장음표시 사용
91쪽
νι IN C A P. X. LIB. I. ET HIC. .
rebus & actionibus eius temporis dicuntur: hoc locosia amorinibua: nam de tempore diceretur ε ΠτG.
. COMMENTARII. Ποπριν δε-Quia dictum erat, eum, qui moriens in calamitatibus maximis fuerit, non potie dici beatum: quaerit amplius Aristoteles, an ergo nullus, dum vivat, beatus esse possit: omni enim homini, dum Vivat, eiusmodi calamitates interuenire possunt. Et Aristoteles quidem ostendit hoc capi te, posse nihilominus beatum dici in vita, seu viuentem aliquem, reprehensa Solonis sententia & consutata. Pittisqhiam tamen diuoluat eamquὰstionem, alteram quoque quaesti O-nean assert: an propinquorum calamitates nostiam beatitudinem impediant, aut omnino an ad nos pertineant: quam tamen quaestionem secundam posterius dissoluit ι 1. Ad has autem quaestiones explicandas praeclare Aristoteles eam definitionis particulam e. βιω πιλειω Vna explicat. Deinde, ostendit, quam vim habeant res aduersae: ostendit denique, an beatitudo fit bonum stabile, an fluxum. Haec summa est
πιττρον OMI, J De hac quaestione multa extant veterum testimonia in utramque partem: plaeraque pro Sol pne, ut SC phoclis Di παλυοισ: Euripidis in Andromacha: Ouidii tertist Metamorpbos minii libroseptimo, eapite quadragesimo Plato quoque in Epinomide existimat in hac Vita neminem praeter sapientem esse beatum, post mortem autem alios quoque, qui vixerandi & sapientes maxime. Cum Aristotele faciunt Stoici bbro da Finibus Ciceron. in fine. Et Cicero iplc-Fι-nibua,lib, 2. se ait, neque in alia parte, nisi infelicitate perse.cta. De Solonis sententia Herodotus tibro I. &Plutarcnus in
Exquirit primum dicti Solonis verum sensum: aut enim voluit Solon, mortuum demum esse beatum : aut mortuum dici demum beatum non esse. Et quidem prior sensiis non videtur verus ἱ nam absurdum in I mortuum essebςatum. Concludit ita:
92쪽
terior igitur verus erilsensus, huius habet rationem, Solon at tulit,' quia iam sit extra omnes sortunaecssus, alis omnibus liber, quod controuersum esse ostendit,idammodo falsiim, ibi, Hoc modo. . Sι viventi, licet non sentienti, mala tamen is bona quoque accidere posuntia. Ergo mortuo.
recedens ostendit ibi, με-Nam accidere potest, absens ipse supplicio vel ignominia afficiatur, vel eius
aut propinqui, aut contra honoribus S commodis. Veia tisa haec refutatio rationis non omnino ceria est, i con-
lima est enim, an liberorum se ii propinquorum res se: aut aduerta nos attingantὶ Aristoteles hoc argumento em amplius non urget:sed in me.Ir. id latius explicabit. V λων. J Recte Lambinus, hoc est, cum mors vitae re
ba plaerumq; loci interualluntum fgnificat. Sed hic de tempore nonnulli accipiunt: i, fieri posse longo temporis interuallo , ut liberi a pa- his suis & maiori sus degenerent: ut avus se talle fueritnus, nepOS nequam. Ego cum Eustra thio 'Mήςκ- idem menν, hoc est, degenerationem seu desectionem aum moribus , valere, pxistimo: V Aristoteles libro r. '. ii tendit, pe accidere,ut liberi a parentum moribus de v, ubi Themistoclis, Cimonis, uPericlis liberos com- ,1 it. Sententia huius loci haec est, liberos a parentibusus dissentire, vel propter naturae degenerationem, Vel Dropter varias sortianae vicistitudines.
J Solonem refellit ab absurdo. Absurdum, uere aliquid alicui, noli quo nunc id habeat, sed quia
mi : & tanyen cum vere id fiaberet, non id illi tribuere, de eo praedicare. ω Solon autem tribuit beatitudinem ei, .ra non habet, aut saltem de eo praedicat,numpe de mor- , pterea scit . quia olim eam habuerit i & tametum,cumt,eamq; haberet,negat illi eana esse tribuemdam,aut ceri dicendum esse beatum. Ergo Solonis sententia est ab-Assumtio est ab Aristotele expressa. Propositio est ex hicis certissima. Nam notum cF, omnem propositio- C re praeterita, ut ea sit vera, necesse esse, ut aliquando det enti, Propositio vera quoq; csterri potuerit: ut si velum
93쪽
est, Socialem suis e Philosephum ,&hoc iam licet dicere. EG go aliquando quoque licuit dicere, Socratem esse Philoso
IN G μηβύλεβ M. J His vcrbis continetur Solonis ratio, nempe quia vita vari js casibus est obnoxia& aria, beatitudo' ' autem stabilis. Sic enim argumentabatur Solon. , ' . Beatitudo eristabileqmdaam. . ι eui vivit, seu, mita non eustabilis , utpot ortum, va-
Ergo eius quivisit, si ita noveri beatitudo.
singulari fortunam significat: in plurali castis seu cuentus sor-.z tutiae J Vt aq; est certa, maxime tamen propositio, quam ipse quoq; Aristoteles fatetur. Nam assumptionem,nempe vitam prorsus esse instabilem ἰ simpliciter non admittit Ariuoteles:& in ea consistit Elenchus; & propterea Aristoteles mox eam. adhibita distinctione falsam esse docebit . . . . πλον ως. J Nondum refellit assumptionem, sed confir- mat quodammodo Solonis seotentiam sub conditione, hoc
. Verum quidem erit, vitam fore instabilem, hominams' . , varium fore se mutabilem ,si in quasione de beatitu--dine fortuna eueutu sequamur. Sadhoefalsum esse mox ostendam. . sum ergo erit ἄρηιus, viventes tam esse marios es im
J Sie Ripsium Aristotelem in quaestione
de mundi aeternitate,varium vocat Philoponus lib. S. P0 η ' ταῖς τυχα ς J Hic iam proprie assumptionemallam resellit; negat cuim fortunae casuum in beatitudine rationem' esse habendam : sed potius a stionurn ex virtute, quod duabuς rationibus confimrat: prior haec est, quia beat tudinis causa fprinceps actioneS VIrtuti S: sortunam Vero tantum causiam esse laduentitiam & organicam, si v adiuua inicita ,-praest demon- lstratum cap. proxιm. qitod tamen & hoc loco confirmat, ibi, ωμόν ,,οις hoc modo: Beatm dicitur vir bonita: Exfortuna nemo dicitur boni' aus malvi ; sedo virtute. Ergo beatin non ex fortuna, sed ex vi tutis uiationibus di-
94쪽
rum argumentum ibi, θ - λόγω: est istud: irim eiu res flabilis .fortuna instabitis: o b titudini, q- , ipsa esistabilis, ut supra ipse Solon fasin est hoc ιnim vult his verbis, si rim πηξηειν quod modo quasilumfuit, hoc erit,mDUis conueniet v m fortuna. in ecthcta causis suis respondere solent & debent, adeo via 6nantur e stabilibus: atq; ita beatitudo stabilis, ex statute polixus, quam ex instabili sertinia. κῆεν κτηνς. J Antecedens prioris huius argumenti, e vi mitis alictiones elle stabiles, lioc loco ostendit Aristo - 1le v ssimum: & artium comparatione magis illustrat, F. Artes sent habitus &linde fixae & firmae:
s tamen actiones illis sitiat constantiores: & cur ita i eqventior cii vidS Vimm im,quam ritu In: is hi pluribus s viri tis, Anionibus, timur, quam artibus; quam ration dicat Aristoteles ibi, &c.
ceos: neq; astrologus astra cψnfemplatur asii duc, & huc potest elegans Ciceronis locus lib. s. de Finab. dubu*concedamus, virtutis tmen non sit eadem ratio: trea quod haec plurimae commortationisec exerestatio-ligeat: quod idem in artibus non fit: 3 quod virtus sta-em' firmitatem, constantψm Iotius 'sitae complecta crademhaec in artibus, este Videamus. ' ε . . J Haec totius huius disputa onis est concluique inquis το , hoς est, an bςatitudo etiamribuenda sit, eam iani ille me uiuenti constat. J Facta honesta& bonos mores. artificiosa connexione Aristoteles in-xquirere diligentius de sorthnae varijs. succellibus & ca- quemadmodum .eos serre dcbeat vir honus Se beatus: r quam vim & momentum habeant in rebus humanis, xime in beatitudine Ut oinanda vel frangenda, vci labe-ida et hoc eis, quod sit eorum momentum in vi amque
J Eltha celausulave cui Poetae Simoni-
95쪽
IN CAP. X. LIB. I. ET HIC .dis, quam Plato quoque in Protagora hac ipsa de re agens, Sc multis post seculis alter Sopater in sotu sui est apud Sto-baeum λόγω - . in laudant. Nam tametsi contra Solonem, Ut iam dictum est, Fortunae non tantum in quaestione beatitudinis rationem haberi, viiii vita nemo beatus dici debeat s amen cum si sortinaae casus & ψccessus, & magdacii in vit sint momenta, recte fecit Aristoteles, quodIccura L de fortunae casibus explicarita Suilama autem totiuS humS ςxplicationis, verbis interdum repetitis, paulo obscuriotis, at qui non difficilis haec est. Fortunae euenta esse vel prospera, vel aduersa: rursias eadem utriusquς. ge eris Ietestem 'a vel parua. Parua in neutram partem tim& momentum habere. Magna si prospera, ornare beatum, atque adeo beatior quodammodo reddere: ' propterea quod eorum 'sus sit pcher &honestus in vita conam uni: si aduersa, iam quia actio nes beatitudinis impediunt, Vt&Omnis doloria, de. 'uo lib. 7. cf. r3. actio autem perfecta est beatitudo: .perfecta au
ergo Z Cupe Gictum cli, ont: illi in principem esse virtutis actiones: sortianam esse aduenti tibin causiam : deinde quia in rebus aduersis virnis & fortitudo ii xime Elucet, certe inqu*m, si casus eos aduὁrsos, etsi maiores moder*te & leuiter perfert virum botuini decet: noi
desinet esse beatus, aut pb ilion set miser', propterea quo serendo serti terra ala,lesiis quoque Virtutem exerceat, &Ni tutis a ones pciat, ex quibus potillimum beatitudo coh in si modo aduersa ciat non uasi non sentiens ea animi quo- dam stuporem potius animi quadarn imagnitudine seu re . i
tie succultabat, vi mi Liceror iam quia excidit actionibus virtutis, sit miser: plane, si grauissimis &finusitatis malis opprimatur, ytbegtitudinis acti ones exurcere sequeat: qualis suit Priamus, Nibbe,crcesiuit turn certe beatus este d - net: ex q ui bus tantum mesis, si se rursias enici sta it, tem pore- que interposito, non breui tamen sed iusto & longo, ea quae ad beatitudinem complendam pertinetiat, recuperarit iam rur sus fiet beati is. Haec mihi videtur sententia huius isci ab his Veibis, πιν ρῖν ο ιιν, usque ad illa, 2 ἔν
96쪽
a explicant. Vt existiment nunquam quem fieri posseim, si fuerit aliquando beatus, etsi Priamicis casibus optan . Atque ita distinguunt; ob loves casias beatum ne sinere esse beatum, neque fieri miserum: ob graues &grauissimos, desinere quidem posse esse beatum : sed ta-on fieri miserum, sed medium quendam inter beatumerum: propterea quod Videatur retinere semper posses actiones. Mihi videtur grauissimis oppressiun malis,on posse retinere, & proinde desinere esse beatum de fierum. Ex his iam perspicuum est, quemadmodum se debeat vir bonus, in moderate serendis rebus secundisersis: praeterea quae sint fortunae momenta, quae vis iii adine vel ornanda vel enervanda, au etiam tollenda mo beatitudinem esse rem firmam, stabilem, & diffici- iutabilem, eamq; neq; facile amitti,neq; etiam facile Mempore acquiri.
J Vulgo omnes Aristotelem ita hoccipiunt: quasi velit, hunc demum esse & dici beatum,ae beatae, &feliciter actae mortem congruenter obierit: am beatam usque ad mortem perduxerit. Contra ego elem dicere existimo :e illum, ovi ex virtutis cladiu Vi est: etsi adanor- ωriri r enim his verbis, an
titione beatitudinis βρra allata, aliquid si addendum, litausimodi additamentum: quique ita sit victurus, S ri congruenter obiturus. Sic enim intelligendum est, hoc est, adhciendum: nempe beatitudinitioni,&ait hoc additamentum non esse necessum . .
explanationem huius loci satis confirmat illa phrasis quasi dicat nihil, nihil inquam, prohibet, quo
innitionem illam superiorem secuti,beatum dicamus qui ex virtute diu vixerit: deinde confirmat & illud, i, η eme,Amdrinitatis a contrario Ariae mim, anum &c. Ira enim quaerit, nihil tamen respondet, sed brioribus illis verbis iam satis erat perspicuum. Praetera Olla apertius adhuc confirmant. Histio continetur, cur illud additamentum non sit neces. im,inquit,quod futurum est, nobis est incertu & ignota proinde infinitum, atque ita imperfectum. Beatitudost finita & persecta Argumentationis erit formula:
97쪽
IN CAP. XI. LIB. I. ET HIC . ' . silua sunt infinita incerta, non conueniunt beatiturimi.
Fmura autem fiunt incertais infinita.' Ergo non conueniunt beatitudini. Praeterea suam ipse definitionem impersectam fateretur,&quam supra confutauit Solonis sententiam hic comproba- et: atq; ita sibi turpiter repugnaret. Postrema conurmatur loco Eudem. lib. 2. cap. I.
--θ -θρώπους. J Libri manu scripti & vetus trans.
latio habent ιιν νήπM: quae scriptuIa elegantior videtur, sententia tamen est eadem , quae mihi haec videtur esse: dicendos quidem esse beatos, quibus adsint ea, quae nos in definitione requisiuimus: sed tamen ut hommes, hoc ost, beatitudine humanvraeditos, non vero diuina, quae longe est ex- cellentior. Nam de humana in his libris agitur, &c. ' . C A P V T X I.
CO M M EN T ARII. . Ταὶ H, των Explicata iam principe questione, redit ad alteram, cuius supra quoque meminit initio capitis, huc reiectam, an posterorum & amicorum i es aduersae aut secundae cumque attingant : & ac sentitur Didem Aristotilla perimm=--εμ alde breuiter, &pusilla vi, ut beatitudiuem mortuo neque afferre, nequemimere possint. νυ μη ma J Cur res illae ad mortuum demanent,du plex sic redditur ratio; cum,quia alioqui hoc esset αφιλον, h.equi negaret permanare, Videtetur nullam suorum curam am. plius habere : & propinquorum omnem abiecise memoriam: tum, quia haec erat omnium sere hominum sententia, sentire moriuos ea, quae apud1uperos gererentur, etsi de hoc
dubitat ipse Socrates in Epithaphio apud Platonem in fine Peri istacilia c2aiὲzia Π - Ιαaair Auatauuj laicidi , quod periculum nisi metuisset Aristoteles, nonis haesitanter hic locutus esset, meo quidem iudicio, sed aperte protulisset,molltuum non sentire, non esse, nihil ad illum pertinere: quod o ista lib.3. es. s. c, p. aperitus confirmat.
θ. J Methodum prius affert, qua pe tractare de hac iquaestione velit: & ita breuiter & summatim se de hac re actu l
rum: non omnia ad viuum resecare velle, propter eorum in i
98쪽
ia varietatem. varii namque sunt casus, exigui, magiabili,& varii prppinquitatum quoq, sunt gradus. Esteiam sunt filii, fratres, sorores. v i '-θ-Constituto iam, propinquorum eue ios permanare, proximum erat Videre, quatenus perue- Osd ut explicet, utitur distinctione, qua&priore cat usus, eMentorum, quOrima alia sunt grama, alia leuia. in est autem, leuia nullam vim habere , grauia habere ;tμρra in umorum casibus haec distinctio adhibita fuit: loe loco in quaestione demortuis adhibenda erit. Contur, si qua ad mortuum peruehiant, ea debere es le graia 'inplo vivorum. Et haec prima est differentia&distinequitur altera casuum distinctio. 'τ. J Prior distinctio communis fuit tam vivis, mortuis:& proprie casuum fuit distinctio: haec ip rum; accidant casus, proprie est distininio. Nam, inquit,ac- vel viuis . vel mortuis: verisimile est autem, mortuos assici, quam vivos, qui vel ipsi subeiint calamitates; velit: nam quae curam cernimus Vel sentimus grauiorar accidunt, magi Sq; commouent, quam quae longo in- , to interusto percipimus: quod etsi est perspicuum, co- tamen exemplis a rebus tragi cis . Nam in Tragoedijs, uis plaerunque casas grauissimi, ut caedes, exitia tractan-ram commouent spectatores,si in stena ipsa adhibeanta eri fur casiis illi, quam si, ut antea facti tantum nar- .
Horatius in arte Poetica: agitur res inscenis, tacta refertur:
ύ- χην. J Haec duo verba & σκά Ead M. bus &Lambinus vertunt, prius ab histrionibus agi seu i: alterum geri & perpetrari: scd Argyropylus & nosis σταίεογα pro in scena exhiberi & Mia: Scis o παρ- od iam ante actum fuerit,narrari seu referri,ut loquitur
J Id est, quod vel siua vi, aut omnino sit leue, aut
lorum mortuorum ratione. Dictum est enim modo,
99쪽
Ei θ-J Ita quidem liabent plaerique libri, sed vetus
translatio legisse Videtur, ειθ ,- σου- . Deinde alij aliter hoc accipiunt Puto nihil mutandum,& ita explicandum: si quid ad eos perueniat, id valdc erit minutum. Mod si non, hoc est, si quis hoc negat, quod dixi, nempe minutum aliquii ruinire, sed maius potius permanare existimet: profecto
hoc tamen concedat necesse est, quantumcunque id tandem fuerit, non tantRm fore, ut beatitudinein vel inerat, vel au serata
COMMENTARII. m. mν. J Explicata iam desipitione&na tura beatitudinis, priusqua alio progrediatur, quaesti onem in terponit, quae potius de dignitate beatitudinis agit: & tamen proprietatem Piquam beatitudinis etiam continet. aestio autem est haec,an beatitudqsit ex genere bonoru laudabilium,
an vero honoratorum seu honore dignorum ., ut intelligatur, scien m est, fuisse quandam partitionem bonorum, qua bona dicamur partim υα εις, hoc est, facultates; partim , - - seu laudabilia; partim παια seu honore & eultu digna. Vt bona corporis & fortunae, ita dicta, quia&bene & male hs uti liceat. Hoc enim proprie o mi Os dicitur, teste Alexandro M. r. Top. Lautabilia ut virtutes &facta honesta. Τιλια quae sunt summa, Vt DeuS,mens, antiquitas,beatitudo,principia, rerum fundamenta & origines. Haec ex Aristotele tisi da Finib. Videatur & Aristotelam latini M. MDq. lib. . quasionum cap. a I. es in librum . Topicor. Δηλον e .m. J Est quasi occupatio. Oecurri namque poterat Aristoteli, quaestionem eius non esse integram, sed ita quaeri debuisse, an sit ex genere an laudabilium, an honoratorum. Cuius patetitionis tripartitae non immemor, Aristoteles statim occupans rationem quasi reddit, cur teriij generis no meminerit, eo quod perspicuum sit, beatitudinem eo genere non contineri, &stultum quodammodo dubitare,
an beatitudo in infir c illo genere sit collocanda. l Φαωνετ δη παῶ. J Tribus ratiotubus ostendit, beatitudi- lnem esse ex genete nos laudabilium, sed rerum dignarum ho- nine, l
100쪽
i sore,&cultu. Prima aute ratio hic affertur a definitione lau dab;lis aut certe proprictate. Dicit enim laudabile quod sit, ea de causa esse laudabile, quia
tutes laudam us m hia latraxiata iiii L mPQ, dilia iam Mur. Pr am hanc rationem composito syllo- Iuno conmmat Aristoteles. ProsIllogismus hic est: '' at quidest laudabiis, ea re laudatur, quιa adabudrefertur. ρον Res autem optima ad aliud non referuntur. Ergo res optima non sunt in genere laudabilium.
Proposito ibi, φωνε quae confirmatur partim virtutibus, ibi, P si, tam animi, quam corporis; partim etiam a Deorum laudibus, ibi, b. Nam virtutes laudabiles sunt ab N εργε, hoc est, alio reseruntur. Dij autem, quia alio non reseruntur, sed in se sunt persecti, non laudantur. Ab Ardum enim esset, Deum laudare, quemadmodum homines solemus, puta, quia temperanter, aut iuste, aut sortiter, quid egerit. Fioc enim, inquit Aristoteles infra tib. io . est φ ο μ- κον, laoc est, ineptum, , hoc loco γλοῖον ridiculum: &sic puto accipienda haec verba perobi cura; γλοῖαι si ς νονθ. Sunt enim qui τογλοῖοι reserant ad θεους,quasi dicat Aristoteles, Di)fierent ridiculi: si ad nos referrentur, hoc est, quasi nostra de
aula,& ad nostrum honorem & utilitatem agerent: cum nosita a nia nostru totius ad illos referre debeamus. Sed melius τοad Asari videsur: ut haec sit sentcntia. Deos non m laudibus,qui aridi chili essesti' inparati ad nostium . no- m, hoc est, si ur pilia Minor omissa est , quae certissima eii experi Urnrri', Tap. 7. Complexio ibi, oῆλον ora. Hinc iam emcit syllogismus quaestioni accommodatus ac princeps: . I tilia res prastantιor e t e numero laudabιtium. Mentiιtido est e rebus profanisoribus. rgo beati do non est e numero laudabilium. Si non e laudab illism. ISmo ex meliorum, esprasamorum, h. e. honoratorum. Q ψιωδεται. J Alterum est argumentum a commu-ia I quendi sumtum: quia nemo laudet res optimas, sed ας felicCs dicere soleat. Concludi hac formula argu-cram Potest.