장음표시 사용
181쪽
mae IN CAP. II. LI g. II. POLIT.patres & matres,eo'; qui a cognatione no longe absunt, quemadmodum in eos, qui longe. quin etiam plura accidere necesse est ignorantibus,qua agnoscentibus :& factorum agnoscentibus quidem iusta piacula esse possunt, horum vero munime. COMMENTARII.
v. Incom Eri θ Aliud graui stimum incommodum, quod α
ραμ ρ iteratur cap. 3. nimirum, quod ex hac communitate consequentur parricidia, maledicta ae contumeliae aduersiis pa- Tentes & cognatos. Nam abesse non potest, quin inter ii mines certamina, maledicta,& caedes exsistant. At aduersus parentes, fratres & cognatos, magis haec sunt nefaria & scelerata, quam aduersus alienos. Causa igitur parricidiorum est haec communitas :& hoc huius incommodi est principium , nimirum quia. communitas haec in causa sit, cur ea fiant. Eadem quoq; est in causa,cur sint crebriora. Nam inter ignotos, quam inter notos verisimile est ea esse frequentiora. Eadem & tertio est causa, curiam facta di admissa expiari iustis piaculis nequeant, quia ignorantur. Erant olim caedium, parricidiorii, & similium scelerum legitimae quaedam & iustae expiationes, quas Aristoteles hic vocat vG μυνας, ut & Plato tib a.de Repub. λκη--γ: de quibus copiose Plato lib.ρ .delegi b. quae & hodie in Germania partim in usu remanserunt. Meminit & Cι-
Absurdum autem & hoc, eum qui communes Lecerit filios, cdcubitum tantum sustulisse aman
tium, amorem vero non vetuisse, nec alios usus,
quos patri cum filio intercedere omnium sit maxime indecorum,& fratri cum fratre; siquidem &solus amor. Absurdum autem & hoc, sustulisse concubitum, nulla quidem alia de causa, sed quia graui is voluptas exsistat: nihil autem puta ς πι-
182쪽
COMMENTARI L iuteresse, hunc quidem esse patrem aut filium, illos vero inter se fratres.
I. J Duo alia Platonis abstarda hie notat, prius Lest quia liberorum & cognatorum solum concubitum su- dum Plat,stulerit Plato, alios usus, hoc est, impudicas coirectationes, complexiones, & oscula non item, neque amorem ipsum. Nam Plato lis, s de Repub. οταν δεῖ perini sit cognatos, parentes, ac liberos inter se, atq; adeo omnes amoris venerei usus, praeter coitum: quae merito Aristoteles, etiam amorem nudum, ait esse turpissima. Eadem & Stoicorum suit turpitudo: de quibus Sex. Empiricio in lib. aduersens disci I m,Sbb a vino σεωνvrrhonicorurn. Alterum ab- Abi ιν- surdum est: quia concubitum Plato sustulerit, non quia per dum Prusio turpem v nefarium, sed ut minimae voluptatis auctorem& causam. Non igitur per se ne concubitum quidem sustu- Iit, sed cet euentu, propter consequentes ex eo & coniunctas nimias voluptates : quas quia Plato semper fugiendas monet,ergo concubitum.
Magis autem videtur agricolis utile esse, communes esse uxores quam custodibus. Nam communibus liberis & uxoribus minor erit amicitia: tales autem oportet esse parentes ad obtemperan
dum, & ad nihil noui moliendum.
hanc communitatem principibus & magistratibus squos de Aristoteles Platonis exemplo custodes hic vocati constituit, paren tium non facta mentione. Nam agricolarum nomine tuam opifices& mercatores intelligedos hic existimo: quae tria hominum genera & Plato & Aristoteles semper parere, nunquam magistratum capere debere, existimarunt in opti- ina Republica. Plato igitur communitatem hanc inter prinoles tantum introduxisse videtur. Aristoteles contra pa en-
183쪽
, . IN CAP. Iz LIB. li. POLIT.tibus esse utiliorem docet, hac ratione, quia communitaliaee dissidiorum & inimicitiarum sit parens, contra atq; putauit Plato,ut mox. At utile est Reipub. inter principes esse concordiam & amicitiam, inter parentes discordiam &simultates. Quid ita Nimirum, ut hac inter se concordia Sc elut coniuratione freti, ne vel imperium detrectent, vel, quod grauius est, etiam res nouas moliantur, qua de te infra latius
plane autem contrarium accidere necesse est propter talem legem, atque quorum causas esse oporteat recte latas leges, ac propter quam causam Socrates sic constituendum existimet de liberis & de uxoribus. Nam amicitiam ciuitatibus maximum bonum esse arbitramur:Sic enim sedi tionibus minime distrahentur; & unam esse esu tatem Socrates maxime laudat, quod & videtur,& ille ait amicitiae esse munus, ut in sermonibus de amore dicentem scimus Aristophanem,aman
tes propter vehementem amorem cupere cos
scere,& utrumque ex duobus unum fieri. Ergo hic quidem necesse utrumq; interiisse aut via unu In ciuitate vero amicitiam necesse est esse aqua dia tutam etiam propter huiusmodi communitatem, minimeq; vocare meum, aut filium patrem, aut patrem filium. Vt enim dulce exiguum multae a quae admixtum temperatione reddit quae sub sen , sum non cadat: ita euenit & propter necessitudinem ipsorum inter se ex his nominibus, quan tumuis sit necesse in tali Republica patrem mini' me curam gerere aut filiorum,aut filium v t patris, aut fratres inter se. Duo namque sunt, quae fa ciunt, ut homines curam gerant de amet; & suum
184쪽
& cirrum : quorum neutrum esse potest iis, qui hoc genere Reipublicae utuntur.
COMMENTARI LA θυμίαςν ν. J Expositis adhuc malis & incommodis, refutato quoque & sine & argumento Platonis initio huius cap. quod tertium erat supra cap. I. propositum, de causa, id hoc loco refellit. Nam legis seu instituti Platonis de communitate causa est amicitia & concordia ciuium; Quod enim, inquit Plato, grauius & maius malum ciuitati possit esse, quam discordia & seditio:cuius parens est ciuium
di stractio,ut contra concordiae parens est concordia & vnio Plato igitur concordiae causa hanc communitatem intro duxit. Aristoteles Platoni seu Socrati hoc assentitur,sium- r. Grai mum ciuitatibus esse bonii concordiam: propterea quod ci-ues inter se amantes e concordes seditionibus, quae ciuitatum certa est pestis, minus agitentur aut sint obnoxii. Sed de simino Reipublicae bono, concordia, dictum est supra initio Bb. S. Ethic se tib ' cap. 6. Hoc igitur Platoni assenti- tur Aristoteles assentitur & hoc, concordia & amicitia ciues iniqr se maxime copulari & coniungi, & velut unum corpus sieri: nam hoc amicitiae&amoris est munus seu officium, ex ' duobus vel pluribus unum efficere, quemadmodum ele- ganter Aristoph. a Platonem in f osis disserit. Idem amicitiae munus ex Pythagora commemorat & Cic. lib. r. sic efiiciturque id, quod Pythagoras vult, in amicitia,Vt unus fiat ex pluribus. Haec igitur duo Platoni assentitur Aristoteles, tertium vero minime, ciuitatem propterea Vnam esse αρνηα debere.
uium. Nam ubicunque ex duobus seu pluribus unus effici- amantium tur, necessario vel uterque seu omnes, vel unus interit: qua ctriuia de relatius lib.et. cap .ctvlt. de ortu se interitu. Haec enim Verae permixtionis vis est & natura,vi corpora, quae commiscentur, utraq; intereant vel alterum, ut mas & seemina co- In permia putati tertium quoddam genus reddunt ex qua' aetione peruxuor elementis pereuntibus constatur homo: hic utrumque permixto-stu Omnia corpora intereunt, ex quibus nouum exsistit:al- rum aut x rum tantum petit, ut exigua aqua vino affissa perit, rema- truml a ιιR ῖς vino. Ubicunque igitur ea erit permixtio, ut ex duobus alterum.
185쪽
vel pluribus unus coalescat, ut in amantibus ex sententii Aristophanis, vel uterque vel alter ut intereat,necesse est. At qui in ciuitate non ea,quae in amantibus,amoris & amicitiae consociatio esse potest : quin potius in tali ciuitate, in qua liberorum & uxorum est communitas, necesse est concordiam ciuium inter se & amicitiam esse leuem, & velut aqua dilutam : adeo ut, quamuis in hac Republica ciues inter se ament,Vt ciues, non tamen ut pater filium, aut filius patrem propter confusionem & ignorantiam. Leuis igitur ciuium inter se erit amicitia, non secus atque dulcedinis aliquantulum magnae aquae copiae admixtum vix percipitur ; non secus atque flumen, inquit Plat. in libr. Ebis πολυφιλώμ, ini. multos rivos deductum pene evanestit. In hac igitur Plat
Gur in Pla nis Republica dilutior &leuior ciuium erit concordia, dua-ιρηρε βο- bus causis: prior quia sua & propria amamus: at hic concordia sunt communia r altera est : quia ea tantum amamus qua: imiρrsit amandi in se causam habent, quae sint seu cara Mamabilia: at in Platonis Republ. nihil ciuibus est praecipui, cur hunc vel illum ament, cum omnes & liberi & parentes sint communes. Et hoc est quod ait MO A -,&c. quae est
insignis sententia & locus. I -καπ1τόν. J Graeci vocant & φιλητὸν. Cicero carum,de quibus supra initio lib. g. Et hic. Quod alterum argumentum addidit &Lactantim tib s. cap. ao. is a/. hanc Platoni eam liberorum & uxorum comunitatem erudite refellens, quae, inquit, caritas & concordia esse potest, ubi nihil est quod ametur Perperam igitur, maxime repugnantibus libris omnibus, quidam hic reddunt, unum, neque enim Aristoteles εν stripsit, sed si et τον.
Sed enim & de liberis, qui nascuntur, transfe- edis, bis quidem ex agricolis & opificibus ad custodes, illis vero ex his in illos quomodo fiat, magnam habet perturbationem : atque nec esse est dantes & transferentes nosse, quos quibus dent.
praeterea & nuper exposita necesse est magis in bis
accidere, ut vulnera,amores,caedes. Neque enim
186쪽
C O M M E N T A R I Lamplicis appellant fratres & liberos, & patres &
matres tam qui ad alios ciues dederint custodes, quam contra qui apud custodes ad alios ciues, uxtalia propter cognationem cauere possint. De communitate igitur liberorum quidem & vgo rum hoc modo sit explicatum.
' 'A αα milis Plato duo facit ingenia & indolesci. m trala
uium. Nam magistratuum quidem seu imperantium inge. tione ingemis a Deo aurum & argentum insitaeile, siue eorum inge- niorum inrita aurea & argentea este oportere ait: parentium vero in- Rep. Plangenia serrea & plumbea . Quam distinctionem exquisite seria
Mandam monet, ut ne vel plumbςi imperent, vel aurei p xeant. Quare iubet si ex auress forte nascantur plumbei, eos transferri ex ordine imperantium ad opifices , & contra, si ex plumbeis nascantur aurei, eos ex opificum ordine ad custodes. Aristoteles & hanc liberorum translationem & per- . mutationem reprehendit hoc loco trifariam. Primo,quiali aec permutatio magnam sit paritura perturbatione & confusionem,cotidie deportandis & permutandis liberis. Deinde quia, ut reliqui ciues inter se, non norint, quorum sint liberi aut parentes, ut ne quidem ipsi translati aut horum pa-xentes id norim, tamen quia transferunt, non Prorsus igna-τos esse, quos quibus transferant, necesse est , ita ut norint, hos vel illos non esse illorum parentes. Repugnat igitur haec translatio ipsi Platonis insti tuto, qui ciuitatem ita unam fieri inter se velit ut nullus inter se norit. Postremo , quia, 3. Ratio quae supra attulit, grauissima incommoda hac translatione maxime augeantur & confirmentur, iniuriae, parricidia, ancestus : propter quod ita translati non amplius nomina cognationis retineant, utpote ex alio ordine ciuium in ali rum traducti. Nam & haec sententia fuit Platonis, ut ex
plumbeis nati aurei & in aureorum ordinem translati, aureos non vocent aut fratres aut parentes,&c.& contra. Sublatis igitur cog ationis nominibus, qRorum reuerentia et lent homines ab his caedibus & concubitu abstinere, ala illa γt frequentiora sint& minus caueantur, necesse est. . '
187쪽
IN CAP. III. LI s. II pola T. CAPUT III.
D E sunt summae capitis huius partes: quarum id pri ire de bonorum communitate explicatur . in altera nia uerse de toto hoc Platonis instituto seu lege. ubi allata erroxis Platonici causa, multa praeterea. ad hanc ipsam Platoni legem accommodata refelluntur. Et quidem locus hic de comunitate bonorum dissicilior semper, si deliberis & uxoribus est habitus, etsi & Lactantius uno verbo monet, posse α se multis rebus ostendere, hanς bonorum communitatem esse & impossibilem&iniustam, Est & hodie haec non minima cotrouersia cum Anabaptistis. Christiani certe primi bonorum communitatem, non tamen omnem, hoc est, Platonicam aut Anabaptisticam, sed Aristotelicae geminam Probarunt plane &consimilem: cuiusprqter Lucam in Actis eminerunt, & Tertullian s in Apologetico, Lucianus in Perurino : nimirum ut distinctis licet proprietatibus Rdominiis, usus tamen & fructus cum aliis communicetur, quomodo & Pericles &C imo suorum macerias hortorumo: praediorum diruisse dictitur, ut tenuioribus ad fructus pe-vei dos liber esset aditus; cuius generis etiam communitas Lycurgo instituta fuit, & Tarenti olim recept .
His vero proximum est de bonis videre,quemadmodum futuris in optima Repub. sint consis
tuenda : virum bona vi sint communia, an non
sint communia: De hoc autem separatim quis via deat ab iis, quae de liberis & de uxoribus sunt sal cita: de bonis, inquam, utrum etsi illa sunt sep ratim, ut nunc apud omnes est, melius sit,& bona esse communia & usus; ve bia gratia, praedia qui
dem separatim, fructus vero in commune coys ventes consaniere, quod quaedam gentes faciunt: an contra, agrum quidem esse communem,& cOlere communiter, fructus vero diuidere prosin
guloru usibus feruntur autem ex barbaris & hoc quidam
188쪽
in. J Explicato de communitate liberorum&V- Ratio,cur xorum,sequitur, inquit, ut de bonis videamus. Cum enim sit de bono- Plato, cuius ciuitates hic perpendit, non tantum illos, sed rum comi haec quoque velit esse communia, tum magnopere interesse Reipublicae, non tantum personarum, sed rerum quoque dc tractandi7. bonorum salubrem & bonam es. descriptionem: cui argu- Σ. Ratio. mento sint& Graecorum leges &Ro. Agrariae, &virorum- Approbatioque grauissimae contentiones agrariae. Eo autem magis de 3. Ratio.
bonis est explicandum, quod plaeriquet illam quidem liberorum &vxorum communitatem improbent & detestentur praeter veteres Scythas, apud quos omnia, gladio tan-xum & poculo exceptis,erant communia, teste Strabone si . τ. haec vero bonorum communitas speciosior Sc ad hu- .manitatem propior esse videatur, ut infra ait Aristotele . Quare & hoc loco recte, ut neque liberi neque uxores sint ommunes, sed proprij sint & priuati, ut vere tum erant, hodieque sunt, tamen de bonis quaeri nihilominus posse ait. Triplex igitur de bonis quaestio exponitur ab Aristotele, quia triplex communicandi ea sit ratio dc modus. Primum, ἐ- utrum praedia seu bonorum proprietas quidem priuata esse debeat, &priuatim coli aut curari, quorum tamen fructus postea in commune collati communiter consumantur; quam rationem quibusdam gentibus in usu esse ait. Aut β si contra, an comunibus quidem praedijs. fructus tamen nostea singulatim dividantur. Et hunc quorundam barbarotiam morem fuisse ait. Postremo, an praestet, dc praedia & fructus β' esse communia, quod Plato voluit: Aquere de hoc postre- . . . mo sere hic explicatur. Huius autem tripartitae quaestionis ratio haec est: quia duo fere in bonis Sc rebus spectantur: t' ' 'proprietas dc usus: quae duo si utraque sint communia, vitima est quaestio,sin alterum priorum,alterutra.
Et quidem aliis colentibus, alius & facilior sit modus: laborantibus vero sibi ipsis ea quae de bo
189쪽
x o IN CAP. IlI. LIB. II. P 'LIT . nis, plima afferant incommoda. Nam si non si aequalitas, sed inaequalitas in perceptionibus,& in operibus, necesse est querelas exsistere, at fruentes quidem seu capientes multa, paucos vero la bores sufferentcs,pauca quidem capientium plus
vero laborantium. Vniuerse autem conuictus&communitas rerum humanarum omnium est grauis , maximeque talium. Cui argumento sunt communitates una peregripantium. Plaerique e
nim de rebus ante pedes seu in medio postis dis sentiunt,& paruis de rebus inter se inimicitias sus cipiunt. Praeterea & ex famulis cum his maxime litigamus seu offendimur, quibus ad ministeria cotidiana potissimum utimur.
χτερ μυουν J Nunc ad quaestionem explicandam accedit: & priore quidem loco Platonicam communitatem re fellit. Posteriore suam proponit & confirmat: quibus expli icatis & alia quaedam ad Platonicam communitatem refellendam affer De Platonica igitur communitatς, hoc est,Omnium rerum, bifariam cossiderari posse ait: vel ut ipsi, quorum sunt bona S praedia, eadem quoque colant: vel vi atq; quemadmodum apud Cretes & Spartanos non ipsi ciues, sed Helotae & peri oeci, id est, serui 3c rustici, agros eoiere lent, ut de Romae tandem serui: & 'pud hos facilior, inquit,& expeditior fuit ratio, hoc est, facilius admittatur communitas distinctis dominorum & colentium ordinibus. Cyrautem facilior haec sit sutura communitas, mox explicabitur ex contrario. Nam Aristoteles, his omissis de ea e plicat Republica,ubi ipsi saepe domini agros colat, cuius generis A Platonica fuit & multae aliae. Itaque quae ςommunitas huic Reip.incommoda&mala afferat, exponit: nimirum quere las ,contentiones,& dissidia quod idem &Iurisconsulti saepe ςommemorant, Papinianus in i cum pater, g. dulcissi iis. a. Cum discordijs propinquorum sedadis prospexerit i quas mater a communionis solet excitare: & Paulin in Lin re
190쪽
scis coeta relationes plaerunque res ad diuisionem peruenit, &in L qui δε reb. eorum qui siub tui. Sc. γεμυεροῖς. J Quod dixit, communitatem discordia-xum Sc litium esse parentem, confirmat trifariam. Primo, i Argami quia fieri nequit, quin saepe alius fructuum plus capiat, alius plus laboris Quid ita Z Neque enim Principes & plebei perte Me agri: colendis vacare possunt. Ex hac igitur iniquitate quaestus & operae di sit dia ut exoriantur, neceue est: qua de re dictum M supra lib.s. Ethic . cap.penuit. ct vlt. de amicorum
cur dixerim trifariam: quia cum omni in vita seu omnibus 'vitae actionibus conuietiis & consilietud' est dissicilis , tum maxime in his,hoc est,in bonis. Prioris, quod videlicet in omnibus rebus societas est dissicilis, argumentum sit imperandi societas. Nam pluribus pari imperio ptauditis, plaerunque inter hos dissensiones exsistere solent: de bonis autem seu Simile. seu rebus ad vitam eotidianam necessarijs affert Aristoteles exempla duo: Vnum de iocijs itineris, quos inter saepe de ii mpia rebus leuissimis, dum forte cauponi luitur, lites exsistunt,
Qua5 res eleganter vocat me mes, ut Latine Terent. Quae ante Pedes, hoc cotidiana, vulgaria, in medio posita: alte M xc tu rum de seruis, non quidem peraeque omnibus, sed ijs, quibus ad cotidianos vit2 usus utimur; his,inquam, propter a Csidua consuetudinem saepius irasci consuevimus, non institoribus aut agricolis absentibus. Ex quibus perspicuum est, cum ex omni conuictu, tum mazime ex bonorum com - nitate discordias nasci. ' i
est, & moribus praeterea excultum, & bonis legi-bVS , non parum praestet. Habebit enim quod ex utroque bonum : Ex utroque autem dico, quod o bonorii communitate & eae proprietate. Nam ςQmmunia quidem esse oportet quodammodo,