장음표시 사용
251쪽
' vaca tamen communi nomine, aut etiam proprio magis αλγατα dici pbtest, ut lup. l. a. extrem. est exelicati, ni
pura, si a s ne illa quide q supra hominis vises esse diximus, me
mit' dicendii ait Atist quam sortem. Idem S Plato in Lachet
φασr. i Nam in f em. Celtas scribit tam esse auda ces, ut etiam armis semptis, in mar aduersius fluctus menaturi procurrant,quod idem,& multo plura audaciae Celticae ar- gumenta c6memorat i Cestae ab A tist. es aliis dicuntur omnes ii, qui habitant in regione septentrio nati, vel populi septentrionales.ὶ Simili stupore laborabat gladiator ille Caesaris, qui cum vulnera eius exsecarentur, riderei sit iblitus, de quo A. Gellius lib. ra. cap.f. non eir, inquit,' vera fortitudo , qtra contra naturam monsra vicem vititurr I nodum eινοε egreditur,aut stupore animi, aut immanitate aut etiam exercitation gladiatoria, e. luam esse quaedam in
tolerab:lia,quibus & viri senes abhorreant.' ο )-l Alterum eorum extremorum, quae cum solatitudine cognatione habere di ximus, est audacia. C ut iis halmai S rt notam Aristoteles, Vile eat loriosam, & verae Hria ita dinis simul atticem & imitatrr em. are it, ut sepe aud. acia vulgo etiam sortes vide,ntur & dicantur,vs est apud Plat. 4e
to ei, animo ,& vere est imperterritus: ita&audax imperte ritus non quidem ςsse, sed haberi cupit I Nam in periculis ipsis A. fugam potius ampit, aut ea perferre detrectat, quali sille apud Plautum Pyrgopol Iluces on φηβει M.t Asterum est extremum, quod ignauia rivulgo dicitur: cuius item duo sunt peccata, cum quia omni Vmetinat ignauus,tum quia nihil confidat. Verum in priorepe cato magis elucet hoc extremum , id est, ignauus dicitur po- tius ex eo, quod omnia metu. at, omnesque dolores aut labo- res detrectet,id est,ex dolorusuga potius dicitur,quam Ut fiducia,quam ex eo,quod nihil confidat. δυσελοπς δή nς. J Nota est quaedam ignauiae, nempe, nulla eum in esse , male semper ipsiam sperare: eo quod semper metuat,nihil confidat: At conlidere est eius, qui bonam spuin habeat. Conclusio: .. In quo erisducia,in eoe,spes. In ignavo non ei iura. Ergo negMesset. PropO
252쪽
Propositio c0nfirmatur exemplo viri fortis: quia,qui con- iit, bene quodue -ουν. l a ecte Murous legit --,id locinun est Aristotes in iisdem rebus, nempe se idolosis
Est arualtera dissi i litudo audacis& vi- tisinis Nam audaces ante pericula quidem,&rem gereni dari e omptos di cupidos: in ipsis periculis non item: cou-
ita ros ne in ipsis rebus &periculives e strenuos ante quie- s. Ex illo audacium genere est Iubelli us ille Campanus apud Ii sun b. a. & Aristogiton Atheniensis: qui multis diebus desita irii promptitudine dc bello ani mose disputaret: restea Abellum .decindicendum, crure obligato, morbum simu- . Talem dc ludit Aristophanes, Pisandrum quendam, de quo prouerbium, nauων Pisndro.Sic apud Liuium tib. . Ui- Gator in utilites quosdam , In inquit, Scapud Homer. Ab.3. o, ψ.tacae Troiam masno. .um strepitu de molimine, ut iactabundi de gloriosi: Graeci n- 'lesitioni aciρ descendunt. Est Sc pulcherrimus locus apud Ap- uni da b.llo ciuib: quo loco commemoratur praelium inter conii' s, Hirciu dc Pansam,&M. Antoniu: quom milites Ve- teranos quidem silentio Sc acrimonia pugnasse;Urones autem Magno cum strepitu dc clamoribus confusis,est; Huc pertinetiati Macri es. mala lisos cs v. bosostfortes non itae ut ap. Viis . II, siesano talia tare Dictam mi Ligeri, sed non Troiiu hero
. Dicta arat contra, iaculum nam torquet in BoPem. insignis de mone voluntaria;
qui sibi manus afferant, sortes eo nomine sint dicendi. Negat arist. duabus rationibus; cum quia mollis de fracti potius sit animi, grauia incommoda, dolores aut calamitate perstite:cu sortis viri propria sit pancti a.eiusq; haec tui On posse
unt verba: ti ne caede malu ed contra audentior ιto.
Luna Guianon honesti causa Sc decoris,sed mali fuga Sc le- .stiae vitandae causa mortem sibi consciscere leant Ationes Hhonesti causa omnia agere,iam dictum est. Prior ratio hac ipsa vi re ab Augustino q l tacitur lib.a. de civitate Pet,
253쪽
, ab IN CAP.:VII. LIB. III. ET HIC A Z& a Iosepho lib4 exiij Hierosolymitani, cap. ar in quadam pulcherrima oratione. Et a Plutarcho invita Cleonis eatrema, ne. Qui omnes hanc Aristotelis sententiam probant, etsi mirabilem vulgo &-: vulgo namque creditur, fortis esse viri, mortem sibi consciscere, manusque afferre potius quam graue aliquod damnum aut ignominiam capere. D me autem patet hic locus de voluntaria moi te: & duae then summae quaestiones de ea Vitari selent: An sortis fit yii deinde an excusatione aut laude etiam sit digna, Mi vero pG
na. De priore quaestione hac agit Aristoteles,& quos modo tuli. Apud Euripidem quoque Hercules, audita liberio uti morte, cum sibi manus asterendi consiliuni prinio cepisse postea mutato animo, grauissime exclamat: se, qui maxilii, perpestus si pericula, non debere mortem sibi consciscere, bum dolore ex filiorum mortibus. Quaeri autem potest, si Aristotelis hic locus in omnibus causis locum habeat: hoc an quacunque in causa quis sibi mortem asserat,ignauus sit e cendus. Iple Aristoteles duas afibri causas, paupertatem & a
morem: adiicit tamen η πι λυπηρον, hoc est, aut siqua sit alii
causa molestiae pleiia. Causae plures sunt, vitae taedium aut neistus, morbi impatientia, exilium, seu patriae amissio: in tes liberorum, xoris aut amicorum, metus supplicii aut igno miniae,aut ne quis in manus hostium veniat, nempe odi una metus seruitutis, ambitio quoque Sc cupiditas immortalitatis . pudor ereptae pudicitiae,aut non bene gestae rei, desperatio denique. De paupertate quotidiana sent exempla. De amore ex tant apud Virgil. bb. o. aeneid. Proxima deinde tenent moestitua, quisibi tithum Insontespeperere manus, lucem ξ, perosi T ,
Proiecere auἰmas, quam vellent athere in alto . NumΦpauperiem duros perferre labores. oec. . .
Nee procul hinc partam fusi monstrantur in omnem Lugentes campi, sec.
Hie quos durus amor crudeli tabe peredit.
Affert Poeta Phaedram, Procrνn, Eriphylem, δc ipsam Didonem. extat & apud Plutarchum elegans exemplum hac de re, Seleuci filii, qui nouercam Stratonicen ita adamavit, ut eius causa in morbum grauissimum incideret, & contabuisset, nisi ea esset potitus. JDe moibis exempla sint ii, qui' cibi abstinentia mori soliu
254쪽
Finib. quomodo mortem obiit Ciceronis Atticus, teste Cor' relio nepote in rimetrito Et Anaxagoras Philosephus, test Plutarcho invisa Periclis. Seruitutis .dio, aut ne in hostium potestatem metu manus sibi attulerunt, Demost lienes,Cato, Scipio, Bru- , tus, Cassius. - Pudore ereptae pudicitiae, Lucretia,pudore ne patriae bellum ii ferretThemisthocles. iram bitioine & iactantia sim immortalitatis cupiditate, pedocles, Calanus Indus, de quo Plutarchus in Alixandro, i cicero libr. r. de Diuinat. Et Zarmannus Indus , de quo apua mionem , & Peregrinus Porteus, de quo Lucianus invitat . m de A. Gellius,atque Tertullianus,& Alciatus sebra quario ρέργών. es s. Desperantes celeberrimi sunt, olim Iudas, nuta.
per Franciscus Spira Italus, de quo apud Steidanum . in ii
'our potest, an his omnibus in causis locum habeat haec Ariia telis sententia. Et putat Murerias bb. .variarum lect. eap. a.&certe Augustinus&Cleomenes apud Plutarchum, Iosephus ii que idem ercistimant. QA Vt vera sit sentcntia, non puto tamen eam iuisse Aristotelis mentem, sed hanc potius, ut quia ob paupertatem,amorem, morbum,mortes sito ruin, aut similes calamitates mortem sibi aiscrant, non sint fortes dicendi. De his aute, qui seruitutis, aut alterius turpitudinis metu mo tem sibi coniducant,non puto loqui Aristotelem. Nam & Pla- haec genera diliget iter quoque distinguit. Al- tera est quaestio communior,an ulla in causa mortem sibi quis consciscere debeat, aut vile possit. Negant Theologi: Augii', stinus eo loco, id est, tib. r. de Ciuitate Dei. cap. ισ. vlqueunt eu et . ubi Lucretiam & Catonem grauiter reprehendit,ut siri ho- micidas. Quod idem facit Lactantius grauissime lib. . Institur. Cis s. hac ratione, quia innocentem occidere sit initi diissimum. Hac de re extat quoque pulchesiana a disputatio a pud Platonem in Phadone, qui & idem probat bis duabus ra-e tionibuM.tum, quia iniussit magistratus ex custodia homo auat tem a Deo, velut in custodia corporis, collocatus esti fugerei aut exire debet: tum quia Dei mancipia squae constat nullum in primum etiam coi pus ius habere situ homines,quod
ex Iuriscons. AG ber homo. D. a M Nemo, inquit,l rum membrorum ea dominm Eaque te otiin qui sibi manus M.tuli Isent,
255쪽
21e IN CAP. II X. LIB. IIL ET HIC. inlissent, Iudaei insepultos proiiciebant, testere loro Ioseph Idemque iubet Platos de legib. sed adhibita priore disti. Ehione. Philosephi tamen adhibita distinctione, hae de re su
locuti,& concesserunt mortem voluntariam, si non esset me supplicii,aut avaritia, & simili animi imbecillitate illata. Reta quas causis iustas existimabant, ut est apud Cic. tib a. quam iustam & voluntariam mortem voca
est, Lb. ι. Ossicιor. quam iuitam G Voluntariam mortem vocari selent .st, λαπν est apud Laertium multa Zenon:
& Alexandrum Aphrodi sensem I b. a. de Ahima,fere in Enc
Hanc quoque disputatione probant leges ciuiles, G AL
Λενν e , mia minis Explicata vera sorti Iudine cum suis extremis: asteri hoc loco quinque sortitudini non verae gcnera, quae in Eudem. id est, in mi litudine quadam, dicuntur. Supra quoque ea riis 6. Battro, se titudinis quoddam genus non verae, seu non propriae, scessci 'os sti1τηυ&simulatae est explicatum. Hic alia quinque, ut dixi, explicantur,de quibus & breuiter in Eudem. lib. .cap. i. & br
Hne,cap. ar. que adpa. & Franciscus Patricius lib. '. de regno, cap. R. cum R. seqq. Qux autem harum cum vera sit similitudo, aut dissimilitudo squae in una maior est,quam in alteral in suo quaeque genere indicabatur. Generatim tamen similitudo ii eo consistit, quod tam in his, quam in vera fortitudine sit φocia quaedam, animusque ad pericula adeunda paratus: dis simili tu is autem, cum quia Vera sit constans'perpetua, uta 'pote habitus simulatae non item: tum quia vera,honesti& decoris veri gratia agat: istae non item. iἡ πολιῖκη. J Prima est Politica seu Ciuilis, a ciuibus dicta, qui sortiter pericula adire sol cat, aut infamiae & poenarum metu, aut honorum &praemiorum legibus decretorum, cauta. Et hinc est, quod ciues eius Rei p. habeantur itissimi, apud quos vitis sortibus magna sint constituta praemia: ignauis &imbecillibus, poenae & infamia, ut apud Germanos, teste Tacito de Moram uti anorum. Apud Lacedaemonios , teile
256쪽
lutarchola Ctiomene. Romae etiam extremo afficiebanturpplicio, teste I. C. Arriano in I. omne debesum. D. de re mitit.
α multis infuniae generibus, de quibus Vegetius, Frontinus, A. llius, Cicer' & alii. Exemplo Honoris & Diomedis ex , t Iorixero, hanc Politicam fortitudinem illustrat. Hestor enim Ili in principio, deliberans secum, & constituens, hone-
. stius esse cum Achille cqngredi, quam in urbem te rec lere: Si, inquit , in v bim x deo, quasi fugiens , tuna Polydamas me in-l pnniis conuitiis excipiet,cuius consilio, suadentis. ut ite Troia- nos Achillis irae obiicerem, sed saluos in vIbem reducerem,qui iam miserrime ab illo sunt concisi, non paruerim. Est autem, hic versi ulus Polydamas, &c. quasi proucibialis: quo & Cicvtines lib. a.a. Aitic so sebo, T.
iklωρ ψ. J Sic & Diomedes Iliados 3. ad Nestorem fugam
ipsi suadentem; Nolo, inquit, ne aliquanao dicar Hatir Oalo ietur, Diomedem esse. Sic apud Virgilium Tur
net me Rutuli. es conscia turba sequistur. ὀμ sio τοι in αυτ 1. J Explicatur iam hoc loco, quae huius eum vera sortitudine sit dissimilitudo. Et ait Arist. hanc verae cile similianam, maximeque cognatam: eo quod illa scit. vera, ita&ista honesti gratia, & turpitudinis fuga fiat. Didium namque est, ciues interdum sortiter pugnare: aut propter praemia di honores iquod honestum est aut infamiae & poenarum eui- tan iam causa, id 'est, turpitudinis fuga. Dissimilitudo quidem
omittitur ab Arist. sed est& illa non minima: nam omittantur communes dissiimilitudincs, quas initio attuli, vere itis
honestum persequi tur per se,id est,nullo pr posito prginio aut honore: nullo, inquam,alio cosilio sortiter se gerit,quam quia
id honestum elle iudicct. Politicus autem honestum persequitur,hon persc,sed perconte luentias,id est, per accidens, ut loquuntur Icti,id est,sortiter se gerit ob honores,quib. coruncta est honestas. Contra vero sortis turpitudinem fugit per se, al-m non item : sed potius infimiae aut poenarum metu.
. . nc. J Quid Politica sit sortitudo,& quoium pro- tia iam dici uni est. Hic de iis,qui pericula quidem adeunt,&iortiter pugnant. Sed Imperatoriim,aut eorti, quorum sunt in potestate,iustu & coactu: quiq; a suis pia his vel inuiti pugnare cogantur, quod variis fit modis: Primum, glaui etiam mollis
257쪽
aa IN CAP. II X. LIB. III. ET HIC proposita poena, quod Hector facit Iliad . AN Agamemnon Iliad. ciuem locum hic adducit Aristotes es,& Hectori attribuit, memorialapsus, altero loco suinpto pro altero. Deinde verberibus & flagellis, sub quibus olim Perias aduersus Lacedaemonios in Thermopylis duistos piignasse narrat Herodotus. Hoc vult Aristoteles nis verbis; ev i et id est, qui suum cuique locum in acie describunt & attribuunt, nempe praeiecti aut duces: Id enim hic va
leIecto nec ντες puto. Alii Vertunt, ιmperant: alii, qui lordines ducum: alii mutant & lcgunt ede' ατ δι τες, id est. , in
--J Tertia cogendi ratio, qua saepe duces belli
tuntur , nempe, cum sellam a tergo exercitui obiiciunt, ut
inuiti pugnare co*amur, quia nullus iugae pateat locus, cum a dfionte sit hostis, a tergo Mila. Quod olim Laconas in praelio aduersus Messenios fecisse narrat Scholiastes Graecus ex Poeta Tyrtaeo. Et Pausanias in Musnitis. Sic & Romanus Coni ut Odassilius Crassus, milites, qui ab Hannibalesub iugum missi, ad se in castra redierant, extra vallum lcndere ivllit, ut im- muniti alluescerent periculis, & adu assis hostem fierent auia 'dentiores. Idem siccit Domitius Corbulo,aliique multi de qui- 4bus Fronti nus lib. - . stratagem. cap. r. ,-ου-ν. J Vt cum pontes rescindunt,portas occludiat, ne receptus pareat ad fisos fugientibus: quod olim factitarunt Coronaei aduersus Onomartati & Phocenses, qua de re mox Huc pertinent alii omnes modi, quibus vel inuiti milites pu- gnare cogantur, Ut cum apud Homerum Iliad. δ'. Nestor aciem is uorum .instruens, primos collocat equites, ultimos pedites fortiores, ignavos vero in medio ἐς μεμον, ἐλύο ν ο - pes,&c. Vt nolentes volentes pugnare cogerentur. Itaque hos omnes, quia suis ducibus coacti sertiter pugnant, ad primam non verae sertitudinis speciem reserendos existimat Aristoteles. Nam ut ciues legum poenis: ita hi ducum verberibus aut
minis impulsi pugnant: illis tamen deteriores ; quod illi, Politici, inquam, & cilies ob pudorem, hi ob metum: illi turpitudinis; hi lius molestiae & verberum euugiendorum causa pugnent , N hoc est , quod ait, χειρους-,φου. 7 r i A' αἰαγκL. JAHen hic dissimilitudinem inter inuite
258쪽
m L , vere tories: nam hos sortiter se gerere honesti eausa: illos necessitatis,id est,quia cogantur η. J Alter modus seu genus non verae sortitudinis arua O ,-MAEDM, ct Eudemie,vocat Atistoteles a Latine ex usu & peritia dici potest: deinde & παῖ-1κη senumsas litatis , eo quod maxime in militibus ista cernatur, libr. 3. Eu
ι-αλοι.J Hic explicat, quorum propria haee sit Arab: Sc ait, cum aliis omnibus in rebus,tum maxime in bel cis,id est, in militibus eam Iocum habere. Cene&m nautis talos scandentibus, aut aduersus tempestates intrepidis: in medicis aduersus morbos, in fabris domos scandentibus; in xtin toribus aquas perscrutantibus; in athletis, in militibus denique qua niam vim ad audaciam & animos ficiendos lia.. ι at usus, peritia & exercitatio, perspicuum est est, & copiose ostendit Cicero lib. 2. Tuscul. cap. . & perspicue cernere licet ex milite aeterano ac Urone, quod quidem adeo Platoni MSocrati placuit, ut non hanc duntaxat speciem, sed etiam veram sortitudinem putarint esse peritiam aut scientiam Ietum formidolosarum & contrariarum, in Lachete,c, in Protagora. ΘNon recte tamen:nam usu & peritia sortes,non eo sunt sones,
quia sciant res semidolosas; sed quia longo usu & peritia sciant aduersus eas adiumenta, quibus se tueri possint, ut recte Aristoteles ob.3. Eurim. cap.I. tu . Habet igitur locum haec sertitudo multis in Iebus: maxime tamen in bellicis, propte
ea quod multa sisnt belli inania. si, hoc est, multi sunt subiti terroresin bello, quibus tyrones & imperiti statim perturbantur : veterani non itcm; ut praeclare Catar lib. ro de bello eruili: Tantussubito timor omnem exercitatu oceupauit,
Duo igitur praestat militibus haec pi: riua,& in re militari usus aut scientia: Primum, ut quae multa sunt belli inania, quod prouerbio dicitur de quo Erasmus, praetermita tamen hoc loco ) multique vani terrores, quos imperita ignorant, &saepe subito iis perturbantur: ipsi cognoscant, cognatis non commoueantur aut metuant: eaque re impentis aut tyronibus,
quasi qui non temere metuant, sortissimi haberi sesent. Dein Getam πτιησα , &c Vt armis bene uti sciant, ustus hostium declinare, de cotrahostem scri reri quod ipsum audaciam quoq; Manimos ficit, non secus ali si armatus cum inermi pugnaret, aut exercitatus athleta cum rudi aut tyrone.
259쪽
iaὸ IN CAP. VIII. LIB. III. ΕΤ Π1 C.
e; τοις miουτοις. J uas dicat, in ius certaminibus athleia' lticis,aut in ludis gladiatoriis, robur & corpus exercitatione fira matrum: &ludis istis aptum iam redditum, plus valet,quam
sortitudo, seu, ut Aristoteles loquitur, in his ludis, non qui sortissimi, sed qui robustissimi, & viribus corpori S maxime ame- . cellant,sunt pusnaci ili mi,Optimeque se gerunt. Vt igitur in his
ludis hon tam fortitudo, quam usus & exercitatio multum Dotest: ita&in re militari, usus & exercitatio milites reddit pugnacissinios. Sic locus hic obscurior explicandus & accommodandus inihi videtur.
ναῖωται J Hic iam dissimilitudinem affert inter vitate sortem & militem : hunc namque non perstare in peric lis perserendis,scd suntii ac bosic aut copiis, aut alio bellico apparatu superiorvili viderit, iuga n capcilere: Vere seriem contra. inra ipsa in persevcrantia , & periculoriam perpessione, Politicam sortitudincmimilitari trioque antecellere: nam&ciues. ad mortem Vsque pio patria pugnare litos,ostendit Aristoteles cxemplo pr. xlii in Hcrm.uo l planicies est prope Coronaeam Boeotiae vibe inicon na illi: in quo olim Coronaei aduersus Ono inarctium, Phocens iuni hostium suorum Ducem,qui arccm urbisproditione iam ceperat, sortiter pugnando omnes occubuerunt , qui auxilio iis Venerant . Thebani non item. Nam statim cognita sui Ducis Claaeronis morte, fuga dolisum se receperunt, quod praelium cxponit Scholiastes Graecus ex
Cephi doro bello sacro. ex Anaximenessu Philippi, & ex Ephoro h 3σ. meminit & leuiter Diodo
,-J Tertium sortitudinis non verae genus hoc lloco ad H, animos sere refertur ab Aristotele in Eudemiis, eommuniori nomine dicitur , Ut contineatur cum ditas, amor&ira. Nam S mox Aristoteles cupiditatis & amoris quoque meminit. Est igitur eorum haec sortitudo, qui vel ira, aut amore, Vel simili cupiditate ad pericula subeunda stimulantur. Et primum quidem ostendit hoc loco Aristoteles, cur ira excitati, sortes quoque dici possint: cum ex eo, quod omnes vici rtes sint , quod in viro soni sit quoque animositas & ira: tum quia & ira animi res sit, ad excitandam alacritatem, ad subcunda pericula accommodatissima. De priore ratione mox latius : posteriorem comprobat testimoniis Homeri , quorum omnium haec vis est, ut ani
260쪽
iniorum Scio impetum ad res gemulas seu exequendas de
ῖκωτα θν, insuit Scholiastes Gaecus , idest , stimulandi Melicitandi vim in imam habet ira ad pericula: ιmis, quod latum est vel bum; Latine est paraim & alatris: hinc Im, 2 κου -- quod rarius est 3erbum nam ut inst. lib. 4. east. r. liberalis minimae dicituria mitti sali ita hoclocos MAestima ρς. ενος εμεαλε. J Ex Ilia, .m de Apolline,qui Glauco vulnera tooperam serens,animos illi iniicit. Jdem facit Aiaci'us Ne
ε H. JDe Ioue Troianis animum augente I d. .. Sic& Apollo Hectori eodem lib. Hoc de Marte Troianis opem serente Iliad. r. se eod. tib. Iuno iii pugnam descendens: θυα ιλι αυ δύαια. J Ex Oos. ω. ubi Vlyile qui patrem se antea celarat, cum eum se assii gentem videret, tenere se amplius non potuit, quin se vindicaret: animus enim non iussinebatd liturniorem sim itationem M i. -υ , Os et qui locus proprie quidem ad commiseratione pertinet, sed in alium selirum detortus est ab Atistotele, nempe ad animos irati ac sortis viri. Acile reperiri posse apud Homerum. Et let interdum Aristoteles adducere, quae hodie in libris Homericis non extent, vivi libro . Politicorum, ses i ατ , quod hemistichiuin sine dubio hodie non est in libris Homeri: & in Etinchis quoque. Huc tameti pertinet, quod Plato in Cotyis, , υν dictum ait quasi Similia loca extant apud Poetas quamplurima, ut apud
eclib. p. de Euryalo. Videatur& Victorius in variis lectionibus
de mente aut animo intellecto. .
o πωναί--οι. J Postquam docuit sortes quoq; videri, qui ira impulsi fortiter quid agant: hic iam affert, quae dissimilitudo tame sit inter vere rtem &ira commotum, quod ut explicet , adiungit δέ de irae vi, potestate M utilitate, tam in viris P a sorti-