamen ista fi t ratio siue 1ntellissentia, coni ui nequiuit satis . Ceterum quia istud de concentu orbium dictu iucudius Videtur, quam ve ro similius Commentum aut potiuS figmentum, de eo parcius agemus,& interim reliqu in partem expli re pergemus . Plura quisquis requirat, Timaeum ac
Phaedopem Platonis legat, & quae Macrobius aequo
sorte Pythagoras primus concepit harmonica rationem Spha rarum. Coneentus Orbium, dictu incundius,quam vero similius Commentum. Plato Macrob.
56쪽
plin. Plato finxit Syrenas insidere sphaeris.
Aristoteles cuBasilio irrisit phetrarum co-
forte prolixius de his enarrat lib. 2. Comment. sui Iahoc opus I. 2. 3. &4. cap. ac Plin. lib. 2. nat. hist. cap. 22. Videat. Plato quoq; in Rep. sua de Sphaeraraeselethium volubilitate tractans , fingit Sy renas singulas, singia lis insidere orbibus, significare volens sphaerarum motu cantum exhiberi Numinibus . Sed hic rectius scnsere atq; dixere Aristoteles lib. de Caelo. cap. s. ac Basilius ille magnus in lib. Q ρῶν Congressionei. ridentes cxsuperantem illam concentuum ex sphaeris caelestibus suauitatem.
Quod docti homines neruis imitatI atque cantibus aperuerunt &c .
rodorum istorum vim duplicem quibus prostas 4 1suit ingenij vis similitudine, vocibus, fidibusq; imitati sunt, neq; minus quam alij ut vulo qui rebus
caelestibus se totos deuouentes, ad hunc locum quem fi beatorum sedem intelligit.sibi reditum impetrarunt . Atq; haec eadem licet paullo compressius,ab eodem re Cieero in Tu- seruntur lib. s.Tus. Quaest. ubi de triplici situ animi sculanis . loquitur. Primo aute T us dicit Ueteres Gricos cen-Lib TVR suisse in nervoru vocuml cantibus, eruditione sitam fuisse,adeo ut qui in hoc genere exercitatus no esset,no Themistocl . excultus doctrina putaretur; hinc fertur de Ti, mistocle,quod cu aliquot ante annis, in eo uiuijs Lyra recusaret, ideo reputaretur imperitior. Atq; hic quoq; mos Epulandi apud priscos Romanos inualuerat, ut ad tibiam, praeclarorum virorum laudes atq; virtutes decantarentur . Idem 4. Tus. Mentes suas,inquit, a cogitationum intentione, cantu fidibusq; ad tranquillitatem traducebant &c. Itaq: hisce suis studijs, cum illi animos ad virtutem atq; Iustitiam composuissent , reditum sibi patefecerunt ut vult Tullius sicut alij qui, a a. in hac vita, Divina studia coluiss ent, hoc est,de Patria, eoi I ' Rep. propinquis, alijsq; optime meriti essent, Atq; h ead mentem sensumq; Auctoris faciunt, qui utinam falia postposita sapientia sui saeculi, vere Diuina studia coluisset,
57쪽
c o MMENTARII. 67eoluisset, Deil Opt. Max. Verus cultor cum alijs e stitistet & c.
Sicut ubi Nilus ad illa quae Catadupa nomi
nantur, praecipitat &c. HI storici aliiq; scriptores nonnulli tradunt tota illam gentem quae ad Catadupa Aethiopiae partem habitat, intoleranda fragoris strepitusq; vehementia olim obsurduisse: Nilus . n. ut aiunt Asia ab Asia disiunges, postq ' Meroen Aethiopiae qua ipse diuisus
ouasi concludit atq; insula facit praetergressus est, oesIuas aquas in eundem alueu recipere dicitur, ac postea impactus rursum insulis, his obicibus atq; offensionibus quasi incitatus, rapidissimo cursu fertur , suisq; coniunctis collectisq; aquis incitatissimus decurrit, vsque ad illam Aethiopiae partem quae ex ipsa re graeco verbo γωιτιιο-α appellatur; Ruit enim Nilus ex illis scopulis atq; rupibus immenso fragore, gensq; Ioci illius accola l ut hic resert Cicero)propter magnitudinem sonitus, sensu audiendi caret. Idem Seneca li. . & Plin. lib. s. & 6. De Nili ortu videre licet Aristo-stotelem lib. I. metaph. cap. I 3. R I . ac Plin. lib. I. cap. s. Caussas incrementi i psius, enarrat Lucanus lib. Io. &c.Quantum vero ad hoc nomen Catadupa attinet: sciendum est, illud esse generale, sicut & Cataracta: & quemadmodum Nili, ita quoque Eustatis, Rheni, Danubij, Mosae, similiumq; fluuiorum, Cata
ractet & Catadupa dici possunt .
Haec callestia semper spectato illa hum
na contemnito &c. C Vum denuo ad Nepotem conuertit sermonεAuus, I quem cohortatur ac monet, ut spreta omni gloria Gloria huma- humana, quae fluxa est atq; caduca, neq; latepatens, ad na est fluxa at- solam illam cilestem gloriam, quae & aeterna est: & qvςς da . maxima,& latissime sparsa, nec umq interitura, adspiret c5tendatq; , & eam unica ae solam,ex bene anteacta vita speret. Et hoc . Academicarsi Q naestionu libro, Cicer . in Aea. in haec dem.
De Meroe ride Herodotu, qui eam regni caput appellar. Lucan. Fib. Io. Strabaib. Is .ae Diodor. lib. I.& II. cui eam oes alias Nili Insulas superare quae sunt Oo scribit.
Seneca. plin. Nili ortus,eiusque incrementi causia. Arist. Plin. Lucana Catadupa. Cataracia.
58쪽
48 GER ARDI Vos SI Iin bare verba habet Cicero: Cogitantes suprema atq; ercaelestia hec nostra ut exigua & minima cotemnamus cc Sc. Atq; utinam ista, eorumdemq; Auctorem unum verum Deum Gentiles illi pio ac christiano suspexis.sent animo,honor'; que debebat,sincere tribuissent .
Vides habitari in Terra raris & angustis in locis, & in ipsis quasi maculis, ubi habita-
. tur , vastas solitudines interiectas e c.
Y et Actenus Cicero Caelum,cuius omnia comprehe, I duntur ambitu , subiectarumq; Sphaerarum o dinem & motum, necnon illarum harmoniam ais concentum admirabilem descripsit, iam hisce relictis ad alia transit, iustoq; ordine se ad ultimet Sphqrae H Terre angustia. polyposin conuertit; Dicit autem, Terram raras & '' anctussi, admodum habitar1 locis, &in ipsis maculis, hoc est exiguis quibusdam spatijs,ubi habitatur ab hominibibus, multa adhuc loca esse deserta atq; inculta; Et quantii ad habitatores ipses attine alios ait esse interruptos atq; segregatos,Vsqueadeo, ut inter hos nullae possint fieri cum alijs communicationes: alios diacit esse oblici uos, alios transuersos: Alios aduersos &ατε renae sph. Ati paucissimis hisce verbis, Terrentrae globositas. sitatem describit, De qua Latius apud Arist. lib. 1. de Arist. s. I4 sub Caelo cap. 14. & Plin. in Nati hyst. lib. 2. cap. 6
y ' sed partim obliquos, partim transuerso &
Vandoquidem Terra,reuera aliud videtur nihil, quam quidam globus: ideo homines partim inter 1e sunt obliqui, partim transuersi. Obliqui, qui id insabitant cingulum, sed latera contraria, dum alij ortum alij occasum spectant,dicunturi a Cosmographis Peri oeci. Transuersi vero qui in Boreali, Australii Zona vivunt,& dicuntur ant ei. Alij sibi
Αντλοδει si sunt ut dicit Aduersi quos graeci Aντιποδας num
ne Aduel si . cup uero obliqui. Transuersi .
59쪽
est sellas, & cum nox est, aliis dies en jic. Fuere tamen, τrrorex in
qui ita iii parte ballucioantcs., ah solii te negarunt esse negan--ἱ σολις contra, platonem,hristotelem Cicerpnem, tium.& iplim rei veritatem: Atq; i later. Illos, exstitete Verg. Verg. dc Iactan& Lactantius, quorum is primosib. γεωργικων, negat i 'Solem a nobis a ceJentem ire ad A podas, sed per petitas ibi tenebras adfirmat, aicst enim, . . ',, Ainlusub ρ - - Mundi . . Mi. Lae intixta Firmi nus eos plenis quod aiunt iacis ridet, qui Antipodas esse statuerunt credideruntue sed parum i terim efficaces validast rationes adducit, sententiam protriam cogi in ti& arinam creuellat: Eas 1i quis i sic cupierat, cadux. 24.11. 3. de Cal- Lactant cap. . sa Sapientia legat Ceterum, Nbs Inscitetis cicer. lib. s. Plinij, Cleomedis, Strabonis , Nelae atq; Solini sem Plinius. qtijs subscribemus, Sc An tipo, S. Asse. umbimur, CVi' Probatur Anti ho piqinxii Flucris l tinxi , P podas essit. ctisq; in. qui ippiam ultimam, in Indiam, in Terras ... novas, Nau gationibus obliquQS,Mi. spS,aduerso ψ,.suis oculis viderint,compς prinili Nauax,& Mercato rei pluridai,quibus sane premimur, &ad adsentiendu
cernis . autςm Terram eandem quasi quibus- dana redimitam & Circumdatam. -
Uemadmodum Caelo,sunt suae gisnae quinq; ita Terrae &Caeli.& Terra, Zona' cingula, plag L Sue r glom sut Zonet quin pro ijsdem enim haec multa nomina sumuntur que quinq; habet; de quibus belle ena irat Ouidius . Ouid. i. Mi Viq; duae dextra cxlum , totidemq; sinistra in Q - Parte secant Zonae, quinta est ardetitior illis:
60쪽
. Sic Ohiis inclusum numero distinxit eodem Cura Dei: totidemq; plagae tellure premuntur Quarum quae media est,non est habitabilis aestu, i Nix tegit alta duas: totidem inter utramq; locauit, Temperiemq; dedit mista cum frigore flamma. verr. De ijsd4 Vergilius quasi eadε recenset,primo Georg. Quint tenent Caelum zona quarum una corusco. Semper sole rubens, & torrida femper ab igni Quarum circum extremae,dextra leuaq; trahuntur caCaerulea glacie concretae, atq; imbribus atris. Has inter : mediamq; duae, mortalibus aegris Munere concessae Diuum,di via secta per ambas 3cc. M. Eadem habet Tibullus lib. q. cuius Versus, quia plures sun breuitatis caussa hic pr termittemus,& ad Imuestigation expositionemq; Zonaru nos couertemus.
E quibus duos maxime inter se diuersos , de caeli verticibus ipsis ex utraq; parte su nixos, obriguisse pruina vides m.
Vas illas Regiones inlesligi quae sunt a Cir Iis Arctico & Antarctico . usq; ad Polos mundi, quς Dux zonae,pro stilicet Boreali Austratiq; mpposita sunt vertici, At pix g y hae dicuntur inhabitabiles, propter frigora nimis v ' hementia. quibus illa: Regiones perpetuo rigent, sic
Arist. lib. 2. Metor. c s. Non tamen, si verum quaerimus . prorsus hae Zonae sunt inhabitabiles, quidquid senserint multi; Nam si Ptolomaeto crededum sit, intra Circulum Armeum, multas hominum confitebimur habitationes, licet interim communi hominum habitationi ac victui non usqueadeo accommodas. Sed Desis videantur Neoterici illi, qui penitius , ista ex professo petr tractant .
Medium autem illum, Ic maximum Solis ardore torqueri &c.
nimis magno Ertia haec ponitur Zona & mediat, quae nimio ciui obnoxia. I lore ac aestu dicitur Torrida atq; inhabitabilis, quearati