Ethica epistolaris seu Epistolae morales ad usum familiarem vario argumento scriptæ authore p. Michaele Pexenfelder, soc. Jesu

361쪽

bratorum Philosophus Prov. I . v. II. In nocens credit omni verbo te astutus conside rar gressus suos. Et Ecclesiasticus c. I 9. V. .

. stui credit cito , levis corde es Esti

autem teste Seneca , Et omnibus, dc nulli ere ivitium. Cautus & callidus homo prius velut in cribro ventilat grana di paleas, tia se mutuo secernit , fruges retinet, quisquilias reiicit ν prudentis est praevidere ruinas quae ex praecipiti credulitate solent oriri. Maxime cavendi susurrones, qui blandis verbis sese in amicitiam insinuant, falsis narrautionibus aures fricant, adulando di assentando commutant candida nigris 3 quibus volupe est mentiri, fallere, alios circumvenia

re, di longo, quod dicitur, ductare naso; pro libidine sua laudare, vituderare , di palpum obtrudere. Ad poenitentiam properat, qui cito judicat i mille hinc errores,& deceptio hes. In hac insipientium navi etiam tu ve heris , qui futatis laudibus di vituperiis ti bi sinis os suhlini, di marsupium excantari. Quam illud stolidE, quod paucis abhinc dieπbus duo quidam ignoti congerrones , in ta miliaritatem tuam illapsi ,.nescio quas fabuεlas de cognato nostro Severino, Coloniae Lublatum in studiis versante, narrarunt, ejus

362쪽

in se beneficia recensuerunt. multlim se ideo benefactori obnoxios professi r ut rem verbis adjungerent , caenulam in publico hospitio curant parari s te convivam invitant. Tu quid i Credidisti, condixisti, venisti, accubuisti. Circa finem epuli, illi clam dilapsi ex aedibus di urbe se subduxerunt, te pignori reliquerunt. Exegit caupo symbolam pro tribus,a te, imo a me solvendam 3 qui posissem enim aliter , nisi in litem cum oenopo-Ia venire vellem Praeter damnum iam tu risus es & fabula. Quid enim stolidius, quam peregrinis sycophantis, tanquam modium salis cum illis linxisses, praebere fidem, di nare esse tam crassa , ut non suboleres fraudulentiam ρ Tertium stultitiae signum est', quod praeclaris sapere tibi videris , di alios

aspernari, tanquam Athenis ex Lyceo Stagiritae,aut Platonis Academia reversus scie tiarum thesaurum domum apportasses. omiserum te, qui nescis, quanta inscitiae labores in charybdi l Cupresso smilis est haee

vanitas , quae sublimi surgit in coelum, compositoque vertice, & nescio quid egregium videtux polliceri, qua tamen vix ulla arborum est sterilior. Audi Ethicum Salomonem : Homo versetus celaι mentiam : O

363쪽

x R. v. a 3. Vir prudens di modestus noci, iactat, non ostentat eruditionem suam , ne contentiones & lites inter aemulos creeta doctis di rerum peritis risum moveat ia- .ctantiae et insipiens vero di inops iudicii,

tum suam prodit stultitiam , tum alienam provocat , dum inani ostentatione arroganistioribus, hoc est , sui similibus stomachum

movet, indignationem provocat, eosque ad

obtrectandum ti obloquendum lacessit. Hie pliei tu nomine reus es, qui de te praedi. . sas, quae falsa sunt; unde enim tibi laus&praeconium scientiae e an fortasse eum He- . siodo in Parnasso somniasti , di una nocte ex stultitiae ludo in Candidatum sapientiae evasisti deinde, etsi aliquid supra vulgum s peres scujus tamen experimentum requiro quid vanius ti foedius, quam se ipsum i star bullae inflare, dispumas attollere, mox perituras ρ hoc pueros delectat, non sapientiae Consultos, qualem tu te stolict profit ris. Tene illud Horatianum Epist. 18. l . si vis sapere: Z e Nee tua laudabis sudia,aut aliena rapiandes. uosam stultitiae argumentum r Increpationes odisti s arguentes ridendo illudis. V

364쪽

ridicum Hagiographum attendet uiua ἀ-

tigit disciplinam , diligit mentiam : qui i

autem odιι increpationes, ιnsipiens s. Prori i: Ia. v. l. Etiam ab hac mentis labe tibi re- Icedendum est, si prima Sapientiae limina deis l. sideras accedere. Indicium bonae indolis est, lut, qui ab officio di recto aberrat , sinat se icorrigi , libentique animo reprehensionem li admittat. Desperato aegrotat , qui respuit ii.Pharmacum 3 nunquam se in virtutis di honestatis viam transferet, qui ducem recusat pseustra sperat Sapientiae doctrinam, qui Magistrum aversatur. Nolle instrui, & dirigi. . stoliditatis est Insigne; terra, quae sarrientis manum refugit , lolio di tribulis obducitur. -Ita Cimmeriis tenebris palpabit, qui oculos - facem praeferenti claudit , inter stultos an-ltesignanum aget, qui non tantum melι ra monentem non audit, sed etiam sibilis exiscipit , di cum expostulatione repellit. Reprehensio di disciplina idem sunt menti in--genuae, quod gemmae di uniones in ornamenta auribus appensa Ie homini pervicaci di obstinatae cervicis si offeras has margaritas, retorquebit collum, non secus, acii eas in tuis tum coram porco projecisses. Equus effraenis Aontra eum calcea elidit , qui pro munimine e 1 pedum

365쪽

pedum vult soleas ferreas inducere. Etiam in hoc stultitiae genere tu non semel peccastir meministine , quid proxime ad me scripserit tuus paterfamilias, a quo, cum seram sub

noctem domum rediens amice monitus esises , ut tempestivilis de cetero referres te in aedes, antequam obseratis foribus essent clauta , tibique non sine molestia di domesticae disciplinae dispendio reserandae, caepisti tu instar galli Africani collum inflare, jactare caput , in voces erumpere insulsas, & viro honesto non ferendas ; cumque admonitioni suae auctoritatem meam praetenderet, ausus es etiam me nimiae severitatis di rigoris arguere , ut qui pridem manum ferulae subduxeris, neque passurum te cippo vel ergastulo

includi, concesse que juvenili aetati libertate privari. Belle profectis in stultitiae schola profecisti,& ad Sapientiae tirocinium te praeis parasti. Pudeat te hujus vecordiae , di illud ex sacris proverbijs in mentem revoca: Dolor patris, situ stultus. cap. I9. V. I . A liud , di quidem ordine quintum, in tuam

stoliditatem convenit encomtum : Fatuus

statim indicat iram suam ; qui autem disesimulat injuriam , ealgidus est. Prov. I a. v. 16. Hoc discrimine sapiens a stulto secer-Υ nitur

366쪽

nitur l. ille enim, asperiore verbulo laesis, sta. tim excandescit, iras coquit , vindictam spirat; hic dat spatium animo , cohibet lici-guam , oris claudit Ditium , nequid effutiat per iram, impatientiam, praecipitanxiam, levitatem , quod audientem offendere possit. Stultus injuriam etiam putatiliam recogitar, exaggerat, animum magis ac magis inflammat 3 sapiens rationes excogitat, quibus illatam injuriam extenuet, offensam minuat, indignationem reprimat, aut emolliat, Stulintus turb*tione vultus, verborum , gestuum,

vocis indicat, qualis sit intus, quam turbid tempestas ι sapiςns gliscentes igniculos maturε extinguit, di non sinit in flammam suscitari. Hic denuo speculum oculis tuis opinpono , in quo Ie contempleris, di inopiam mentis deprehendas. Nam quid egisti die

S. Martino Episcopo festa, cum vocatus a cognato nostro Marcellino ad coenam , multa thrasonice de arte digladiandi memorasti icumque convivarum aliquis interijceret,sibi prae gladiaturae armis probari cultros coquinarios , anserum jugulum petentes, flatim

exarsisti, di talia dicta ad ignaros di ignavos pertinere dixisti , athleticam & pugillato-Ii m etiam a veteribus Romanis magni astimatam a

367쪽

λ hiea Epistolaris. 3 s

matam 3 palaestritas artis peritos magnis ab pis honoribus & priemiis affectos. Maiores nostros Germanos instituisse publicos ludos gladiatorios, avide spectasse , victoribus applausisse, di ex umbratili pugna generosos

bellatores in aciem eduxisse s nunc posteros deo degenerasse , ut melius sciant de vςruisbus di cacabis , quam pugillatu disputare, Subjecit alius , videri importunum , de gladiatorum ictibus & vulneribus super mensam sermonem inferre, & castra mero pingere. Quid ibi tu e tibi non promptiorem Iinguam ad provocandum , quam dextram ad dimicandum esse iactasti i descenderet te.

cum in arenam , qui vellet experiri , quam praesens tibi animus esset in corpore , quae dexteritas in armis. Subriserunt scilicet ad haec discumbentes,& novumPyrgopoliniceni totas legiones spiritu dissi antem, mirabantur. Tu mox iracundia exaestuans respondistit leoni cum leporibus non esse accumbendum.

Vides hic, quam multa a te peccatae Nam primo innocuos in hospitali mensa iocos interium vertisti. Deinde falso te ab arte i ctasti , quam nunquam didicisti. Tertib .

stolida provocatione commotionem animi demonstrasti. Quarto apud amicos no

368쪽

men tibi inepti thrasonis comparasti. . Hemmultiplicem stultitiam i Sexto, in viasti tin ambulans, cum Vse insipienssit, omnes Misos aestimat. Ecclesi. IO. v. . Etiam hoc telum te petit ; stulta persuasione di phi-jautia laboras, tanquam tu sano sis cerebro, di sagaciore mente praeditus , reliqua pars hominum pleraque deficiat ingenio . di sale prudentiae careat τ ut adeo tibi occini posita illud Martialis.

Et cor solin habes, solus es ingenium. Qui palatum babet infectum, saporem dulis

sem aestimat amarum , di, qui conspicilissutitur coloratis , omnes alios illo colore pictos credit. Observate notanda verba: Srubras in via ambulans ; nam qui se ducem sequitur, stulto ducatum praestat, di, cum ipse a recto itinere deflectat, alios aberrare censet , qui non eadem vestigia premunt: plaudit sibi ipse domi, reliquos exsibilat tanquam mentis egentes. Facit hoc caecus amor

siti, de quo Horatius: Malius es improbus hie amor es, digniaque

notari.

Cuius sunt illa apud Plautum verba r

hi ego video ; mihi ego sapia ; mibi

369쪽

Ghisa Disalaris. 30 Simiarum hoc est, quae suos foetus pulchri

tudinem nempe admirantes defixis oculis intuentur,sic matres Alpinae tumi- dum prolis guttur dilaudant, & mancum d . cunt sine struma collum. Virtutem & vitium pari pede metiris , di utrobique praepostero iudicio deciperis,aliosque tecum is deceptum.

Sat Is constat, a te, quippe sapiente, derisum contubernalem, tanquam stultum , qui rationes dati & accepti parenti reddendas cum fide transmisit et exceptae sunt voces tua , non ita delirum te esse & simplicem , ut occasionem negligas , faciendi lucri etiam ex paterno marsupio ; hunc jam usu teneri stilum, ut in rationariis chartis, patri exhibendis, misceantur quadrata rotundis, frigida calidis, oculis obiiciatur glaucoma, offuciae auribus; eum , qui sapiat , expensas in aleamdi symposia factas medicamentorum sumptibus adscribere; morbos etiam a valentisissimis esse simulandos , qui pharmacis haud vulgaribus erant curandi ; Medicorum avaritiae imputandum , si quid videatur nimium singulos ad aegrotum passus ad mensuram exacti preti j ab ipsis numerari: hanc artem factitandae pecuniae qui non callet, vervecum

in latria, crassoque sub aere natum. Haec

370쪽

videlieet est tua sapientia 3 hoe iudieium , quo verum a falso , bonam indolem a peris versa secernis. Si quis alius , tu helleboro indiges, qui non intelligis, paterni pecuinlii damnum in tuum detrimentum vergere. Ita solet accidere , cum nobis ipsis regulam fingimus , ad quam metiri quidlibet di mentiri liceat. Te ipso monitore di in dice, de caetero meas ego rationes opponam tuis , & a pharmacopaeo , Doctoreque Medico , chirographum exigam , ad moserto nuntio deferendum , quid deniquest illud , quod ina malitia & simula-uo comminiscitur ad peculium meum em hauriendum. Plura seribere indignatio me prohibet 3 si sapere Inciperes , satis scripsissem, C , si pergis stultescere,