장음표시 사용
171쪽
quod docet Aristoteles tribus rationibus. Prima est ex con paratione societatis belli & getis per disti militudinem. Nani alia est ratio ciuitatis, alia societatis belli, hoc est, haec ex e iusdem generis hominibus constare potest, illa non item,nimirum ex militibus seu militari ordine. Differentiae latio: quia belli societas auxilij causa coitur: civitas beatitudinis ergo. Iam ad auxilium tantum quaeritur multitudo, distinction dissimilitudo non item : quod exemplo ponderum confirmat. Nam ut res quae ponderantur,aurum,argentum,dec. quo magis deprimunt, hoc est, quo sunt grauiores, eo sunt meliores. Alia est igitur ratio ciuitatis , alia societatis bellicae. Vtraque quidem est societas, sed differunt tamen,ut hic & infra libs.cap. o. Alia quoque est ratio ciuitatis & gentis, non quidem omnis gentis, sed eius quae non per vicos Scoppida est distincta, sed quae sparsas per agros domos habitat; quod institutum Arcadum fuisse ait Aristotel. Scindicat Strabo lib. . infine, ubi Arcadas tandem uniuersos in urbem unam Megalopolim fui sie contractos &coactos ait, quasi ante sparsi habitarint,quod idem de Atheniensibus commemorant veteres, eos opera Thesei demum in unum corpus conductos esse, Plut. in Theseo, Cic. tib a. de legib. Haec vita& Nomadum & veterum Germanorum fuit ,& hodie Arabum , & in Italia rustici circumpadani, & in Germania Nobiles. Hae igitur gentes, quae non distinctos habent magi Bratus, sed communes, diiserunt tantum a ciuitate μου , id est, multitudine & perturbatione: quia in ciuitate est hominum descriptio, varij sunt ordines, in his gentibus non i-
Τ Ε X T V S. Ex quibus autem rebus unum quid seri oportet, specie disserunt. Quare aequalitas mutua sere
ciproca tuetur ciuitates, ut ante dictum est in E
thicis:siquidem & in liberis &paribus necesse hoc
csse. Vtcnim sinuit imperent omnes, fieri nequit; sed vel anno, vel alia aliqua descriptione seu tempore. Atque hoc modo accidit ut omnes imperet,
tanquam si mutarent sutores& fabri, neque ii- dem
172쪽
co MMEN ARII. iisdem in per essent sutores de fabri. Quia auteni praestat & quae sunt societatis ciuilis, ita csse: perspicuum, praestare ut omnes imperent, si pote: in quibus autem hoc non pote, eo quod omnes natura sint pares, simul etiam quia aequum sit, siue bonum siue malum sit imperare, omnes cius esse participes; in bis, inquam initari vicissitudinem, pares cedere similiter primis. Nam hi quidem imperant, illi vero parent vicissim, tanquam alii facti. Eodem aut em modo & qui imperant, alii a- lia gerunt imperia. Perspicuum est igitur ex his,
ciuitatem natura no esse unam, ut quidam aiunt;
atque quod dici una est, quasi maximum in ciuitatibus sit bonum, quia ciuitates perdit. Atqui cuiusque res bonum quam q; conseruat. ζ
εξ ω, θ λῖ Altera ratio, cur ex specie dissereti- a. Ratio δε- 'bus costet ciuitas,ab integri seu totius natura sumpta: quia, lutionis. p Vnum cunq; totum seu integrum ex partibus costatur, haeipecie differant, necesse est. Cuius propositionis ab Aristotele allata Gempla exstant & in rebus naturalibus & artificiosis. Nam de naturales ex quatuor elementis specie differentibus constant, & homo quoque ex neruis, ossibus, carne, l& domus ex variis rebus constituitur. Atque adeo quores quaeque est persectior, eo magis constat ex partibus specie differentibus. Argumento sunt elementa ipsis, aer,aqua; quae corpora quia non sunt eraeque perfecta, paries quoq;
habent uniusmodi. Haec igitur est propositio. At quia ciuitas est integrum quoddam seu totum, ut ex p ioribus intelligi
tur: ergo partes eius specie disserunt. Διοπερ το ἶσον. J Tertia ratio ab imperandi vicissitudine s. Ratio simpla, & iure talionis, quod Graeci vocant ταπο ος, supra lib.,. Ethic. cap.s. Sic igitur concludit: Tatio ciuithtibus est necessaria; ergo&dissimilitudo. Deantccedente e plicatum ait in Ethicis, nimirum hac mutua compensatione , ciuitates conseruari, non inter impares tantum sed pares;
173쪽
alioqui seruitutem sere, inquit ibidem. Leuiter autem ob. seruandum hie quod saepe dixi Ethitarum &Politicorun
Vnum velut esse corpus, cum ait. ante dictum est. Obse uandum& hoc, utriusque operis unum esse auctorem,contra atque quidam,in quibus & Cicero, existimarint: qua de Connexi re supra initio Ethicorum diximus Connexi autem ratio: ratio, quia talio non tam in aequalitate quam in dissimili nidineyersetur, quia in proportione, quae est rerum dissimilium quaedam exaequatio. 'A .A . ιν m. J Dissimilitudinem talionis huius iam explicat. C ertum est, pares paribus praemiis & poenis aQ-ciendos ex iure talionis: quo posito consequitur, ciues pares omnes quoque magistratum gerere debere. quod quia uno eodemque tempore fieri n quit , ut omnes sint in magistratu, sed nunc hi annum sortasse, aut, prout aliter in I: publica constitutum fiterit; biennium rte, aut lustrum Censores Romae, aut sex menses ut Dictatores, imperςnt,alii pareant hinc ciuium disti militudo exsistit: vicissitudo, i quam, imperandi & parendi argumento est, ciues esse dissimiles, & quidem specie ut imperare,& parere. sed enim, di-υ θει - eet aliquis ; si vicissim imperantia parent, neque omnes Una sit tim aut semper imperant, peccari contra ius talionis. Responderi potest, nihilominus cssici,ut omnes imperent, nCn qui-. dem eodem tempore, sed vicissim: quod explicat exemplo opificum. Nam & hi, inquit, si verbi gratia vel sutores vel fabri non iidemdem per maneant, sed nunc si cciuis fiat faber, nunc stator,&sic reliqui vici stim: fiet tandem,ut omnes sint sutores & fabri, a ut certe fuerint. Dierum de 'EMὶ J Attingitur hic locus de magistratuum magistra- perpetuitate & vicinitudine. Ait igitur, perpetuitatem qui- tuum per . dem esse optimum, hoc est, Visdem semper imperent, non petuitate. mutentur, quemadmodum optimum est ciuitati ut iidem semper maneant fabri, iidem sutores,&c. optimum quidem igitur hoc esse, si obtineri possit, ut in Aristocratia&Regno Verum quia hoc d fficile est inter eos qui natura sint pares virtute, ut in pleri sique ciuitatibus ; & propter hanc parita . tem aequum sit, omnes magistratuum & imperioru esse participes siue imperare stres bona & commoda, siue res ma-Ja α incommoda, nihil refert ad id de quo agitur: nam M Ru' dinum & incommodorum, qui sunt pares, peraeque partici-
174쪽
participes esse debentin hac igitur ratione in paribus vicissitudo magistratuum & imperiorum est melior, ita ut unus cedat alteri, & nunc hic quidem imperet, ille vero pareat vieissim o qua in re tanta est dissimilitudo, ut qui ex priuato fit magistratus, vel contra, velut alius homo ratione politica esse videatur. Neque rero dissimilitudo tantum est imperantium & parentium ratione: verunt ipsorum quoque imperantium inter se. Nam alius ex imperantibus aliud obtinet imperium & magistratum ; alius est quaestor, alius consul, alius aedilis,&c. Ex quibus omnibus perspicitur,quanta sit civium dissimilitudo, etiam parium natura & virtute.
EX T V s. Est autem &alio modo perspicuum, quaerere, ut valde una si ciuitas, non esse melius. Nam domus quidem, quam singuli, est instructior; ciuitas Vero, quam domus. lam tum esse solet ciuitas, cum multitudinis societas bene fuerit instructa.
Quod si igitur instructiim esse est optabilius, &quod minus unum,eo quod magis, est optabilius.
COMMENTARII lam θ e Gi' θυ-. J Prius argmentum ex partium a. Ratio seu
ciuitatis, hoc est, ciuium dissimilitudine sumptum fuit: hoc argi men- alterum est a eluitatis fine, quae est αδφρκω, hoc est, rerum tu,quo δε- copia ad bene beateq; vivendum necessaria. Nam huius rei cetur noucausia ciuitates constitutas este supra docuit initio cap. a. & esse ciuita, infra bb. 7.cap. r. Cur ergo ciuitati non sit bonum, eam esse t/ optimum quam maetime unam, haec altera est ratio: quia ciuitas ma- v quam lai me est αδ αρκὸς, vel quod idem valet, quod minus est unsi, mβximgmagis est Formula: Quo quid est αυταρκε ριν, eo is 'aest & optabilius & melius. Atqui quod minus unum, id est . si e κεπρον. Ergo quod minus est unum, idem est optabi- Iius & melius. Contra atque putauit Plato, qui id, quod magis sit unum, putauit esse melius. Propositio est perspicua. Assumptionis confirmatio, οἰκ α ι F,εcc. Domus, inquit, Assumptis esto ταρκες ρουν, quam singuli. Nam, ut d prioribus, ex capite mου confir- primo constat, singuli communis' praesidii causa domesti. matio, cam societatem ineunt. Plus igitur in domo praesidii quam
175쪽
in singulis:singulorum domus est prima quaedam perfectio.
Ciuitatem autem esse Οὐαταρκε ρον quam domum, diet uini est supra cap. 2. &ipse Plato lib. 2. de Repub. Quia, inquit,su guli non sumus ea re ciuitatςs coimus. Certum est igitur,ciuitatem esse in ταρκόπρον quam domum, & hanc quam singulos. A t certu & hoc ciuitatem minus esse unam, quam domum,& hanc quam singulos. Ex quibus intelligitur, quo quid minus est unum, eo esse λυταρκεςερον. His igitur duabus lationibus docet Aristoteles finem huius communionis Platonicae esse vanum & irritum, hoc est,non esse ciuitati bonum, ut maxime sit una. Quod idem infra cap. 3. eleganti similitudine illustrat. ἐγ- θ . c. Na qui ciuitatem si maxime unam enicere studeat, hunc similiter sacere ait, atque si ex multarum vocum concentu & harmonia v- nam tantum vocem &sonum reddere cupiat: qui, ut ille ci uitatem, harmoniam S concentum omnem tolleret.
REFELLITUR primo argumentum Platonis, seu macior propositio syllogi sint, de quo supra. Deinde, quae mala & incommoda ex hac uxorum& liberorum communitate oriantur, exponitur. ubi & ipsa Platonici instituti causa euertitur, atque eiusdem traductio liberorum.
T E X T V S. Neque vero, ut hoc sit optimum quam maxime unam esse societatem, ne quidem ratione hoc eoncludi videtur: si omnes simul dicunt, meum& non meum: hoc enim putat Socrates argumentum esse, ciuitatem perfecte esse unum. Nam omnes bifariam. Itaque siquidem ut singuli, magis erit fortasse,quod efficere vult Socrates. Eundemnamq; singuli dicent suum filiti, & uxorem ean dem : & de bonis, & de singulis casibus similiter. Nunc vero cum ita dicet, communibus utentes uxoribus &liberis: sed omnes quidem non ut eO- am singuli: similiter vero & bona omnes quidem ν
176쪽
COMMENTA I. dem,non vcro ut eorum singuli. Dicere igitur omnes, perspicuum est captionem quandam esse. omnes namque & Vtraque imparia & paria, quiati biseriam accipiuntur:& in disputationibus ratior: cinationes factu't contentiosas. quare omnes licet idem dicere, liquidem sic quidem bonum, sed non pote: sic vero ad concordiam inutile.
COMMENTARII 'Amα μίω ijs ci τύ . J Refellit Platonis assumptionem, Minor pro- quam supra esse diximus: at si omnes dicant, meum ct non positio O
meum, ciuitas erit maxime una: docet, inquam, Aristoteles, logismi quamuis haec dicant ciues, ex eo tamen ciuitatem non effici Platonici. unam. Vis omnis Aristotelici argumenti est in verbo, omnes, Eefutatio. quo ipso Platonem in staudem ductum esse ostendit: quo ε modo & lib.i.de ortu se interitu,cap a. in fine huius quoque verbi usu &significatione ancipiti falsum esse Democritum ostendit, sun aum physicum ,& reprehendit, ut hic Platonis, ita ibi Democriti paralogismu in hac Democriti propositione, ντηει ioci μ&c.) Bifariam igitur seu dupliciter Verbum, Amnis, accipitur, ut & verbum, uterque, seu Omnis vel φόπτρον : uniuerse & sigillatim, hoc est, ut vulgo,collecti- uniuerseue & distributive, verbi gratia, Duodecim sunt homines qui velsigia terni consistant. hi,ut omnes & uniuers, sunt pares: ut sin- tim. gulatim terni, sunt impares: sic& de utroque, si sex sint ho- Vteri, vel mines qui terni consistant, utrique quidem dicentur pares; uniuerso ut singuli,impares. His praemunitis, Aristot. Platonis assum- vel gi ptione captiosam esse docet ocabulo omnis ομων '. Nam lini. si uniuerse accipiatur in assamptione, ut voluit Plato,boc est,ut omnes confuse filios omnes vocent, non efficietur ea, quam sperauit Plato, concordia,non ea erit amicitia, quemadmodum supra lib.ρ Ethie. diximus,& infra dicetur latius: quod si singulatim accipiatur, nimirum ut ciues singuli, vel tanquam singuli, suosproprios filios dicant: iam quidem esset amicitia, sed ea res fieri nequit. Nam quae quisque ut sua idi propria vocat, ea iam non sunt communia. Quare & Iur risconsulti negant fieri posse, ut eiusdem rei duo insolidum, sar domini, hoc tantum permittunt, ve ni communis do E. mi in
177쪽
De IN CAP. II. LIB. II. POLIT. iminum quisque se vocare possit,sed pro parte indivisa, non
in solidum. I secut certo. 3. vlt. 1. V mo D. Ad eundem ni dum & in ciuitate omnes vocare possunt suos filios, non ta- imen ut singulatim illos, sed confuse, quod ut diximus, '. no . Itaque quia significatio verbi omni , Platonica non est O οηπικὴ efficitur &sequ. tur, huius verbi usuciuitatem non effici unam. Συμοῦ νιν ων. Συμοῦ πινοντα & hic & libri r. Ethic. p.rr. vocat bona Sc mala quaecunque accidant. Nam & paulo m- Ba-αί ιν τα ; -κως sic vocat, Latine casus& tortunas prosperas & aducisas vocamus. Vt igitur liberos & uxores ita & horum casus prosperos&aduersos singuli suos, oc acac d dicerent.
Ad haec aliud haec res habet inc6 modum.Natu
quae res plurimis est communis,m eam minimum curae ponitur:suas namque maxime curanti communes vero minus, aut quantum cuiusq; intersit Nam praeter alia, tanquam alio curante, magis ne
gligunt, ut in seruilibus ministeriis multi siepe famuli peius deseruiunt, quam pauci. Fiunt autem singulis mille ciuium silii :& hic non ut singulo rum, sed quilibet cuiuslibet per ue est filius:
quare omnes peraeque negligent:praeterea, sic sim guli, meus est: dicunt ex civibus eum, qui bon vel aduersa fortuna utitur, quantuscunque sit numero, ut meus est aut illius, hoc modo dicens de singulis ex mille, aut quotcunque ciuitas constet:& hoc dubitans: incertum namq; cui nasci filium contigerit, & natum seruari. Atq; virum praestet, singulos sic meum dicere, idem quidem vocanteSex mille vel decem millibus : an potius ut nunc in ciuitatibus meum dicunt: Nam eundem hic qui
uni voca; filium buri' ille vero in trem suum,i
178쪽
c o M M E N T A R I r. a19le hsobrinum, aut ex alia cognatione siue sanguinis, sae necessitudinis & assinitatis sua pri
mum aut suorum: d haec alium curialem aut tri
bulem. praestat enim suum cse consobrinum, quam hoc modo filium.
COMMENTARII. 5 τως iς Repraehenso & resutato iam a
gumento Platonis': pergit Aristoteles mala & incommoda exponere huius Platonicae communitatis, multa &grauia. Primurn est negligentia, &, ut Iurisconsulti loquuntur,non l. Causa curantia, : quod malum, quam sit graue, ex eo in- negligentelligitur, quod ita & educatio seu institutio prorsus tiae. negligetur, t Aristoteles ipse docuit supra, lib. 9.Ethic. cap. -υθ. ubi disputat,utra sit melior, ατακλta publica an priuata. Formula sit ista:Si comunes sunt liberi ergo negligetur. Ratio connezi: quia sua & priuata fere curant homines, communia negligunt, quod docet exemplo seruorum, qui saepe quo Plurcs sunt, eo minus mandata Dominorum & opera sua curant, alio in alium reiiciente: sic & si unus, verbi gratia, multorum sit filius, ab omnibus negligetur. Haec igitur prima est negligentiae caiisa, communitas, de quo&infra cap extremo. ὶ ο ἱδ ι ἡ λιθα &c.
Vo. - ά-J Locus hi etsi obscurior, ad negli- a. Caus
gentiam tamen pertinet. Nam altera eius causa hic asterii negligeu- videtur, qua multi unius sint futuri liberi, mille fortasse aut tia. decern millia, prout ciuitas erit nequens & celebris ; unius, inquam, multi & non tanquam eius proprii & germani, sed ut quilibet cuiuslibet,ut ignotus ignoti. At perspicuum est, multos nosq; non germanos, sed tanquam de populo sumptos, non peraeque curari, atque si pauci essent & noti se irxoprii. 'En ίτα ς Tertia negligentiae causa, haesitatio de 3 is certitudo, hic adfertur. Nam tametsi multos quis vel mil- NUter let silios habeat, & vocet, tamen hoc facit haesitans & dubi- tu, xans : propterea quod certe non nouit vel an ex suo concubitu sint procreati, vel ut sint, an tamen superstites manse- int. lam de quibus dubitauimus an sint nostri,eos fere ne-
si simus. Itaq; dice: quidem sep 3ocabit quisque mille se
179쪽
euo IN CAP. II. LIB. II. POLIT.te, aut ex his mille omnes suos liberos, altu bene rem se nigerentem & florentem, ut ab eo iuuetur, alium aduersa sortuna laborantem, ut ei subueniat, ur, inquam,t aetetur & do - leat liberorum fortunis, dicet eos esse suos,quoticunq; tan- dem sint, sine unus ex mille, siue ex dece nillibus, licet suum, sed dubitans: negliget igitur. Κα ποτερον ου mi. J Adiu igit quaestionem Aristoteles, utrum sit melius, omnes eodem cognationis nomine,Vt inpolitia Platonis, an distinctis cognationum nominibus more ciuitatum do hominum vocare. Nam in politia Platonis fratres a filiis, nepotibus, con brinis mon licet istinguere: . at hominu more multi sint & cognationum & assinitatum gradus distincti: alii namq; fratres alii consobrini, alii Qbrini, alii assines, Icc. Iurisco sulti certe hanc nominu perturbationem Platonicam grauissime reprehendunt, etiam Augu- sinivis in libris de Civit. Dei: quare & Aristoteles eandem graduum&nominu distinctionem, licet obscure, probans, ait,κρειτἰον,&c. certe,inquit, melius seu malim more hominum esse consosrinus, hoc est,notus & suus, quam Platonico filius ignotus,&de quo hae siletur:quia ille magis amabitur,llic negligetur. K AA . J Cognationem vocat & facit partim suam, partim suorum: suam, a se ortam, quam vocat primam, x pote grauissimam & coniunctissimam, ut si quis ipse' Ω-xem ducat: suorum, ut si frater.
T E X T V S. Atq; ne vitari quidem potest, quin existimet, quosdam suos osse & fratres & liberos & patres &
matres: nam ex similitudinibus, quaeliberoru sunt cum parentibus , hecessaria capiuntur ipsorum inter se argumenta, quod quidam ex iis qui commentaria desitu orbis conscribunt accidere quo
que ait imam esse quibusdam supers Africae po
pulis communes uxores; liberos tamen natos ex
si ilitudinibus distingui. Sunt putem & aliarum
animantium foeminae quaedam, ut equae & Vaccat, quae
180쪽
COMMENTARII. quae parentibus valde si miles scelus edere solent, ut equa illa Pharsalica Iusta cognomine.
Oυ Quod modo attulit de distinctis cognationum vocabulis,esse id melius: de hoc docet hic, hanc distinctionem prorsus tolli non posse propter similitudinem. Nam saepe liberi parentibus & fratres inter se similes esse se-lent. Itaq; etsi Plato valde laborat, ut ita permisceantur liberi, permutando & transponendo squa de re infra hoc capite) ne ex se natos quis agnoscat: tamen nihil agit:eo quod ipsa similitudo parentem sit proditura. Hoc igitur est alterum graue malum huius commutationis Platonicat: nimiarum quia natura aduersa & repugnans etiam fieri nequeat. Similitudine autem cognosci parentes & liberos docet bifariam.Primo exemplo Afrorum,non quidem inserorum,hoc δ est, mari prori morti, sed superiorum, nimirum Garama torum,de quibus idem, quod hoc loco Aristoteles, & Pomponius Mela; Nulli, inquit, certa uxor est ex his, qui tam confuse parentum coitu passim incertique nascuntur: quos pro suis colant,formae similitudine agnoscunt. Deinde ex em em plo beluarum, ubi de equa pharsalica,quae, quia quam similimos admissariis equulos ederet, & quasi suum cuique redderet, Iusta vulgo dicta fuit. Tας της ,-.J Graeci commentarios de stu Orbis, hoc est, in quibus, praeter Regionum & oppidoru situs, etiam Gei tium & Rerum public. leges & instituta continentur, Vocant Cuius generis periodos Eudoxus conscripsit, qui hic subindicatur, ea aetate, ut est apud Stephanum, ScMartianus. de quibus Commentariis & Aristoteles eleganter lib. I. Mete .l vocant &-- οπλους. Et Varro
apud Nonium in verbo, callidus, adducitur in dest,scripsisse Periplum.
T E X T V s. Praeterea his, qui talem communitatem molia untur, non facile est effugere talia incommoda,ut vulnera & caedes, inuite & sponte factas, & ceri